Politechnika Wrocławska
Wydział Informatyki i Zarządzania
Kierunek: Zarządzanie
Struktury rynku i ich regulacje
Temat referatu: Gospodarka odpadami (uregulowania, przykłady i konsekwencje dla podmiotów gospodarczych i konsumentów).
Prowadząca: Dr Magdalena Węglarz
Wrocław, semestr letni 2010/11
Spis treści:
1. Wstęp 2
2. Regulacje prawne w krajach Unii Europejskiej 2
3. Regulacje prawne w Polsce 3
4. Zasady gospodarowania odpadami 5
Kompetencje organów 6
Obowiązki posiadaczy odpadów 6
Obowiązki podmiotów, prowadzących działalność w zakresie gospodarki odpadami. 7
Ewidencja odpadów 7
Termiczne przekształcanie odpadów, składowanie i magazynowanie 7
Międzynarodowy obrót odpadami 9
Opłaty za składowanie odpadów 9
Administracyjne kary pieniężne za składowanie odpadów 10
Opakowania i odpady opakowaniowe 11
5. Podsumowanie 11
6. Bibliografia 12
Powstawanie odpadów staje się coraz poważniejszym problemem w skali światowej ze względu na rosnącą liczbę ludności, zwiększającą się produkcję dóbr konsumpcyjnych oraz coraz szybszy postęp technologiczny, powodujący coraz krótszą "długość życia" niektórych grup produktów, szczególnie tych powszechnego użytku. Statystyczny Polak produkuje obecnie ponad 350 kg odpadów rocznie. Jest to ilość zbliżona do ilości odpadów wytwarzanych przez statystycznego Europejczyka. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w Polsce powstaje ok 120 mln Mg odpadów przemysłowych rocznie, z czego ok. 80 % zostało podane odzyskowi, a ok. 17, 6 % zostało unieszkodliwione oraz 3, 4% magazynowane czasowo.1
Podstawową zasadą prawa ochrony środowiska Unii Europejskiej jest, oprócz przeciwdziałania powstawaniu odpadów, reguła, zgodnie, z którą koszty utylizacji i unieszkodliwiania odpadów przede wszystkim ponosi ich wytwórca. Ściśle z tym jest związana koncepcja czystszej planety.
Najważniejsze europejskie akty prawne dotyczące odpadów to:
Dyrektywa Rady Europy 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1957 r. o odpadach( przepisy jej zostały wzmocnione Dyrektywą Rady 91/156/EWG z dnia 18 marca 1991 r., w której państwa członkowskie zostały zobligowane do wprowadzania u siebie ustaw i aktów normatywnych w celu osiągnięcia zgodności z dyrektywą najpóźniej do 1 kwietnia 1993 r.);
Decyzja Komisji Rady Europy z dnia 21 kwietnia 1976 r. dotycząca utworzenia Komitetu ds. gospodarki odpadami.
Dyrektywa Rady Europy 86/278 z dnia 12 czerwca 1986 r. o ochronie środowiska, a zwłaszcza gleb przy rolniczym wykorzystaniu osadów z oczyszczalni ścieków.
Dyrektywa Rady Europy 89/369/EWG z dnia 8 czerwca 1989 r. w sprawie zapobiegania zanieczyszczenia powietrza przez nowe zakłady spalania odpadów komunalnych.
Dyrektywa Rady Europy 89/429/EWG z dnia 21 czerwca 1989 r. w sprawie zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza przez istniejące zakłady spalania odpadów komunalnych.
Dyrektywa Rady Europy 91/689/EWG z 1991 r. o odpadach niebezpiecznych zastąpiła wcześniejszą Dyrektywę Rady 78/319/EWG z 20 marca 1978 r. w sprawie odpadów toksycznych i niebezpiecznych.
Dyrektywa Rady Europy 93/259/EWG z dnia 1 lutego 1993 r. w sprawie nadzoru i kontroli przesyłania odpadów do Wspólnoty, w jej obrębie oraz poza jej obszar, w której oddzielnie omówiono przesyłanie odpadów między państwami członkowskimi z przeznaczeniem do usuwania oraz do regeneracji, a także przesyłanie odpadów w obrębie państw członkowskich. Dyrektywa ta zastąpiła Dyrektywę 84/631/EWG z dnia 6 grudnia 1984 r. w sprawie nadzoru i kontroli na obszarze Unii Europejskiej trans granicznego przesyłania odpadów niebezpiecznych.
Decyzja 94/2/WE z dnia 20 grudnia 1994 r. ustanawiająca listę 29 grup odpadów (podział w zależności od miejsca ich wytworzenia) została przyjęta przez KWE zgodnie z art. 1 pkt. A Dyrektywy Rady Europy 75/442/EWG w sprawie odpadów.
Decyzja Rady Europy 94/904/WE z dnia 22 grudnia 1994 r. ustanawiająca listę odpadów niebezpiecznych i określająca kryteria, które te odpady muszą spełnić.
Dyrektywa Rady Europy 94/67 z 1994 r. w sprawie spalania odpadów niebezpiecznych.
Dyrektywa Rady Europy 1999/31/EC z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie ziemnych składowisk odpadów.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rada Europy 2000/76/WE z dnia 4 grudnia 2000 r. w sprawie spalania odpadów (OJ L 332 28.12.2000 p. 91); z dniem 28 grudnia 2005 r. zastąpi ona dyrektywy: 89/369/EWG, 89/429/EWG i 94/67/WE.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Europy 2000/76/WE z dnia 4 grudnia 2000 r. w sprawie spalania odpadów.
Decyzja Rady Europy 2003/31/WE z dnia 19 grudnia 2002 r. ustanawiająca kryteria i procedury dopuszczenia odpadów na składowiska stosowane do art.16 i załącznika II Dyrektywy 1999/31/WE.
Strategia Wspólnoty w dziedzinie gospodarowania odpadami, wydana w formie zalecenia przez Radę dnia 8 czerwca 1989 r. Oznacza to, że nie jest ona aktem bezwzględnie obowiązującym, a stanowi wytyczne dla kształtowania polityk krajów Unii Europejskiej w zakresie gospodarki odpadami. Strategia ustala pięć podstawowych kierunków działań w tym zakresie, które wiążą się bezpośrednio z ideą zrównoważonego rozwoju, w kolejności ważności:
Zapobieganie ich powstawaniu przez właściwe technologie i produkty,
Recykling (powtórne wykorzystanie odpadów, jako surowców wtórnych oraz m.in., jako źródła energii),
Optymalne ostateczne usuwanie,
Regulacja dotycząca przewozów (przepisy zabezpieczające przed zagrożeniami w transporcie),
Działania naprawcze w środowisku.
Dyrektywa Rady Europy 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 r. o odpadach zobowiązuje państwa członkowskie do takiego postępowania z odpadami, które nie spowoduje:
Zagrożenia dla wody, powietrza, gleby roślin i zwierząt,
Uciążliwości związanych z hasłem i odorami,
Szkodliwego wpływu na tereny wiejskie lub miejsca objęte szczególną troską.
