Zagadnienia na kolokwium z Europa Środ. - Wsch. w stosunkach międz.

1. Powstanie państw słowiańskich na terenie Eur. Ś.-Wsch. w VII-X w.

Pierwsze państwo słowiańskie powstało w końcu wieku VI w. na obszarze Niziny Panońskiej, zostało nazwane od imienia założyciela państwem Samona. Był on frankijskim kupcem, zdobył władzę i uznanie dzięki temu że zrzucił zwierzchność awarską. To on zjednoczył dotychczas rozdrobnionych na wiele plemion Słowian i stanął na ich czele. Jego państwo obejmowało południową część Moraw, które stanowiło centrum, oraz południowo-zachodnią Słowację i Dolną Austrię. Wiadomo, że po śmierci Samona państwo rozpadło się. Kolejnym państwem, które powstało było państwo wielkomorawskie, które było kontynuacją państwa Samona. Jego państwo upadło a Morawy zostały dołączone do imperium karolińskiego. Stopniowo zaczęło się uniezależniać za przyczyną Ludwika Pobożnego. Pierwszym znanym władcą państwa wielkomorawskiego był MOJMIR. Uznawał on zwierzchnictwo księstwa frankijskiego nad morawskim aby móc stopniowo rosnąć w siłę i w końcu całkowicie się uniezależnić. PO Mojmirze władzę objął jego bratanek ROŚCISŁAW. Potem Ludwik Niemiecki W roku 855 wyruszył na Morawy. Kraj rósł w siłę a on nie mógł na to pozwolić. Jednakże został pokonany i musiał uznać suwerenność kraju Rościsława. Kontynuował dzieło wuja wspierając jednocześnie chrystianizację własnego kraju.

Kiedy upadło państwo wielkomorawskie, plemiona czeskie stworzyły odrębne państwo na początku w Kotlinie Czeskiej. Ten kraj zaczął się tworzyć na przełomie X-XIII w. O władze rywalizowały dwa bardzo potężne rody: PRZEMYŚLIDÓW I SŁAWNIKOWICÓW. Ostatecznie wygrał ród Przemyślidów, poszerzając granice państwa o Słowację, Śląsk, kraj Wiślan i Morawy. Dwie bardzo ważne kroniki, które powstały w tym czasie to kronika czeska i kronika Kosmasa. Borzywoj, pierwszy chrześcijański książę Czechów. Przyjął chrzest w 884r i to on rozpoczął budowę niezależnego państwa czeskiego. Kolejne lata, to lata bardzo dobrych rządów, które umocniły państwo i panującą dynastię. Aby zdobyć sojusznika w walce z Wieletami, Bolesław I, zawarł pakt z Mieszkiem I, na mocy którego Mieszko poślubi córkę Bolesława- Dobrawę. Tym sposobem władza Bolesława I Srogiego została skutecznie umocniona.

Państwo Bułgarów należało do słowiańszczyzny południowej i powstało w końcu VII w. Bułgarzy byli pochodzenia tureckiego. Obszar państwa obejmował początkowo okolice Polski w delcie Dunaju, potem za panowania Borysa-Michała i jego syna Symeona, znacznie się rozrosło, nawet do części półwyspu Bałkańskiego. Borys chrystianizował swój kraj, a językiem urzędowym stał się słowiański. Syn kontynuował dzieło ojca. Ten okres w dziejach Bułgarii określa się mianem złotego wieku kultury bułgarskiej. W X w. państwo bułgarskie zostało podbite przez Ruś Kijowską.

Państwowość Słowian wschodnich kształtowała się na początku IX w. Duży wpływ na powstanie państwa ruskiego miał RURYK i to on rozpoczął dynastię Rurykowiczów. To do jego zasług należy zaliczyć założenie grodu Rurykowe Grodziszcze, który z biegiem czasu stał się ważnym ośrodkiem księstwa. Po śmierci Ruryka władzę w państwie objął Igor. Jemu przypisuje się przeniesienie stolicy do Kijowa, i zjednoczenie części północnej i południowej kraju. Za czasów panowania Rurykowiczów państwo ruskie sięgało od rzeki Oki aż po Kaukaz. Krótko przed śmiercią Igor chciał przyjąć chrzest lecz niestety zrobiła to dopiero jego żona. W roku 988 Ruś Kijowska przyjęła chrzest i na jej terenach zaznaczyły się wpływy cesarstwa bizantyjskiego. Jarosław Mądry prawnuk Igora Rurykowicza spisał prawa obyczajowe, które umieścił w zbiorze nazwanym RUSKA PRAWDA. Jarosław był bardzo zręcznym politykiem dzięki czemu zyskiwało państwo, bardzo dobre kontakty łączyły go z naszym królem Kazimierzem Odnowicielem. Nowogród stał się jednym z najważniejszych portów i ośrodków produkcji handlu średniowiecznego. Pomimo wielkich starań każdego z władców Ruś rozpadła się na samodzielne księstwa

1. Unie polsko - litewskie XIV-XVIII w.

Idea unii polsko-litewskiej powstała w wyniku zagrożenia, jakie dla obydwu państw na przełomie XIV i XV wieku stanowił Zakon Krzyżacki. Państwo polsko-litewskie stało się jedną z potęg europejskich, co stworzyło możliwości skuteczniejszego przeciwstawienia się Krzyżakom i dawało realne perspektywy zdobyczy na Wschodzie. Unia wpłynęła na rozwój gospodarczy i kulturalny obu państw. Odrębność Polski i Litwy zniosła dopiero Konstytucja 3 Maja z 1791 roku.

• Unia w Krewie (1385)

W 1385 roku w Krewie podpisano układ pomiędzy Wielkim Księstwem Litewskim a Królestwem Polskim. Układ przewidywał małżeństwo wielkiego księcia litewskiego Władysława Jagiełły z królową Polski Jadwigą w zamian za przejście Litwy na katolicyzm, przyłączenie jej do Polski i odzyskanie przez Jagiełłę utraconych ziem koronnych (Pomorza znajdującego się w rękach krzyżackich).

• Unia wileńsko-radomska (1401)

W 1401 r. w Wilnie wielki książę Witold wystawił dokument uznający zwierzchnictwo Jagiełły i Korony oraz zobowiązywał się wraz z bojarami litewskimi do przyłączenia ziem litewskich do Korony. Biorąc pod uwagę śmierć królowej Jadwigi (1399) i brak potomstwa z jej małżeństwa z Władysławem II Jagiełłą, bojarowie litewscy zastrzegli, że w przypadku bezpotomnej śmierci króla wspólnie z panami polskimi wybiorą nowego monarchę. Układ wileński potwierdziła rada koronna w Radomiu, przyznając równocześnie dożywotnio tytuł wielkiego księcia litewskiego Witoldowi Kiejstutowiczowi.

• Unia horodelska (1413)

Zawarta w 1413 r. potwierdziła wolę obydwu narodów dalszego zacieśniania wzajemnych stosunków przy zachowaniu odrębności państwa litewskiego. Bojarzy zobowiązali się powołać po śmierci Witolda nowego wielkiego księcia w porozumieniu z Polską, panowie polscy godzili się na wybór króla polskiego w porozumieniu z Litwą. Postanowiono także zwoływać wspólne sejmy polsko-litewskie w Lublinie lub Parczewie. Przyjęto do rodów herbowych 47 rodów bojarskich wyznania rzymskokatolickiego. Utrzymanie unii miało na celu przede wszystkim wspólne wystąpienia przeciw Krzyżakom i innym wrogom obydwu krajów.

• Unia w Grodnie 1432

Na mocy aktu unijnego z 1432 roku zawartego w Grodnie powołano na tron wielkoksiążęcy na Litwie Zygmunta Kiejstutowicza. Postanowiono, iż Podole powróci do Korony.

• Unia wileńska (1499)

Po klęsce bukowińskiej Polski (1497) odnowiono porozumienie pomiędzy Litwą i Polską. Zawarte w 1499 roku w Wilnie przymierze miało charakter obronny. Potwierdzono równorzędność obu państw, Litwini mieli prawo do elekcji króla polskiego, a Polacy - księcia Litwy.

• Unia mielnicka (1501)

W 1501 roku w Mielniku zawarto kolejny układ polsko-litewski, gdzie przywrócono unię personalną. Układ nie wszedł w życie wobec sprzeciwów ze strony Władysława II Jagiellończyka, króla Czech i Węgier, oraz Zygmunta Jagiellończyka (późniejszego króla Zygmunta I Starego), będącego wówczas namiestnikiem Śląska.

• Unia lubelska (1569)

Ukoronowaniem dążeń zjednoczeniowych Polski i Litwy był akt unii uchwalony w 1569 r. w Lublinie przez sejmy obydwu państw. Na mocy tejże unii Korona i Litwa stanowiły odtąd Rzeczpospolitą Obojga Narodów, ze wspólnie obieranym królem, wspólnym sejmem i wspólną polityką zagraniczną. W odróżnieniu od poprzednich unii personalnych unia lubelska była unią realną. Korona i Litwa zachowały odrębne urzędy centralne, oddzielny skarb, oddzielne armie, a także oddzielne urzędy ziemskie i sądy oparte na odrębnych statutach. Wspólne były: monarcha (król), sejm i polityka zagraniczna. Do Polski przyłączono województwa: bracławskie, kijowskie, podlaskie i wołyńskie. Wzajemna tolerancja narodowościowa i wyznaniowa oraz równe prawa stanowe na ziemiach polskich i litewskich stanowiły o trwałości unii, której koniec przyniosły w XVIII w. rozbiory. Pozytywne skutki unii:

- powstanie Rzeczpospolitej Obojga Narodów, państwa silnego, o dużym terytorium (ponad 800 tys. km²), liczącego się w Europie, w którym dominowała tolerancja religijna.

- związek Polski i Litwy doprowadził do pokonania wspólnego wroga - Zakonu Krzyżackiego.

- Rzeczpospolita Obojga Narodów była państwem, które odgrywało istotną rolę na arenie międzynarodowej do końca XVI wieku.

- Unia miała zasadnicze znaczenie dla rozwoju kultury na tym terytorium. Polska wchodząc w związek z Litwą, reprezentowała mocno ugruntowaną kulturę chrześcijańskiego Zachodu. Zetkniecie Wschodu i Zachodu nadawało specyficzny charakter kulturze polskiej, która w swych istotnych przejawach - stylu życia, obyczajach, mentalności promieniowała na kraje sąsiednie.

- Rzeczpospolita Obojga Narodów cieszyła się ogromnym wzrostem gospodarczym i kulturalnym.

Negatywne skutki:

- wciągnięcie Polski w politykę wschodniej Litwy - wojny z Moskwą, Tatarami

- administracja w tak wielkim państwie, była sprawa trudną do utrzymania

- bojarzy litewscy posiadali ciągłe pretensje do władców polskich, związane to było z chęcią powiększania przez nich swoich dóbr materialnych.

1. Ekspansja Rosji w XV-XVIII w., kierunki i zdobycze

2. Wojny Rzeczpospolitej Obojga Narodów z Rosją, Szwecją i Turcją w XV-XVIII w.

WOJNY POLSKI ZE SZWECJĄ (1600-1635) i (1655-1660)

PRZEBIEG I WOJNY

1600 r. – Karol Sudermański atakuje Estonię.
1601 r. – Szwecja zajmuje polskie Inflanty, aż po rzekę Dźwinę.

Bitwa pod Kircholmem w 1605 r.
Rzeczpospolita (Karol Chodkiewicz) kontra Szwecja.
Rzeczpospolita wygrywa.
Skutki:
- Ocalamy Rygę.
- Tak czy tak tracimy Inflanty.
- Następuje rozejm: zawieszenie broni.

1611 r. – Umiera Karol Sudermański, królem Szwecji zostaje Gustaw Adolf. Potwierdza on jeszcze raz rozejm.
1621 r. – Szwedzi ponownie nas atakują.
Powód: Rzeczpospolita jest zajęta wojną z Turcją.
Skutek: Szwedzi zdobywają bardzo ważny port, Rygę.

Rozejm w Mittawie w 1622 r.
Między Szwecją a Rzeczpospolitą.
Skutki:
- Inflanty zostały podzielone na dwie części:
o Część szwedzka na północ od rzeki Dźwiny.
o Część polska na południe od rzeki Dźwiny i Kurlandia.

1626 r. – Szwedzi atakują Pomorze.

Bitwa pod Gniewem.
Szwecja (Gustaw Adolf) kontra Polska (Zygmunt III Waza).
Szwecja wygrywa.
Skutki:
- Szwecja zajmuje np. Elbląg, Malbork i Puck.

Rozpoczynają się działania podjazdowe Rzeczypospolitej, prowadzone przez hetmana Stanisława Koniecpolski.

Bitwa pod Oliwą w 1627 r.
Szwecja konta Rzeczpospolita (admirał Dickmann).
Wygrywa Rzeczpospolita.
Brak ważniejszych skutków.

Bitwa pod Trzcianą w 1629 r.
Szwecja kontra Rzeczpospolita i Austria.
Wygrywa Rzeczpospolita i Austria.
Skutki:
- Zawarcie rozejmu w Starym Targu.

Rozejm w Starym Targu (Altmark) w 1629 r.
Między Polską a Szwecją.
Skutki:
- Szwedzi zatrzymali większość Inflant i porty Prus Królewskich oraz Książęcych, z wyjątkiem Gdańska, Królewca i Pucka.
- Gdańsk i Puck musiały płacić podatek od ceł Szwedom.

