Analiza techniczna - Wprowadzenie

Analiza techniczna zajmuje się badaniem tego co już się wydarzyło na rynku, a nie tym, co powinno się wydarzyć. Analityk techniczny bada poziom cen i obrotów danego instrumentu finansowego w przeszłości, a z zebranych danych poprzez analizę wykresu tworzy możliwą prognozę dalszych zmian kursów. Nie interesują go dane makro ani wydarzenia polityczne - koncentruje się wyłącznie na wykresie, odzwierciedlającym zachowania wszystkich inwestorów – trendy i tendencje. Analiza techniczna to ocena i próba prognozowania przyszłych trendów na podstawie zachowania się cen w przeszłości. Ceny rysowane na wykresach tworzą różne kształty i formacje. Według analityków technicznych formacje te powtarzają się regularnie i prowadzą do podobnych zachowań rynku. Niektóre z nich zapowiadają spadki cen, inne wzrosty. Na podstawie niektórych można próbować ocenić jak duże będą ewentualne wzrosty lub spadki. W odróżnieniu od analizy fundamentalnej, oceniającej ogólną sytuację na rynku, analiza techniczna stosowana jest do wyznaczania momentów zawierania transakcji. Analiza techniczna opiera się na trzech założeniach: Rynek dyskontuje wszystko, czyli wszelkie czynniki, które mają wpływ na cenę są już w niej uwzględnione. Wynika to z przekonania, że zachowania cen odzwierciedlają zmiany w relacjach popytu i podaży. Ceny podlegają trendom. Rysując wykresy cen, analityk techniczny stara się odnaleźć w nich trend, czyli kierunek, w którym podążają ceny. Rozpoznanie trendu w jego wczesnej fazie pozwala dokonać transakcję, która powinna przynieść zyski. Historia się powtarza. Badanie wykresów pozwala odnaleźć powtarzające się wzory (formacje), według których poruszają się ceny. Wynika to z powtarzalności zachowań ludzkich w określonych sytuacjach. Analitycy znając najczęściej występujące formacje starają się odnaleźć je w bieżących notowaniach i na tej podstawie prognozować przyszłość.

Innymi narzędziami wykorzystywanymi przez inwestorów są wskaźniki analizy technicznej, takie jak: średnie kroczące, RSI, MACD, Momentum, oscylator stochastyczny itp. Oscylatory te stanowią doskonałą alternatywę dla podejścia opartego na badaniu trendów i są niezwykle użyteczne zwłaszcza w analizie rynków cechujących się brakiem wyraźnego trendu.

RSI

Wskaźnik RSI (Relative Strength Index - Indeks siły względnej) jest bardzo popularnym wskaźnikiem i często używa się go razem ze wskaźnikami MACD czy ROC jako podstawowe narzędzie analizy technicznej.

Wskaźnik porównuje ruchy zwyżkujące i zniżkujące cen zamknięcia w danym okresie czasu. Twórca wskaźnika sugeruje okres czternastodniowy jako optimum, jednakże spotyka się okresy siedmio- i dziewięciodniowe dla analiz krótkoterminowych oraz okresy dwudziestojedno- i dwudziestopięciodniowe dla analiz długoterminowych. Wartości wskaźnika są prezentowane na wykresie w skali od 0 do 100.

Wskaźnik RSI cechuje sie gładszym wykresem i mniejszymi zniekształceniami (w stosunku do wielu innych krótko- i średnioterminowych wskaźników) wywołanymi przez skrajnie wysokie i skrajnie niskie poziomy kursu.

Wskaźnik RSI i jego wykres nadaje się do poszukiwania potwierdzeń lub przewidywania oznak przebić i zmian trendów

RSI = 100-(100/(1+U/D))
U — is the average number of positive price changes;
D — is the average number of negative price changes.

