Paulina Klonowska

Geografia Turystyczna

Rok akad. 2012/2013

Walory klimatyczne wybranych stacji

meteorologicznych Afryki i Europy

Niniejsza analiza ma na celu zaprezentowanie walorów klimatycznych a także turystycznych wybranych stacji meteorologicznych Afryki i Europy. Kontynenty te różnią się od siebie nie tylko pod względem położenia geograficznego, gdzie Europa ciągnie się od koła podbiegunowego do strefy klimatów podzwrotnikowych, a Afrykę przecina równik. Na obu kontynentach występują różne gatunki fauny i flory, różnią się także klimatem i kulturami.

Europa część świata leżąca na półkuli północnej, na pograniczu półkuli wschodniej i zachodniej, stanowiąca wraz z Azją kontynent Eurazję. Powierzchnia Europy: to 10,5 mln km². Stanowi to ok. 2% całej powierzchni kuli ziemskiej (ok. 7,5% powierzchni lądów) i jako część świata jest większa tylko od Australii. Europa stanowi 1/5 Eurazji i jako jej największy półwysep jest najbardziej wysunięta na zachód. Klimat Europy to głównie strefa umiarkowana. W północno-wschodniej części kontynentu przeważa klimat chłodny, natomiast w pozostałej części – ciepły (morski, kontynentalny i przejściowy). Południowe skrawki Europy (półwyspy: Iberyjski, Apeniński i Bałkański oraz wyspy Morza Śródziemnego) znajdują się w strefie klimatów podzwrotnikowych (morskich, a w Bułgarii i środkowej Hiszpanii – kontynentalnych). Od klimatów umiarkowanych oddzielają je pasma górskie: Pireneje, Alpy i Bałkan. W północnych krańcach Europy (północna Islandia, Svalbard i północno-zachodnia Rosja) panuje klimat okołobiegunowy (subpolarny). Niezależnie od położenia wysokie oraz średnie góry posiadają własne, odmienne od nizinnych typy klimatyczne, zaliczane do klimatów górskich.

Mapa 1. Europa wraz z zaznaczonymi omawianymi stacjami meteorologicznymi

Omawianie poszczególnych stacji warto rozpocząć od tej położonej na najniższych szerokościach geograficznych, czyli Ateny. Miasto to jest stolicą Grecji i na chwilę obecną jest największe w kraju, w sumie zamieszkuje je około 4 mln ludności, w Grecji nie ma obowiązku meldunkowego więc ciężko jest określić dokładną liczbę. Leży w strefie klimatu podzwrotnikowego suchego. Średnia temperatura w ciągu roku wynosi 17 °C co sprzyja rozwojowi turystyki. Zaliczane jest do najważniejszych ośrodków turystycznych południowej Europy, ze względu na zabytki kultury antycznej. Za teren Aten ich mieszkańcy uznają całą szczelnie zabudowaną równinę, rozciągającą się pomiędzy Zatoką Sarońską Morza Egejskiego, a czterema górami i częściowo także na ich zboczach. Są to wzgórza:

• Egaleo (wysokość 359 i 414 m n.p.m.) od południowego zachodu

• Parnitha (1 423 m n.p.m.) od strony zachodu i północnego zachodu.

• Imittos (1 026 m n.p.m.) od wschodu

• Pentelikon (1 108 m n.p.m.) od północy

Miasto stanowi doskonały przykład idealnej symbiozy współczesności i starożytności. Styka się w nim zarówno stara, jak i nowa architektura. Wybierając się do Grecji szczególnie w okresie wakacyjnym warto się zaopatrzyć w: środki przeciw owadom, okulary przeciwsłoneczne, krem z filtrem ochronnym oraz nakrycie głowy chroniące przed nadmiernym słońcem.

Drugą omawianą stacją jest La Coruña. Miasto w północno-zachodniej Hiszpanii (Galicja), nad Oceanem Atlantyckim. W La Corunii panuje klimat oceaniczny, więc nie należy się spodziewać mrozów. Średnie temperatury w okresie od czerwca do września wynoszą ponad 16 °C. To bardzo istotne miejsce dla handlu morskiego zarówno w czasach współczesnych, jak i w wiekach wcześniejszych. Doskonały klimat i wspaniałe położenie sprawiły, że La Coruña stała się jednym z ulubionych miejsc turystów z różnych stron świata. Przyjeżdżający tu podróżnicy mogą liczyć na łagodny oceaniczny klimat. Latem czeka na nich wspaniała pogoda, słońce i piękne plaże. Nie ma dni upalnych, ze względu na sąsiedztwo morza i łagodną wilgotną bryzę. Jesień i wiosna charakteryzują się dość dużą zmiennością pogody, dość często pada a wiatr bywa bardzo dokuczliwy. Najlepszymi miesiącami na wypoczynek w tym miejscu są: czerwiec, lipiec, sierpień i wrzesień. Miasto i stolica prowincji - La Coruña, ma do zaproponowania wszelkie atrakcje wielkiego miasta. Zamieszkuje je 244 tys. mieszkańców (2007) i jest dużym ośrodkiem handlowo-usługowym po północnej stronie Hiszpanii.