W Unii Europejskiej odpady są zdefiniowane, jako: „Substancje lub przedmioty w kategoriach ustalonych w załączniku, które posiadacz usuwa lub których usuwanie zamierza przeprowadzić albo ich usuwanie jest wymagane z mocy prawa krajowego”. Przy czym usuwanie – to wszystkie operacje, które nie prowadzą do możliwości odzyskania zasobów, recyklingu, regeneracji, bezpośredniego wtórnego użycia, jako surowców wtórnych lub zastosowań alternatywnych, a zachodzą w praktyce np. przez: składowanie w ziemi lub na jej powierzchni, rozkład w glebie, spalanie na ziemi, morzu, inżynieryjne wykorzystanie na powierzchni ziemi, odprowadzanie do wód powierzchniowych z wyłączeniem mórz i oceanów, odprowadzanie do mórz i oceanów, w tym lokowanie ich na dnie, składowanie stałe, odprowadzanie w głąb ziemi, retencje powierzchniową, składowanie pośrednie na czas zastosowania jednego z wyżej wymienionych sposobów.
Ponadto przez odzyskiwanie rozumie się recykling, regeneracje, bezpośrednie użycie, jako surowców lub zastosowanie alternatywne, obejmujące takie operacje, jak:
Zastosowanie, jako paliwa lub jako środka do wytwarzania energii,
Odzyskanie lub regeneracja rozpuszczalników, substancji organicznych nieużywanych, jako rozpuszczalniki, matali i ich związków, innych materiałów nieorganicznych,
Regeneracja kwasów lub zasad,
Odzyskiwanie niektórych komponentów odpadów w celu obniżenia w nich zawartości zanieczyszczeń,
Odzyskiwanie komponentów z katalizatorów,
Wykorzystanie odpadów przez wprowadzenie ich do gleby, powodujące korzyści dla rolnictwa lub polepszenie sytuacji ekologicznej terenu,
Gromadzenie w celu poddania ich któremukolwiek z działań wymienionych wcześniej.
W ramach klasyfikacji odpadów, wyodrębniono osobno odpady niebezpieczne. W Unii zostały one wyodrębnione w załączniku do Decyzji Rady Nr 94/904 z dnia 22 grudnia 1994 r.
Za odpady niebezpieczne uznano tam: „wszelkie odpady zawierające substancje lub materiały wymienione w załączniku do tej dyrektywy albo nimi zanieczyszczone, o takich właściwościach, w takich ilościach lub takich stężeniach, że stanowią zagrożenie dla zdrowia lub środowiska”.
Zgodnie z art. 1 przyjmuje się listę odpadów niebezpiecznych o określonych kryteriach, które muszą spełnić. Są to odpady, które wykazują jedna lub więcej właściwości wyszczególnionych w Aneksie III do Dyrektywy 91/689 i w odniesieniu od H3 do H8 tego aneksu jedna lub więcej właściwości dotyczących wartości punktu zapłonu, granicy koncentracji substancji toksycznych, korozyjnych i drażniących. Opisane właściwości decydujące o kwalifikacji odpadu do grupy odpadów niebezpiecznych to m.in.:
Punkt zapłonu <55oC,
Koncentracja > 0,1% jednej lub kilku substancji klasyfikowanych, jako bardzo toksyczne i > 3% substancji klasyfikowanych, jako toksyczne,
Koncentracja > 25% jednej lub kilku substancji klasyfikowanych, jako szkodliwe,
Koncentracja > 1% jednej lub kilku substancji, korozyjnych, klasyfikowanych, jako R35 i > 5% substancji klasyfikowanych, jako R34,
Koncentracja > 10% jednej lub kilku substancji drażniących, klasyfikowanych, jako R41 i > 20% substancji klasyfikowanych, jako R36, R37, R38.
Zgodnie z Dyrektywą Nr 91/689, jakikolwiek inny odpad nieumieszczony na liście odpadów niebezpiecznych, ale uznany przez państwo członkowskie za wykazujący właściwości wyszczególnione w Aneksie III jest niebezpieczny.2
Obecnie aktualne są przepisy Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627 wraz z późn. Zmianami) oraz Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia 13 września 1996 r. (Dz.U. Nr 132, poz. 622, Dz.U. Nr 60, poz. 369, Dz.U. Nr 100, poz. 1085 i Dz.U. Nr 154, poz. 1800).
Zupełnie nowe zagadnienia legislacyjne wprowadza Ustawa o odpadach, uchwalona przez Sejm 27 kwietnia 2001 r., ogłoszona w Dz.U. Nr 62 pod poz. 628 i obowiązująca od 1 października 2001 r. (z późn. zmianami).
Ustawa ta określa zasady postępowania z odpadami, a w szczególności:
Zapobiegania powstawaniu odpadów lub minimalizacji ich ilości,
Usuwania odpadów z miejsc powstawania,
Odzyskiwania lub unieszkodliwiania odpadów w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska.
Z zakresu przedmiotowego ustawy o odpadach wynika, ze jej przepisy dotyczą wszystkich podmiotów gospodarczych, których działalność powoduje powstawanie odpadów, oraz podmiotów gospodarczych, którym wytwarzający odpady zlecili usuwanie odpadów, ich wykorzystywanie lub unieszkodliwianie. Ustawodawca zwrócił także uwagę, iż odpady mogą być wytwarzane również przez jednostki organizacyjne nieprowadzące działalności gospodarczej.
Zadaniem nowej Ustawy o odpadach jest pełna transpozycja na grunt prawa polskiego prawa Unii Europejskiej w zakresie odpadów. W ustawie zawarte zostały zapisy tych dyrektyw, decyzji i rozporządzeń Unii Europejskiej z zakresu gospodarki odpadami, które Polska uwzględniła w swoim stanowisku negocjacyjnym.
Podstawowe definicje zawarte w nowej ustawie o odpadach stanowią przeniesienie do prawa polskiego definicji pojęć zawartych w odpowiednich dyrektywach Unii Europejskiej. Dotyczy to w szczególności definicji następujących pojęć: odpady(oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii, określonych załączniku nr 1 do ustawy, których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbywa się jest obowiązany), odpady niebezpieczne (odpady, które są niebezpieczne ze względu na swój charakter, właściwości lub działanie), odpady komunalne(odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych), odzysk odpadów(wszelkie działania, niestwarzające zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania - przy czym: odzysk energii rozumiany jest, jako termiczne przekształcanie odpadów w celu odzyskania energii, a termiczne przekształcanie odpadów, – jako procesy utleniania odpadów, w tym spalania, zgazowywania, lub rozkładu odpadów, w tym rozkładu pirolitycznego, prowadzone w przeznaczonych do tego instalacjach lub urządzeniach na zasadach określonych w przepisach szczegółowych), unieszkodliwianie odpadów (poddanie odpadów procesom przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska)3. Tak, więc, analogicznie do definicji unijnej, decydującym kryterium użycia pojęcia „odpad” jest intencja posiadacza do „pozbycia się” przedmiotu lub substancji, chyba, że pozbycie się jest obowiązkiem nałożonym na posiadacza. Ustawa posługuje się również definicjami wynikającymi z dyrektyw szczegółowych odnośnie np. olejów odpadowych, odpadów obojętnych.