SMA

Jednym z pierwszych wskaźników stosowanych w analizie technicznej była Prosta Średnia Krocząca/Ruchoma (Simple Moving Average - SMA). Ten wskaźnik oparty jest na średniej arytmetycznej cen z określonej liczby sesji i generuje czasami bardzo dobre sygnały, jednak pod warunkiem odpowiedniego ustawienia parametru średniej. Parametr ten zależy od indywidualnego charakteru zmian kursu danej akcji, jak i od sposobu inwestowania (np. krótko-, długoterminowy). Jest wiele zastosowań dla średnich ruchomych. Najczęściej używa się ich do identyfikowania trendu i jego potwierdzenia na wykresie, wyróżnienia i potwierdzenia poziomów wsparcia i oporu, bezpośredniego generowania sygnałów lub jako podstawę do tworzenia różnych wskaźników.

Istnieją trzy sposoby interpretacji wskazań średnich kroczących.

Pierwszy z nich (przedstawiony na wykresie wyżej) polega na obserwacji punktów przecięcia średniej kroczącej przez wykres kursu. Jeżeli wykres kursu przecina od góry nierosnącą linię średniej kroczącej, jest to sygnał do sprzedaży (S). Gdy zaś wykres kursu przecina od dołu niemalejącą średnią kroczącą, jest to sygnał kupna (K). Należy jednak pamiętać o uwadze zamieszczonej wyżej i dotyczącej odpowiedniego ustawienia parametru średniej kroczącej.Sygnały generowane przez średnie są tym mocniejsze, im dłużej linia średniej była ustabilizowana w pozycji zbliżonej do horyzontalnej przed wygenerowaniem sygnału.

Ostatnim sposobem jest obserwacja przecinania się samych średnich (wykres powyżej). W tym przypadku przecięcie od dołu niemalejącej 'dłuższej' średniej (np. 30-sesyjnej i/lub 45-sesyjnej) przez 'krótszą' średnią (np. 15-sesyjną) daje mocny sygnał do zakupu (K). Analogicznie, przecięcie od góry nierosnącej 'dłuższej' średniej przez 'krótszą' średnią daje mocny sygnał sprzedaży (S). Należy jednak pamiętać, że sygnały generowane przy tym sposobie interpretacji są często opóźnione i dlatego lepiej nadają się do inwestycji średnio- i długoterminowych.

EMA

Aby pozbyć się opóźnień w prostych średnich ruchomych (średnich arytmetycznych), analitycy techniczni często korzystają z wykładniczych średnich ruchomych. Ich angielska nazwa to Exponential Moving Average - EMA. Podstawową cechą tej średniej jest fakt, iż przywiązuje ona większą wagę do ostatnich wartości niż do wartości starszych i jest tym samym bardziej czuła, a więc lepiej oddaje bieżącą kondycję rynku. Ponadto EMA szybciej od SMA reaguje na zmiany. Stare wartości EMA, zamiast być odrzucane, tracą stopniowo na znaczeniu aż przestają w ogóle być istotne. Najczęściej wskaźnik EMA oblicza się na podstawie cen zamknięcia.

Interpretacja wskaźnika EMA jest w zasadzie identyczna z interpretacją wskaźnika SMA. Jeżeli wykres kursu przecina od góry nierosnącą linię wykładniczej średniej kroczącej, jest to sygnał do sprzedaży (S). Sygnał jest tym mocniejszy, im dłużej linia średniej była ustabilizowana w pozycji zbliżonej do horyzontalnej przed wygenerowaniem sygnału. Gdy zaś wykres kursu przecina od dołu niemalejącą wykładniczą średnią kroczącą, jest to sygnał do zakupu (K). Sygnał jest tym mocniejszy, im dłużej linia średniej była ustabilizowana w pozycji horyzontalnej przed wygenerowaniem sygnału.

MACD

MACD (Moving Average Convergence Divergence) jest jednym z najczęściej używanych wskaźników. Wskaźnik ten powstaje w wyniku obliczenia różnicy dwóch wykładniczych średnich kroczących - najczęściej jest to wynik odejmowania dwudziestosześciodniowej wykładniczej średniej kroczącej od dwunastodniowej wykładniczej średniej kroczącej. Graficzną reprezentacją wyniku tegoż działania matematycznego jest wskaźnik oscylujący wokół poziomu zerowego i przecinający linię Signal. 

