Błędne koło we

wstrząsie

Natalia Abbas, gr. VI

Wstrząs jest zespołem objawów

klinicznych o różnej etiologii.

Wywołuje dysproporcje między

przepływem tkankowym, a

zapotrzebowaniem metabolicznym

ustroju.

Prowadzi do postępującego upośledzenia

przepływu przez ważne dla życia

narządy: mózg, serce, płuca, wątrobę,

nerki. W jego efekcie w tkankach

obwodowych następuje kwasica

metaboliczna.

Wstrząs może być spowodowany:

- zmniejszeniem objętości krwi w

następstwie utraty krwi,

- utratą wody,
- utratą białek osocza,
- przemieszczeniem płynów ustrojowych

w przebiegu toksemii

- ostrym zapaleniem trzustki,
- zapaleniem otrzewnej,
- zmiażdżeniem tkanek.

W zależności od etiologii
możemy wyróżnić kilka
rodzajów wstrząsu:

- wstrząs kardiogenny

- wstrząs septyczny

- wstrząs endokrynny
- wstrząs anafilaktyczny

Niezależnie od etiologii w obrębie
wstrząsu można wyodrębnić podobne
etapy zaburzeń krążenia, które często
przybierają formę „błędnego koła”.

FAZA I

Zmniejszenie przepływu krwi prowadzi do zwolnienia procesów
metabolicznych i obniżenia ciśnienia tętniczego

W tej fazie kosztem zmniejszenia przepływu przez naczynia
skórne i mięśnie następuje normalizacja objętości minutowej
serca i ciśnienia tętniczego.

Dochodzi do zwiększenia uwalniania adrenaliny i noradrenaliny z
rdzenia nadnerczy oraz zakończeń andrenergicznych

Zwiększa się sekrecja hormonu antydiuretycznego (ADH),
dochodzi do aktywacji układu renina-angiotensyna-aldosteron
(RAA).

￬ w efekcie

Obkurczenie łożyska tętniczego i przyspieszenie częstotliwości
skurczów serca oraz zatrzymywanie wody i sodu w organizmie.

FAZA II

- Krew kierowana jest do narządów centralnych: wątroby, serca i
mózgu. Przepływ jest natomiast zmniejszony w obrębie nerek, jelit i
skóry.

- Mimo skurczu naczyń tętniczych, ciśnienie tętnicze ma tendencję
do obniżania się. Maleje także objętość minutowa serca.

- Wyrównawczej stymulacji andrenergicznej towarzyszy
tachykardia, przyspieszenie oddychania, zwężenie naczyń
skórnych, objaw bladości powłok ciała, oziębienie i poty.

￬ w efekcie

- Zmniejszony przepływ krwi przez nerki wywołuje oligurię lub
anurię.

- Mniejszy przepływ krwi przez naczynia wieńcowe wyzwala bóle
dławicowe.

- Mniejszy przepływ mózgowy powoduje niepokój i lęk.

FAZA III

Procesy zachodzące w fazie pierwszej i drugiej skutkują:

- Następowaniem zaburzeń metabolicznych wyzwalających
niedokrwienie tkanek obwodowych: przemiany metaboliczne oparte
są na beztlenowej glikolizie z wytwarzaniem mleczanów i rozwojem
kwasicy metabolicznej.

- Obkurczenie łożyska tętniczego nie jest już wystarczające i
następuje obniżenie ciśnienia krwi (do ok.. 9,3kPa, tj. 70 mm Hg) i
zmniejszenie objętości minutowej serca.

￬ w efekcie

- Zmniejsza się przepływ wieńcowy serca.
- Niedokrwieniu ulega ośrodek krążeniowo-oddechowy.
- Z uszkodzonych tkanek przechodzą do przestrzeni śródnaczyniowej
aminy biogenne, kininy, adenozyna i enzymy trzustkowe.

- Zwiększa się stężenie potasu i dwutlenku węgla w osoczu, pojawia
się kwasica mleczanowa.

- Zmniejszają się zapasy komórkowe ATP.

W skutek powyżej opisanych zjawisk dochodzi do IV FAZY wstrząsu:

- Łożysko naczyniowe tętnicze, pomimo adrenergicznej stymulacji
ulega rozszerzeniu wywołanemu kwasicą metaboliczną i
mediatorami zapalnymi uwalnianymi z niedotlenionych tkanek

- Ciśnienie tętnicze krwi ulega krytycznemu obniżeniu (poniżej 6,7
kPa tj. 50 mm Hg).

￬ w efekcie

- Pojawia się zapaść naczyniowa.
- W drobnych naczyniach włosowatych występuje agregacja płytek
krwi i wyzwolenie patologicznego procesu krzepnięcia
śródnaczyniowego DIC.

