Gospodarka ekstensywna i intensywna w rolnictwie – czynniki intensyfikacji rolnictwa
Rolnictwo ekstensywne – typ gospodarowania w rolnictwie, w którym wzrost produkcji rolniczej i zwiększanie zbiorów następuje w wyniku powiększania areału uprawianej ziemi. Rolnictwo ekstensywne polega na stosowaniu tradycyjnych (naturalnych) sposobów hodowli bądź uprawy roślin oraz niewielkich nakładów zarówno pracy żywej (pracy ludzi, zwierząt pociągowych) jak i uprzedmiotowionej, tzn. maszyn rolniczych, nawozów mineralnych i środków ochrony roślin. W efekcie rolnictwo ekstensywne uzyskuje niskie plony. Przykładem rolnictwa ekstensywnego może być: hodowla owiec na górskich halach (Tatry, Podhale, Pieniny), ekstensywna uprawa zbóż w pasie prerii w Stanach Zjednoczonych (choć przy znacznej mechanizacji rolnictwa) czy też gospodarowanie na małych powierzchniowo gospodarstwach rolnych.
Rolnictwo intensywne – stosowanie w działalności rolniczej dużych nakładów pracy żywej (pracy ludzi, zwierząt pociągowych) a przede wszystkim uprzedmiotowionej, tzn. maszyn rolniczych (mechanizacja rolnictwa), nawozów mineralnych i środków ochrony roślin. Dzięki znacznemu wkładowi pracy zmechanizowanej, stosowaniu innowacji w uprawach i hodowli (nowe, wysokoplenne uprawy, gatunki hodowlane), nowoczesnej agrotechniki, wykorzystywaniu nawozów sztucznych i środków ochrony roślin rolnictwo intensywne uzyskuje wysokie plony. Przykładem rolnictwa intensywnego z dużym nakładem pracy żywej są plantacje ryżu czy herbaty w Chinach, zaś rolnictwo intensywne z dużym nakładem pracy uprzedmiotowionej występuje w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo a małych powierzchniowo (Belgia, Niderlandy), zaś w krajach dużych powierzchniowo skupia się najczęściej w zapleczu wielkich miast.
Zespół czynników intensyfikacji produkcji rolnej można podzielić na 3 grupy:
czynniki ekonomiczne - inwestycje, kredyty, ceny, rynek, zaopatrzenie w środki produkcji
czynniki organizacyjno-prawne - ustawy i zarządzenia organów władzy i administracji państwowej np. ustawa o ochronie roślin lub stosowaniu nasion, działalność administracji i służby rolnej;
czynniki społeczne - działalność organizacji PZPR i ZSL, organizacji społecznych i zawodowych oraz środków masowego przekazu