Rozdział 2 ustawy dotyczy zasad gospodarowania odpadami. Podstawowym obowiązkiem jest zapobieganie powstawaniu odpadów. Hierarchia postępowania z odpadami, których nie da się uniknąć, obejmuje w kolejności odzyskiwanie odpadów, a następnie takie ich unieszkodliwianie, aby składowane były wyłącznie te odpady, których unieszkodliwienie w inny sposób było niemożliwe.
Zapisy rozdziału 3 są związane z planami gospodarki odpadami. Plany te mają stanowic cześć programów ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju.
Rozdział 4 określa obowiązki posiadaczy odpadów. W ustawie jest zasada określona w dyrektywie ramowej w sprawie odpadów, zgodnie, z którą wszystkie podmioty, które dokonują odzyskiwania lub unieszkodliwiania odpadów są zobowiązane do uzyskania pozwoleń na prowadzenie takich działań. Wprowadzono zasadę, ze pozwolenie w zakresie gospodarki odpadami są wydawane na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat. Zapisy dotyczące ewidencji uległy pewnym zmianom w celu dostosowywania ewidencji do wymagań sprawozdawczości Unii Europejskiej.
Rozdział 5 reguluje szczególne zasady gospodarowania niektórymi rodzajami odpadów. Są to specyficzne wymagania dotyczące zasad gospodarowania odpadami, jakie pojawiają się w poszczególnych dyrektywach Unii Europejskiej, a odnoszące się tylko do pojedynczych rodzajów odpadów. Wprowadzono również zasady wykorzystania komunalnych osadów ściekowych.
Treść rozdziału 6 – poświęconego termicznemu przekształcaniu odpadów – jest związana z zapisami tzw. Dyrektyw spalarniowych. Zostały tu opisane wymagania w stosunku do spalarni odpadów(instalacja, w której zachodzi termiczne przekształcanie odpadów w celu ich unieszkodliwienia)4 oraz dodatkowe wymagania w stosunku do posiadacza, który zarządza spalarnią odpadów.
Rozdział 7 dotyczy składowania i magazynowania odpadów. Wprowadzone przepisy wynikają z dyrektyw UE. Wyróżniono 3 typy składowisk odpadów(obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów)5: składowisko odpadów niebezpiecznych, składowisko odpadów obojętnych, składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Sprecyzowano także maksymalne terminy magazynowania odpadów przed ich odzyskiwaniem lub unieszkodliwianiem.
Rozdział 8 został skreślony w nowelizacji ustawy z dnia 8 października 2004 r.
Rozdział 9 ustawy odnosi się do przepisów karnych.6
Niezależnie od wejścia w życie Ustawy o odpadach, zaczęły obowiązywać także inne ustawy związane z gospodarką odpadami:
Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U.Nr 63, poz 638), wejście w życie dniem 1 stycznia 2002 r.
Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz.U. Nr 63, poz. 639), wejście w życie z dniem 1 stycznia 2002r.7
Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych odnosi się przede wszystkim do wymagań, jakie muszą odpowiadać opakowania ze względu na zasady ochrony środowiska, oraz do sposobu postępowania z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Pod pojęciem opakowania należy to rozumieć wprowadzone do obrotu wyroby wykonane, z jakich kolwiek materiałów, przeznaczone do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji wszystkich produktów, od surowców do towarów przetworzonych, w ustawie określono obowiązki producenta, importera oraz eksportera opakowań i produktów w opakowaniach, a także obowiązki sprzedawcy i użytkownika produktów w opakowaniach.
Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej określa obowiązki importerów oraz wytwórców produktów, związane z wprowadzeniem na rynek krajowy określonych produktów w pewnych rodzajach opakowań. Ustawa reguluje też zasady ustalania i pobierania opłaty produktowej i opłaty depozytowej.
Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. zmieniła w istotny sposób zasady postępowania z odpadami, zwłaszcza w zakresie działania wszystkich podmiotów gospodarczych wytwarzających odpady oraz odbierających odpady w celu ich wykorzystania.
Przepisy poprzedniej i obecnej Ustawy o odpadach dotyczą także przedsiębiorców w rozumieniu art. 6 Ustawy – Prawo geologiczne i górnicze, zarówno w zakresie postępowania z odpadami własnymi, jak i w zakresie wykorzystywania w ruchu zakładów górniczych odpadów wytworzonych przez inne podmioty gospodarcze.
Ze względu na fakt, iż coraz więcej odpadów przemysłowych, w tym głównie energetycznych i pogórniczych, składuje się w podziemnych wyrobiskach górniczych, niezmiernie ważne są reguły prawa w tym zakresie. Zasady i warunki ochrony złóż, wód podziemnych i innych składników środowiska w związku z wykonywaniem prac geologicznych i wydobywaniem kopalin określa przepis szczególny z prawa geologicznego i górniczego.8
Jednym z istotniejszych celów ustawy o odpadach jest uregulowanie racjonalnego zagospodarowywania odpadów i powtórnego ich wykorzystania. Przez gospodarkę odpadami należy rozumieć: „zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów”. Z powyższej definicji wynika, że gospodarowanie odpadami należy rozumieć szeroko. Dlatego też zasady gospodarowania dotyczą szerokiego zakresu i można je już dostrzec na poziomie prewencji. Gospodarowanie odpadami podlega jednak określonym zasadom.
Kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić, tak, aby:
Zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania,
Zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec powstawaniu odpadów,
Zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi.9
Każdy zaś posiadacz odpadów obowiązany jest w pierwszej kolejności do poddania ich odzyskowi, a w braku takich możliwości - unieszkodliwiać w sposób zgodny z wymaganiami ochrony środowiska. Odpady powinny być poddawane odzyskowi lub unieszkodliwianiu przede wszystkim w miejscu ich powstawiania, a dopiero w przypadku takiej możliwości przekazywane do najbliżej położonych miejsc, w którym mogą być poddane tym procesom. Transport odpadów niebezpiecznych z miejsc ich powstawania do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania odbywa się z zachowaniem przepisów obowiązujących przy transporcie materiałów niebezpiecznych. Odzysk lub unieszkodliwienie odpadów może odbywać się tylko w miejscu wyznaczonym w trybie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym w instalacjach lub urządzeniach. Ustawa dopuszcza jednak wyjątki, a szczególnie w przypadku, kiedy spalanie w instalacjach lub urządzeniach nie jest możliwe ze względów bezpieczeństwa (np. spalanie niektórych odpadów wojskowych), ale wówczas spalanie może się odbyć poza instalacjami lub urządzeniami tylko za zgodą właściwego wojewody, wydaną w drodze decyzji. Ustawa zobowiązuje organy administracji publicznej wszystkich szczebli do opracowywania planów gospodarki odpadami (plany: krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne), które powinny być zgodne z polityką ekologiczną państwa. Plany te obejmują wszystkie rodzaje odpadów powstających na terenie danej jednostki administracyjnej oraz przywożonych na jej obszar.10
Jeżeli działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów jest prowadzona z naruszeniem przepisów ustawy lub są przekroczone standardy emisyjne, wówczas wojewódzki inspektor ochrony środowiska może wydać decyzję o wstrzymaniu tej działalności. Powtórzono już istniejącą możliwość ustalenia na wniosek zainteresowanego podmiotu, terminu do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości. Jako nowość ustawa wprowadza zasadę obciążania posiadacza odpadów kosztami usuwania skutków wstrzymanej działalności.11
Właściwym do wydawania decyzji wymaganych ustawą o odpadach w zakresie gospodarki odpadami są wojewoda i starosta.