- Uszkodzenie fizjologicznej bariery w błonie śluzowej prowadzi do
wchłaniania bakterii i substancji toksycznych do krążenia

- Uszkodzeniu ulega krążenie płucne – zaburzona jest wymiana
płucna, rozwija się obrzęk płuc.

- Przedłużone niedokrwienie nerek skutkuje ostrą martwica cewek
nerkowych prowadzącą do niewydolności nerek

Wszystkie błędne koła zawarte w mechanizmie

przebiegu wstrząsu opierają się o zasadę regulacji

poprzez sprzężenie zwrotne dodatnie.

Organizm starając się zapobiec negatywnym zmianom

ustrojowym powoduje działania, które w rzeczywistości

jeszcze bardziej przyczyniają się pogłębienia

negatywnych zmian.

Zestawienie wszystkich powyższych objawów oraz ich przyczyn w

postaci grafu obrazuje występowanie „błędnych kół” w przebiegu

wstrząsu:

1. Hipowolemia bezwzględna

lub względna

2. Obniżenie powrotu żylnego

3. Obniżenie objętości wyrzutowej

4. Obniżenie pojemności minutowej

5. Obniżenie ciśnienia tętniczego

6. Zmniejszenie przepływu obwodowego

7. Niedotlenienie narządów i

tkanek ważnych dla życia

8. Dekompensacja metaboliczna; kwasica

10. Pobudzenie układu

współczulnego

11. Tachykardia

(nieefektywna)

12. Odruch z

baroreceptorów

13. Nadmierna tachykardia

(nieefektywna)

14. Błędne koło regulacyjne

(sprzężenie zwrotne dodatnie)

15. Wykrzepianie

śródnaczyniowe

17. Niewydolność mięśnia

sercowego

16. Obniżenie przepływu

wieńcowego

18. Wstrząs nieodwracalny

9. Załamanie czynności

Narządów i układu

1. Hipowolemia bezwzględna

lub względna

2. Obniżenie powrotu żylnego

3. Obniżenie objętości wyrzutowej

4. Obniżenie pojemności minutowej

5. Obniżenie ciśnienia tętniczego

6. Zmniejszenie przepływu obwodowego

7. Niedotlenienie narządów i

tkanek ważnych dla życia

8. Dekompensacja metaboliczna; kwasica

10. Pobudzenie układu

współczulnego

11. Tachykardia

(nieefektywna)

12. Odruch z

baroreceptorów

13. Nadmierna tachykardia

(nieefektywna)

14. Błędne koło regulacyjne

(sprzężenie zwrotne dodatnie)

15. Wykrzepianie

śródnaczyniowe

17. Niewydolność mięśnia

sercowego

16. Obniżenie przepływu

wieńcowego

18. Wstrząs nieodwracalny

9. Załamanie czynności

Narządów i układu

1. Hipowolemia bezwzględna

lub względna

2. Obniżenie powrotu żylnego

3. Obniżenie objętości wyrzutowej

4. Obniżenie pojemności minutowej

5. Obniżenie ciśnienia tętniczego

6. Zmniejszenie przepływu obwodowego

7. Niedotlenienie narządów i

tkanek ważnych dla życia

8. Dekompensacja metaboliczna; kwasica

10. Pobudzenie układu

współczulnego

11. Tachykardia

(nieefektywna)

12. Odruch z

baroreceptorów

13. Nadmierna tachykardia

(nieefektywna)

14. Błędne koło regulacyjne

(sprzężenie zwrotne dodatnie)

15. Wykrzepianie

śródnaczyniowe

17. Niewydolność mięśnia

sercowego

16. Obniżenie przepływu

wieńcowego

18. Wstrząs nieodwracalny

9. Załamanie czynności

Narządów i układu

1. Hipowolemia bezwzględna

lub względna

2. Obniżenie powrotu żylnego

3. Obniżenie objętości wyrzutowej

4. Obniżenie pojemności minutowej

5. Obniżenie ciśnienia tętniczego

6. Zmniejszenie przepływu obwodowego

7. Niedotlenienie narządów i

tkanek ważnych dla życia

8. Dekompensacja metaboliczna; kwasica

10. Pobudzenie układu

współczulnego

11. Tachykardia

(nieefektywna)

12. Odruch z

baroreceptorów

13. Nadmierna tachykardia

(nieefektywna)

14. Błędne koło regulacyjne

(sprzężenie zwrotne dodatnie)

15. Wykrzepianie

śródnaczyniowe

17. Niewydolność mięśnia

sercowego

16. Obniżenie przepływu

wieńcowego

18. Wstrząs nieodwracalny

9. Załamanie czynności

Narządów i układu

Dziękuję za

uwagę