mechanizmy odkształcenia jakie zachodzą w procesach tłoczenia : - bliźniakowanie polega na jednorodnym scinaniu o wektor blizniakowania kolejnych warstw atomow w płaszczyznach blizniakowania. - poślizg polega na wzajemnym przemieszczaniu się jednej czesci krysztalu względem drugiej w płaszczyznach poślizgu w wyniku ruchu dyslokacji w kierunku poslizgu Właściwości stopu cynku : - wytrzymałość na sciskanie 800-850 MPA - wytrzymałość na rozciaganie 200-220 MPA -wydluzenie 1,5 % -temperatura topnienia 380-390 C - masa wlasciwa 6,7 g/cm3 - udarność chrapiego 0,02 KJ/m3 - twardosc 1050 – 1800 MPa Kryteria doboru blach do tłoczenia w przemyśle motoryz. - odpowiedni kształt i wymiary, - żądane własności mechaniczne, - wysokiej jakości powierzchnie i klasy wykonania, - zdolny do dalszego głębokiego przetwórstwa. Tłoczność materiałów- zdolność materiału do poddania go dużemu odkształceniu plastycznemu bez naruszenia jego spójności, z płaskiego półwyrobu w gotowy element przestrzenny, przy czym jest ona związana z następującymi zagadnieniami: - odpowiednią plastycznością stali - odpowiednią strukturą ziaren w miseczce - wysoką czystością metalurgiczną Próba Erichsena- polega na powolnym wtłaczaniu w próbkę, dociśniętą do matrycy pierścieniem dociskowym, kolisto zakończonego stempla do momentu powstania w próbce pęknięcia. Warunki wykonania próby: - siła docisku pierścienia do matrycy powinna wynosić 10kN -prędkość wtłaczania stempla 5-20 mm/min -nanieść warstwę smaru na obie strony próbki oraz powierzchnię stempla i matrycy, - środki wytłoczeń powinny znajdować się w środku szerokości próbki, - odległość pomiędzy środkami sąsiednich wytłoczeń w próbkach prostokątnych dla b< 90 mm, powinna wynosić nie mniej niż 55 mm, a w próbkach b= 90mm nie mniej niż 90 mm - przez pęknięcie musi przechodzić promień światła. Miara i wynik próby: Miarą tłoczności hśr jest średnia arytmetyczna wyników pomiaru głębokości wtłoczeń hi: $$\mathbf{h}\mathbf{s}\mathbf{r}\mathbf{=}\frac{\mathbf{1}}{\mathbf{n}}\sum_{\mathbf{i}\mathbf{-}\mathbf{1}}^{\mathbf{n}}\mathbf{\text{hi}}$$ gdzie: hśr- miara tłoczności hi- głębokość i-tego pomiaru, n- liczba pomiarów Tłoczność blach wg Erichsena dla różnych jej kategorii Kategoria blach Rm A5, min. % Nazwa Symbol MPa Bardzo głęboko tłoczona Głęboko tłoczona Tłoczona Płytko tłoczona B G T P 260-400 260-420 280-460 Do 500 Próba Fukui polega na wytłaczaniu miseczki w stożkowej matrycy o kącie rozwarcia 60 stopni, przy pomocy stempla o półkolistym zakończeniu, bez uzycia dociskacza Warunki wykonania: - prędkość stempla 50-500 mm/min - smarowanie matrycy smarem stałym Kryterium min średnicy wytłoczki Wytłacza się stożkową miseczkę z krążka taśmy o średnicy D0 az do momentu pęknięcia miseczki na wierzchołku $$\mathbf{\eta =}\frac{\mathbf{\text{ds}}}{\mathbf{D0}}\mathbf{<}1$$ ds-0,5( dmin+ dmax)- średnia średnica stożkowej miseczki D0- średnica krążka blachy Kryterium maksymalnej średnicy krążka- wyznacza się drogą doświadczalną maksymalną średnicę krążka, który można przetłoczyć na walcową miseczkę bez pojawienia się pęknięcia na dnie, przy czym za miarę tłoczności przyjmuje się maksymalną średnicę krążka wsadowego Domax zachodzi tu konieczność wytłoczenia od kilku do kilkunastu krążków różnej średnicy D0 co jest bardziej pracochłonne, mniej praktycznie i rzadziej stosowane. Pomiar anizotropii własności blachy- stopień anizotropii własności blach α wyrażamy wzorem $$\mathbf{\alpha}\mathbf{=}\frac{\mathbf{d}\mathbf{\ }\mathbf{\max}\mathbf{-}\mathbf{d}\mathbf{\ }\mathbf{\min}}{\mathbf{d}\mathbf{\ }\mathbf{\max}}\ 100,\ \%$$ gdzie : dmax i dmin są odpowiednio wartościami maksymalnej i minimalnej średnicy stożkowej miseczki. Im większy jest wskaźnik α, tym mniej przydatna jest blacha do procesu tłoczenia.