1632 r. – umiera Zygmunt III Waza. Nowym królem zostaje jego syn – Władysław IV.
- zreformował armię,
- stworzył flotę,
- rozpoczął budowę portu we Władysławowie.

Przerażona Szwecja zgodziła się przedłużyć rozejm o 26 lat.

Rozejm w Sztumskiej Wsi w 1635 r.
- Szwedzi wycofali się z miast pruskich.
- Zrezygnowali z ceł gdańskich.
- Utrzymali jednak swoje Inflanty.
- Polska została z Kurlandią i Inflantami polskimi oraz portami pomorskimi.

Umiera król Szwecji Gustaw Adolf, nowym władcą zostaje Karol X Gustaw.


PRZYCZYNY II WOJNY

Na tronie polskim zasiada Jan Kazimierz.
Na tronie szwedzkim Karol X Gustaw.

- Jan Kazimierz chciał opanować Finlandię.
- Hieronim Radziejowski (zdrajca) powiedział Karolowi X Gustawowi o problemach Polski (tj. że szlachta i magnaci nie ufają królowi Polski).
- Karol X Gustaw chciał umocnić swoje panowanie zajmując Pomorze Gdańskie, ponieważ bał się wzrostu znaczenia Rosji nad Bałtykiem.
- Zaś pretekstem do rozpoczęcia działań wojennych było tytułowanie się Jana Kazimierza królem Szwecji.

PRZEBIEG II WOJNY (tzw. Potopu szwedzkiego)

1655 r. – Wojska szwedzkie wkraczają na tereny Rzeczpospolitej z Pomorza Szczecińskiego oraz Inflant.
Wielkopolskie pospolite ruszenie szybko skapitulowało bez walki pod Ujściem.

Litwa i Wielkopolska zostały zajęte przez Szwedów. W tym czasie prowadziliśmy też wojnę z Rosją, która atakowała nas od wschodu.

Augustyn Kordecki – dzięki niemu nie opanowano Jasnej Góry. Obroniła się też twierdza w Gdańsku i Zamościu. 

Polska została zalana przez wrogów niczym podczas biblijnego potopu. Rozpoczęła się wojna podjazdowo-partyzancka. Przywódcą armii przeciwko Szwedom i ogólnonarodowego powstania był Stefan Czarniecki.

1656 r. – Konfederacja w Łańcucie, mająca na celu wypędzenie Szwedów z RP.

W bitwie pod Warką została wyzwolona Małopolska.
Karol X Gustaw atakuje Pomorze Gdańskie, ponieważ nie potrafi poradzić sobie z Małopolską. W końcu zdecyduje się uciekać.

Porozumienie w Wilnie w 1656 r.
Traktat rozbiorowy Polski.
Skutki:
- Jan Kazimierz obiecał carowi Rosji, że zostanie królem Polski po śmierci Jana Kazimierza, jeśli Rosja zaprzestanie działań wojennych. W praktyce to przyrzeczenie nic nie znaczyło.
- Szwecja zatrzymuje Pomorze Gdańskie, Kujawy i część Mazowsza.
- Brandenburgia – część Wielkopolski i Warmię.
- Kozacy – Ukrainę i ziemie ruskie.
- Litwa – województwo nowogródzkie.
- Siedmiogród – południowa część Korony z Warszawą.

Nastąpił koncentryczny atak na Rzeczpospolitą, ale dzięki dowództwu Stefana Czarnieckiego i Jerzego Lubomirskiego udało się go odeprzeć.

Rzeczpospolita zawarła sojusz z Rzeszą i Danią.

Traktaty welawsko-bydgoskie z 1657 r.
Skutek:
- Król Rzeczpospolitej, Jan Kazimierz przyznał Brandenburgii suwerenną władzę w Prusach Książęcych.
- Brandenburgia przestała popierać dzięki temu Szwedów, naszych przeciwników, a zaczęła popierać Rzeczpospolitą.

1658 r. – Szwedom zagraża koalicja, do której prócz Rzeczypospolitej i Brandenburgii zaczęła należeć także Dania i dwór austriacki. Pokonani przez przeważające oddziały, Szwedzi zostali uratowani od całkowitej klęski dzięki rozpoczęciu rokowań pokojowych.

Pokój w Oliwie dnia 3 maja 1660 r.
Między Rzeczpospolitą a Szwecją.
Skutki:
- Rzeczpospolita utrzymała stan posiadania nad Bałtykiem sprzed wojny.
- Potwierdzono traktaty welawsko-bydgoskie.
- Jan Kazimierz zrzekł się tronu szwedzkiego.
- Szwecja zatrzymała większość Inflant.

NAJWAŻNIEJSZE DATY

1600 – początek I wojny
1605 – bitwa pod Kircholmem
1622 – rozejm w Mittawie
1627 – bitwa pod Oliwą
1629 – rozejm w Trzcianie, rozejm w Starym Targu
1635 – koniec I wojny, rozejm w Sztumskiej Wsi
1655 – początek potopu szwedzkiego
1656 – porozumienie w Wilnie
1657 – traktaty welawsko-bydgoskie
1660 – koniec potopu szwedzkiego, pokój w Oliwie

1. Mniejszości narodowe i etniczne w I Rzeczypospolitej
   Karaimi - Pierwsze grupy Karaimów przybyły z Krymu w XIII wieku i osiedliły się na ziemiach księstwa halicko-wołyńskiego (Łuck, Halicz, Lwów). Na przełomie XII/XIV w. duża grupa Karaimów została osiedlona w Trokach koło Wilna.

Tatarzy – Polscy Tatarzy mieszkali na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego od końca XIV wieku. Ich przodkami byli emigranci lub uciekinierzy z terenów ówczesnej Złotej Ordy oraz z Krymu. Tatarzy w Polsce zatracili

znajomość swojego ojczystego języka, pozostali natomiast wierni religii

muzułmańskiej.

Romowie - Od XV w. wzdłuż łuku Karpat i od strony Niziny Węgierskiej przybywały do Polski i osiedlały się grupy wędrujących Romów. Ich potomkami są RomowieKarpaccy. Od XVI wieku doPolski zaczęli przybywać z Niemiec Romowie nazwanipóźniej Polska Roma. W IIpołowie XIX w. z terenówSiedmiogrodu i Wołoszczyznyrozpoczęła się migracjaKełderaszy (Kelderari - kotlarze)i Lowarów (Lovari -handlarze końmi).

1. Bałkany w XX w. zmiany granic, powstanie nowych państw

Bałkańskie wojny 1912-1913, dwa konflikty zbrojne spowodowane roszczeniami terytorialnymi państw bałkańskich wobec Turcji, której pozycja uległa osłabieniu na skutek przegranej wojny z Włochami (trypolitańska wojna 1911-1912).

Pierwsza wojna bałkańska

Pierwszą wojnę bałkańską (9 października 1912–30 maja 1913) poprzedził antyturecki sojusz państw bałkańskich, zapoczątkowany zawarciem (13 marca 1912) tajnego układu między Bułgarią i Serbią, zmierzającego do odebrania Turcji Macedonii. W maju 1912 do sojuszu przystąpiła Grecja, w lipcu Czarnogóra.

Druga wojna bałkańska

Wzrost znaczenia Serbii po konflikcie z Turcją, ingerencje austriackie umożliwiające Serbii szerszy dostęp do Morza Adriatyckiego oraz niezadowolenie Bułgarii ze zdobytej, niewielkiej części Macedonii, doprowadziły do drugiej wojny bałkańskiej (29 czerwca–10 sierpnia 1913), która wybuchła po zerwaniu przez cara bułgarskiego Ferdynanda pertraktacji z Serbią na temat nowego podziału Macedonii. Uderzenie Bułgarii na Serbię pociągnęło za sobą utworzenie wokół Serbii koalicji złożonej z Grecji, Czarnogóry, Rumunii i Turcji. Po trzytygodniowych, niekorzystnych dla Bułgarii działaniach wojennych zawarto, dzięki mediacji rosyjskiej, rozejm.

Z obu wojen bałkańskich zwycięsko wyszła Serbia, stając się najsilniejszym państwem regionu i wchodząc w coraz silniejszy konflikt z Austro-Węgrami, który stał się jedną z przyczyn wybuchu I wojny światowej. Wydarzenia na Bałkanach w latach 1912-1913 zaktywizowały polskie ośrodki polityczne w zaborze austriackim, przyczyniając się m.in. do powstania Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych.

To właśnie sytuacja na Bałkanach (zabójstwo arcyksięcia Franciszka Ferdynanda Habsburga) stało się pretekstem do wybuchu I wojny światowej, w wyniku której po raz kolejny region uległ podziałowi na państwa popierające Ententę (Czarnogóra, Grecja, Rumunia, Serbia) i kraje popierające Niemcy i Austro-Węgry (Bułgaria i Turcja). Zakończenie działań zbrojnych w 1918 przyspieszyło powstanie królestwa Serbów Chorwatów i Słoweńców (SHS) w ramy którego weszły Bośnia, Chorwacja, Hercegowina, Serbia i Słowenia. Królestwo SHS w 1929 przekształcono w Jugosławię.

1. Zmiany granic Królestwa Rumunii w XX w.

Wystąpienie przeciwko Bułgarii w drugiej wojnie bałkańskiej (1913) przyniosło aneksję południowej Dobrudży. W początkowej fazie I wojny światowej Rumunia pozostawała neutralna, w sierpniu 1916 przystąpiła do walk po stronie Ententy.

Po I wojnie światowej dwukrotnie powiększyło się terytorium kraju, w nowych granicach znalazły się: Besarabia, Bukowina, Siedmiogród i większa część Banatu. Rumuński stan posiadania potwierdziły traktaty z Austrią w Saint-Germain-en-Laye (1919) i z Węgrami w Trianon (1920).

W okresie międzywojennym Rumunia orientowała się na współpracę z Francją, dążyła do stworzenia systemu sojuszów regionalnych. Wraz zCzechosłowacją i Jugosławią utworzyła tzw. Małą Ententę. Panujący w Rumunii Karol II prowadził politykę prozachodnią, popierał napływ obcego (głównie francuskiego) kapitału. 1938 zdelegalizował dążącą do przejęcia władzy faszystowską Żelazną Gwardię i sam objął pełnię władzy.

1939 Rumunia uzyskała gwarancje bezpieczeństwa od Francji i Wielkiej Brytanii. Zmiana sytuacji międzynarodowej po klęsce Polski we wrześniu 1939 zmusiła króla do uznania wpływów niemieckich.

W czerwcu 1940 korzystny dla siebie układ stosunków międzynarodowych wykorzystał ZSRR, który opierając się na pakcie Ribbentrop-Mołotow anektował Besarabię i północną Bukowinę.

W sierpniu 1940 w rezultacie drugiego arbitrażu wiedeńskiego Rumunia utraciła na rzecz Węgier północny Siedmiogród. We wrześniu 1940 na mocy zawartego pod naciskiem Niemiec traktatu z Krajowej Rumunia scedowała na rzecz Bułgarii południową Dobrudżę.

Rumunia wzięła udział w niemieckim ataku na ZSRR wystawiając najliczniejszą armię posiłkową. Odzyskanie Besarabii i północnej Bukowiny przysporzyło popularności rządom Antonescu. Straty poniesione przez Rumunów w wojnie z ZSRR i rysująca się klęska Niemiec spowodowały inspirowany przez króla Michała I przewrót, w wyniku którego Antonescu został odsunięty od władzy, a nowy rząd wypowiedział wojnę III Rzeszy.

Po wojnie Rumunia znalazła się w strefie wpływów ZSRR. Naciski radzieckie spowodowały, że w 1945 misję sformowania rządu powierzono przywódcy partii chłopskiej, skłonnemu do współpracy z komunistami P. Grozie. Po stłumieniu sił opozycji (1945-1947) niepodzielną władzę w kraju przejęła Rumuńska Partia Robotnicza. Zmuszony do ustąpienia król Michał I abdykował 30 XII 1947, w tym samym dniu parlament ogłosił Rumunię Republiką Ludową.

W lutym 1948 Rumunia podpisała układ o współpracy z ZSRR, w 1949 przystąpiła do Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, w 1955 do Układu Warszawskiego. Po śmierci J.W. Stalina przywódcy partii z G. Gheorghiu-Dejem i jego następcą N. Ceauşescu wykorzystali nową sytuację geopolityczną dla wzmocnienia suwerenności kraju.

Gheorghiu-Dejowi udało się doprowadzić do opuszczenia Rumunii przez siły radzieckie. W polityce zagranicznej nurt niezależny wobec ZSRR kontynuował Ceauşescu. 1968 odmówił on uczestnictwa w agresji państw-członków Układu Warszawskiego na Czechosłowację, następnie faktycznie zawiesił udział Rumunii w strukturach wojskowych paktu.

Demonstracyjny dystans wobec ZSRR przysporzył Ceauşescu zwolenników wśród państw zachodnich. Tymczasem Rumunia przekształciła się w totalitarne, policyjne państwo. Pełniąc urzędy sekretarza generalnego Rumuńskiej Partii Komunistycznej i przewodniczącego Rady Państwa (prezydenta) Ceauşescu ogłosił się conducatorem (wodzem narodu). Od 1965 oficjalna nazwa państwa brzmiała: Socjalistyczna Republika Rumunii (do grudnia 1989).