Popularność wskaźnika MACD wynika z dużej użyteczności generowanych przez niego sygnałów, z łatwości interpretacji oraz z możliwości wykorzystania wskaźnika zarówno w okresie stabilizacji jak i wyraźnych wzrostów czy spadków cen. Przy stosunkowo dużej wiarygodności generowanych przez MACD sygnałów wadą są wyraźne ich opóźnienia. Dlatego MACD bardziej przydaje się przy inwestycjach o dłuższym horyzoncie czasowym.

Na dolnym wykresie rozróżniamy następujące elementy: wskaźnik MACD (niebieska linia), linia Signal (pomarańczowa linia. Linia Signal to graficzna reprezentacja dziewięciodniowej średniej kroczącej wskaźnika MACD (obliczonej z MACD a nie z ceny), wykres słupkowy zaś w graficzny sposób prezentuje różnicę pomiędzy tymi dwoma średnimi.

Sygnał kupna (zielony znacznik) zostaje wygenerowany, gdy MACD przebija od dołu niemalejącą linię Signal, zaś sygnał sprzedaży (czerwony znacznik) zostaje wygenerowany, gdy MACD przebija od góry nierosnącą linię Signal.

Sygnał kupna powinien zostać wygenerowany poniżej poziomu zerowego, a sygnał sprzedaży powyżej tego poziomu.