Wojewoda wydaje decyzję dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których obowiązek sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko wynika z przepisów o ochronie środowiska oraz gdy dotyczy eksploatacji instalacji na terenach zakładów zaliczanych do tych przedsięwzięć.
Starosta wydaje decyzje dla pozostałych przedsięwzięć.
Właściwość miejscową natomiast ustala się według miejsca wytwarzania odpadów odzysku lub unieszkodliwiania. Jednakże do wydania zezwolenia na transport odpadów właściwym jest starosta ze względu na miejsce siedziby lub zamieszkania posiadacza odpadów. Wszystkie zezwolenia wydawane są na wniosek zainteresowanego na czas określony, nie dłuższy niż 10 lat. 12
Wytwórca odpadów jest jednocześnie ich posiadaczem do czasu przekazania odbiorcy. Obowiązki wytwórcy odpadów ustawa uzależnia od tego, czy wytwórca odpadów prowadzi instalację, czy też nie. W tym miejscu należy przytoczyć definicję instalacji, która zawarta jest w ustawie - Prawo ochrony środowiska. Przez instalację należy rozumieć:
stacjonarne urządzenie techniczne,
zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu,
obiekty budowlane niebędące urządzeniami technicznymi, ani ich zespołami,
których eksploatacja może spowodować emisję, przy czym za emisję uważa się również wprowadzenie do środowiska substancji, czym niewątpliwie są odpady.
Wytwórca odpadów prowadzący instalację jest obowiązany do uzyskania pozwolenia na wytwarzanie odpadów, którego zasady udzielania określa ustawa Prawo ochrony środowiska, jeżeli wytwarza powyżej 1 tony odpadów niebezpiecznych rocznie lub powyżej 5.000 ton rocznie odpadów innych niż niebezpieczne, uzyskanie decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, jeżeli wytwarza do 1 tony odpadów niebezpiecznych rocznie i do przedłożenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobie gospodarowania wytwarzanymi odpadami, jeżeli wytwarza od 5 do 5.000 ton rocznie odpadów innych niż niebezpieczne.
Natomiast wytwórca odpadów nieprowadzący instalacji jest obowiązany do uzyskania decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości powyżej 100 kg rocznie i przedłożenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości do 100 kg rocznie albo powyżej 5 ton rocznie odpadów innych niż niebezpieczne.
Wymóg uzyskania wyżej wymienionych decyzji przez wytwórcę odpadów prowadzącego instalację nie dotyczy wytwórcy odpadów, który zgodnie z przepisami ustawy Prawo ochrony środowiska jest zobowiązany do uzyskania pozwolenia zintegrowanego. Wymóg uzyskania wszystkich przedstawionych wyżej decyzji nie dotyczy odpadów komunalnych. Jednakże właściwy organ może odmówić wydania wspomnianych wyżej decyzji, w przypadku gdy zamierzony sposób gospodarki odpadami mógłby powodować zagrożenie dla zdrowia, życia ludzi lub dla środowiska, lub jest niezgodny z planami gospodarki odpadami.
Jak już wspomniałam wyżej wszystkie decyzje (zezwolenia) wydawane są na wniosek zainteresowanego, który musi zawierać dane określone szczegółowo w ustawie. Ustawa określa również, co powinna zawierać informacja o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami. Informację tę należy złożyć albo wojewodzie, albo staroście na dwa miesiące przed rozpoczęciem działalności powodującej powstawanie odpadów lub zmianą tej działalności wpływającą na rodzaj lub ilość wytwarzanych odpadów, lub sposób gospodarowania nimi. Do rozpoczęcia działalności lub jej zmiany można przystąpić w terminie 30 dni od dnia złożenia informacji, i ile w tym terminie właściwy organ nie wniesie sprzeciwu. W uzasadnionych przypadkach, przewidzianych ustawą, organ może, w terminie 30 dni od dnia złożenia informacji, zobowiązać w drodze decyzji, wytwórcę odpadów niebezpiecznych w ilości do 100 kg rocznie, do złożenia wniosku o zatwierdzenie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi.13
Prowadzenie działalności w zakresie odzysku, unieszkodliwiania, zbierania lub transportu odpadów wymaga zezwolenia właściwego organu. W zależności od sklasyfikowania przedsięwzięcia organem właściwym do wydania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów jest wojewoda lub starosta. Organy te wydają zezwolenie po zasięgnięciu opinii wójta, burmistrza, prezydenta miasta oraz w przypadku starosty także powiatowego inspektora sanitarnego. Właściwym miejscowo jest organ według miejsca prowadzenia działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów.
Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów wydaje starosta po zasięgnięciu opinii wójta, burmistrza, prezydenta miasta oraz powiatowego inspektora sanitarnego. Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania odpadów wydaje starosta właściwy ze względu na miejsce zbierania, natomiast zezwolenie na transport odpadów starosta właściwy ze względu na miejsce siedziby lub zamieszkania składającego wniosek.
Jeżeli wytwórca odpadów sam prowadzi działalność w zakresie odzysku, unieszkodliwiania, zbierania lub transportu odpadów, wówczas jest on zwolniony z obowiązku posiadania odrębnych zezwoleń. Jednak w takim przypadku w pozwoleniu na wytwarzanie odpadów lub w decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi właściwy organ określa dodatkowo warunki prowadzenia takiej działalności.
W przypadku prowadzenia łącznie wszystkich rodzajów działalności, to jest odzysku, unieszkodliwiania, zbierania i transportu odpadów, wymagane jest tylko jedno zezwolenie.
Wydane dotychczas zezwolenia na usuwanie, wykorzystywanie lub unieszkodliwianie odpadów zachowują moc na czas, na jaki zostały wydane, nie dłużej jednak niż do 30 czerwca 2008 roku i zastępują zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów wymagane na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. Podmioty, które prowadziły bez zezwolenia działalność w zakresie usuwania, wykorzystywania lub unieszkodliwiania odpadów innych, niż niebezpieczne, są obowiązane do uzyskania odpowiednich zezwoleń.