Uralsk to trzecia omawiana stacja w niniejszej analizie. Miasto, położone na skraju Kazachstanu, spośród innych omawianych tu miast wyróżnia specyficzny klimat. Mimo, że kraj leży na zbliżonej szerokości geograficznej co Polska, to tutaj jest zdeterminowany przez jego położenie w sercu olbrzymiego kontynentu, z dala od oceanu, przez co nie docierają tu masy powietrza morskiego. Klimat miasta jest umiarkowany, suchy, skrajnie kontynentalny. Różnice temperatur lata (do +22 °C) i zimy (do -14 °C) oraz nocy i dnia są nadzwyczaj duże. Lato jest długie i gorące, zima równie długa i mroźna, zaś wiosna i jesień są bardzo krótkie. W Uralsku średnia ilość opadów w ciągu roku wyniosła 304 mm. Wskutek suchości klimatu Kazachstan należy do krajów cierpiących na niedostatek wody. Sieć rzeczna kraju jest słabo rozwinięta. Częste są rzeki nieuchodzące do żadnego zbiornika wodnego, lecz wysychające w piaskach pustyń oraz rzeki okresowe. Maksymalne stany rzek występują wiosną – w porze topnienia śniegów na stepach. Uralsk położony jest na ogromnej równinie zwaną Niziną Wschodnioeuropejską, gdzie dominują połacie stepów i półpustyń z ubogą roślinnością. Najlepszy okres do wypoczynku w tym równinnym regionie to okres od czerwca do sierpnia, gdzie temperatury przekraczają 20 °C a ilość opadów jest niewielka.

Kolejną omawianą stacją meteorologiczną jest miast Hamburg w północnych Niemczech. niedaleko ujścia Łaby do Morza Północnego. Wolne miasto i zarazem związkowy kraj niemiecki o powierzchni 755 km² oraz liczbie 1,74 mln ludności (drugie po Berlinie). Miasto jest największym portem morskim w kraju. Panuje tu klimat oceaniczny z całorocznymi opadami, przy czym zimy są stosunkowo łagodne (temperatura zimą rzadko spadają poniżej 0 °C) a lata dość ciepłe (temperatura od 12 °C do 16 °C). Średnia roczna temperatura wynosi około 8 °C. Hamburg to stare, zabytkowe miasto – w większości zniszczone w wyniku alianckiego nalotu dywanowego 27 lipca 1943 (ponad 40 tysięcy ofiar) – otoczone jest nowoczesnymi osiedlami wkomponowanymi w obszary leśne. W 2011 roku miasto to otrzymało tytuł Europejskiej Stolicy Czystości. Hamburg będąc także siedzibą wysoko wyspecjalizowanego przemysłu jest w czołówce ośrodków rozwoju medycyny i biotechnologii. To również światowe centrum przemysłu lotniczego. Ze względu na swój umiarkowany klimat i dostępność wszelkich rozrywek w postaci musicalów, kabaretów, teatrów i innych, Hamburg ugości turystę bez względu na porę roku.

Ostatnim omawianym miastem z Europy jest Tromsø, położone na wyspie Tromsøya, za kołem podbiegunowym. Mimo swojego położenia, 350 km za kołem polarnym, klimat nie jest wyjątkowo surowy, ze względu na silny wpływ Prądu Zatokowego. Dzięki temu wody oceaniczne nie zamarzają i port w Tromsø może funkcjonować cały rok. Średnie temperatury latem wynoszą około 11 °C, natomiast zimą nie spadają poniżej -4 °C. Noc polarna trwa w Tromsø od 27 listopada do 19 stycznia, dzień polarny od 19 maja do 27 lipca. Centrum Tromsø jest największym drewnianym miastem na północ od Trondheim i ma bogatą neoklasyczną architekturę, urozmaiconą zarówno pięknymi jak i niezbyt ładnymi budynkami z późniejszych okresów. Muzeum Uniwersyteckie w Tromsø pokazuje głębię natury i kultury Norwegii Północnej, ze szczególnym naciskiem na kulturę miejscowej ludności, Samów oraz archeologię, sztukę religijną, geologię i zorzę polarną, a wszystko przygotowane dla podróżujących całymi rodzinami.