Wyznaczanie trendu

Wiara w tezę mówiącą o występowaniu cykli zarówno krótko jak i średnio i długookresowych sprawia, że istotną kwestią jest wyznaczenie obecnego trendu i momentu w cyklu koniunkturalnym. Jako podstawową definicję trendu można przyjąć występowanie po sobie kolejno coraz wyższych szczytów lub coraz głębszych dołków. Sygnałem negującym trend może natomiast być w przypadku trendu wzrostowego spadek kursu poniżej ostatniego dołka, a w przypadku trendu spadkowego pokonanie ostatniego lokalnego szczytu. Do zobrazowania trendu często stosuje się linie trendu oraz kanał trendu, a także średnie kroczące i inne wskaźniki techniczne. Podstawową zasadą stosowaną w analizie technicznej jest uznawanie, że trend trwa dopóki nie zajdą przesłanki jego odwrócenia. Podejście to dąży do nie zamykania transakcji gdy rynek posiada jeszcze potencjał wzrostowy, którego skali nie można dokładnie przewidzieć. Wyznaczenie trendu jest jednym z głównych zadań jakie stawia sobie analiza techniczna. Drugim zadaniem jest tu jeszcze trudniejsze w realizacji określenie momentów zmiany trendu. Podstawowymi narzędziami są tu narzędzia bazujące na szeroko rozumianej geometrii i analizie graficznej oraz narzędzia bazujące na statystyce oraz operacjach matematycznych wykonywanych na szeregach czasowych. Pierwszą grupą są tu wszelkiego rodzaju analizy linii trendu zewnętrznych lub wewnętrznych, formacji widocznych na wykresach czy też innych układach geometrycznych, które można równocześnie odnaleźć na przeszłych wykresach. Dużo szerszą grupą są tu narzędzia ilościowe, do których zaliczają się średnie kroczące czy też wskaźniki. Często spotykane jest tu stosowanie średnich o różnych prędkościach, których sygnały powinny się potwierdzać. Grupa ta zawiera jednak również dużo bardziej skomplikowane narzędzia starające się ustalić wartości średnie i eliminować szumy rynkowe, które dają błędne sygnały na bazie podstawowych narzędzi o najprostszej budowie. To właśnie ta grupa cieszy się obecnie największą dynamiką rozwoju i wzrostu znaczenia w dziedzinie jaką jest analiza techniczna. Często narzędzia takie bazują na średnich kroczących wzbogaconych o moduły zmieniające dynamikę, redukujące zdarzenia incydentalne i analizujące zmiany wolumenu. Budowa tego typu narzędzi to jednak duże wyzwanie realizowane obecnie nie tylko przez pasjonatów analizy technicznej ale również przez całe zespoły statystyków i matematyków. Stworzenie bowiem dobrego wskaźnika potrafiącego utrzymać się w całej długości trendu na dobrym sygnale i charakteryzującego się szybkimi czasami wejścia w sygnał i jego niwelacji jest zadaniem, które jeszcze nie zostało do końca zoptymalizowane. Nadal trwają intensywne prace nad odpowiednimi modelami adaptacyjnymi i zanotować można duży postęp w tej dziedzinie. Już teraz jednak najlepsze modele cechują się wysokim stopniem skuteczności. W dużym stopniu nierozwiązanym problemem jest jednak poprawność argumentacji jaka stoi za ideą mówiącą że można przewidzieć i trafnie zdiagnozować trend, a zatem określić momenty zwrotne z wyprzedzeniem lub bardzo niewielkim opóźnieniem. Skuteczność określonej metody na danych statystycznych odnoszących się do danych historycznych nie może bowiem być podstawą do silnego stwierdzenia że tak też będzie w przyszłości. Wysoki stopień stabilności i skuteczności na danych historycznych zmniejsza jednak ryzyko porażki w okresach przyszłych. Nietrafna w tym wypadku staje się argumentacja zwolenników analizy fundamentalnej o wyższości analizy fundamentalnej gdyż nie można na podstawie przeszłych kursów prognozować przyszłych zmian. Z podobną dozą ryzyka mamy do czynienia w przypadku analizy fundamentalnej, której skuteczność zależy od sprawdzenia się wielu prognoz odnośnie zarówno podmiotu analizy jak i czynników zewnętrznych. Tak wiec brak jest silnych podstaw do uznania wyższości jednej z metod analizy w aspekcie przyszłych trendów cenowych danego podmiotu obrotu. Większe dylematy pojawiają się w kontekście wątpliwości o ogólną możliwość przewidzenia przyszłego ruchu cenowego. O ile w dłuższej perspektywie wątpliwość ta jest zasadna to jednak obecny brak pełnej efektywności rynków, różnice w interpretacji dostępnych informacji przez różne grupy inwestorów oraz stopień płynności rynków i ograniczenia techniczno organizacyjne sprawiają, że występowania trendów w krótkim a nawet średnim okresie jest szeroko uznanym faktem, oraz pojawiają się możliwości przewidzenia kierunku zmian. Duży udział instytucji o wysokiej sumie aktywów sprawia, że budowanie przez nie pozycji portfelowych przy ograniczonym poziomie płynności wymaga czasu, co wywołuje trend krótko lub nawet średniookresowy. Cykliczność w dużej mierze wynika również z długości procesów inwestycyjnych w dobra produkcyjne w realnej gospodarce, czy też poziomu podaży pieniądza lub innych czynników makroekonomicznych. Możliwość wykrycia tych działań na wczesnym etapie daje również możliwość estymacji zmian cenowych. Istnieje obecnie wiele podobnych czynników, które sprawiają, że możliwe jest wyznaczenie trendu rynkowego. Głównym problemem staje się więc połączenie szybkości wykrycia zmiany trendu z stabilnym utrzymaniem się w trendzie.

