Błędne koło ubóstwa – wysoki wzrost gospodarczy przy niskim poziomie PKB per capita determinuje wzrost rodności, te zaś obniżają poziom kapitału ludzkiego, co ogranicza w przyszłości stopę wzrostu gospodarczego i utrwala ubóstwo. Jest zagrożeniem w dużych krajach rozwijających się – Indie, Tajlandia itp. W krajach tych występuje wysoki PKB ogółem oraz duża liczba mieszkańców, co indukuje spadek PKB per capita.(niski poziom przeciętnych dochodów; niskie oszczędności i inwestycje; niskie tempo akumulacji kapitału; niski poziom konsumpcji)

Pojęcia wzrostu gospodarczego i rozwoju gospodarczego używane są często zamiennie, ale mają one jednak nieco odmienne znaczenia. Wzrost gospodarczy jest to rozszerzenie sie zdolności danego kraju do produkcji towarów i usług pożądanych przez ludzi. Ponieważ zdolności produkcyjne gospodarki zależą przede wszytskim od ilości i jakości występujących w niej zasobów, jak również od poziomu techniki, wzrost gospodarczy musi wziąć się z rozszerzaniem i ulepszaniem tych czynników produkcji. Szczególnie ważnymi czynnikami są także akumulacja kapitału dzięki oszczędnościom i inwestycjom, doskonalenie ludzkich umiejętności oraz postęp techniczny. Na rozwój gospodarczy składaja się strukturalne oraz inne zmiany towarzyszące wzrostowi gospodarczemu. Obejmuje on, ale i wykracza poza doskonalenie techniki i umiejętności, a więc poza czynniki pobudzające wzrost gospodarczy. Gospodarka może wykazywać wzrost gospodarczy bez gospodarczego rozwoju, ale nie odwrotnie. Kraj, którego dochód uzalezniony jest od eksportu ropy może zwiększyć wzrost gospodarczy zwiększając wydobycie tego surowca, ale jego rozwój gospodarczy może być minimalny – o ile nie zostaną stworzone nowe gałęzie przemysłu i gospodarki. Rozwój tych nowych gałęzi wymaga inwestycji, które muszą być sfinansowane poprzez wzrost eksportu ropy. Rozróżnienie pomiędzy wzrostem i rozwojem gospodarczym jest podobne do rozróżnienia pomiędzy wzrostem i rozwojem człowieka. Wzrost, ogólnie mówiąz oznacza przyrost wysokości oraz wagi. Rozwój oznacza natomiast zmiany zdolności do nauki, koordynacji fizycznej, lub zdolności przystosowania się do nowych warunków. Rozwój człowieka uzalezniony jest, zwłaszcza we wczesnym okresie, od jego wzrostu.

Warunki wstępne: 1.Odpowiednia ilość i jakość pracy. Występowanie siły robocznej w dużej ilości samo w sobie nie gwarantuje jeszcze wzrostu i rozwoju – doskonałym przykładem są tutaj Indie. Siła robocza, aby mogła mieć do czynienia z nowymi produktami i metodami wytwrzania, musi posiadać odpowiednie wykształcenie i umiejętności zawodowe. 2.Odpowiednia ilość i jakość kapitału w postaci surowców, maszyn i wyposażenia. Podaż kapitału zależy od poziomu oszczędności, które stanowią różnicę pomiędzy dochodem a konsumpcją. W krajach, w których ludzie żyją na poziomie biologicznego minimum, różnica ta jest znikoma. W krajach niżej rozwiniętych występuje na ogół niewystarczająca podaż kapitału. 3.Odpowiednia ilość i jakość zasobów naturalnych. Czynnik ten jest pomocny, ale nie decydujący. Ogromne zasoby naturalne Stanów Zjednoczonych niewątpliwie przyczyniły się do ich rozwoju ekonomicznego. Ale dla odmiany Japonia, która posiada niewiele zasobów naturalnych, osiągnęła wysoki poziom wzrostu i rozwoju gospodarczego dzięki oszczędnościom i jakości posiadanej siły roboczej. 4.Odpowiednio wysoki poziom technologii (wiedzy o tym, jak przekształcić zasoby w towary i usługi). Technologia ma na ogół większe znaczenie dla efektywności produkcji niż dla wprowadzenia nowych towarów lub ulepszenia już istniejących. Odmienne kombinacje ziemi, pracy i kapitału wymagają jedynie odmiennego poziomu i rodzajów technologii. 5.Sprzyjające czynniki socjokulturalne. Powiedziano kiedyś, że protestancka etyka pracy nagradzająca trud, sumienność oraz zapobiegliwość, w pewien sposób przyczyniła się do ekonomicznego rozwoju Stanów Zjednoczonych.

