CHOROBY WYWOŁYWANE PRZEZ WORKOWCE:
Rak gruzełkowaty drzew liściastych powodowany przez Nectria ditissima, N.galigena,
buk, dąb, drzewa owocowe – najczęściej,
nekroza kory i drewna, wykruszanie się nekrotycznych tkanek, powstaje rana – roślina broni się tworząc kalus, który może ale nie musi, być rozkładany przez patogen,
po wielu latach wzajemnej relacji roślina-patogen powstają raki otwarte prawidłowe. Fragment korony powyżej raka może się zmieniać i ulegać defoliacji,
w obrębie raka tworzą się skupienia kremowo brunatnych otoczni patogenu,
infekują zarodniki konidialne i workowe, przez otwartą ranę,
po kolonizacji grzyb tworzy toksyny, które zabijają skolonizowaną korę i miazgę i stymulują partie bardziej odległe do wybujałego rozwoju. Aktywność ogranicza się do sezonu zimowego, w sezonie wegetacyjnym ustępuje aktywności zasklepowej,
Czynniki sprzyjające:
susza,
stanowiska zmrozowiskowe i uszkodzenia mrozowe,
Ochrona:
unikanie ranienia,
usuwanie chorych drzew lub fragmentów,
opatrywanie świeżych ran,
poprawa warunków rozwoju drzew,
Gruzełek cynobrowy powodowany przez Nectria cinnabarina
zdrewniałe pędy drzew i krzewów, na starszych drzewach – pędy i gałęzie,
porażenie późną jesienią,
pojawiają się skupienia pomarańczowych grzybni, w pobliżu mogą tworzyć się znacznie mniejsze ciemnobrunatne otocznie.
W wyniku kolonizacji dochodzi do białej zgnilizny drewna – rozkładu chemicznego związków budujących drewno i następujący po nich rozpad drewna.
następuje zakłócenie przewodzenia wody – partie korony ponad skolonizowanymi częściami zamierają,
w szkółkach dochodzi do porażenia przez korzenie nadziemne, które uprzednio zostały zasiedlone przez grzyba w wyniku kontaktu z rośliną chorą,
do infekcji dochodzi również przez rany nadziemne i podziemne,
Warunki sprzyjające:
Czynniki osłabiające żywotność drzew (susza, zanieczyszczenie powietrza, nadmierne spadki temperatur),
Mechaniczne okaleczenie drzew,
Żery owadów,
Ochrona:
Usuwanie fragmentów lub całych roślin,
Unikanie ranienia,
Opatrywanie ran,
Korzystne warunki rozwoju,
Rak modrzewia powodowany przez Lachnellula wilkommi
Młode modrzewie do 30 roku,
Porażenie pędów cienkich i pni – zamieranie; na starszych – raki otwarte prawidłowe i nieprawidłowe,
Reakcje doraźne – wyciek żywicy,
Na obszarze raka tworzą się okrągłe, biało pomarańczowe miseczki mające 3-6 mm średnicy, wypełnione workami z zarodnikami,
Infekcja przez blizny liściowe, bardzo rzadko przez inne rany, po infekcji – kolonizacja w górę pnia, w jej miejscu tworzą się metabolity grzyba i substancje nekrogeniczne powstałe z rozkładu drewna, obszar wrażliwy na niską temperaturę,
Sprzyjające:
Podatność gatunkowa,
Lokalne ocieplenia,
Ochrona:
Dobór odpowiednich stanowisk,
Usuwanie chorych,
Szybkie przeprowadzenie przez okres młodnika i wczesnej drągowiny,
Wprowadzanie gatunków odpornych,
Brunatna pleśń śniegowa powodowana przez Herpotrichia juniperi
Jałowiec, kosodrzewina, świerk,
Rozwój zimą – wczesną wiosną pod powłoką śniegu,
Pokrycie porażonych igieł (nad szparkami oddechowymi)i pędów brunatnymi skupieniami grzybni patogena. W niej widoczne ciemne kuliste otocznie,
Skolonizowane pędy zamierają,
Po ustąpieniu śniegu ustępuje i choroba,
HAUSTORIA – elementy ssące wyczerpujące komórkę ze składników pokarmowych,
Sprzyjające:
Wysoka wilgotność (pow 90%),
optymalna temp 0-15 stopni,
Ochrona:
Unikanie przygniecenia przez śnieg,
Rzadki siew,
Gatunki i odmiany szybkorosnące,
Przyspieszanie wzrostu roślin,
Ochrona chemiczna,
Jesienią dezynfekcja gleby,
OSUTKI:
Choroby igieł,
Najczęściej grzyby z rodzaju Lophodermium,
Infekcja przez szparki oddechowe,
Osutka świerka powodowana przez Lophodermium macrosporum (górska) i L. piceae (niżowa)
Igły robią się żółte, brunatnieją, przedwcześnie opadają,
W górskiej później opadają niż w niżowej, więc apotecja na dolnej stronie igieł tworzą się jeszcze na pędach,