Wykresy i formacje

Wykresy stosowane w analizie technicznej należy uznać za podstawową formę wizualizacji zmian cenowych zachodzących na poszczególnych rynkach. Jest to zarazem najprostsza forma narzędzia technicznego służącego do podejmowania decyzji o momentach wejścia i wyjścia z rynku. Jako główne formy wykresów powszechnie spotykane w analizie technicznej należy wymienić wykresy słupkowe, świecowe, liniowe oraz obecnie już rzadko stosowany wykres punktowo symboliczny. Mimo swojej prostoty narzędzie to w swoich niektórych odmianach niesie dużą liczbę informacji o sile popytu i podaży na rynku. Szczególnie popularne było w niektórych okresach stosowanie wykresów świecowych i analiza techniczna oparta na formacjach tworzonych przez świece. Podstawową i najprostszą formą wykresów są wykresy liniowe. Powstają one poprzez połączenie punktów charakterystycznych dla danego okresu, w jakim wyrysowujemy wykres. Podstawową formą jest tu łączenie punktów obrazujących ceny zamknięcia danego periodu, ale stosowane są również punkty obrazujące ceny maksymalne minimalne, otwarcia, czy różnorakie formy cen średnich, czy typowych. Często ceny średnie stosowane do wyrysowywania tych wykresów powstają na bazie momentów podstawowych, jak i szerszej analizy zmiany cen w periodzie rozszerzonej o analizę wolumenu transakcji. Celem wykresów liniowych jest przedstawienie czytelnej zagregowanej lub cząstkowej informacji o zmianach cenowych danego instrumentu. Niezwykle istotną kwestią jest tu również długość pojedynczych okresów widocznych na wykresie. Determinuje ona obraz sytuacji jaka wynikała będzie z wykresu. W przypadku krótkich okresów pojedynczych wykres będzie dostarczał jedynie informacji o aktualnym układzie popytu i podaży, nie dostarczając jednak szerszej informacji o sytuacji w okresie średnio lub długoterminowym. Istotne wydaje się z tego względu analizowanie wykresów o różnej długości okresów podstawowych i analizowanie potwierdzania się trendu w poszczególnych okresach. Bardziej skomplikowanym typem wykresów są wykresy słupkowe stosowane powszechnie na rynkach zachodnich. Wykresy te dostarczają nie tylko informacji o generalnym trendzie ale również o zmienności w okresie podstawowym. Budowa wykresu słupkowego polega na połączeniu minimum z okresu z maksimum z okresu, a następnie zaznaczenie bocznymi kreskami poziomów otwarcia (lewa kreska) i zamknięcia (prawa kreska). Sporadycznym i rzadko spotykanym rozwiązaniem jest również zaznaczanie na tego typu wykresach dodatkowo ceny średniej lub typowej obliczanej na zasadzie przyjętego wzoru. Wykresy tego typu niosące większą ilość informacji niż zwykłe wykresy liniowe często są również łączone z podstawowym wykresem liniowym. Mimo iż wykresy tego typu niosą ze sobą dużą ilość informacji, to jednak nie zostały one powszechnie wykorzystywane do analiz na bazie wszystkich danych jakie przedstawiają. Zadanie to spełniły dopiero wykresy świecowe, które stały się wysoce rozbudowanym narzędziem technicznym. W swojej konstrukcji wykres świecowy w dużym stopniu przypomina wykresy słupkowe, jednak kreski obrazujące otwarcie i zamknięcie zostały zastąpione korpusem w dwóch odmianach białym i czarnym. Biały korpus symbolizuje period wzrostowy, czarny z kolei okres spadku. Poszczególne rodzaje świec japońskich doczekały się swojego nazewnictwa i znaczenia, istnieje również wiele formacji bazujących na kilku świecach, którym przypisywane są określone znaczenia.

Wybrane świece i ich charakterystyka:

Doji – Jest to świeca posiadająca zamknięcie i otwarcie na tym samym poziomie, często jako doji interpretowane są również świece posiadające otwarcie i zamknięcie na bardzo zbliżonych choć nie identycznych poziomach. Świeca ta utożsamiana jest z niezdecydowaniem. Na rynku znajdującym się w fazie konsolidacji jej znaczenie jest neutralne gdyż potwierdza tylko aktualny stan rynku. W przypadku rynku wzrostowego lub spadkowego oznacza ona wahanie kupujących lub sprzedających i może być zwiastunem zmiany trendu lub korekty.

Formacja objęcia – Są to formacje kojarzone ze zmianą trendu. Rozróżniamy formację objęcia bessy i hossy. Formacja taka polega na pojawieniu się świecy której korpus wykracza po obu stronach poza korpus świecy poprzedniej i jest przeciwnego koloru.