Z omawianych wyżej miast wyraźnie widać jak bardzo zróżnicowanym kontynentem jest Europa. Niemniej zróżnicowana jest Afryka, będąca drugim co do wielkości kontynentem na kuli ziemskiej. Ma 30,37 mln km² powierzchni, czyli ponad 20,3% ogólnej powierzchni lądowej naszego globu. Przechodzi przez niego południk 0°, obydwa zwrotniki i równik. Afryka znajduje się w strefach klimatów gorących, bardzo gorących oraz lokalnie umiarkowanych. Na kontynencie występuje znaczne zróżnicowanie warunków klimatycznych. W Afryce według podziału Koppena znajdują się następujące strefy klimatyczne: wszystkie gorące, wszystkie bardzo gorące oraz niektóre podstrefy klimatu umiarkowanego, nawet lokalnie klimat umiarkowany, oceaniczny chłodny. Afryka posiada symetryczne względem równika strefy klimatyczne. Ze względu jednak na znaczną rozciągłość północnej części występuje tam klimat typowo kontynentalny, który nie występuje na południu. Zwarta linia brzegowa powoduje, że dużą rolę ogrywają prądy morskie. Kolejnym powodem zróżnicowania klimatu są przeszkody orograficzne, szczególnie odczuwalne w Wielkich Rowach Afrykańskich. Afryka znajduje się zarówno na półkuli północnej, jak i południowej, co powoduje, że w lipcu w północnej części jest lato, zaś w południowej zima, natomiast w styczniu sytuacja jest odwrotna. W Afryce występują znaczne kontrasty wilgotnościowe. Występują rejony zarówno bardzo wilgotne, jak i skrajnie suche. Położenie Afryki w niskich szerokościach geograficznych powoduje, iż na kontynencie występuje zjawisko górowania słońca, co przekłada się na znacznie wyższe usłonecznienie możliwe (teoretyczne) niż ma to miejsce na wyższych szerokościach (np. w Europie). Na klimat w Afryce wpływ mają również prądy morskie. Afryka leży pomiędzy trzema wielkimi wirami oceanicznymi: Wielkim Wirem Atlantyku Północnego, Wielkim Wirem Atlantyku Południowego i Wielkim Wirem Oceanu Indyjskiego. Układ ten powoduje, iż wzdłuż wybrzeży Afryki płyną prądy: Prąd Kanaryjski (zimny), Prąd Gwinejski (ciepły), Prąd Benguelski (zimny), Prąd Agulhas (ciepły), Prąd Mozambicki (ciepły) i Prąd Somalijski (zmienny okresowo). Prądy te schładzają północną i południową część wybrzeża Atlantyku, natomiast nagrzewają centralną. Zaś na Oceanie Indyjskim powodują nagrzewanie wybrzeża. W przypadku Somalii zmienny Prąd Somalijski powoduje zmniejszenie amplitudy temperatur, gdyż latem jest prądem zimnym, a zimą ciepłym. Klimat i jego zróżnicowanie ma duże znaczenie dla geografii Afryki. Na olbrzymich obszarach pustyń, na których nie ma opadów występują tylko rzeki epizodyczne lub okresowe, z kolei w innych rejonach, gdzie są znaczne opady tworzą się wielkie rzeki mające kilka tysięcy km długości i przepływ w ujścia rzędu kilkunastu tysięcy m³ na sekundę. Klimat ma również znaczący wpływ na zróżnicowanie gleb, co powoduje zróżnicowanie szaty roślinnej i fauny.