1. Polska polityka zagraniczna w dwudziestoleciu międzywojennym
   Polska okresu międzywojennego stanęła w ciężkiej sytuacji- musiała zarówno stworzyć nową organizację państwową, rozwiązać problemy etniczne, rozwinąć gospodarkę jak i zaistnieć na arenie międzynarodowej ale przede wszystkim zapewnić byt niepodległej Polsce, która przez ponad 120 lat nie istniała na mapach Europy. 
   Jak Polska poradzi sobie z tym wyzwaniem? Zapraszam do przeczytania niniejszego tekstu.
   
   Z powodu skomplikowanego rozwoju polityki zagranicznej II RP pozwoliłem sobie podzielić go na cztery etapy:
   I. Polityka zagraniczna Polski w okresie 1918-1921 roku.
   II. Polityka zagraniczna Polski w okresie 1921-1926 roku.
   III. Polityka zagraniczna Polski w okresie pomajowym.
   IV. Polityka zagraniczna Polski w okresie przedwojennym od roku 1935-1939
   Podział wynika stąd że polityka w tych okresach była zróżnicowana w zależności od sytuacji wewnętrznej państwa polskiego. 
   
   Polityka zagraniczna Polski w okresie 1918-1921 roku.
   
   Polska na mocy traktatu wersalskiego uzyskała Wielkopolskę, większą część Galicji, a także dostęp do morza poprzez Pomorze Gdańskie, jednak bez Gdańską. Nie spełniało to oczekiwań rządu polskiego, który miał nadzieję na odzyskanie ziem utraconych pod zaborami rosyjskimi, niemieckimi i austryjackimi. Głównym założeniem politycznym okresu 1918-1921 będzie rozszerzenie terytorium państwa polskiego, szczególnie wschodnich granic, ponieważ traktat Wersalski nie precyzował ich wyglądu, dając Polakom wolna rękę przy ich tworzeniu. 
   Decyzje które zapadną w tym okresie będą miały duży wpływ na polskie stosunki międzynarodowe w okresie międzywojennym, których skutki będą odczuwalne przez cały okres trwania II RP.
   
   Stosunki Polsko-Niemieckie
   
   Polska rościła sobie prawa do terenów należących do Niemiec- Wielkopolski z Poznaniem, Warmii i Mazur, Gdańska a także Górnego Śląska. 
   Sytuacja polityczna Niemiec w roku 1918 skusiła Polaków do przeprowadzenie powstania i akcji militarnej w Wielkopolsce. Odbicie Poznania nastąpiło 27 grudnia 1918 r. a do 16 stycznia 1919 r. większości terenów Wielkopolski, tego też dnia został podpisany rozejm z Niemcami, na mocy którego ziemie te zostały legalnie włączone do Polski. Dodatkowo 28 czerwca 1919 roku w Wersalu został podpisany traktat pokojowy na mocy którego Gdańsk stał się wolnym miastem, Pomorze Gdańskie i Wielkopolska zostały przyłączone do polski, a o Śląsku, Warmii i Mazurach miał decydować plebiscyt. 
   Plebiscyt na Warmii i Mazurach został przegrany z powodu dopuszczenia do głosowaniea Niemców urodzonych lecz nie zamieszkałych na ich terenach, propagandę niemiecką i przez wojnę Polski z Rosja, w której chwilowo Polska ponosiła porażkę.
   Sprawa Śląska była nieco bardziej skomplikowana. Zanim doszło do plebiscytu dochodziło tam dwa razy do manifestacji ludności, która chciała przyłączenia do Polski, krwawe stłumienie manifestacji doprowadziło do I powstania śląskiego, bez większej interwencji Polski. Sytuacja Polaków śląskich w roku 1920 uległa pogorszeniu, Niemcy wprowadzili terror, doprowadziło to do wybuchu II powstania śląskiego 20 sierpnia 1920, z interwencją Polski. Jego zakończenie na rozkaz Polskiej Organizacji Wojskowej odbyło się 25 sierpnia 1920 r. Powstanie te poprawiło sytuację Polaków na Śląsku. Mimo to na plebiscyt który odbył się 20 marca 1921 roku przybyło 200 tyś. Niemców nie mieszkających, lecz urodzonych na Śląsku, przez co polska otrzymała tylko 40% głosów. 
   Niemcom miała zostać przyznana większa część śląska, co wywołało III powstanie śląskie, które doprowadziło do przyznania Polsce przez komitet międzynarodowy większej części Śląska. Nie wszczęcie przez Niemiec wojny z Polską było spowodowane układami polsko-francuskimi o pomocy w razie ataku Niemiec, Francja dążyła do zmniejszenia pozycji Niemiec w Europie.
   Nieodzyskanie wszystkich ziem polskich należących do Niemiec i rozwiązania siłowe przy odbiciu Śląska i Wielkopolski wpłynęły znacznie na pogorszenie się stosunków Polsko Niemieckich.
   
   Stosunki Polsko-Czechosłowackie
   
   W styczniu roku 1919 czesi przekroczyli polsko-czeską linię demarkacyjną ponieważ rząd praski dążył do przyłączenia całego Śląska Cieszyńskiego do Czechosłowacji, doprowadziło to starć polsko-czeskich, którym koniec dało rozjemstwo mocarstw zachodnich i podział Śląska Cieszyńskiego oraz samej jego stolicy pomiędzy skłócone państwa. 
   Sprawa Cieszyna zaważyła na Polsko-Czeskich stosunkach, które nie ulegną ociepleniu przez cały okres trwania III RP.
   
   Stosunki polskie z sąsiadami wschodnimi.
   
   Niepowodzenie Rosji na frontach I Wojny Swiatowej, jej osłabienie i wojna domowa rozbudziły w narodach, dotychczas pod panowaniem carskim, ambicje niepodległościowe. Naczelnik wojsk polskich-Józef Piłsudzki- uwazał iż trzeba umożliwić tym narodom samoistnienie, tym samym tworząc parawan obronny pomiędzy Polska a Rosja, po ich wypowiedzeniu się na ten temat. Oczywiście mowa tu o terenach położonych za granicami wystepowania ludności polskiej na wschodzie(tzw. Linii Curzona). Jednak ani Bolszewicy ani kontrrewolucjoniści zwani „białymi” nie chcieli się na to zgodzić , w związku z czym zadaniem Piłsudzkiego stało się odparcie jak najdalej na wschód prących na zachód Czerwonoarmistów.
   Wojska bolszewickie, w miarę wycofywania się Niemców, zaczęły zajmować ziemie przekazane Niemcom na mocy traktatu brzeskiego(Łotwa, Litwa, Białoruś) docierając do Wilna i Kowna już w styczniu roku 1919. Akcja ta nie została bez odpowiedzi polskiej- dzięki umowom z Niemcami, o przejściu przez ich terytoria, wojska polskie przedostały się pod Niemen już w 10 dni później, oficjalnie rozpoczynając wojnę polsko-bolszewicką. 
   Piłsudzki odniósł piorunujące sukcesy w walce z Bolszewikami, odbijając z ich rąk ziemie aż po Dniepr i Berezynę, Wołyń, Kamieniec Podolski i Wilno. Polska uzyskała uznanie i podziw krajów zachodnich i pomimo ich nadziei nie pomogła białym w ostatecznym rozprawieniu się z Bolszewikami, ponieważ kłóciło się to z interesami Polski. Polska wszczęła tajne pertraktacje z Bolszewikami, proponowała wstrzymanie akcji ofensywnej w zamian za nieszeżenie komunistycznej propagandy w wojsku polskim i utworzenie niepodległej Ukrainy. Bolszewicy nie przystali na to. W związku z tym Piłsudzki rozpoczął rozmowy z Ukraińską Republiką Narodową, której obiecał niepodległość. Piłsudzki tym samym chciał zapewnić bezpieczeństwo Polsce i ostatecznie rozprawić się z bolszewikami na froncie ukraińskim.
   Dnia 25 kwietnia rozpoczęła się ofensywa Polsko-Ukraińska w celu odbicia Kijowa, zakończyła się powodzeniem 7 maja, XVII armia bolszewicka została rozbita. Wywołało to niepokój w Moskwie, przez Bolszewików została zorganizowana kontrofensywa z zasobów rezerwowych, której gwałtowny atak przed przegrupowaniem się wojsk posko-ukraińskich, podzwolił odbić utracone tereny Ukrainy. W obliczu zagrożenia szybko posuwającą kontrofensywą bolszewicką Polska utworzyła Radę Obrony Państwa, która zwróciła się o pomoc do zachodnich mocarstw o pomoc, zaproponowali oni rozejm pomiędzy polsko-bolszewicki- na mocy którego Polacy mieli się wycofać do tzw. Linii Curzona oddając opuszczone ziemie Bolszewikom. Bolszewicy pewni swojej przewagi odrzucili tą możliwość. W lipcu 1920 ruszyła wielka ofensywa radziecka, która odnosiła wielkie sukcesy, już pod koniec lipca armia zdobyła tereny aż pod wschodnie granice Polski, a w sierpniu stanęła na przedpolach Warszawy szykując się do ostatecznego starcia z Polakami, została zorganizowana kontrofensywa polska. 13 sierpnia armia bolszewicka ruszyła na Warszawę, dzięki umiejętnościom strategicznym Piłsudzki odniósł wielkie zwycięstwo na Bolszewikami.
   Wycofujący się Bolszewicy z ziem litewskich oddali Wilno Litwinom mając nadzieje że nie oddadzą go z powrotem Polakom. Polacy stanęli w patowej sytuacji- nie mogli oficjalnie odebrać ziemi Litwinom, upozorowali więc bunt wojska, które rzekomo nie mogło się z tym pogodzić i zajęli Wilno, Piłsudzki zarządził, po mimo sprzeciwów Litwinów, że o przynależności Litwy do polski (w takim wypadku…) zdecyduje plebiscyt, który okazał się pomyślny dla Polski. Wpłynęło to znacznie na pogorszenie się stosunków polsko-litewskich. 
   W Rydze 18 marca została podpisana, po prawie pół rocznych rozmowach, ostateczne warunki rozejmu- Bolszewicy uznali granice polski przebiegającą od Dźwiny do Karpat, Rosja zobowiązała się do zwrotu zrabowanego mienia i rekompensaty pieniężnej, której nigdy nie zwróciła.
   Rozejm w rydze nie rozwiązał sprawy Ukrainy, Polacy musieli się zgodzić na reżim bolszewicki na Ukrainie, Ukraińska Republika Narodowa uznała Polske za zdrajców. Popsuło to zupełnie Polsko-Ukraińskie stosunki.
   
   Stosunki polsko-francuskie
   
   Poparcie roszczeń Polaków dot. granicy zachodniej na konferencji wersalskiej przez Francuzów przyczyniło się do tego iż to właśnie w Paryżu rząd polski szukał sojusznika. Ważną rolę odegrało wspólne zagrożenie ze strony Niemiec. W roku 1920 podpisano z Francją układ polityczny i konwencję wojskową na wypadek ataku ze strony Niemiec, oraz układ gospodarczy. 
   
   
   Jak widzimy okres 1918-1921 skonfliktował Polskę z prawie wszystkimi sąsiadami, szczególnie z Rosją, Niemcami które miały ambicje imperialne i w których rozwinął się system totalitarny, które rościły sobie prawa do ziem polskich, ochłodził także stosunki z Czechami oraz spowodował konflikty wewnętrzne w sprawie Litwinów i Białorusinów, ociepliły się jednak stosunki polsko-francuskie, co zarazem spowodowało niechęć Anglii.
   
   II. Polityka zagraniczna Polski w okresie 1921-1926 roku.
   
   Okres ten charakteryzuje się dążeniem Polski do wzmocnienia swojej pozycji w Europie, oraz poszukiwaniami sojuszników którzy zapewnili by Polsce obronę w razie ataku Niemiec czy Rosji, a także chęcią załagodzenia konfliktów z sąsiadami.
   Polska dyplomacja starała się przeciwstawić zagrożeniu niemiecko-radzieckiemu poprzez podpisanie paktów z innymi państwami, swoja nadzieję na znalezienie sojuszu Polska pokładała w Rumunii, Jugosławii i Czechosłowacji. Czechosłowacja odmówiła udziału w przymierzu, ponieważ nie widziała zagrożenia ani ze strony Niemiec ani Rosji. Sojusz został podpisany jedynie z Rumunią w marcu 1921. Polska próbowała także szukać sojuszy wśród państw nadbałtyckich, niestety bez skutku. 
   Stosunki z Łotwą uległy pogorszeniu, przez wywłaszczanie polskich posiadaczy ziemskich. Stosunki z Litwą były bardzo złe, Litwa dalej uznawała Polskie Wilno za swoją stolicę. 
   Na trudną sytuację Polski wpływała także niechęć Anglii np. nieprzychylna interpretacja wyników plebiscytów była spowodowana stanowiskiem Anglii. Stosunki polsko-brytyjskie ochładzały się w miarę polepszania stosunków z Francją.
   Polska podjęła próby ocieplenia stosunków z Czechosłowacją przekonując ja o zagrożeniu ze strony Niemiec, kończąc spór o Jaworzynę, a w roku 1924 podpisano umowę handlową i umowę w sprawie mniejszości narodowych. Niestety pomimo dobrych chęci ze strony Warszawy nie udało się utrzymać dobrych stosunków z Czechosłowacją, ponieważ uważała ona że to właśnie kontakty z Polską prowokują konflikty z Niemcami.
   Polska próbowała wciąż wzmocnić pozycję Ligi Narodów w której uczestniczyła. Znaczenie Ligi po niekorzystnym układzie w Loranco znaczenie spadło. Układ ten uważa się za klęskę dyplomacji Polski okresu przdmajowego, Niemcy uznali w nim „legalność” tylko swych zachodnich granic.
   
