Zagadnienia do egzaminu z psychologii społecznej i wychowawczej:

1. Podstawowe metody w psychologii społecznej (obserwacyjne, korelacyjne, eksperymentalne)

• obserwacyjna- opis jaka jest natura zjawiska i opis zachowania

• korelacyjna- przewidywanie, czy na podstawie znanego X, możemy przewidzieć Y

• eksperymentalna- przyczynowość czy zmienna X jest przyczyną zmiennej Y, pozwala formułować wnioski w kategorii przyczyny i skutku

1. Determinanty i teorie atrakcyjności interpersonalnej 426

• Determinanty:

• Cechy sytuacji: bliskość geograficzna, powtarzająca się ekspozycja

• Cechy indywidualne: fizyczna atrakcyjność, podobieństwo, komplementarność

• Elementy zachowania- nagradzanie, komunikacja sympatii

• Teorie:

• Wymiany Społecznej: zakłada, że szansa na długotrwałe relacje są wtedy gdy bilans zysków i strat jest korzystny. Wszystkie relacje są oparte na bilansie, my kalkulujemy, czy koszty utrzymania związku nie przerosną korzyści.

• Równości- będziemy najszczęśliwsi gdy „mój” bilans zysków i strat jest przybliżony do wyniku drugiej osoby.

1. Kanały komunikacji niewerbalnej 177

• Mimika, głos, spoglądanie, gesty, postawa ciała, dotyk, zachowanie przestrzenne, wygląd

• Służą: wyrażaniu emocji, przenoszeniu postawy, informowaniu o cechach osobowości, ułatwianie komunikacji werbalnej

1. Metakomunikat

• zdolność która każdy człowiek posiada , czyli komunikacja poza werbalna

1. Teoria podtrzymywania poczucia własnej wartości 112

• pogląd, że poczucie Ja może być zagrożone przez osiągnięcia innej osoby, a poziom zagrożenia zależy od tego, jak bliska jest nam ta osoba i jakie znaczenie osobiste mają dla nas osiągnięcia w tej samej dziedzinie.

1. Teoria samo potwierdzania 118

• brak potwierdzania obrazu samego siebie wprowadza stan zamieszania i niejasności

• wchodzenie w interakcje z ludźmi, którzy spostrzegają nas inaczej niż my spostrzegamy siebie, może prowadzić do nieporozumień- lepiej więc pozwolić im poznać nasze wady od samego początku

1. Schematy – czemu służą i na ile są modyfikowalne 130

• Pomagają nam kategoryzować bodźce

• Dostarczają pożytecznych wskazówek dotyczących naszego działania

• Pomagają nam zinterpretować zachowania ludzi i sytuacje oraz odpowiedni zadziałać.

1. Samospełniające się proroctwo 143

• Nasze schematy stają się prawdą, nieświadomie odnosząc się do innych w taki sposób, ze ich reakcja stanowi dla nas potwierdzenie trafności schematu

• Nasze pierwsze wrażenie dotyczące innej osoby wpływa na interpretację jej dalszego zachowania, które dostrzegamy w sposób zgodny ze schematem.

1. Atrybucje wewnętrzne i zewnętrzne 192

• Wewnętrzne- przyczyna zdarzenia są moje właściwości (umiejętności, wysiłek), w odróżnieniu od czynników które są względem mnie zewnętrzne; (np. Adam nie zdał egzaminu bo jest głupi)

• Zewnętrzne- przyczyną zachowania danej osoby były właściwości sytuacji lub inne czynniki zewnętrzne względem tej osoby; (np. Adam nie zdał egzaminu bo pytania były trudne)

1. Podstawowy błąd atrybucji 195

• Wyjaśnianie własnego zachowania oraz zachowania innych wyłącznie uwzględniając cechy osobowości, niedoceniając jednak zewnętrznych nacisków sytuacyjnych.

1. Sposoby poznawania siebie (introspekcja, obserwacja własnego zachowania, schematy ja, interakcja społeczna) 221,229,246,249

• Introspekcja- obserwowanie siebie, zadawanie pytań samemu sobie; (zaglądam w swoje wnętrze, by zbadać, ocenić, określić myśli, uczucia, motywy)

• Obserwacja własnego zachowania-jednostka uzyskuje wiedzę o swoich postawach, emocjach i innych stanach wewnętrznych częściowo przez obserwację własnego zachowania i/lub okoliczności w jakich ono się pojawiło (przykład ze sklepem i brukselkami)

• Schematy ja-sztywne przekonania o czymś; robię coś i tłumaczę sobie, że jest to spowodowane tym, bo jestem taka a nie inna; (minione doświadczenia zorganizowane struktury wiedzą dotyczące nas samych, które pomagają nam zrozumieć, wyjaśnić i przewidzieć nasze własne zachowanie)

• Introspekcja społeczna- oparte na informacjach zwrotnych od innych; aby zdobyć wiedzę o sobie samym, odwołujemy się do innych ludzi