Uciążliwe lokalnie,
Przed wytworzeniem się apotecjów mogą wytworzyć się piknidy na górnej stronie igieł,
Ochrona:
Usuwanie chorych,
Zabiegi sprzyjające rozwojowi świerczyn,
Osutka modrzewia powodowana przez Meria laricis
Zarodniki konidialne atakują igły przez szparki,
W maju pojawia się żółte plamy na igłach, które rozszerzają się i brunatnieją, podstawa igieł zostaje zielona najdłużej,
Igły przedwcześnie zamierają, czasami już w czerwcu,
Nad szparkami oddechowymi tworzą się białe skupienia grzybni zawierające trzonki z zarodnikami konidialnymi; najczęściej po spodniej stronie igły,
Zimuje w opadłych igłach, na wiosnę infekuje młode,
Sprzyjające:
Pogoda obfitująca w deszcze,
Czynniki osłabiające roślinę,
Ochrona:
Zakładanie szkółek z dala od upraw i d-nów modrzewiowych,
Usuwanie i palenie chorych igieł,
Luźna więźba, gleba niezbyt wilgotna i nie zacieniona,
Ochrona chemiczna,
Osutka zwisowi jodły powodowana przez Acanthostigma parasiticum
Rzadko występuje,
Skupienia białej grzybni, stopniowo brunatniejącej, na dolnej stronie igieł,
Wnika do miękiszu asymilacyjnego igieł niszcząc go, przenika do pędu, z którego kolonizuje młode pędy następnego roku na wiosnę,
Brunatne zamarłe igły długo nie opadają utrzymując kontakt z drzewem przez sznureczki zbudowane ze strzępek grzyba.
Ochrona:
Wczesne czyszczenia i trzebieże,
Usuwanie porażonych pędów,
Osutka zwyczajna jodły powodowana przez Lophodermium nervisequum
Żółte potem brązowe przebarwienia,
Piknidy na górnej stronie igieł,
Faliste linie po obu stronach nerwu głównego – aż tyle pikników,
Miseczki apotecjów w jednym szeregu na dolnej stronie igieł – zamarłe igły opadają po wytworzeniu igieł,
Najczęściej atakuje 2,3letnie igły,
Szwajcarska osutka daglezji powodowana przez Phaeocryptopus gaumannii
Nabiera coraz większego znaczenia,
Zanik czopków woskowych w przedsionku szparek oddechowych, w ich miejsce pojawiają się czarne otocznie, ich liczba wzrasta w ciągu 2,3 lat od porażenia i początkowo układają się w postaci 2 czarnych kresek po obu stronach nerwu głównego na dolnej stronie igieł,
W trzecim roku mogą przyjmować charakter smołowatych nalotów,
Igły żółkną, brunatnieją, opadają,
Zarodniki workowe z otoczni atakują tegoroczne i również starsze igły,
Sprzyjające:
Podatność niektórych form daglezji na chorobę,
Wysoka wilgotność powietrza,
Ochrona:
Poszukiwanie form odpornych,
Unikanie miejsc wilgotnych i mało przewiewnych,
Trzebieże z usuwaniem chorych drzew,
Inna nazwa – smugowa osutka daglezji
Szkocka osutka daglezji powodowana przez Rhabdocline pseudotsugae
Z Ameryki przez Szkocję,
Mniej spektakularne, mniej częsta,
Tylko igły tegoroczne,
Wnikanie do komórek skórki, a następnie miękiszu asymilacyjnego,
Igły żółknieją, a następnie przebarwiają się na fioletowo-brunatno,
Po roku od porażenia tworzą się miseczki, następuje przedwczesny opad igieł. Po kilku latach nieprzerwanego opadu igły występują tylko na pędach tegorocznych,
W niektórych przypadkach te ostatnie też opadają i drzewa są nagie,
Sprzyjające:
Uprawa daglezji poza naturalnym obszarem jej występowania,
Ochrona:
Wprowadzanie odmian odpornych,
Usuwanie chorych fragmentów,
Ochrona chemiczna,
Pleśnienie dębu powodowane przez Rosellinia desmazieresi
1-20letnie dęby, buki, klony, świerki i sosny,
Występuje na korzeniach, w szkółkach i młodych uprawach,
Zakażają sznury grzybniowe (rizoktonia), lub zarodniki workowe, które tworzą się w otoczniach,
Korzenie ulegające infekcji i w około murszeją,
Zakłócenia w pobieraniu wody i zamieranie części nadziemnych,
U podstawy pędu po roku od porażenia tworzą się skupienia czarnych otoczni,
Infekcje w najmłodszych korzeniach, grubsze zakażają się tylko przez korzenie boczne.
Skleroty – elementy wegetatywne, rozsiane z rzadka czarne, wielkości główki od szpilki,