   Stosunki polsko-niemieckie
   
   Niemcy już podczas podpisania Traktatu Wersalskiego myślały o odzyskaniu utraconych na rzecz Polski ziem, nie ukrywając swoich zamiarów. O Polsce mówili „państwo sezonowe”. Celem polityki zagranicznej Niemiec było osłabienie Polski. Niemcy wprowadziły bariery celne i ograniczenia tranzytowe dla Polski, Polska odpowiedziała bojkotem gospodarczym Prus Wschodnich. W roku 1925 restrykcje te doprowadziły do wojny celnej, na której Polska była stratna.
   
   Stosunki polsko-rosyjskie
   Stosunki polsko-rosyjskie od traktatu ryskiego systematycznie pogarszały się. Wpływ na to miało nieprzestrzeganie przez Rosjan umów rozejmowych, niezapłacenie odszkodowania, niezwracanie skradzionych dzieł sztuki, a także represje na Polakach i katolikach mieszkających w Rosji. Władze Rosji uzbrajały białoruskich partyzantów, którzy napadali na Polskę, także siała propagandę przeciw Polsce wśród Litwinów.
   Doprowadziło to do szeregu spotkań polskich władz z Rosyjskimi których zwieńczeniem była, konferencja rozbrojeniowa w Moskwie i podpisanie umowy o nieagresji, która została później rozszerzona na państwa nadbałtyckie.
   
   Polityka zagraniczna w okresie 1921-1926 doprowadziła do zaostrzenia stosunków polsko-niemieckich a w efekcie do wojny ekonomicznej, zwiększyła także zagrożenie ze strony Niemiec- skutki fatalnego dla Polski traktatu z Loranco- który pozbawiał Polskę gwarancji bytu. Nie udało się zmniejszyć tego zagrożenia poprzez przymierza z innymi państwami. Polska nie potrafiła znaleźć sobie innego sprzymierzeńca przeciw Niemcom niż Francji, której interesy wobec Niemiec zmieniały się i przez co traktat stawał się bardziej niepewny.
   Znaczenie Ligi Narodów- która miała zagwarantować pokój europie- zaczęło spadać, co było niekorzystne dla Polski.
   Polska odniosła jednak nieznaczne sukcesy polityczne- doprowadziła do podpisania aktu o nieagresji przez Rosję i państwa nadbałtyckie, a także załagodziła stosunki z Czechosłowacją i znalazła sprzymierzeńca przeciw Rosji- Rumunię, która jednak nie była gwarantem bezpieczeństwa Polski. 
   
   III. Polityka zagraniczna Polski w okresie pomajowym.
   
   Na politykę zagraniczną tego okresu główny wpływ będzie miał marszałek Józef Piłsudzki, który po przewrocie majowym miał duży wpływ na decyzję podejmowane przez rząd. Jego polityka opierać się będzie na załagodzeniu stosunków z Niemcami i Rosja z jednoczesnym niespoufalaniem się z tymi państwami. Polityka wobec Czechosłowacji nie zmieniała się, czesi w ciąż żywili urazę do Polski o utracone tereny, a także bały się zbliżenia z nią z powodu złych stosunków z Polski Niemcami.
   
   Stosunki polsko-niemieckie
   
   Stosunki niemieckie na początku rządów Piłsudzkiego do polski były wrogie- Niemcy wyraźnie wyrażali chęć do konfliktu zbrojnego, siali antypolską propagandę, otwarcie upominając się o Pomoże Gdańskie, Wielkopolskę i Śląsk. Od początku lat 30 Niemcy zaczęli rozbudowywać swój system fortyfikacji, umieścili dużą ilość wojsk pod granicą z Polską. Równocześnie w Niemczech rósł w siłę ruch faszystowski, który mówił o tym iż Niemcom potrzeba przestrzeni życiowej- na wschodzie- ruch ten miał 300 tysięczną bojówkę, głosił hasła antypolskie. Po sukcesie partii faszystowskiej sytuacja polsko-niemiecka stała się bardzo napięta, faszyści organizowali nawet pokazy sił pod polska granicą. 
   Po wydarzeniach z Gdańska roku 1932 gdzie Piłsudzki wydał rozkaz że w razie „incydentów” ze strony faszystów polski okręt ma otworzyć do nich ogień, stosunki polsko-francuskie ochłodziły się, w związku z czym napaść Niemców stała się realną. 
   30 stycznia 1933 w Niemczech władzę objął Hitler, który swoją politykę jeszcze bardziej zaostrzył w stosunku do polski. Areną na której rozegrała się próba sił był Gdańsk gdzie to faszyści wyrządzali demonstracje, chcąc doprowadzić do wcielenia pro polskiego Gdańska do Rzeszy, na co Polska dała wyraźną i zdecydowana odpowiedź- wysłał jednostki na Westerplatte i postawił je w stanie pogotowia, w razie naruszenia postanowień Traktatu Wersalskiego. Wydarzenia te zakończyły się rozluźnieniem spięcia, w interesie Niemiec w tym momencie nie leżało pogarszanie stosunków z Polską. 
   Sytuacja polityczna w roku 1933 zmusiła Polskę do polepszenia stosunków z Rosją do czego nie chciał doprowadzić Hitler, zdając sobie sprawę że utrudnić to może ekspansję na wschód. Przyjął zatem pozorną politykę pojednawczą wobec Polski, chcąc uśpić jej czujność aby nie dopuścić do koalicji przeciw niemu. Nawet wystąpienie Niemiec z Ligi Narodów jesienią 1933 nie otrzęsło Polski, szczęśliwej z wyciszenia propagandy antypolskiej i roszczeń terytorialnych Niemiec wobec Polski, jedynie doprowadziła do podpisania traktatu pokojowego w roku 1934.
   
   Stosunki polsko-radzieckie
   
   Początkowo uważano że Niemcy nie są zdolni zagrozić Polsce, Piłsudzki dopatrywał się zagrożenia za strony ZSRR, co wyraził na posiedzeniu Komitetu Obrony Państwa w 1926 r. Możliwość groźby zwiększało nienależenie ZSRR do Ligii Narodów, więc nie było one skrępowane układami z zachodnimi mocarstwami.
   Stalin wyraźnie sprzeciwiał się rządom Piłsudzkiego, siał anty polska propagandę, rozmieszczał także wojsko wzdłuż granic Polskich oraz podpisał radziecko-ukraiński układ polityczny, co stało w sprzeczności z postanowieniami traktatu ryskiego. Rosja przyjęła wyraźnie antypolską politykę. Do roku 1928 stosunki systematycznie pogarszały się, Rosjanie stosowali represje wobec katolików i Polaków w Rosji, dokonali pozorowanego zamachu na własnego ambasadora w Polsce aby zaognić stosunki jeszcze bardziej (skąd znamy te postępowanie?...). 
   Równocześnie Rosjanie podpisali z Polską traktat o wyrzeczeniu się wojny, zrobili to dla uzyskania odpowiedniego efektu na arenie międzynarodowej. Polskim sukcesem w tej sprawie było rozszerzenie go na państwa bałtyckie w roku 1929.
   W roku 1931 ratyfikowano między Polska a Rosja układ o nieagresji na trzy lata, który w roku 1935 przedłużono na 10 lat, do podpisania tego paktu Polska była zmuszona z powodu Niemieckiej agresji. 
   
   Poltyka zagraniczna rządów pomajowych nie okazała się przełomową, Polacy zyskali pozorne bezpieczeństwo ze strony Niemiec podpisując traktat pokojowy, był to wielki błąd ponieważ jego podpisanie było zapieczętowaniem odejścia Niemiec z Ligi Narodów. Niemcom od tego czasu praktycznie nic nie przeszkadzało się zbroić i przygotowywać do wojny. Polsce ten układ dał tylko doraźne korzyści, i chwilową gwarancję pokoju. Stosunki z Rosją i Czechami nie uległy zmianie, wciąż były chłodne i nieprzychylne Polsce. Przez „incydent gdański” z roku 1932 stosunki z Francja uległy ochłodzeniu. Polska wciąż nie potrafiła wywalczyć sobie mocnego miejsca na arenie międzynarodowej, oraz zapewnić sobie gwarancji bezpieczeństwa. 
   
   IV. Polityka zagraniczna Polski w okresie przedwojennym od roku 1935-1939
   
   Polski rząd po śmierci Piłsudzkiego stanął w ciężkiej sytuacji zapewnienia niepodległego bytu państwu polskiemu, w momencie kiedy sytuacja międzynarodowa była w trudnej sytuacji, ulegała ciągłym zmianom.
   Hitler rozpoczął politykę antykomunistyczną, na co Stalin odpowiedział wstąpieniem do Ligi Narodów, co pozornie było dla Polski korzystne, ale Stalin tym samym zapewnił sobie parawan ochronny przed Niemcami w postaci Polski. 
   Francja po wstąpieniu Rosji do Ligi zaczęła szukać układów w Moskwie, co zakończyło się 2 maja 1935 podpisaniem paktu rosyjsko-francuskiego o pomocy w razie napaści Niemiec na któryś z krajów. 
   Francja nalegała aby Polska przestała uprawiać politykę neutralności i opowiedziała się po stronie Rosji, co spotkało się ze sprzeciwem Warszawy. Stosunki polsko-francuskie uległy ochłodzeniu. Na pogorszenie się tej sytuacji wpłynął fakt że gdy po wkroczeniu Niemiec do Nadrenii 7 marca 1936 , tym samym pogwałceniu postanowienia traktatu wersalskiego, Francja nie zrobiła żadnego konkretnego ruchu przeciw Niemcom. Poddawało to w wątpienie traktat polsko-francuski.
   Polska zaczęła szukać sojuszników wśród państw nadbałtyckich, Rumunii i Węgier, niestety na daremnie jak również płonne okazały się nadzieję na bliższy związek z Czechosłowacją. 
   Sytuacja z Litwą uległa pogorszeniu, na co rząd polski zareagował stanowczo, osiągając pewne sukcesy polityczne.
   Nowe oblicze polskiej polityki przyniosły wydarzenia z roku 1938- zajęcie prze Niemcy Czechosłowacji. Francja nalegała na to aby Polska pozwoliła na stacjonowanie Rosyjskich wojsk na jej terenie, w ten sposób Francja chciała rozwiązać problem czechosłowacki- przez ręce Rosjan. Z wiadomych powodów Polska nie mogła się zgodzić na wkroczenie Rosjan na jej tereny. 
   Po zajęciu Czechosłowacji przez Niemcy Polacy upomnieli się Śląsk Cieszyński, Niemcy zgodzili się, Polska została obwiniona o spisek z Niemcami przeciw Czechosłowacji, jej prestiż spadł.
   4 stycznia 1939 roku Niemcy dali Polsce propozycję- w zamian za Gdańsk, oraz możliwość stworzenia korytarza transportowego do Prus Wschodnich przez teren Polski mogli ofiarować im traktat pokojowy na następne 25 lat- propozycja ta została odrzucona.
   Konflikt zbrojny z Niemcami stał się nieunikniony, zadaniem polski stało się znalezienie sobie sojuszników wśród zachodnich mocarstw. Dnia 25 sierpnia 1939 roku Anglia podpisała deklarację natychmiastowej pomocy w razie niemieckiej napaści Niemiec na Polskę, Francja uczyniła to samo 19 maja 1939 roku.
   Zakończenie
   Pomimo starań polskich polityków nie udało się zapobiec inwazji na Polskę. Winę za to ponoszą nie tylko politycy polscy, lecz także mocarstwa zachodnie, które przez swoją nieodpowiedzialność i ignorancję doprowadziły do wybuchu II Wojny Światowej i panowania Bolszewików w Rosji.
   Skutki tych wydarzeń odczuwamy po dziś dzień. 

2. Przebudowa środowiska międzynarodowego po zakończeniu I wojny światowej w E. Ś.W.

3. Europa Środkowa i Wschodnia po zakończeniu II wojny światowej

4. Geneza i przesłanki rozpadu Austro-Węgier.

28 czerwca 1914 austriacki następca tronu arcyksiążę Franciszek Ferdynand został zamordowany podczas wizyty w Sarajewie. Zamachu dokonała nacjonalistyczna organizacja Serbów bośniackich Młoda Bośnia (patrz: Gawriło Princip, Zamach w Sarajewie, Proces w Sarajewie).neza i przesłanki rozpadu Austro-Węgier. Cesarstwo, które straciło wcześniej większość swych posiadłości w Północnych Włoszech, stanęło w obliczu groźby utraty części terytoriów zamieszkanych przez Słowian Południowych na rzecz Serbii. Cesarz Franciszek Józef, wspierany przez swych niemieckich sojuszników, postanowił uderzyć na Serbię nim ta zdoła doprowadzić do rewolucji i powstania. Zabójstwo Arcyksięcia Franciszka Ferdynanda potraktowano jako wygodny pretekst. Rząd w Belgradzie otrzymał bardzo daleko posunięte ultimatum, które oskarżało Serbię o dawanie schronienia organizacjom terrorystycznym. W ultimatum cesarstwo domagało się, oprócz ukarania winnych morderstwa arcyksięcia, zamknięcia antycesarskich organizacji i publikacji, wyeliminowania antycesarskich książek i nauczycieli ze szkół, czystek podejrzanych oficerów i urzędników państwowych, i udziału reprezentantów Austrii w oficjalnym dochodzeniu. Gdy serbski parlament po długiej debacie odmówił przystania na żądania Austro-Węgier, oba państwa znalazły się w stanie wojny. Wydarzenia na linii Wiedeń-Belgrad stały się iskrą zapalną I wojny światowej. Rosja postanowiła wystąpić w obronie interesów Słowian i zarządziła generalną mobilizację swej armii. Jej odwołania zażądały Niemcy, a gdy ich żądania nie zostały spełnione, także i to państwo włączyło się do wojny. Wkrótce po stronie Rosji opowiedziały się, związane z nią sojuszem, Francja i Wielka Brytania.