Gwiazda poranna i wieczorna – Gwiazda poranna składa się z trzech świec. Pierwszą świecą jest duża czarna świeca po której następuje pojawienie się niewielkiej świecy w dolnych zakresach świecy poprzedzającej, a następnie pojawia się biała świeca zakrywająca większą część pierwszej świecy. Formacja taka była utożsamiana ze zmianą trendu spadkowego na wzrostowy. Z analogiczną sytuacją mamy doczynienia w przypadku gwiazdy wieczornej która jest odwróceniem gwiazdy porannej.

Młot – Jest to świeca cechująca się niewielkim korpusem, którego kolor nie jest istotny, posiada ona natomiast długi cień dolny, o długości przekraczającej co najmniej dwukrotnie długość korpusu. Cień górny zwykle nie występuje lub jest szczątkowy. W trendzie spadkowym świeca ta jest utożsamiana z możliwością odwrócenia trendu. Siła tego znaku jest ściśle uzależniona od długości dolnego cienia oraz jego stosunku do korpusu.

Spadająca gwiazda – jest to świeca przypominająca odwróconego wisielca. Podobnie jak on występuje po trendzie wzrostowym i jest utożsamiana z rosnącą siłą strony podażowej.

Wisielec – Jest to świeca podobna do młota jednak występująca po trendzie wzrostowym. Podobnie jak w przypadku młota o sile tej świecy decyduje długość cienia i jego stosunek do długości korpusu. W przypadku wystąpienia po tej świecy dnia z zamknięciem poniżej korpusu wisielca jest to utożsamiane z odwróceniem się trendu i słabnięciem popytu.

Zasłona ciemnej chmury – Jest to formacja zwiastująca spadki na rynku. Polega ona na pojawieniu się świecy czarnej występującej po świecy białej, której otwarcie znajduje się powyżej korpusu świecy poprzedzającej i której linia zamknięcia znajduje się poniżej środka korpusu świecy poprzedzającej. W przypadku tej formacji o jej sile świadczy długość korpusu czarnej świecy i stopień zasłonięcia korpusu świecy poprzedzającej.

Mimo iż formacje świecowe i ich zastosowanie rozwinęło się znacząco w dziale jakim jest analiza techniczne, to jednak obecnie brak jest dowodów na skuteczność technik inwestycyjnych opartych na tego typu analizie. Techniki tego typu sprawdzały się głównie w odległych okresach historycznych kiedy rynek był mniej płynny i większą wagę miały na nim czynniki sezonowe. Jest to wynikiem w dużej mierze silnego związku jaki miało wypracowanie przedstawionych koncepcji z dawnymi giełdami towarów rolnych. Mniejsza ilość i częstotliwość transakcji w powiązaniu ze specyfiką produktów jakich one dotyczyły sprawiły że występowała wtedy wysoka korelacja występowania poszczególnych formacji z czynnikami sezonowymi wpływającymi na zmianę poziomu cen produktów będących przedmiotem obrotu. Obecnie jednak trudno o przekonujące dowody i analizy wykonane na szerokiej grupie szeregów czasowych odnoszących się do różnorodnych dóbr, które pozwalały by pozytywnie zweryfikować skuteczność metod inwestycyjnych bazujących na formacjach świecowych. Tak więc można uznać że na współczesnych rynkach techniki te nie pozwalają na uzyskanie rezultatów lepszych od stopnia zmian rynkowych.