Posiadacz odpadów może przekazać określone rodzaje odpadów w celu ich wykorzystania osobie fizycznej lub jednostce organizacyjnej niebędącej przedsiębiorcą, na ich własne potrzeby. W przypadku składowania odpadów w miejscu na ten cel nieprzeznaczonym, wójt, burmistrz, prezydent miasta nakazują posiadaczowi usunięcie tych odpadów. Domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów, znajdujących się na nieruchomości.
Do obowiązków posiadacza odpadów należy również prowadzenia ich ilościowej i jakościowej ewidencji. Ewidencję odpadów komunalnych prowadzą podmioty, posiadające zezwolenie wójta, burmistrza, prezydenta miasta na świadczenie usług w zakresie usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Obowiązek prowadzenia ewidencji nie dotyczy osób fizycznych i jednostek organizacyjnych, wykorzystujących odpady na własne potrzeby. Do prowadzenia ewidencji służą karta ewidencji odpadu, prowadzona dla każdego rodzaju odpadu odrębnie oraz karta przekazania odpadu.
Ustawa zawiera delegację dla ministra właściwego do spraw środowiska do wydania rozporządzenia, w którym określone zostaną zasady prowadzenia ewidencji przez małe i średnie przedsiębiorstwa. Jedna z tych zasad obowiązuje sporządzić zestawienie zbiorcze o rodzajach i ilości odpadów do końca pierwszego kwartału za poprzedni rok kalendarzowy oraz przekazaniu ich marszałkowi województwa.14
Posiadacz odpadów jest obowiązany do prowadzenia ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów. Obowiązek prowadzenia ewidencji nie dotyczy osób fizycznych i jednostek organizacyjnych niebędących przedsiębiorcami, które wykorzystują odpady na potrzeby własne. W przypadku zaś odpadów komunalnych ewidencję prowadzą podmioty prowadzące działalność polegającą na usuwaniu, wykorzystywaniu i unieszkodliwianiu odpadów komunalnych na podstawie zezwolenia organów gminy.
Ewidencję prowadzi się na formularzu karty ewidencji odpadu, dla każdego rodzaju odpadów odrębnie oraz karty przekazania odpadu. Posiadacz odpadu, który przejmuje odpad od innego posiadacza, jest obowiązany potwierdzić przejęcie odpadu na karcie przekazania odpadu, wypełnionej przez posiadacza, który przekazuje ten odpad. Poza prowadzeniem ewidencji posiadacz odpadów obowiązany jest sporządzić na formularzu zbiorcze zestawienie danych o wszystkich rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz instalacjach i urządzeniach do odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Takie zbiorcze zestawienie danych sporządza również wytwórca osadów komunalnych. Zbiorcze zestawienie danych za poprzedni rok kalendarzowy należy przekazać marszałkowi województwa do końca pierwszego kwartału.
Ustawa reguluje w szczególny sposób zasady gospodarowania następującymi odpadami: zawierającymi PCB, olejami odpadowymi, pochodzącymi z procesów wytwarzania dwutlenku tytanu i z przetwarzania tych odpadów, w postaci baterii i akumulatorów, medycznymi i weterynaryjnymi oraz komunalnymi osadami ściekowymi.15
Termiczne przekształcanie odpadów niebezpiecznych (spalanie) może być prowadzone w spalarniach odpadów komunalnych oraz w spalarniach innych odpadów. Przy zachowaniu wymaganych parametrów poszczególne typy odpadów mogą być wyjątkowo spalane w innych instalacjach. W razie niedopełnienia przez zarządzającego spalarnią odpadów obowiązków określonych w ustawie, wojewódzki inspektor ochrony środowiska może wydać decyzję o wstrzymaniu działalności w zakresie termicznego przekształcania odpadów. 16
Ustawa między innymi ustala warunki termicznego przekształcania odpadów, które może być prowadzone w spalarniach odpadów niebezpiecznych, spalarniach odpadów komunalnych oraz spalarniach odpadów innych niż niebezpieczne i komunalne. Spalarnie te, powinny być projektowane, budowane, wyposażane i użytkowane w sposób zapewniający osiągnięcie takiego poziomu termicznego przekształcania, przy którym ilość i szkodliwość dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska odpadów i innych emisji powstających wskutek termicznego przekształcania odpadów będzie jak najmniejsza. W ustawie zawarte zostały również warunki determinujące dopuszczalne odstępstwa dotyczące termicznego przekształcania odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne, jak również obowiązki zarządzającego poszczególnymi rodzajami spalarni.
Dokonano podziału składowisk, w zależności od cech odpadu. Wyróżniono trzy typy składowisk:
składowisko odpadów niebezpiecznych,
składowisko odpadów obojętnych,
składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne.
Lokalizacja i budowa składowisk są obwarowane podobnymi ograniczeniami jak w dotychczas obowiązującej ustawie. Istotna nowość to warunek uzależniający wydanie pozwolenia na użytkowanie składowiska odpadów od zatwierdzenia instrukcji eksploatacji składowiska i wyników kontroli wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Instrukcja eksploatacji składowiska, zatwierdzona decyzją przez wojewodę lub starostę, jest bardzo szczegółowym dokumentem, który zawiera, między innymi, określenie warunków eksploatacji, niezbędnych zabezpieczeń organizacyjnych i technicznych, zakresu i częstotliwości badań.
Zamknięcie składowiska lub jego części wymaga zgody jednego z wymienionych organów i jest wydawane dopiero po przeprowadzeniu kontroli przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.
Ustawodawca określił cały szereg zakazów dotyczących składowania odpadów, przy czym najbardziej istotny wydaje się być wprowadzony po raz pierwszy zakaz składowania odpadów występujących w postaci ciekłej, w tym odpadów zawierających wodę w ilości powyżej 95% masy całkowitej, z wyłączeniem szlamów.17
Zakazuje się składowania odpadów:
występujących w postaci ciekłej, w tym odpadów zawierających wodę w ilości powyżej 95% masy całkowitej, z wyłączeniem szlamów,
właściwościach wybuchowych, żrących, utleniających, wysoce łatwopalnych lub łatwopalnych,
medycznych i weterynaryjnych,
powstających w wyniku prac naukowo - badawczych, rozwojowych lub działalności dydaktycznej, które nie są zidentyfikowane lub są nowe i których oddziaływanie na środowisko jest nieznane,
opon i ich części, z wyłączeniem opon rowerowych i opon o średnicy zewnętrznej większej niż 1400 mm,
w śródlądowych wodach powierzchniowych i podziemnych,
w polskich obszarach morskich,
w przypadkach określanych w przepisach odrębnych.