Mapa 2. Afryka wraz z zaznaczonymi omawianymi stacjami meteorologicznymi

Pierwszą omawianą stacją w Afryce będzie miasto na południu kontynentu, a dokładnie Keetmanshoop, położone na terytorium Namibii, dawnej kolonii niemieckiej, panuje tutaj iście niemiecki ład i porządek. W mieście zobaczymy ładne, schludne budynki i czyste ulice. Mimo to w kraju wielu ludzi cierpi niedostatek. Klimat Namibii jest wybitnie suchy, podzwrotnikowy i gorący, przy czym na obszarach położonych na wschód od pasa nadbrzeżnego występuje dodatkowo jego kontynentalna odmiana. Kraj charakteryzuje się niskimi opadami, także na samym oceanem. W strefie nadbrzeżnej przyczyną suchoty jest niesprzyjający opadom układ prądów morskich. Wzdłuż wybrzeża płynie zimny Prąd Benguelski. Wybrzeże Szkieletowe jest pod względem opadów tak samo suche jak wnętrze kraju. W mieście tym jest dosyć chłodno jak na obszar zwrotnikowy. Wysokość terenu nad poziomem morza ma minimalny wpływ. Maksymalnie jest 25-27 °C w okresie grudzień-styczeń. Zimą (lipiec-sierpień) jest dość zimno. Średnie wartości wynoszą 13-15 °C. Zwierzęta, które występują w tym kraju, to typowe dla obszarów sawannowych gatunki, takie jak słonie, zebry, antylopy i gazele. Większe skupiska zwierząt występują nad rzekami stanowiącymi granicę z innymi krajami. Można tam spotkać min. hipopotamy, i różne gatunki stadne, które przybywają nad owe rzeki w okresie pory suchej. Wybierając się do Keetmanshoop warto zabrać ze sobą kurtkę i spodnie z materiału nieprzewiewnego i nieprzemakalnego, gdyż mimo cieplego klimatu, krótki deszcz może zdarzyć się każdego dnia. Do Namibii można także jechać w trakcie pory deszczowej, należy się jednak liczyć z tym, że wiele dróg może być okresowo nieprzejezdnych oraz dość trudno wtedy zobaczyć dzikie zwierzęta w Parku Narodowym Etosha. Zaletą jest znikoma ilość turystów i troszkę mniej dokuczający upał. W trakcie pory suchej średnia temperatura w ciągu dnia dochodzi do 30 °C. W porze suchej występują też duże wahania temperatury pomiędzy dniem a nocą. Nad ranem mogą występować nawet lokalne przymrozki.

Drugim omawianym miastem jest Massaua, stolica prowincji Semien Kej Bahri, w Erytrei oraz czwarte co do wielkości miasto w tym kraju. Funkcjonuje jako port morski nad Morzem Czerwonym, położone jest na dwóch wyspach i stałym lądzie, połączonych ze sobą groblami. Tworzyło je wiele cywilizacji, zatem architektura jest bardzo zróżnicowana. Jest bazą wypadową na rafy koralowe wokoło Archipelagu Dahlak. 10 minut trwa przeprawa do pobliskiej Zielonej Wyspy. Na plażowiczów czeka, położona na północy, plaża Gurgusum. Massaua leży w sąsiedztwie Kotliny Danakilskiej, najcieplejszym miejscu na Ziemi, obszar ten w większości położony jest w depresji i cechuje się klimatem pustynnym i półpustynnym. W okresie zimowym ze względu na szerokość geograficzną i bliskość morza także jest gorąco - średnia temperatura wynosi około 30 °C. W głębi lądu amplitudy są wysokie. Opady są bardzo skąpe, maksymalnie do 50 mm. Planując wyjazd do tej miejscowości warto ze sobą zabrać lekkie ubranie zakrywające ciało na dzień, ze względu na nadmierne promieniowanie słoneczne i coś cieplejszego na noc, gdyż noce bywają chłodne. Jako ciekawostkę warto dodać, że w Erytrei wszystkie tradycyjne potrawy jedzone są wyłącznie za pomocą prawej ręki i bez użycia srebrnych sztućców. Lewa ręka uważana jest za nieczystą.