Wysiłek wojenny spowodował znaczne osłabienie autorytetu Monarchii i, w konsekwencji, gwałtowny wzrost nacjonalizmów i ruchów niepodległościowych. Także rozmaite ruchy lewicowe – od socjalistów po komunistów i anarchistów – rozpoczęły coraz aktywniejszą agitację antywojenną. Od października do grudnia 1918 praktycznie na całym terytorium państwa zapanował chaos. W poszczególnych częściach składowych zaczęły powstawać rozmaite rządy tymczasowe i rady robotnicze. Austro-Węgry, mimo relatywnie dobrej pozycji na froncie, rozpadły się od środka. 3 listopada 1918 Sztab Imperialny podpisał z aliantami zawieszenie broni.

Od początku października posłowie reprezentujący poszczególne narody Monarchii deklarowali chęć odłączenia się od metropolii. Parlament galicyjski wydał takie oświadczenie 7 października[4][potrzebne źródło]. 16 października 1918 Karol I wydał edykt o utworzeniu luźnej federacji poszczególnych części składowych CK monarchii, jednak było już za późno na gruntowne reformy. 28 października 1918 w Pradze proklamowano istnienie niepodległej Czechosłowacji. 31 października niepodległość proklamowały Węgry (lecz republiką ogłosiły się dopiero 16 listopada), 1 listopada – Zachodnioukraińska Republika Ludowa. Tego samego dnia władzę w Galicji i polskiej części Śląska Cieszyńskiego przejęła Polska Komisja Likwidacyjna (która jednak odmówiła podporządkowaniu się władzom Królestwa Polskiego z Warszawy; została rozwiązana w styczniu 1919), a 25 listopada w Galicji Wschodniej Tymczasowy Komitet Rządzący. Transylwania przyłączyła się w następnym roku do Rumunii. Zamieszkane przez Słowian południowych komitaty Królestwa Chorwacji wraz z ziemiami Styrii i Krainy postanowiły zjednoczyć się z Serbią w Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, późniejszą Jugosławię.

14 października rząd zgodził się na warunkową kapitulację na warunkach proponowanych przez prezydenta USA Wilsona, a 3 listopada przerwano działania wojenne. W wyniku wojny zginęło około 1 290 000 obywateli Austro-Węgier, a państwo stanęło na skraju rozpadu. 11 listopada Karol I zrzekł się kierowania państwem (ale nie abdykował). Tak Węgry jak i Austria stały się republikami, a rodzinę Habsburgów wygnano (przede wszystkim za brak zgody Karola I na oficjalną abdykację). Zamęt komunistyczny, interwencja rumuńska (1919) oraz wzrost poparcia dla monarchistów doprowadziły w marcu 1920 roku na Węgrzech do ponownego uznania kraju za monarchię, jednak tron pozostał nieobsadzony.

Ostatni cesarz Austrii i król Węgier, Karol I próbował odzyskać władzę w Budapeszcie, jednak jego plany nie powiodły się i został on wygnany w październiku na Maderę, gdzie w 1922 zmarł na zapalenie płuc.

1. Wojny niemiecko rosyjskie/radzieckie w XX wieku

2. Czechosłowacja w XX wieku

Czechosłowacja (czes. Československo, słow. Česko-Slovensko lub Československo) – państwo w Europie Środkowej istniejące w latach 1918-1938 i 1945-1992. 1 stycznia 1993 w miejscu Czechosłowacji powstały dwa nowe państwa – Czechy i Słowacja. Kraj graniczył z Niemcami (1949-90: NRD i RFN), Polską, ZSRR (1991: Ukrainą), Rumunią (do 1939), Węgrami i Austrią. Stolicą Czechosłowacji była Praga.

Czechosłowacja powstała jako owoc koncepcji czechosłowakizmu, dla Słowaków stanowiącej obronę przed postępującą madziaryzacją ze strony Węgier. Słowacy zdecydowali się na związanie w organizmie państwowym z dużo bliższym kulturowo narodem czeskim. W roku 1918, pod koniec I wojny światowej po rozpadzie Austro-Węgier z części ziem monarchii dualistycznej: Bohemii, Moraw, czeskiej części Śląska, Górnych Węgier (obecnej Słowacji) i Rusi Zakarpackiej wykrojono granice nowego państwa. Pierwszym prezydentem kraju został filozof Tomáš Masaryk. Pozostałymi ojcami niepodległej Czechosłowacji byli: Czech Edvard Beneš i Słowak Milan Rastislav Štefánik.

Jednak już po dwudziestu latach naruszono integralność terytorialną Czechosłowacji – na skutek Układu Monachijskiego Wielka Brytania i Francja oddały 29 września 1938 Hitlerowi Kraj Sudecki. W następnych miesiącach Polska zajęła Zaolzie, a Węgry południową Słowację i Ruś Zakarpacką. Wówczas to powołano do życia Drugą Republikę, która nie przetrwała jednak nawet pół roku – 16 marca 1939 III Rzesza przekształciła Bohemię i Morawy w Protektorat Czech i Moraw, na terenie Słowacji niepodległość proklamowała prohitlerowska Pierwsza Republika Słowacka, a na Zakarpaciu powstała efemeryczna Karpato-Ukraina.

Po II wojnie światowej powrócono do formy jednego czesko-słowackiego państwa. W 1948 władzę w wyniku zamachu stanu ostatecznie przejęli komuniści[3]. Rezygnacja ze stanowiska dotychczasowego prezydenta Beneša symbolicznie zakończyła krótki okres III republiki. W 1960 roku czechosłowackie władze oktrojowały nową konstytucję, która oficjalnie przekształcała Republikę Czechosłowacką w kraj komunistyczny, dodając do nazwy państwa człon Socjalistyczna. Okres stalinowski zakończył się w Czechosłowacji dopiero w roku 1960, rozpoczynając delikatną odwilż, którą zakończyła Praska wiosna. Reformy tego okresu spowodowały interwencję wojsk Układu Warszawskiego w roku 1968 i przywrócenie władzy tzw. twardogłowych. Jedyną niewycofaną reformą okresu praskiej wiosny było wprowadzenie reformy administracyjnej, która dzieliła kraj na dwie republiki – Czeską i Słowacką Republikę Socjalistyczną.

1. Rola E. Ś. W. w radzieckiej strefie wpływów

2. Zmiany granic w Europie bałtyckiej w XX wieku, Litwa, Łotwa, Estonia

Przed I wojną światową największymi państwami w Europie były: Cesarstwo Rosyjskie, Cesarstwo Niemieckie i Cesarstwo Austro-Węgierskie. Na terenie Cesarstwa Rosyjskiego, znajdowały się państwa mu podległe – Litwa, Łotwa, Estonia, Białoruś, Ukraina Królestwo Polskie, a także Wielkie Księstwo Finlandii.

Małe państwo Luksemburg, do pierwszej wojny światowej związane unią celną z Niemcami, połączono podobną unią z Belgią.

W wyniku pierwszej wojny światowej swoją niepodległość odzyskała Finlandia, Litwa, Łotwa i Estonia.

Półwysep Istria z Triestem, Trydent oraz południowy Tyrol po przełęcz Brenner, wchodzące dawniej w skład Austrii, przyłączono do Włoch.

Na podstawie traktatu pokojowego z Finlandią z 1940, w skład ZSRR wszedł Przesmyk Karelski z miastem Wyborg, zachodnie i północne wybrzeże jeziora Ładoga, terytorium na północny-wschód od Merkiawri oraz część półwyspów Rybackiego i Średniego na Morzu Barentsa. Ponadto w 1944 ZSRR otrzymał rejon Pieczengi odstąpiony Finlandii w 1920. W wyniku tych terytorialnych zmian Związek Radziecki uzyskał wspólną granicę, długości ok. 200 km, z Norwegią. Granica ta ciągnie się od Varangerfjord do granicy ZSRR z Finlandią. W 1940 do Związku Radzieckiego przyłączyły się Litwa, Łotwa i Estonia, tworząc trzy nadbałtyckie republiki związkowe. Na podstawie konferencji szefów rządów ZSRR, Stanów Zjednoczonych oraz Wielkiej Brytanii w Poczdamie przyznano Związkowi Radzieckiemu część Prus Wschodnich z miastem Królewiec. W skład ZSSR weszły ponadto: zachodnia Ukraina, zachodnia Białoruś, Ruś Podkarpacka, Bukowina, Besarabia, a na Dalekim Wschodzie południowy Sachalin i Wyspy Kurylskie. W 1944 ze Związkiem Radzieckim połączyła się Tuwińska Republika Ludowa, która w 1961 uzyskała rangę republiki autonomicznej. Ostatecznie republikami związkowymi ZSRR były: Armeńska SRR, Azerbejdżańska SRR, Białoruska SRR, Estońska SRR, Gruzińska SRR, Kazachska SRR, Kirgiska SRR, Litewska SRR, Łotewska SRR, Mołdawska SRR, Rosyjska FSRR, Tadżycka SRR, Turkmeńska SRR, Ukraińska SRR i Uzbecka SRR.

1. Państwa E. Ś. W. w czasie II wojny światowej

Dnia 22 VI 1941 roku wojska niemieckie, realizując plan „Barbarossa”, zaatakowały Związek Radziecki. Trudno znaleźć rozsądne wytłumaczenie dla tego kroku Hitlera, ponieważ do tego czasu ZSRR był lojalnym sojusznikiem Niemców (wywiązywał się m.in. z wszelkich umów gospodarczych).

Józef Stalin pewny, że nie grozi mu najazd z zachodu, skoncentrował trzon swych wojsk na wschodzie, obawiając się zaczepnych działań ze strony Japonii. Dla niego wybuch wojny z Niemcami był zupełnym zaskoczeniem. Korzystając z takiej sytuacji, trzy grupy armii niemieckiej w szybkim tempie zajmowały europejską część ZSRR, starając się zrealizować główne cele strategiczne:

1) zdobyć Leningrad i kraje nadbałtyckie,

2) zająć Moskwę,

3) zdobyć Ukrainę z Kijowem.

Plany te powiodły się jedynie połowicznie. Wojska niemieckie dotarły do Leningradu i Moskwy, rozpoczynając późną jesienią oblężenie tych miast. Nie udało się ich Niemcom zdobyć; zostali bowiem zaskoczeni przez szybko rozpoczynającą się, mroźną zimę. Od wiosny 1942 roku ofensywa niemiecka przeniosła się więc na południe, gdzie celem Hitlera było zdobycie Ukrainy i zagłębi naftowych na Kaukazie. W sierpniu 1942 roku Niemcy doszli do położonego nad Wołgą Stalingradu (armia gen. Friedricha von Paulusa). Miasta nie udało się zdobyć. Mało tego, 19 XI 1942 roku rozpoczęło się kontruderzenie rosyjskie, które zupełnie zmieniło losy wojny na tym froncie. Armia niemiecka została otoczona, a w lutym 1943 roku rozbita (gen. von Paulus wzięty do niewoli). Wielomiesięczna bitwa pod Stalingradem była przełomowym wydarzeniem dla losów całej II wojny światowej. Do tego czasu Niemcy i ich sojusznicy stale rozszerzali obszar okupowany przez siebie. Odtąd ich zdobycze będą się sukcesywnie kurczyć i proces ten nie zostanie zahamowany aż do końca wojny. Tempo przesuwania się Armii Czerwonej na zachód, z początku wolne, przyspieszone zostało znacznie po zwycięstwie w bitwie na Łuku Kurskim, rozpoczętej 5 VII 1943 roku pod wsią Prochorowka. Starcie to, określane mianem największej bitwy pancernej w II wojnie światowej, spowodowało, że wojsko niemieckie na trwałe już utraciło inicjatywę strategiczną. Na początku 1944 roku odblokowano po wielomiesięcznym oblężeniu Leningrad, a latem w wyniku operacji „Bagration” wyzwolono Białoruś. Ofensywa radziecka w 1944 roku zatrzymana została dopiero na linii Wisły, na co duży wpływ miał wybuch <powstania warszawskiego>. Równocześnie z prowadzeniem skutecznych operacji wojskowych na arenie dyplomatycznej Stalin usilnie zabiegał u aliantów w sprawie otwarcia tzw. drugiego frontu. W ten sposób Niemcy atakowani od wschodu i od zachodu musieliby podzielić swoje wojsko i ich opór byłby znacznie słabszy. Premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill zwlekał z rozpoczęciem walki przeciwko Niemcom w Europie przewidując, że im później to nastąpi, tym mniejsze będą straty Brytyjczyków. W zamian proponował Rosjanom daleko idącą pomoc w sprzęcie; długi czas również optował za otwarciem drugiego frontu na Bałkanach, na co nie chciał przystać Stalin. Dopiero gdy przywódca radziecki na początku 1944 roku zagroził zawarciem z Niemcami separatystycznego pokoju, otwarcie drugiego frontu stało się faktem. Nastąpiło to 6 VI 1944 roku w Normandii (operacja „Overlord”). Realizujące ją: 1. Armia USA i 2. Armia brytyjska 9 VII 1944 roku zajęły Caen, następnie Marsylię i Tulon. Paryż został wyzwolony w efekcie antyhitlerowskiego powstania 24 VIII 1944 roku. Tempo posuwania się armii sprzymierzonych przyspieszone zostało po zwycięstwie nad Niemcami w bitwie pod Falaise, 7-17 VIII 1944 roku. W październiku tego roku wyzwolono Belgię i rozpoczęto oswobadzanie Holandii, gdzie jednak walki przeciągnęły się aż do maja 1945 roku. W styczniu tego roku rozpoczęła się radziecka ofensywa zimowa i pierścień oblężenia wokół Niemiec zaczął się coraz bardziej zacieśniać. Po przekroczeniu Odry na przełomie stycznia i lutego armia radziecka zbliżyła się do Berlina. Ostrzał miasta rozpoczął się 26 IV 1945 roku, a 2 V 1945 roku Berlin skapitulował.