Na składowisku odpadów niebezpiecznych nie mogą być składowane odpady inne niż niebezpieczne, natomiast odpady niebezpieczne mogą być składowane na wydzielonych częściach innych składowisk odpadów, pod warunkiem zachowania wymogów określonych w ustawie o odpadach. Ustawa określa również szczegółowo obowiązki zarządzającego składowiskiem odpadów, których niedotrzymanie skutkuje wydaniem przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska lub wojewódzkiego inspektora sanitarnego decyzji wstrzymującej użytkowanie składowiska odpadów.18
Jako nowy pojawił się termin magazynowanie, który oznacza czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem i unieszkodliwieniem, pod warunkiem przestrzegania ograniczeń wymienionych w ustawie. Magazynowanie odpadów może odbywać się na terenie, do którego posiadacz odpadów ma tytuł prawny, nie wymaga jednak wyznaczenia w trybie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym. Odpady przeznaczone do odzysku lub unieszkodliwiania z wyjątkiem składowania, mogą być magazynowane nie dłużej niż przez okres 3 lat, jeżeli jest to konieczne ze względów technologicznych lub organizacyjnych. Odpady przeznaczone do składowania mogą być magazynowane nie dłużej, niż przez okres 1 roku.
Określenie miejsca i sposobu magazynowania odpadów następuje w:
pozwoleniu zintegrowanym,
pozwoleniu na wytwarzanie odpadów,
decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi,
informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami,
zezwoleniu na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów,
zezwoleniu na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów.
Wydane na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów decyzje wyrażające zgodę na miejsce oraz sposób gromadzenia odpadów zachowują moc do czasu uzyskania decyzji w oparciu o nową ustawę o odpadach. W przypadku wytwórców odpadów innych niż niebezpieczne w ilości poniżej 5 ton rocznie, decyzje wyrażające zgodę na miejsce oraz sposób gromadzenia odpadów wygasają z dniem 1 października 2001 r. W razie naruszenia określonych w decyzji warunków gromadzenia odpadów, podmiot korzystający ze środowiska ponosi administracyjną karę pieniężną.19
Uregulowania dotyczące międzynarodowego obrotu odpadami w zasadzie nie uległy istotnym zmianom, gdyż już w ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o odpadach zawarto podstawowe wymagania, wynikające z Konwencji Bazylejskiej. Jedna z istotnych zmian to wprowadzenie możliwości przywozu z zagranicy odpadów niebezpiecznych pod określonymi warunkami. Tak jak dotychczas, transgraniczne przemieszczanie odpadów będzie wymagało zezwolenia Głównego Inspektora Ochrony Środowiska pod warunkami określonymi w ustawie o odpadach i w rozporządzeniach wykonawczych. Ustawa w obecnym kształcie doprecyzowuje wymogi formalne dotyczące składanych wniosków o zezwolenie na transgraniczne przemieszczanie odpadów jak również decyzji wydawanych przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Zezwolenie wydaje się na czas oznaczony, nie dłuższy niż 5 lat. Wydane dotychczas zezwolenia w zakresie międzynarodowego obrotu odpadami zachowują ważność na okres, na jaki zostały wydane, nie dłużej jednak, niż do dnia 30 czerwca 2002 roku.
W celu zapewnienia możliwości sprawdzenia zgodności zgłoszonego rodzaju odpadów z faktyczną zawartością ładunku przywożonego z zagranicy, wywożonego za granicę lub przewożonego tranzytem, został określony w drodze rozporządzenia wykaz przejść granicznych, którymi może być realizowany międzynarodowy obrót odpadami.20
Środki finansowo-prawne ochrony środowiska reguluje ustawa - Prawo ochrony środowiska, która przewiduje dwa rodzaje opłat: opłatę za korzystanie ze środowiska na podstawie wymaganego pozwolenia lub innej decyzji, oraz opłatę podwyższoną za korzystanie ze środowiska bez takiego pozwolenia lub innej decyzji.
Opłatę ponosi podmiot korzystający ze środowiska, którym w odniesieniu do odpadów jest posiadacz odpadów w rozumieniu ustawy o odpadach. Zgodnie zaś z tą ustawą posiadaczem odpadów składowanych na składowisku odpadów jest właściciel lub zarządzający składowiskiem odpadów.
Jeżeli odpady zostały przekazane na rzecz podmiotu, który nie uzyskał wymaganego zezwolenia w zakresie gospodarki odpadami, to podmiotem korzystającym ze środowiska, obowiązanym do ponoszenia opłat jest podmiot, który przekazał te odpady. Jeżeli osoba fizyczna niebędąca przedsiębiorcą przekazuje odpady podmiotowi, który nie uzyskał wymaganego zezwolenia w zakresie gospodarki odpadami, podmiotem korzystającym ze środowiska, obowiązanym do ponoszenia opłat jest podmiot, któremu przekazano te odpady. W praktyce zasady te będą miały zastosowanie w przypadku, kiedy odpady zostaną przekazane na składowisko odpadów nieposiadające stosownej decyzji lub bez decyzji magazynowane. Jeżeli składowane lub magazynowane odpady ulegają zmieszaniu, za podstawę opłaty przyjmuje się rodzaj odpadu, za który jednostkowa stawka opłaty jest największa. Opłaty ustalone we własnym zakresie wnosi się na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska. Wysokość opłaty za składowanie odpadów zależy od ilości i rodzaju składowanych odpadów, z tym, że wysokość opłaty podwyższonej zależy także od czasu składowania odpadów. W odniesieniu do odpadów wymaganą decyzją, mającą wpływ na wysokość opłaty, jest decyzja zatwierdzająca instrukcję eksploatacji składowiska odpadów oraz decyzja określająca sposób i miejsce magazynowania odpadów. Określenie to następuje nie w odrębnej decyzji, ale w innych decyzjach z zakresu gospodarowania odpadami. Opłatę za składowanie odpadów posiadacz odpadów (właściciel lub zarządzający składowiskiem odpadów) ponosi za umieszczenie odpadów na składowisku i ustala ją według stawek obowiązujących w okresie, w którym korzystanie ze środowiska miało miejsce, tj. w dniu złożenia odpadów na składowisko. Opłatę wnosi się do końca miesiąca następującego po upływie każdego kwartału. Nie wnosi się opłat za korzystanie ze środowiska, w tym za umieszczenie odpadów na składowisku, których kwartalna wysokość nie przekracza 25% najniższego wynagrodzenia za pracę pracowników, obowiązującego w dniu 30 września roku poprzedniego, określonego na podstawie odrębnych przepisów. Sejmik województwa może uchwalić podwyższenie wartości procentowej, jednak nie więcej niż o 50%. W tym samym terminie, jaki obowiązuje dla wniesienia opłaty, posiadacz odpadów przedkłada marszałkowi województwa wykaz zawierający informacje i dane, wykorzystane do ustalenia wysokości opłat. Wykaz ten należy również przedłożyć wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta właściwemu ze względu na miejsce składowania odpadów.
W razie nieuiszczenia opłaty albo uiszczenia jej w wysokości nasuwającej zastrzeżenia, marszałek województwa wymierza opłatę w drodze decyzji, na podstawie własnych ustaleń lub kontroli oraz wyników kontroli wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Ustawa określa maksymalną stawkę opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku w wysokości 200 zł za 1 tonę.
Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa jednostkowe stawki opłat, które podlegają z dniem 1 stycznia każdego roku kalendarzowego podwyższeniu w stopniu odpowiadającym średniorocznemu wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem przyjętemu w ustawie budżetowej za rok poprzedni. Natomiast minister do spraw środowiska, nie później niż w terminie do dnia 31 października każdego roku, ogłasza, w drodze obwieszczenia w "Monitorze Polskim" wysokość opłat na następny rok (podwyższone o w/w wskaźnik).
Opłaty podwyższone za składowanie odpadów ponosi się w 4 przypadkach.W przypadku braku decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska odpadów. Magazynowanie odpadów bez wymaganej decyzji określającej sposób i miejsce magazynowania (część składowa innych decyzji wydawanych w zakresie gospodarowania odpadami) traktuje się, jako składowanie odpadów bez wymaganej decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska. Za składowanie odpadów bez decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska opłata podwyższająca wynosi 0, 05 jednostkowej stawki opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku za każdą dobę składowania. W przypadku składowania odpadów w miejscu na ten cel nieprzeznaczonym. Za składowanie odpadów w miejscu na ten cel nieprzeznaczonym opłata podwyższona wynosi 0, 1 stawki opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku za każdą dobę składowania. W przypadku pozbycia się odpadów:
nad brzegami zbiorników wodnych, a zwłaszcza w strefach ochronnych ujęć wód i na terenach wypływu wód z warstw wodonośnych,
na terenach parków narodowych i rezerwatów przyrody,
na terenach leśnych albo uzdrowiskowych lub na terenach przeznaczonych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe.
Za składowanie odpadów na tych terenach opłata podwyższona wynosi 0, 15 jednostkowej stawki opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku za każdą dobę składowania.
Jak również w przypadku pozbycia się odpadów do śródlądowych wód powierzchniowych i podziemnych, morskich wód wewnętrznych lub wód morza terytorialnego. Za pozbycie się odpadów w wyżej wymieniony sposób opłata podwyższona wynosi 100-krotność jednostkowej stawki opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku.
Jakkolwiek również w przypadku opłat podwyższonych obowiązuje zasada, ze korzystający ze środowiska sam ustala wysokość opłaty i bez decyzji organu wnosi ją na odpowiedni rachunek, to jednak w praktyce jest to mało prawdopodobne, w szczególności w odniesieniu do sytuacji całkowicie nielegalnego składowania odpadów. Dlatego też będzie miała tu zastosowanie zasada, że w przypadku nieuiszczenia opłaty podwyższonej, marszałek województwa wymierzy opłatę w drodze decyzji, na podstawie własnych ustaleń lub kontroli oraz wyników kontroli wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. 21
Ustawodawca wprowadza generalną zasadę, że administracyjną karę pieniężną ponosi się, oprócz opłaty za naruszenie warunków korzystania ze środowiska, ustalonych odpowiednią decyzją.
W przypadku składowania lub magazynowania odpadów administracyjną karę pieniężną ponosi posiadacz odpadów, który naruszył decyzję zatwierdzającą instrukcję eksploatacji składowiska odpadów lub decyzję określającą sposób i miejsce magazynowania odpadów, wydaną, jako część decyzji wydawanych w zakresie gospodarowania odpadami.
Jeżeli składowane lub magazynowane odpady uległy zmieszaniu, za podstawę administracyjnej kary pieniężnej przyjmuje się rodzaj odpadu, za który jednostkowa stawka zapłaty jest najwyższa.
Administracyjne kary pieniężne wymierza w drodze decyzji, wojewódzki inspektor ochrony środowiska. Wymierzenie tej kary odbywa się poprzez:
ustalenie wymiaru kary biegnącej, określającego dobową stawkę kary w okresie, w którym trwa naruszenie,
wymierzenie kary za okres, w którym trwało naruszenie.
Na podstawie ostatecznej decyzji określającej wymiar kary biegnącej (dobowej) wojewódzki inspektor ochrony środowiska podejmuje decyzję o wymierzeniu kary łącznej:
za okres do ustania naruszenia po stwierdzeniu z urzędu lub na wniosek, że naruszenie ustało,
za okres do 31 grudnia każdego roku - jeżeli do tego dnia naruszenie nie zostało usunięte.
Jeżeli wojewódzki inspektor ochrony środowiska w ciągu 30 dni od dnia wpłynięcia wniosku, którym zawiadomiono go o ustaniu naruszenia stwierdzi, że naruszenie nie ustało, wymierza na okres 60 dni, począwszy od doby, w której stwierdzono bezzasadność wniosku, nową wysokość kary biegnącej (dobowej), stosując stawki kar zwiększone 2-krotnie. Wymierzoną karę pieniężną wnosi się na rachunek wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.
Wysokość kary za składowanie odpadów z naruszeniem rodzaju i sposobu składowania odpadów, określonych w decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska, lub magazynowanie odpadów z naruszeniem decyzji określającej miejsce i sposób magazynowania odpadów, wynosi 0, 1 stawki opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku za każdą dobę składowania.
Organem właściwym w sprawach odraczania terminu płatności jest, w przypadku podwyższonej opłaty marszałek województwa, a w sprawach administracyjnych kar pieniężnych - wojewódzki inspektor ochrony środowiska.
Odroczenie terminu płatności następuje na wniosek zobowiązanego, jeżeli realizuje on terminowo przedsięwzięcie, którego wykonanie zapewni usunięcie przyczyn ponoszenia podwyższonych opłat albo kar w okresie nie dłuższym niż 5 lat od dnia złożenia wniosku. Termin płatności może być odroczony wyłącznie na okres niezbędny do zrealizowania tego przedsięwzięcia. Wniosek o odroczeniu terminu płatności powinien zostać złożony do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska albo do marszałka województwa przed upływem terminu, w którym należność powinna być uiszczona.
Wniosek powinien zawierać:
wskazanie wysokości opłaty lub kary, o której odroczenie terminu płatności występuje strona,
opis realizowanego przedsięwzięcia,
harmonogram realizacji przedsięwzięcia ze wskazaniem etapów nie dłuższych niż 6 miesięcy oraz ewentualnie na żądanie wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska dowodów potwierdzających możliwość finansowania przedsięwzięcia.
Decyzja o odroczeniu terminu płatności określa:
opłatę lub karę, której termin płatności został odroczony, oraz jej wysokość,
realizowane przez wnioskodawcę przedsięwzięcie,
harmonogram realizacji przedsięwzięcia,
termin odroczenia.
Wojewódzki inspektor ochrony środowiska lub marszałek województwa, w drodze decyzji, odnawia odroczenia terminu płatności kary, jeżeli nie są spełnione warunki odroczenia określone ustawą.
W przypadku wniesienia wniosku o odroczenie terminu płatności naliczane są odsetki za zwłokę na zasadach określonych w przepisach działu III ustawy - Ordynacja podatkowa.
W przypadku odroczenia opłaty albo kary wymierzonej w związku ze składowaniem lub magazynowaniem odpadów bez uzyskania decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska odpadów lub bez decyzji określającej miejsce i sposób magazynowania odpadów albo wymierzone za przekroczenie warunków określonych w tych decyzjach, w razie terminowego zrealizowania przedsięwzięcia właściwy organ stwierdza, w drodze decyzji, umorzenie odroczonych opłat lub kar.