Przeszkody rozw. Gosp.:1.Przeludnienie-przyrost ludności oznacza nie tylko przyrost zasobu pracy i produkcji lecz również przyrost ilości osób które trzeba wyzywić. Im więcej ludzi tym mniej kapitalu i zasobów Nat w przeliczeniu na mieszkańca. 2.Podwojenie liczby ludności-niezależnie od rozmiarów państwa jego zasobów nat. oraz poziomu rozwojów duża liczba ludności i wysoki wskaźnik urodzeń będą w przyszłości źródłem rosnących problemów. 3.Urbanizacja-zatłoczenie miast rodzi zanieczyszczenie, bezrobocie oraz zwiększa zapotrzebowanie na usługi humanitarne, są choroby. Urbanizacyjne problemy są szczególnie dokuczliwe w krajach niżej rozwiniętych, w których brakuje środków na lecznictwo. 4.Brak żywności-im wieksza ludność tym większy popyt na żywność. Utrudnia to rozwój przemysłu i pozwala na niewielkie oszczędności. Niedobór żywności powoduje niedożywienie i w konsekwencji słabe zdrowie co obniża wydajność, efekty produkcji i dochód. 5.Brak infrastruktury-kraje rozwijające się nie posiadają infrastruktury, firmy przemysłowe zazwyczaj nie będą skłonne lokować swoich zakładów w tych krajach bo produkty nie mogą być rozprowadzane i wykorzystane bez zaplecza transportowego, oczyszczalni ścieków itp. 6.Szkoły-wysoki wskaźnik analfabetyzmu może opóźniać rozwój gospodarczy. Żaden kraj posiadający wysoko wykrzt społeczeństwo nie jest biedny. 7.Drogi-system drog ma zasadnicze znaczenie dla ekonomicznego i społecznego rozwoju. Bez dróg transport staje się o wiele droższy. 8.Inne efekty infrastruktury-tamy, mosty, urządzenia oczyszczające ścieki i inne odpady oraz cieś łączności stanowią majątek o nas wyraz istotnym znaczeniu, którego brakuje w krajach nisko rozwiniętych.

Sposoby przezwyciężania niedorozwoju gosp.: Zmiany polityki gospodarczej i finansowej krajów rozwiniętych mogłyby rozwiązać niektóre trudności krajów rozwijających się. Handel zagraniczny może być instrumentem wzrostu. Jeżeli rządy krajów rozwiniętych zrezygnowały by z niektórych ograniczeń importowych, kraje rozwijające się mogłyby więcej zarobić. W ramach programów pomocy zagranicznej, kraje rozwinięte mogłyby pożyczyć krajom rozwijającym się fundusze na inwestycje. Inne rozw: 1Eksport podstawowego surowca bez rzeczywistego postępu na drodze uprzemysłowienia 2Industalizacja oraz protekcyjne taryfy i kontyngenty. 3uprzemysłowienie oraz eksport produktów przemysłowych.