W tym czasie wojska amerykańskie dotarły, po przełamaniu kontrofensywy niemieckiej w Ardenach (styczeń 1945 roku) i rozbiciu zgrupowania niemieckiego w Zagłębiu Ruhry, do Łaby. Tam, w miejscowości Torgau, nastąpiło spotkanie z idącą od wschodu Armią Czerwoną. Kapitulacja Niemiec nastąpiła w Reims 7 V 1945 roku, a powtórzona została w Berlinie w dniu następnym. W tym czasie nie żył już przywódca III Rzeszy, Adolf Hitler. 30 IV 1945 roku popełnił samobójstwo w oblężonym Berlinie.

Powstanie państw w średniowieczu

1. Polska

Około IX w. na ziemiach polskich zaczęły się tworzyć silne organizmy polityczne. Do największego znaczenia doszły dwa – państwo Wiślan, wokół Krakowa i państwo Polan, wokół Gniezna i Poznania. Państwo Wiślan znalazło się wkrótce, w drugiej połowie wieku pod panowaniem wielkomorawskim, a potem między 936 a 945 rokiem czeskim^[5]. Z panowaniem wielkomorawskim wiąże się wspominany w źródłach chrzest księcia Wiślan i założenie biskupstwa w Krakowie^[6]. Polska w czasach Bolesława Chrobrego Osobny artykuł: Historia Polski (do 1138).Około 930-940 roku na północy władcy Polan poczęli orężnie przyłączać okoliczne ziemie, do ok. 960 roku panowali już nad całą Wielkopolską^[7]. Pierwszy historyczny władca z tej dynastii Mieszko I w 966 r. przyjął chrzest. Mieszko nigdy nie został królem, do końca życia był księciem. Pod koniec jego panowania państwo obejmowało Wielkopolskę, Mazowsze, część Pomorza z Gdańskiem, Śląsk i prawdopodobnie Małopolskę^[8]. Zarówno on, jak i jego następcy prowadzili walki z państwami Świętego Cesarstwa Rzymskiego oraz Czechami i Rusią Kijowską, a także z plemionami słowiańskimi osiadłymi między Odrą a Łabą. Największy zasięg terytorialny państwo osiągnęło za czasów Bolesława I Chrobrego, był on synem pierwszego władcy polski. Chrobry zajął Milsko, Łużyce, Morawy, Słowację (a przejściowo także Czechy) i przywrócił Polsce Grody Czerwieńskie. Bolesławowi Chrobremu udało się w 1000 roku ustanowić w Polsce niezależną metropolię kościelną, ze stolicą w Gnieźnie^[9], akt koronacyjny dokonany w tym roku przez Ottona III, potwierdzony został w 1025 roku sakrą papieską^[10]. W tym roku Bolesław Chrobry został koronowany oraz był to rok jego śmierci. Upadek państwa pierwszych Piastów nastąpił w 1031 za panowania syna Bolesława Mieszka II, utracone zostały niemal wszystkie terytoria przyłączone przez Bolesława, a dynastia utraciła insygnia koronacyjne. Najazd księcia czeskiego Brzetysława z 1038 roku i powstanie ludowe dopełniły dzieła zniszczenia. Panowanie Kazimierza Odnowiciela rozpoczęło okres odbudowy państwa, zwieńczony koronacją w 1076 jego syna Bolesława Śmiałego. Bolesław koronację zawdzięczał wspieraniu papieża Grzegorz VII w jego sporze z cesarzem^[11]. Konflikt z biskupem Stanisławem ze Szczepanowa, a prawdopodobnie z szerszą grupą możnowładców^[12] doprowadził do wygnania króla i sięgnięcia po władzę przez jego, uległego cesarstwu, brata Władysława Hermana. Po długiej rywalizacji między jego synami Zbigniewem i Bolesławem rządy objął ten ostatni, po swej śmierci podzielił on państwo między synów, nadając najstarszemu tytuł seniora^[13]. Rok 1138 przyjmuje się za datę rozbicia dzielnicowego.

1. Czechy

Około roku 820 Księstwo Morawskie zaczęło przekształcać się w silne państwo wielkomorawskie, które początkowo podbiło jedynie pozostały obszar Moraw, a dopiero po pierwszych kilkunastu latach istnienia także tereny Bohemii, czyli tzw. "Czech właściwych". Państwem tym rządziła lokalna dynastia. Pierwszym znanym z imienia władcą był Mojmir I, który w 831 przyjął chrzest z rąk Reginhara, biskupa Pasawy. W pierwszych dekadach IX w. Słowianie żyjący w Księstwie Nitrzańskim pozostawali pod władzą księcia Pribiny. W 828 wybudował on dla swojej żony i niemieckich osadników zamieszkujących w granicach jego państewka pierwszy kościół na terenie własnej posiadłości zwanej Nitrawa, choć sam nadal pozostawał poganinem. W 833 Mojmir wygnał Pribinę z Nitry, co rozpoczęło etap zjednoczenia obydwóch księstw pod berłem jednego władcy. Wykopaliska ujawniły, że zniszczone zostały wtedy co najmniej trzy nitrzańskie zamki (Probedim, Čingov, Ostrá skala). Pribina znalazł schronienie u Franków, a ich król Ludwik Niemiecki podarował mu w 847 część Panonii nad rzeką Zala, znaną jako Księstwo Balatońskie, które potem także zostało się częścią Moraw. W latach 833-836 Mojmir przyłączył Księstwo Nitrzańskie oraz stopniowo wyzwalał Morawy spod wpływów władców wschodniofrankijskich. W 846 usiłował doprowadzić do secesji kraju spod ich zwierzchnictwa. Wtedy został zdetronizowany przez Ludwika Niemieckiego, który wspomógł tym samym jego bratanka Rościsława w zdobyciu tronu. Nowy władca kontynuował jednak prowadzenie niezależnej polityki. Po zatrzymaniu w 855 ataku Franków, chcąc osłabić wpływy niemieckich księży w państwie, zwrócił się do cesarza Bizancjum Michała III z prośbą o przysłanie misjonarzy, którzy potrafiliby przetłumaczyć religię chrześcijańską na macierzysty język słowiański. Poprzez nawiązanie relacji z Konstantynopolem pragnął również przeciwstawić się nowopowstałemu sojuszowi Franków z Bułgarami. W roku 863 przybyło 2 braci – (mnichów) – Cyryl i Metody, którzy rozpoczęli chrystianizację kraju. Cyryl przetłumaczył Biblię na staro-cerkiewno-słowiański, tworząc w ten sposób głagolicę. Jego teksty uznawane są za najstarsze spośród wszystkich języków słowiańskich. Rościsław troszczył się także o bezpieczeństwo i administrację kraju. Na jego panowanie przypadł więc okres budowy licznych zamków warownych, jak np. Dowina. Morawy stały się wystarczająco silne pod względem militarnym i ekonomicznym, by były traktowane na równi z Królestwem Wschodniofrankijskim - do tego stopnia, iż Rościsław był stanie ingerować w wewnętrzne spory i walki zachodnich sąsiadów. Udzielał wsparcia synowi króla Ludwika - Karlomanowi w buncie przeciwko ojcu. W nagrodę otrzymał Księstwo Balatońskie w Dolnej Panonii po zabiciu księcia Pribiny przez Karlomana. Za jego panowania w 861 doszło po raz pierwszy do najazdów plemion madziarskich w kierunku Karpat. Rościsław podarował w apanaż swojemu bratankowi Świętopełkowi I księstwo Nitry. Ten jednak zbuntował się i sprzymierzył z Frankami. W 870 obalił rządy stryja. Początki jego panowania były burzliwe, bowiem jego uprzedni sojusznicy odmówili opuszczenia zachodniej części Wielkich Moraw i doszło do walk. W 871 młody książę dostał się w niewolę frankijską, podczas której w kraju wybuchło powstanie pod wodzą Sławomira. Ostatecznie Świętopełk został wypuszczony i przejął dowództwo nad powstańcami, wypędzając Franków z Wielkich Moraw. W następnych latach skutecznie bronił niepodległości państwa przed Frankami i podporządkowywał mu wiele sąsiednich ziem, w tym w874 m.in. Księstwo Błatneńskie. Podobnie jak jego poprzednik został mianowany królem. Za jego panowania Wielkie Morawy stały się imperium, osiągając 880 największy zasięg terytorialny i obejmując nie tylko Morawy i Słowację, ale także północ i centrum dzisiejszych Węgier, Dolną Austrię, Bohemię, Łużyce, Śląsk i Małopolskę, a także północną Serbię. Nie mniej jednak dokładne granice państwa są przedmiotem dywagacji. Świętopełk wytrzymał także najazdy węgierskie i bułgarskie. Wielokrotnie sam wynajmował Madziarów, rozważając wszczęcie wojny z Frankami.Około 869 zmarł Cyryl, a w 880 papież Jan VIII utworzył nową prowincję kościelną dla Wielkich Moraw. Od imienia Cyryla, w kręgu jego uczniów w ciągu IX i X wieku powstał udoskonalony alfabet słowiański oparty na majuskule cyrylicy, w niektórych krajach, z modyfikacjami używany do dzisiaj. Arcybiskupem Moraw został Metody, który mimo trudności prowadził dalszą owocną chrystianizację. Po raz pierwszy wprowadził on słowiański język do liturgii - jako czwarty po łacinie, grece i hebrajskim. Biskupstwo było ulokowane w Nitrze. Świętopełk był mniej przychylny Metodemu aniżeli Rościsław, jednak to on całkowicie uniezależnił księstwo wielkomorawskie od wpływów niemieckich. Ponadto kler bawarski, uważając Morawy za swoją strefę wpływów, oskarżył Metodego o herezję. W tych okolicznościach jego działalność zanikła, jednakże 20 lat jego pracy spowodowało, że mieszkańcy Wielkich Moraw oswoili się z nową religią. Metody zmarł w 885 roku jako męczennik za wiarę. W 907 Wielkie Morawy dotknął niszczący najazd Madziarów (plemię węgierskie, które od 895 również tworzyło zręby własnej państwowości, na południe od Moraw). Osłabione państwo wielkomorawskie, rozdarte wewnętrznymi walkami wkrótce rozpadło się. Na gruzach Wielkich Moraw około roku 895 powstało pierwsze państwo czeskie, rządzone przez dynastię Przemyślidów. W 925 nowy władca Czech Wacław I przyjął chrześcijaństwo z rąk wschodnich Franków. Pogańskie elity słusznie przewidziały odsunięcie ich od władzy i wzrost wpływów frankońskich w Czechach. Na czele ich buntu stanął brat Wacława – Bolesław. W 935 Bolesław dokonał przewrotu, w wyniku którego Wacław zginął, a on sam został władcą. Zmienił politykę państwa: zostały rozluźnione więzi z Frankami oraz zahamował działalność misjonarzy frankońskich. Władza Bolesława sięgnęła Słowacji, Śląska, Czech, Moraw i Małopolski. W 965 Bolesław wydał swoją córkę Dobrawę za księcia Polan Mieszka I, zawierając tym samym sojusz. Zabity Wacław został uznany za męczennika i wyniesiony na ołtarze, natomiast Bolesław zyskał przydomek "Srogi". W 950 król niemiecki Otto I najechał na Czechy i zmusił Bolesława do złożenia hołdu lennego. W 962 król Otto I koronował się na Świętego Cesarstwa Rzymskiego, proklamując odbudowę cesarstwa na Zachodzie. Tym sposobem Czechy zostały włączone do Cesarstwa i od tej pory ich losy toczyły się ściśle z niemieckimi. W 972 Bolesław I Srogi zmarł i na tron wstąpił jego syn Bolesław II Pobożny. W 973 w stolicy Czech, Pradze powstało biskupstwo. Był to kolejny element uzależniający Czechy od Niemiec, ponieważ biskup praski był podległy arcybiskupowi niemieckiej Moguncji. Bolesław, król Polski i książę CzechW 990 Czechy prowadziły wojnę z sąsiednią Polską, w wyniku której utraciły Śląsk i być może Małopolskę. W 995 potężny ród Wrszowców wymordował inny, opozycyjny wobec Przemyślidów ród Sławnikowiców. Bolesław Pobożny zmarł w 999, na tron wstąpił zaś jego syn Bolesław III Rudy. Rozpętał terror, a jego bracia w obawie przed zgładzeniem uciekli do Niemiec. W 1003 wyczerpany wewnętrznie kraj uległ najazdowi polskiego księcia Bolesława Chrobrego, który opanował całe państwo czeskie i ogłosił się księciem Czech. Łupieżcza polityka nowego władcy zraziła do niego Czechów. Rozszerzenia wpływów polskich nie mógł również zaakceptować król niemiecki Henryk II. W 1004 wojska niemieckie i powstanie czeskie w Pradze obaliły Bolesława. Nowym władcą został uległy cesarzowi brat Bolesława Rudego – Jaromir. Jego władza ograniczała się tylko do Czech właściwych, gdyż Moraw i Słowacji nie udało się odzyskać. W 1005 i 1007 wojska czeskie wspomagały wyprawy Henryka przeciwko Polsce. W 1012 Jaromir został obalony i wygnany z kraju. Na tron wstąpił jego młodszy brat – Oldrzych. Przez cały czas jego panowania narastał konflikt pomiędzy nim a rodem Wrszowców. W 1025 zmarł Bolesław Chrobry i nadarzyła się okazja odzyskania utraconych terenów. W 1031 Czechy odzyskały Morawy, jednakże Słowację przyłączyły Węgry. W 1033 wybuchła wojna domowa pomiędzy stronnikami Jaromira i Oldrzycha. Na rok na tron wstąpił Jaromir, jednakże niebawem zginął w zamachu. Oldrzych umarł w 1034. Księciem został jego syn Oldrzycha Brzetysław I. W 1038 Czesi wykorzystali bezkrólewie panujące w Polsce i zorganizowali najazd. Brzetysław zniszczył stolice biskupie w Poznaniu i Kruszwicy oraz stolicę państwa i metropolii – Gniezno. Zrabował relikwie, wywiózł łupy, a w drodze powrotnej przyłączył do Czech Śląsk. Cesarz niemiecki Henryk III nie chcąc pozwolić na zbytnie wzmocnienie Czech, by się zbytnio nie uniezależniły od Niemiec i w 1040 zaatakował Czechy, jednak poniósł klęskę. Lecz w 1041 z kolei Czechy poniosły klęskę i musiały zwrócić Polsce ¾ Śląska i większość zrabowanych wcześniej łupów. Ponadto w kolejnych latach Czechy dotknęła klęska głodu. W 1061 na tron wstąpił Wratysław II. W 1063 udało mu się utworzyć drugie na terenie Czech biskupstwo ze stolicą w Ołomuńcu. Wratysław zaangażował się w wojnę domową w Niemczech, a gdy król niemiecki Henryk IV uzyskał przewagę nad rywalami, w dowód wdzięczności zezwolił na królewską koronację Wratysława, która nastąpiła w roku 1085. Za jego rządów Polska wznowiła płacenie trybutu Czechom ze ŚląskaWiek XII to z kolei spadek znaczenia Czech, kolonizacja niemiecka, walki wewnętrzne w Czechach pomiędzy kilkunastoma książętami. Kres walk nastąpił za panowania Przemysła Ottokara I. Władca ten uzyskał od cesarza bullę, która zagwarantowała dziedziczność władzy w Czechach. Był to więc krok w stronę uniezależnienia się Czech od Niemiec. Przez cały wiek XIII Czechy umacniały swoją pozycję w Europie, zawarły traktaty wojskowe z Zakonem Krzyżackim, zaczęły uzyskiwać wpływy na Śląsku oraz stały się najsilniejszym niemieckim państwem. W 1254 umarł ostatni król niemiecki z dynastii Hohenstaufów w rezultacie czego nastał okres wielkiego bezkrólewia. Nowy władca Czech – Przemysł Ottokar II opanował księstwa Austrii, Styrii, Karyntii i Krainy. Za jego panowania podporządkowana została również część Śląska. Przemysł Ottokar próbował zdobyć koronę niemiecką, jednakże królem niemieckim został wybrany Rudolf Habsburg. W 1278 doszło do bitwy pod Suchymi Krutami pomiędzy wojskami czesko-śląskimi a niemiecko-węgierskimi, w której zginął czeski król, a Czechy straciły austriackie ziemie. Wacław II, król Polski, Czech i WęgierNastępny król Wacław II opanował cały Śląsk i Polskę, koronując się w 1300 na jej króla. Wacław II zmarł jednak w 1305. Czesi stracili władzę nad Polską, część kraju ze stolicą (Krakowem) opanował książę kujawski Władysław I Łokietek. Wacław III (syn zmarłego króla) zorganizował wyprawę na Polskę, jednak został zamordowany w 1306. Na nim wygasła męska linia rodu Przemyślidów.