Z innego rodzaju trudnościami mamy natomiast do czynienia w przypadku formacji bazujących na dużej liczbie pojedynczych periodów jakie obserwować możemy na różnych typach wykresów. Głównym problemem jest tu niejednoznaczność i duża doza dowolności w wyszukiwaniu poszczególnych formacji. Problem pojawia się też w kwestii określenia optymalnej długości pojedynczego periodu dla wykresów, na których inwestor będzie dokonywał próby odszukania określonych formacji. Tak więc możliwa jest sytuacja, w której w tym samym momencie dla różnych horyzontów czasowych będą pojawiały się inne formacje o odmiennym znaczeniu. Istotne jest tu z tego względu potwierdzanie się poszczególnych znaczeń formacji w różnych horyzontach czasowych. Bardziej kłopotliwym problemem jest natomiast swoboda w interpretacji danych zawartych na wykresie i niejednoznaczności występowania poszczególnych formacji. Mimo iż analiza techniczna formacji nastręcza wielu trudności to jednak jest ona popularną metodą podejmowania decyzji inwestycyjnych i analizy sytuacji rynkowych. Jest to w dużym stopniu związane z większym stopniem trafności prognoz opartych na niektórych z poniższych formacji. Należy jednak zaznaczyć, że nie ma silnych dowodów na długofalową skuteczność metod opartych na analizie formacji i ich wysoki stopień przewagi nad prostą metodą kup i trzymaj. Powszechność rozpoznawania podstawowych formacji i ich znaczenia jest jednak czynnikiem sprzyjającym ich efektywności. Mamy tu do czynienia z samospełniającą się przepowiednią. W sytuacji kiedy duża grupa osób jest świadoma występowania formacji utożsamianej ze spadkami lub wzrostami to ich skłonność do dokonywania zakupów lub sprzedaży zmienia się nawet jeżeli nie są im znane dowody na skuteczność określonej metody inwestycyjnej. Samo podejrzenie że skoro zostało opracowane i upowszechnione określone podejście to muszą również istnieć gracze wierzący w jego skuteczność skutkuje przy innych czynnikach niezmienionych zmianą skłonności do zakupów lub sprzedaży wśród innych graczy. Wpływa to zatem na zmianę relacji popytu i podaży a tym samym ceny, co powoduje ziszczanie się zjawiska jakie symbolizuje dana formacja czy szerzej techniki analizy technicznej oparte na formacjach.

Istnieje wiele formacji symbolizujących określone zachowania rynkowe, wśród nich znajdują się zarówno najprostsze podejścia stwarzające przez swoją prostotę wątpliwość przy klasyfikowaniu ich do formacji takie jak linie wsparcia i oporu oraz kanały kursowe, jak również bardziej skomplikowane formacje o różnorodnych znaczeniach w zależności od okoliczności rynkowych. Poniżej zaprezentowane zostaną podstawowe formacje wyróżniane w analizie technicznej.

Chorągiewki - to formacje konsolidacji i wyczekania na kierunek wybicia lub niewielkiej amplitudy zmian kursu. Z chorągiewką mamy do czynienia przy trendzie znajdującym się wewnątrz linii zbieżnych. Formacja ta jest bardzo podobna do flagi.

Dzień odwrotu – Jest to period w którym kształtuje się nowe minimum lub maksimum a następnie następuje zamknięcie poniżej ostatniego zamknięcia w trendzie wzrostowym lub powyżej ostatniego zamknięcia w trendzie spadkowym. Formacja tego typu może być symbolem zmiany trendu, szczególnie jeżeli znajduje to potwierdzenie w kolejnym periodzie.

Flagi – to formacje konsolidacji i wyczekania na kierunek wybicia lub niewielkiej amplitudy zmian kursu. Z flagą mamy do czynienia przy trendzie znajdującym się wewnątrz linii równoległych poziomych lub lekko ukośnych.

Formacja trójkąta – Dla formacji tego typu niezwykle ważny jest kierunek oraz moment wybicia, który aby sygnał miał istotną wartość nie powinien następować przy samym końcu. Głównymi podgrupami tej formacji są trójkąty symetryczne zapowiadające kontynuację wcześniejszego trendu, oraz trójkąty zwyżkujące i zniżkujące gdzie ważny jest głównie kierunek wybicia.