W przypadku, gdy terminowe zrealizowanie przedsięwzięcia będącego podstawą odroczenia płatności nie usunęło przyczyn ponoszenia opłat lub kar, właściwy organ, w drodze decyzji, orzeka o obowiązku niszczenia odroczonych opłat albo kar wraz z opłatą prolongacyjną, o której mowa w przepisach działu II ustawy - Ordynacja podatkowa. Jeżeli zaś przedsięwzięcie nie zostało zrealizowane w terminie, właściwy organ stwierdza, w drodze decyzji, obowiązek uiszczenia odroczonych opłat albo kar wraz z określonymi w przepisach działu II ustawy - Ordynacja podatkowa odsetkami za zwłokę naliczonymi z okres odroczenia.22
Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i opadach opakowaniowych reguluje zasady postępowania z odpadami opakowaniowymi, a przede wszystkim określa wymagania, jakim muszą odpowiadać opakowania.
Definiując pojęcie opakowania stanowi, że przez opakowania rozumie się wyroby wykonane z jakichkolwiek materiałów, przeznaczone do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji wszelkich produktów, od surowców do towarów przetworzonych - przekazywane od producenta do użytkownika. Natomiast przez odpady opakowaniowe rozumie się wszystkie opakowania wycofane z ponownego użycie, z wyjątkiem odpadów powstających w procesie produkcji opakowań.
Producent, importer i eksporter opakowań są obowiązani do składania właściwemu marszałkowi województwa rocznego sprawozdania o masie wytworzonych, przywiezionych oraz wywiezionych za granicę opakowań w terminie do 31 marca następnego roku z poprzedni rok kalendarzowy. Producent i importer substancji chemicznych, określonych przez ministra właściwego do spraw zdrowia, są obowiązani ustalić wysokość kaucji na opakowania jednostkowe tych substancji, która nie może być niższa od 10% i wyższa od 30% ceny substancji. Producent i importer substancji chemicznych są obowiązani odebrać na własny koszt od sprzedawcy opakowania wielokrotnego użytku i odpady opakowaniowe po tych substancjach za zwrotem kaucji, którą sprzedawca zwrócił kupującym. Producent i importer substancji chemicznych są obowiązani do posiadania stosowych zezwoleń, wymaganych przepisami ustawy o odpadach. Użytkownik substancji chemicznych jest zobowiązany zwrócić sprzedawcy opakowania po tych substancjach.
Do odbioru opakowań wielokrotnego użytku zobowiązane są również wszystkie jednostki handlu detalicznego, a te, które dysponują powierzchnią handlową przekraczającą 2.000 m2 nadto - do prowadzenia na własny koszt selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych. Opakowania powinny być oznakowane, a wzory tych oznaczeń określi w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw środowiska.
Poza ustawą o opakowaniach i odpadach opakowaniowych obowiązki producenta i importera produktów w opakowaniach, w szczególności w zakresie osiągania poziomów odzysku i recyklingu, określają przepisy ustawy o opłacie produktowej i opłacie depozytowej.23
Uważam, że odpady to korzystny interes dla wszystkich. Odpady poddane procesowi odzysku lub recyklingu mogą stać się cennym surowcem w procesie produkcyjnym. Za tzw. „surowce wtórne” otrzymuje się zwrot kosztów, a paliwo alternatywne jest tańsze od surowców naturalnych. Racjonalna i skuteczna polityka odpadowa w przedsiębiorstwie pozwala zaoszczędzić surowce, a przez to i pieniądze. Nie tylko dbamy o środowisko, ale również zarabiamy.
Czesława Rosik – Dulewska, Podstawy gospodarki odpadami, Warszawa 2006
http: //pl.wikipedia.org/Wiki/Odpady
http: //wios.rzeszow.pl: 8888/monitoring_pliki/ksiazki/odpady/rozdzial2.html
http: //www.zb.eco.pl/inne/odpady/ms_boa.htm
https: //mrc.tychy.pl/prawo/
Ustawa – Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4.02.1994 (Dz.U. Nr 27, 1994)
Czesława Rosik- Dulewska, Podstawy gospodarki odpadami, Warszawa 2006, str. 6↩
Czesława Rosik- Dulewska, Podstawy gospodarki odpadami, Warszawa 2006, str. 11-15↩
http: //www.zb.eco.pl/inne/kompost2/obrem.htm, godz. 18:28, 02.04.2011 r.↩
http://www.zb.eco.pl/inne/kompost2/obrem.htm, godz. 18:30, 02.04.2011 r↩
http://www.zb.eco.pl/inne/kompost2/obrem.htm, godz. 18:33, 02.04.2011 r↩
Czesława Rosik – Dulewska, Podstawy gospodarki odpadami, Warszawa 2006, str.15-18↩
https://mrc.tychy.pl/prawo/↩
Ustawa – Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4.02.1994 (Dz.U. Nr 27, 1994)↩
http://pl.wikipedia.org/Wiki/Odpady, godz. 17:56, 29.03.2011↩
http://www.zb.eco.pl/inne/odpady/ms_boa.htm, godz. 22:10, 13.04.2011↩
http://wios.rzeszow.pl:8888/monitoring_pliki/ksiazki/odpady/rozdzial2.html, godz. 20:11, 13.04.2011↩
http://www.zb.eco.pl/inne/odpady/ms_boa.htm, godz. 22:24, 13.04.2011↩
http://www.zb.eco.pl/inne/odpady/ms_boa.htm, godz. 22:30, 13.04.2011↩
http://wios.rzeszow.pl:8888/monitoring_pliki/ksiazki/odpady/rozdzial2.html, godz. 20:34, 13.04.2011↩
http://www.zb.eco.pl/inne/odpady/ms_boa.htm, godz. 20:44, 13.04.2011↩
http://www.zb.eco.pl/inne/odpady/ms_boa.htm, godz. 21:01, 13.04.2011↩
http://wios.rzeszow.pl:8888/monitoring_pliki/ksiazki/odpady/rozdzial2.html, godz. 21:20, 13.04.2011↩
http://www.zb.eco.pl/inne/odpady/ms_boa.htm, godz. 21:35, 13.04.2011↩
http://wios.rzeszow.pl:8888/monitoring_pliki/ksiazki/odpady/rozdzial2.html, godz. 21:54, 13.04.2011↩
http://wios.rzeszow.pl:8888/monitoring_pliki/ksiazki/odpady/rozdzial2.html, godz. 22:10, 13.04.2011↩
http://www.zb.eco.pl/inne/odpady/ms_boa.htm, godz. 22:30, 13.04.2011↩
http://www.zb.eco.pl/inne/odpady/ms_boa.htm, godz. 23:10, 13.04.2011↩
http://www.zb.eco.pl/inne/odpady/ms_boa.htm, godz. 23:40, 13.04.2011↩