1. Węgry

Powstanie państwa węgierskiego

Ziemie dzisiejszych Węgier były już zamieszkiwane pod koniec epoki brązu przez Ilirów i Traków. Następnie na tych terenach osiedlali się kolejno Khmerowie, Scytowie, Celtowie. W I wieku p.n.e. Węgry weszły w skład rzymskiego imperium (Panonia). W V wieku tereny te opanowali Hunowie (stąd angielska nazwa Węgier - Hangary), a póĽniej różnplemiona germańskie. Na przełomie IX i X wieku pojawiło się pasterskie Madziarów. To właśnie ich uważa się za założycieli Węgier (stąd oryginalna nazwa państwa - Magyarország). Byli oni również założycielem pierwszej dynastii Árpadów. Stefan I święty (997-1038) otrzymał od papieża Sylwestra II koronę królewską w 1001 roku, a następnie schrystianizował kraj. Po wygaśnięciu dynastii Árpadów, tron objęli w 1301 roku Andegaweni. W latach 1370-82 miedzy Węgrami a Polską została zawarta unia personalna. W latach 1370-1382 Węgry pozostawały w unii personalnej z Polską (w czasach panowania Ludwika I Wielkiego). 1437 królem węgierskim został Albrecht Habsburg, 1440 Władysław III Warneńczyk. Po klęsce pod Warną i śmierci króla, rządy jako regent objął Jan Hunyady 1444-1452, a następnie do 1457 Władysław V Pogrobowiec (Habsburg). 1458 królem został Maciej Korwin, po jego śmierci w 1490 Władysław II Jagiellończyk, a następnie jego syn Ludwik II, który w 1526 zginął w bitwie pod Mohaczem. Na mocy umowy Zygmunta I Starego z Habsburgami z 1515 (wiedeńskie układy i traktaty, 1) tron przeszedł na Ferdynanda Habsburga. W wyniku konfliktu Turcji z Habsburgami w 1541 południowa i centralna część kraju znalazła się pod panowaniem tureckim (również Buda). W XVI i XVII w. Habsburgowie toczyli walki z popieranymi przez Turków książętami Siedmiogrodu. Zwycięstwo Jana III Sobieskiego pod Wiedniem (odsiecz wiedeńska) umożliwiło cesarzowi Leopoldowi I zajęcie Budy w 1686.

Bałkany w XX wieku ( Jugosławia w dwudziestoleciu międzywojennym)

Aneksjonistyczne plany Włoch na Bałkanach skłoniły Komitet Jugosłowiański i Radę Narodową do akceptacji połączenia z Serbią niedawno proklamowanego państwa. W listopadzie 1918 deklaracje o zjednoczeniu z Serbią złożyły Wojwodina i Czarnogóra. 1 grudnia 1918 delegacja Rady Narodowej Państwa Słoweńców, Chorwatów i Serbów wręczyła serbskiemu księciu-regentowi Aleksandrowi Karadziordziewićiowi akt o zjednoczeniu z Serbią. Tego samego dnia ogłosił on utworzenie Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (SHS)^[4]. Nowe państwo, z dominującym w gospodarce rolnictwem, wyszło z wojny zniszczone i zadłużone. Pierwszy Rząd został powołany 20 grudnia 1918 roku. Jego premierem został Stojan Protić^[5]. 27 lutego 1919 rząd wydał dekrety o reformie rolnej (za wykupem) i o ośmiogodzinnym dniu pracy^[6]. Na scenie politycznej nie powstały, poza działającą od 1920 Komunistyczną Partią Jugosławii (KPJ), ugrupowania o charakterze ogólnopaństwowym. Większymi partiami były m.in. Serbska Partia Demokratyczna, także serbska Narodowa Partia Radykalna, Chorwacka Partia Chłopska, Słoweńska Partia Ludowa. W roku 1921 parlament (Skupsztina) uchwalił konstytucję, zapewniającą królowi liczne prerogatywy i wprowadzającą mimo protestów, zwłaszcza Chorwackiej Partii Chłopskiej, centralistyczny system rządów. Jednocześnie konstytucja zapewniała podstawowe swobody obywatelskie. Obawiając się zagrożeń ze strony Węgier i Włoch, politycy jugosłowiańscy zawarli w 1920 roku sojusz z Czechosłowacją a w roku 1921 z Rumunią, współtworząc Małą Ententę. W roku 1927 Królestwo SHS zawarło z Francją układ o przyjaźni. Życie polityczne w kraju od początku toczyło się pod wpływem konfliktu między dominującymi Serbami a innymi narodami. W 1928 czarnogórski poseł Puniša Racić zastrzelił w Skupsztinie trzech przywódców Chorwackiej Partii Chłopskiej^[7]. po zamach 6 stycznia 1929 roku król Aleksander I zawiesił konstytucję i zdecydował się na rządy osobiste. W październiku 1929 zmieniono nazwę państwa na Królestwo Jugosławii^[8]. Dokonano też podziału kraju na 9 banowin, znosząc historyczne ukształtowanie krainy, z których powstało Królestwo SHS. Zamach nasilił tendencje separatystyczne wśród Chorwatów (ustasze) i Macedończyków. W 1931 król nadał nową konstytucję, która rozszerzała prerogatywy monarchy i ograniczała swobody demokratyczne. W roku 1932 partie chorwackie wystąpiły z rezolucją (tzw. punktacje zagrzebskie), w której domagały się przywrócenia swobód demokracji i federalizacji państwa. W 1931 i 1932 roku odbyły się wybory parlamentarne do Skupsztiny i Senatu^[9]. Żądania Chorwatów poparły partie polityczne pozostałych narodów jugosłowiańskich. W roku 1934 Aleksander I zginął w zamachu zorganizowanym przez terrorystów chorwackich i macedońskich^[10]. w imieniu następcy tronu Piotra władzę objęła rada regencyjna. W lutym 1935 roku rozwiązano Skupsztinę i rozpisano wybory parlamentarne na 5 maja. Głównym przeciwnikiem reżimu była wówczas Koalicja Chłopsko Demokratyczna. W wyborach uzyskała 1 mln 76 tys. głosów^[11]. Za rządów Milana Stojadinovićia w latach 1935-1939 zapoczątkowana została współpraca Jugosławii z Włochami i Niemcami, co przyczyniło się do rozpadu Małej Ententy. W sierpniu 1939 rząd zawarł ugodę z Chorwatami, wyrażając zgodę na utworzenie autonomicznej Banowiny Chorwackiej.

Europa środkowo- wschodnia w systemie jałtańskim i poczdamskim

Jałta

Data: 04-11.02.1945
Uczestnicy: Wielka Trójka - Józef Stalin, przywódca ZSRR, Winston Churchill, premier Wielkiej Brytanii i Franklin Delano Roosevelt, prezydent Stanów Zjednoczonych Była to druga, a zarazem ostatnia konferencja z udziałem Wielkiej Trójki, chociaż niektórzy historycy wahają się, czy nie powinno się tutaj mówić o "dwóch i pół", gdyż Wielka Brytania zaczęła znacząco tracić decydujący głos, a o sprawach zasadniczych decydował Stalin z Rooseveltem. Wzrost ważności ZSRR można zaobserwować również na podstawie miejsca, gdzie odbyło się spotkanie. Jałta bowiem leży na rosyjskim Krymie. Przede wszystkim zajęto się sprawą Niemiec. Roosevelt musiał odstąpić od swojej koncepcji podziału ich na 5 stref okupacyjnych - wygrał Stalin, który chciał, aby Niemcy zostały podzielone na strefy: amerykańską, radziecką, angielską i francuską. Także Berlin miał być podzielony na sektory amerykański, radziecki, francuski i angielski. A nad okupowanymi terenami pieczę miała sprawować Sojusznicza Rada Kontroli. Zdawano sobie sprawę, że w powojennej Europie Francja może stać się groźnym rywalem, jeżeli pominie się jej w "dzieleniu łupów". Uzgodniono także wspólne stanowisko w sprawie rozbrojenia Niemiec, zniszczenia niemieckich urządzeń wojskowych, poddania kontroli niemieckiego przemysłu oraz szybszego osądzenia zbrodniarzy wojennych i wyegzekwowania odszkodowań. Zapowiedziano także delegalizację partii nazistowskiej Hitlera i innych organizacji wspierający jego reżim. Ustalono także, że Związek Radziecki przystąpi do wojny z Japonią w ciągu trzech miesięcy od zakończenia działań zbrojnych w Europie. Ponad to niejako za wszczęcie walk z Japonią, uzyskiwał prawo do zajęcia Wysp Kurylskich, wpływów w Mongolii, południowym Sachalinie i w północnej części Korei. Rozstrzygnięto także kwestię ONZ-tu (Organizacji Narodów Zjednoczonych). Głównym problemem był tak zwany "spór o weto". Otóż ZSRR bardzo zależało, aby owo prawo posiadać. Ponieważ decydująca w najważniejszych sprawach przyszła Rada Bezpieczeństwa ONZ miała składać się z pięciu państw: Chin, Francji, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Związku Radzieckiego, ustalono, że zasadnicze decyzje podejmowane będą jednomyślnie - tak więc weto któregokolwiek z mocarstw tamowałoby podjęcie decyzji. Pojawił się także problem sprawy polskiej. Ustalono, że nowy Tymczasowy Rząd RP powinien opierać się na szerszej niż dotychczas podstawie społecznej i jako Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej przeprowadzić niezbędne reformy w kraju. W tym celu powołano nawet Komisję, w skład której weszli: minister spraw zagranicznych ZSRR Wiaczesław Mołotow, ambasador USA w ZSRR William Averell Harriman i ambasador Wielkiej Brytanii w ZSRR Archibald John Clark Kerr. Mieli oni wspólnie wypracować porozumienie z obecnymi członkami rządu RP. Co do granic Polski, to orzeczono, iż granice państwa polskiego powinny przebiegać wzdłuż linii Curzona z niewielkimi odchyleniami na korzyść Polski oraz że państwo polskie otrzyma także znaczne nabytki terytorialne na zachodzie i północy. Konferencja jałtańską bądź nazywana również krymską stała się doskonałym źródłem propagandy. W dobie PRL-u głoszono, że porządek jałtański jest nieodwracalny i wprowadza "nowy, demokratyczny ład". Bardziej krytyczne były rozgłośnie zachodnie, które otwarcie przyznawały, że wówczas na Krymie oddano Stalinowi nie tylko Polskę, ale i całą Europę od Łaby na wschód. Jakby jednak na to nie patrzeć w czasie trwania konferencji w Jałcie, wielkie mocarstwa wzięły na siebie odpowiedzialność za tworzenie nowego, powojennego świata, nie pytając mniejszych państw w ogóle o zdanie.