Głowa i ramiona – jest to jedna z podstawowych formacji. Polega na występowaniu środkowego wierzchołka znacząco wyższego od poprzedzającego wierzchołka i następującego po nim. Analogicznie formacja ta może budować się w oparciu o dołki. Linie ramion powinny być na tym samym poziomie, choć dopuszczalne jest występowanie umiarkowanych skosów.

Kanał cenowy – jest to kanał między linią wsparcia i oporu przebiegającymi przez kolejne dna i szczyty. Kanał ten powinien być równoległy. Kanał cenowy może odnosić się zarówno do okresu konsolidacji jak i spadku czy wzrostu. Podczas konsolidacji wybicie z kanału decyduje o kierunku zmian, a zakres tych zmian powinien być proporcjonalny do okresu konsolidacji. Podczas trendu wzrostowego wybicie w dół sygnalizuje zmianę trendu lun powrót do mniej stromego kanału wzrostowego z dłuższego okresu. Wybicie w górę sugeruje natomiast intensyfikację dotychczasowego trendu i siłę strony popytowej. Z analogiczną sytuacją mamy do czynienia w trendzie spadkowym.

Linia oporu - jest to linia łącząca kolejne szczyty i ograniczająca trend od góry. O sile tej linii decyduje ilość nieudanych prób jej testowania, czyli dobicia kursu do niej a następnie odwrotu w dół.

Linia wsparcia – jest to linia łącząca kolejne dołki i ograniczająca trend od dołu. O sile tej linii decyduje ilość nieudanych prób jej testowania czyli dobicia kursu do niej a następnie odwrotu w górę.

Luka – Istnieje kilka rodzajów luk, wśród których na uwagę zasługują luka startu, ucieczki i wyczerpania. Są to formacje których początek widać na samym początku obserwacji. Jednak ich klasyfikacja może zwykle nastąpić dopiero po kilku kolejnych periodach. Najłatwiej rozpoznawalną jest luka startu. Następuje ona po okresie konsolidacji i jeżeli nie zostanie zapełniona w ciągu kilku periodów sygnalizuje początek trendu wzrostowego. Bardziej skomplikowaną kwestią jest rozpoznanie luki ucieczki i wyczerpania. Występują one w trendzie wzrostowym i muszą zostać potwierdzone w kolejnych periodach. Luka ucieczki po której następuje pięcie się kursów do góry symbolizuje moc strony popytowej. Luka wyczerpania charakteryzuje się jej szybkim zapełnieniem i poddaje w wątpliwość siłę obecnego trendu.

Podwójne szczyty i dna – to popularne formacje zwiastujące zmianę trendu. Polegają na nieudanym testowaniu przez rynek poziomu ostatniego szczytu lub dołka a następnie odwrocie i zmianie trendu. W formacji tej szczyty lub dna nie muszą być na identycznym poziomie ale poziom ten powinien być bardzo zbliżony.

Szpikulec – Jest to formacja zmiany trendu. Występuje kiedy minima lub maksima danego periodu znacząco odbiegają od minimów lub maksimów periodu poprzedzającego i następnego. Sygnał ten ma znaczenie w przypadku wysokiego stopnia rozbieżności powyższych wartości połączonych z dużą różnicą maksimów danego periodu z poziomami otwarcia lub zamknięcia.

Zaokrąglone szczyty i dna – są to formacje związane z konsolidacją i wybiciem w przeciwną stronę niż trend. Zwiastują one długotrwałe odwrócenie się trendu proporcjonalne do okresu konsolidacji.

Wysoka doza dowolności podczas analizy technicznej bazującej na poszczególnych formacjach i ich znaczeniu powoduje że działania te mają więcej analogii ze sztuką niż nauką. Sprawia to iż nie można zastosować tu analizy ilościowej ani nawet głównych form analizy jakościowej do oceny skuteczności tej formy podejmowania decyzji inwestycyjnych. Niemiej jednak można spotkać wielu inwestorów którzy wykazują się wysoką skutecznością realizując strategie oparte na tej gałęzi analizy technicznej. Trudno jednak o podobne wyniki cechujące się ponadto wysokim stopniem stabilności w okresie długoterminowym.