1. Podejmowanie decyzji przez grupę, grupowe a indywidualne podejmowanie decyzji 372

• W pewnych warunkach nie można polegać na grupie zależy to od:

• Typu zadania (grupy mają przewagę nad jednostkami w zadaniach dysjunktywnych):

• Zadania addytywne- wykonanie jest uzależnione od wysiłku wszystkich osób – są efektywne wtedy, gdy każdy wnosi odpowiedni wkład pracy; łatwo o próżniactwo społeczne (np. przeciąganie liny)

• Zadania koniunktywne-działania grupowe uzależnione jest od najsłabszego, najmniej zdolnego członka. Zwykle grupy pracują gorzej od pojedynczych osób, gdyż praca członka najsłabszego zaniża działanie całej grupy.

• Zadania dysjunktywne- poziom rozwiązywania zależy od pracy najsprawniejszego członka grupy (np. wspólne rozwiązywanie zadań matematycznych, turnieje wiedzy itp.); ich efektywność zależy od zdolności przekonywania najzdolniejszego członka do swoich racji

• strat ponoszonych w toku procesu – strata taka to każdy rodzaj współoddziaływania w grupie, który utrudnia rozwiązanie problemu; np. gdy członek najbardziej kompetentny ma niski status w grupie, gdy nie jest pewny siebie, gdy są problemy z porozumiewaniem wewnątrzgrupowym, gdy nie ma jednoznacznego rozwiązania

• niepowodzeń w dzieleniu się unikatową informacją: w grupach występuje tendencja do poświęcania dużej ilości czasu na dyskusje o informacji, którą wszyscy posiadają, nie poświęca się natomiast dostatecznej uwagi informacjom posiadanym przez poszczególnych członków

• skuteczności burzy mózgów: technika udoskonalania decyzji grupowych poprzez zachęcanie do swobodnej wymiany poglądów oraz eliminowanie krytycyzmu; zasady:

• Pojedyncze osoby uzyskują lepsze wyniki niż te uzyskane podczas burzy mózgów, ze względu na stratę poniesioną w czasie procesu:

• w grupie może mówić tylko jedna osoba w danym momencie, podczas gdy inni siedzą, słuchają i zapominają co chcieliby dodać, a przy tym pod wpływem tego co słyszą zmieniają kierunki własnego myślenia o problemie

• kiedy jedni mówią, inni czują się poza uwagą - dekoncentrują się i zaczynają myśleć o czymś innym (podobnie jak w próżniactwie społecznym)

1. Myślenie grupowe, polaryzacja grupowa 379, 382

• Podjęcie decyzji w „tym myśleniu” jest ryzykowne. Tu bardziej chodzi o zachowanie spójności, jedności niż realistyczne myślenie = zjawisko polaryzacji grupowej

1. Dylemat więźnia 388

• Gra zmuszająca dwóch uczestników do dokonania wyboru, czy dbać wyłącznie o własne interesy, czy również liczyć się z interesami przeciwnika.

• Jest dosyć popularnie występującym w przyrodzie, jest to konflikt motywów. Robi się to na zasadzie pewnej gry/symulacji

• Przykład: Dwoje potencjalnych więźniów; s ą w oddzielnych pokojach, mamy do wyboru: obydwaj będą mówić, obydwaj będą milczeć albo jeden z nich zacznie mówić. Nie wiedzą, co drugi potencjalny więzień zrobi. Muszą podjąć decyzję. Najlepiej byłoby, aby oboje milczeli (najłagodniejszy wymiar kary). Takie same decyzje podejmujemy w konfliktach. Jeśli z kimś o coś walczymy, chcemy mieć jak najlepsze zyski. Optymalnie dla związku byłoby zaryzykowanie i odsunięcie swych słabości, dostarczenie drugiej stronie możliwości „przywalenia”. Jednak nie robimy tego, bo się boimy. Problem polega na zaufaniu… Istotą jest zaufanie i zaryzykowanie zaufania.

1. Agresja – przyczyny, wpływ agresji oglądanej w mediach 512

• Jeśli oni mogą to robić, to ja też mogę- oglądanie przemocy osłabia naszą normę z dzieciństwa, która nakazywała kontrolowanie zachowań agresywnych.

• Ach, więc tak to się robi.- oglądanie sposobów okazywania emocji

• Myślę, że to, co czuję, to właśnie agresja.- przez oglądanie lepiej uświadamiamy sobie złość i wtedy uruchamiamy działania agresywne. Niestety lekką złość możemy zinterpretować błędnie i wtedy możemy być agresywni.

• Ale lipa, znowu się tłuką, a co jest na innym kanale?- jeśli na każdym kanale będzie przemoc, krew to zmniejsza to naszą wrażliwość na przemoc i współczucie wobec ofiary, spada empatia. Łatwiej akceptujemy przemoc.