Poczdam

W dniach od 17 lipca do 2 sierpnia 1945 roku w Poczdamie miało miejsce ostatnie spotkanie Wielkiej Trójki. Obradowano częściowo już w innym składzie. Ze strony amerykańskiej na konferencję przybył nowy prezydent Harry Truman, na czele delegacji brytyjskiej stał - w I fazie konferencji Winston Churchill, a od 28 lipca premier Clement Attlee. Delegacji radzieckiej przewodniczył Józef Stalin.
Podjęte decyzje dotyczyły współdziałania państw po wojnie, przygotowania traktatów pokojowych, polityki aliantów w stosunkach z Niemcami, problemów państw Europy Środkowowschodniej (głównie Polski, Austrii, Jugosławii). Ważne ustalenia podczas konferencji poczdamskiej podjęto w sprawie Polski. Ustalono granicę zachodnią Polski na Odrze i Nysie Łużyckiej. Zdecydowano o przesiedleniu mniejszości niemieckiej z terenów Polski, Czechosłowacji i Węgier na teren nowych Niemiec. Byłe Wolne Miasto Gdańsk miało odtąd znajdować się pod zarządem państwa polskiego. Co do granicy wschodniej Polski to Polsce i ZSRR przyznano Prusy Wschodnie. Tereny na północ od linii Baraniewo - Gołdap do styku granic z Litwą przejął ZSRR, a na południe od tej linii Polska. Wielka Trójka udzieliła także poparcia Tymczasowemu Rządowi Jedności Narodowej. 15% reparacji wojennych przyznanych ZSRR miało otrzymać państwo polskie (jednak decyzja ta nigdy nie została zrealizowana). Trzy konferencje, w których wzięli udział przywódcy USA, ZSRR i Wielkiej Brytanii, zdecydowały o losach powojennej Europy, w tym też Polski. Decyzje podejmowane w tym gronie nie były w żaden sposób konsultowane z innymi zainteresowanymi państwami, których dotyczyły. Owe ustalenia przyczyniły się do podziału Europy na dwa wrogie obozy militarne, które rozdzieliła symboliczna żelazna kurtyna, a Polska znalazła się wówczas w zasięgu bloku państw komunistycznych.

Data: 17.07-02.08.1945
Uczestnicy: Józef Stalin, przywódca ZSRR, Winston Churchill i Clement Attlee (zastąpił Churchilla na stanowisku premiera dnia 26 lipca, a do Poczdamu dotarł 28), premierzy Wielkiej Brytanii i Harry Truman, prezydent Stanów Zjednoczonych wraz z ministrami spraw zagranicznych: Wiaczesławem Mołotowem (ZSRR), Jamesem F. Byrnesem (USA) i Anthonym Edenem (Wielka Brytania). Ponad to towarzyszyli im szefowie sztabów oraz grono doradców). Ostatnia konferencja miała miejsce już w Niemczech, w poczdamskim pałacu Cecilienhof pod Berlinem. Ze względu na śmierć Roosevelta w kwietniu 1945 roku i wybory w Wielkiej Brytanii trudno mówić o koalicji Wielkiej Trójki, jeżeli za nią uznaje się konkretne trzy osoby (Stalina, Churchilla i Roosevelta) - jeżeli natomiast Wielka Trójka określa trzy mocarstwa, wówczas jak najbardziej ta koalicja może być tak nazywana. Głównym ustaleniem jeżeli chodzi o powojenne Niemcy była zasady "cztery D": denazyfikacja (z życia publicznego miały być usunięte wszelkie organizacje hitlerowskie jak NSDAP, SS, SA, SD, Gestapo i inne), dekartelizacja (rozdrobnienie wielkich koncernów niemieckich na odrębne zakłady - zwana również demonopolizacją gospodarki), demokratyzacja (życia i wychowania społeczeństwa) oraz demilitaryzacja (polegająca na likwidacji niemieckich sił lądowych, powietrznych i morskich). Zatwierdzono także, że Niemcy zostały podzielone na cztery strefy okupacyjne (amerykańską, francuską, angielską i radziecką), a stan granic niemieckich miał wrócić do tego z 1937 roku. W części dotyczącej odszkodowań była mowa o pokryciu ich z poniemieckiego majątku, a także o częściowej rekompensacie dla ZSRR z majątku niemieckiego okupowanych przez państwa zachodnie stref. Przywódcy mocarstw postanowili przejąć kontrolę nad niemiecką flotą wojenną i handlową, a także przekazać Königsberg (Królewiec) z częścią Prus Królewskich jako późniejszy Obwód Kaliningradzki dla ZSRR Powołano Radę Ministrów Spraw Zagranicznych (czterech mocarstw okupujących Niemcy oraz Chin), której zadaniem było sporządzenie traktatów pokojowych z pozostałymi państwami Osi, które przegrały wojnę. Jeżeli chodzi o Polskę, to jej granice zostały wyznaczone na Odrze i Nysie Łużyckiej, włączono do terytorium kraju również Gdańsk, część Prus Wschodnich. Na wschodzie granicę miała stanowić linia Curzona. Repatriacje wojenne dla Polaków miały być przekazane za pośrednictwem Związku Radzieckiego. Z terenów Polski, jak i Czechosłowacji oraz Węgier mieli zostać wysiedleni Niemcy.

Europa środkowo-wschodnia w systemie wiedeńskim

Kongres wiedeński (tak zwany "koncert mocarstw") obradował w latach 1814-15. Został on przerwany przez tak zwane "sto dni Napoleona", jednakże szybko powrócono do obrad. Na Kongresie omawiano ważne sprawy dotyczące ładu, który miał zapanować w Europie po epoce napoleońskiej. Przedstawiciele Anglii, Francji, Rosji, Austrii i Prus. Naturalnie podział ziem dostarczał wielu sporów i kłótni pomiędzy reprezentantami, każdy chciał uzyskać jak najlepsze ziemie. Bój toczono między innymi o Saksonię i Księstwo Warszawskie. Kongres ten często nazywano także "tańczącym kongresem", gdyż w czasie obrad uczestniczy wiele czasu poświęcali na bale, przedstawienia teatralne, koncerty, rewie wojskowe i wycieczki za miasto. Akt końcowy podpisano 9 czerwca 1815 roku.

Reprezentanci

Anglia - książę Artur Wellington, Karol Stewart i Robert Stewart, wicehrabia Castlereagh
Austria - książę Klemens Lothar von Metternich będący ministrem spraw zagranicznych, cesarz Franciszek I i baron Wassenberg
Francja - książę-minister Karol de Talleyrand
Prusy - kanclerz książę Karol August von Hardenberg, Wilhelm von Humboldt oraz król Fryderyk Wilhelm III
Rosja - Karol Nesselrode, Gustaw von Stackelberg, książę Andrzej Razumowski, książę Adam Czartoryski i car Aleksander I

Na Kongresie Wiedeńskim kierowano się trzema głównymi zasadami:

Legitymizm - prawo nienaruszalności dynastii panujących przed Rewolucją Francuską do tronów europejskich, ponieważ władza ich pochodziła od Boga; było to także sprzeciwianie się hasłom rewolucji dotyczącym suwerenności narodu i jego prawie do samostanowienia; wystąpienia przeciw władcy i jego dynastii uznano za bezprawne. Restauracja - powrót do dynastii sprzed 1789 roku, na przykład na tronie Francji znowu zasiedli Burboni (Ludwik XVIII). Równowaga sił - jest to stosowana przez Anglie zasada tzw. "balance of power", która miała zapobiec dominacji jednego państwa kosztem innych na kontynencie europejskim; Wielka Brytania często występowała w roli arbitra.

Postanowienia terytorialne

Belgia i Holandia - połączone zostały w jedno państwo - Zjednoczone Królestwo Niderlandów. Co się wkrótce okazało strasznym błędem, nie wzięto pod uwagę dążeń Belgów do posiadania własnego państwa (w 1830 roku wybuchło tu powstanie narodowowyzwoleńcze). Francja - granice francuskie miały mieć kształt tych sprzed 1790 roku. Na państwo nałożono wysoką kontrybucję (700 milionów franków). Wojsko ograniczono do 150 tysięcy żołnierzy. W państwie stacjonowały tymczasowo wojska państw zwycięskich. Nastąpiła restauracja Burbonów - rządy braci Ludwika XVI: Ludwika XVIII, a potem Karola X. Rosja - otrzymała znaczne ziemie Księstwa Warszawskiego, a także Finlandię i Besarabię. Szwajcaria - uznano ją za niepodległe, suwerenne państwo. Wielka Brytania - zatrzymały przy sobie: Maltę, Helgoland, Wyspy Jońskie, Cejlon, Mauritius i południową Afrykę. Włochy - powróciły do stanu sprzed rewolucji i wojen napoleońskich. Utrwalono istniejące tam wcześniej już rozbicie polityczne i ekonomiczne. Nastąpiła restauracja Państwa Kościelnego i władzy papieża. Modena i Toskania powróciły do władzy Habsburgów włoskich, Parmę z kolei oddano w dożywotnie posiadanie córce cesarza Franciszka I, żonie Napoleona I. Do Neapolu i na Sycylię wrócił Ferdynand IV Burbon, który zjednoczył południowe Włochy i stworzył Królestwo Obojga Sycylii, będąc tam królem jako Ferdynand I. Do Austrii natomiast wróciła Lombardia, Wenecja i Dalmacja. Ziemie niemieckie - rozwiązano przede wszystkim utworzony przez Napoleona Związek Reński. Na jego miejsce utworzono Związek Niemiecki. Skupiał on 41 państw i 4 wolne miasta. Pozycję przewodniczącego powierzono Austrii, co wkrótce stało się przyczyną licznych konfliktów z rozrastającą się potęgą Prus. Utrwalono jednak rozbicie ekonomiczne i polityczne w księstwach niemieckich. Bawaria oddała Austrii Tyrol i Salzburg, ale za to zatrzymała Palatynat Reński i Würzburg. Królestwo Pruskie z kolei otrzymało część ziem Księstwa Warszawskiego (tzw. Wielkie Księstwo Poznańskie), część Saksonii, Gdańsk, Pomorze Szwedzkie z Rugią, Nadrenię i Westfalię. Ziemie polskie - z większości ziem Księstwa Warszawskiego utworzono Królestwo Polskie zwane także Królestwem Kongresowym lub Kongresówką. Było ono w ścisłej unii realno-personalnej z Cesarstwem Rosyjskim. Pierwszym jego władcą został car Aleksander I. Austria otrzymała z kolei kopalnie soli w Wieliczce i Bochni. Wielkopolskę włączono w skład państwa pruskiego jako Wielkie Księstwo Poznańskie.

Święte Przymierze

Święte Przymierze była to próba stworzenia federacji państw, których władcy troszczyliby się o zachowanie porządku i ładu w Europie. Miano nie tylko nie dopuszczać do kolejnych rewolucji, ale także w założeniach miano się kierować braterstwem, zasadami ewangelii oraz przyjaźnią przy rozwiązywaniu konfliktów międzynarodowych. Akt ustanawiający Święte Przymierze podpisano 26 września 1815 roku z inicjatywy cara Rosji, Aleksandra I. Chociaż do Przymierza przystąpiły prawie wszystkie kraje europejskie (oprócz Państwa Kościelnego, Anglii i Turcji), to jednak główny prym wiodły trzy z nich: Austria, Rosja i Prusy. Papież odmówił wstąpienia ze względu na to, że do Przymierza weszły państwa różnych wyznań, a nie tylko chrześcijanie. Anglia z kolei uznała przystąpienie do Święte Przymierza jako niezgodne z konstytucją. Zaproszone przez cara Stany Zjednoczone również odmówiły, głównie ze względu na niechęć mieszania się w sprawy europejskie.