Teorie rozwoju gosp.Teoria klasyczna Kluczem do rozwoju jest postęp techniczny. Wzarstająca mechanizacja pozwalała na efektywny podział pracy pdonaszący wydajność pracy. Postep techniczny zalezal z kolei od akumulacji kapitalu, która uzależniona była od poziomu zysku. Ekonomistów klasycznych niepokoił fakt iz w z zyskami zwiazany jest przyrost ludności. Wraz ze wzrostem zyskow wzrasta rowniez zatrudnienie oraz całkowita wielkosc plac co zacheca robotnikow do powiekszania rodzin. Wzrost liczby ludnosci powoduje absorbcje zyskow hamujac tym samym rozwoj gospodarczy. Aby wyprzedzać przyrost naturalny, postep techniczny powinien być prosesem ciągłym. Teoria marksistowska Karol Marks utrzymywał iż warunki ekonomiczne sa podstawowymi czynnikami ksztaltujacymi spoleczenstwo. W postepie technicznym widzial on główny czynnik sprawczy przeksztalcania sie sredniowiecznego feudalizmu w przmyslowy kapitalizm. Kapitalizm był jedynie kolejnym stadium ewolucji spoleczenstwa w kierunku formy ostatecznej: państwa komunistycznego. Marks wierzył że rozwój gospodarczy zależny jest od postepu technicznego, ktory uwarunkowany jest akumulacja kapitału i w ostatecznym rachunku zalezy od zyskow. klucz do do akumulacji kapitalu dostrzegal w niskim poziomie płac. Dowodził, iż praca jest jedynym żródlem wartosci, tworzonej w procesie prodkukcji. Teoria startu Rostowa Według Rostowa, kraje przechodzą przez pięć stadiów rozwoju gospodarczego. 1.Społeczeństwo tradycyjne. W tym pierwszym stadium wiekszość zasobów skoncentrowana jest w rolictwie.Nie występuje kumulujacy samowzmacniajacy sie proces postępu materialnego z ktorym mamy do czynienia w spoleczenstwach industrialnych. efektem tego jest niska mobilność społeczeństwa. 2.Przesłanki do startu. W stadium drugim pojawiaja sies przeslanki trwalych i systematycznych zmian. Przynajmniej część ludności społeczeńst tradycyjnych musi porzucić fatalistyczny stosunek do życia. Muszą zaistnieć przedsiębiorcy skłonni do poniesienai ryzyka w działalności finansowej i produkcyjnej. Uznanie społeczne musi być uzależnine od osiągnięc ekonomicznych niz od odziedziczonej pozycji. Wreszczeie wiadacy sektor- górnictwo, ropa naftowa lub jakaś inna gałaż wytwarzania - musi zinicjować tart. 3.Start. W tym stadium, ktore trwa od 20 do 30 lat, gwałtownemu przyspieszaniu ulega tempo znmian społecznych i ekonomicznych. Proces ten jest zasilany przez wzrost tej częsci PNB, która jest przeznaczona na oszczędności i inwestycje, a także przez umacnianie sie produkcji przemysłu przetwórczego.Obyczaje społeczne, formy i metody rządzenia oraz istytucje ekonomiczne ulegają dalszym ewolucjyjnym przemianom. 4.Osiągnięcie dojrzałości gospodarczej. Jest to okres samostymulującego się wzrostu PNB, zarówno w wymiarze absolutnym jak i w przeliczeniu na jednego mieszkańca. W okresie tym, trwającym około 60 lat przemysł przyswaja najnowocześniejszą technikę. Producenci uzyskują możliwość wytwarzania wszelkich towarów. limitowani są jedynie ograniczeniami rynkowymi i dostępnością surowców. 5.Masowa komsumpcja. Ostatnim stadium gospodarczego rozwoju jest stadium masowej komsumpcji dóbr trwałego użytku oraz usług. Ich produkcja pozwala większości społeczeństwa osiągnąć wysoki standard życia.Inne teorie.Teoria wielkiego pchnięcia zawiera propozycje wyjścia z zaklętego kręgu niskiego dochodu niskich oszczędności niskich inwestycji, niskiej produktywnośćii w rezultacie niskiego dochodu. Istotę rozwiązanaia stanowi założenie, że nowe inwestycje podejmowane w różnych dziedzinach, początkowo przy wykorzystaniu źródeł zagranicznych, spowodują rozszerzenie rynków tworząc szereg gałęzi gospodarki wspierających jej dalszy rozwój. Gdy poszczególne gałezię zaczną nabywać produkty wzajemnie od siebie, rozpocznie sie wzrost gospodarki, dochód i oszczędności zaczną rosnąć i w ten sposób błędne koło zostanie przełamane. Teoria uzależnienia wiąże problemy krajów rozwijających się z kolonialnym statusem w przeszłości. Wiekszość z nich w przeszłości stanowiła posiadłość merkantylistycznych państw takich jak Hiszpania, Anglia, Francja, Holandia oraz Portugalia. Zasoby naturalne krajów rozwijających się były eksplaotowane przez metropolie uniemożliwiające im rozwój technologiczny. Kolonie uzyskały jednak niepodległość ale pozostały ekonomicznie i psychologicznie uzależnione od Europy. Dla przykładu można podać, iż wiele młodych krajów afrykańskich w dalszym ciągu polega na współpracy zagranicznych doradców wojskowych i finansowych.