Chartum to stolica Sudanu, położone w dolinie Nilu, w miejscu, gdzie Nil Biały na drodze do Morza Śródziemnego przyjmuje jeden z ostatnich dopływów niebędący rzeką okresową, Nil Błękitny. Miasto leży w strefie zwrotnikowej na wysokości 385 m n.p.m., na południowo-wschodnim krańcu Sahary. Panuje tu klimat kontynentalny suchy, który jest tylko nieznacznie łagodzony przez obecność położonej na południowym wschodzie Wyżyny Abisyńskiej. Roczne opady wynoszą 177 mm, a ich maksimum przypada na okres od czerwca do września. Niewielka ilość opadów sprawia, że o rozwoju miasta decyduje obfitość wód Nilu i wody gruntowe w dolinie rzeki. Średnie miesięczne temperatury to 24,4 °C w styczniu oraz 30,7 °C w lipcu. Najcieplejszymi miesiącami są jednak maj i czerwiec, podczas których średnie temperatury przekraczają 32 °C, a także wrzesień i październik. Dwudzielność najgorętszej pory roku wiąże się z położeniem miasta pomiędzy równikiem a zwrotnikiem Raka oraz dwukrotnym górowaniem Słońca w ciągu roku. W stolicy można również odwiedzić muzeum etnograficzne. Kolekcja, znajdująca się w nim, jest związana z wiejskim życiem w tym kraju. Zbiory to głównie instrumenty muzyczne, ubrania oraz narzędzia służące do polowania i gotowania. Warto wspomnieć, że w kraju panuje zakaz spożywania alkoholu. Naruszenie obowiązującej w Sudanie prohibicji pociąga za sobą karę grzywny. Może też wywołać negatywne reakcje Sudańczyków. Panują tu również zasady odnośnie fotografowania w miejscach publicznych. Obecnie zakaz wykonywania zdjęć obejmuje jedynie miejsca mające znaczenie dla obronności kraju (budynki rządowe, obiekty wojskowe, węzły i główne szlaki komunikacyjne oraz mosty). Z uwagi na skalę zagrożeń epidemiologicznych i częste w tym kraju zatrucia pokarmowe należy ściśle przestrzegać zasad higieny, spożywać produkty tylko wiadomego pochodzenia oraz pić wodę oryginalnie butelkowaną bądź przegotowaną. Nie ubezpieczony turysta może w razie potrzeby skorzystać nieodpłatnie z publicznej służby zdrowia lecz standard szpitali jest bardzo niski i często brakuje podstawowych środków farmakologicznych oraz wykwalifikowanej kadry.

Kassala to miasto także położone w Sudanie. Znajdujące się we wschodniej części tego kraju. Położone na wysokości 508 m n.p.m. wykazuje zupełnie inne cechy klimatu niż Chartum. Wyraźnie zaznacza się tutaj pora sucha i deszczowa. Najwyższe opady notuje się w lipcu i sierpniu, a wynoszą one od 100 do 120 mm na miesiąc. Najniższe natomiast występują w okresie od listopada do kwietnia kiedy ich ilość jest znikoma. Średnia temperatura w ciągu roku wynosi 28,7 °C, co może przyczyniać się do rozwoju turystyki. Podobnie jak w Chartum występuje tu dwudzielność gorącej pory roku. Najcieplejszymi miesiącami są kwiecień, maj, wrzesień oraz październik, gdzie temperatury sięgają 30 °C. Na obrzeżach Kassali żyje plemię Rashaida, zamieszkujące namioty z koziej skóry. Jest to koczowniczy lud, hodujący wielbłądy i kozy. Kobiety ukrywają twarze i zajmują się wykonywaniem biżuterii, sprzedawanej później na targu. Sudańscy nowożeńcy chętnie spędzają miesiąc miodowy w Kassali. Wierzą, że woda pochodząca z tamtejszej studni przyniesie im szczęśliwe życie.

Bizerta to miasto położone w północnej Tunezji, nad samym Morzem Śródziemnym. Jest to miasto portowe i jednocześnie jedno z najstarszych w całej Tunezji. Drugie co do wielkości po Tunisie, położone jest na północnym wybrzeżu zwanym Wybrzeżem Koralowym. Dzięki położeniu miasta oraz niewielkiej liczbie turystów odwiedzających miasto, Bizerta zachowała atmosferę i klimat orientalnego miasta. Tak jak w innych miastach na północy Tunezji, tak i w Bizercie jest przez cały niemal rok bardzo ciepło. Z nad kanału i morza wieje jednak lekki wiaterek, który sprawia, że letnie upały nie są mocno dokuczliwe. Trzeba bowiem pamiętać o tym, że w lipcu i sierpniu w Bizercie temperatury powietrza przekraczają 25° C, zatem jest naprawdę ciepło. Najzimniejszy miesiąc to styczeń, jednak nawet wówczas nie jest zbyt zimno, a temperatury powietrza wynoszą około 11° C. Wybierając się do Tunezji trzeba pamiętać o tym że jest to kraj muzułmański, należy zatem przestrzegać pewnych zasad. Niestosowne jest odkrywanie znacznych części ciała. Szorty, koszulki z krótkim rękawem, wydekoltowane sukienki są w miastach nieodpowiednim ubiorem.