Sprzęt przeciw pożarowy

Autor :

Marietta Rybak

Klasa I „a”

Technikum logistyczne

Pożar – niekontrolowane rozprzestrzenianie się ognia, które stwarza zagrożenie dla ludzi i obiektów objętych pożarem. Warunkiem zapoczątkowania i przebiegu procesu jakim jest pożar (podobnie jak w procesie spalania) jest istnienie czworokąta spalania: materiał palny, utleniacz, ciepło, skomplikowane reakcje łańcuchowe.

Pożary należą do grupy najważniejszych zagrożeń zarówno czasu wojny, jak i pokoju (pożary naturalne i wywołane działalnością człowieka).

W razie zagrożenia pożarowego lub nawet już pożaru powinniśmy znać różne sposoby walki z ogniem. Pierwszym i najbardziej znanymi metodami walki z pożarem jest użycie środków gaśniczych. Do powszechnie stosowanych środków gaśniczych zaliczamy: wodę, pianę, piasek, gazy i proszki.

(P.S Do tego dołączona jest tabela grup pożaru )

Woda

Woda absorbuje z palącego się ciała duże ilości ciepła tym samym uniemożliwiając dalsze palenie się. W zetknięciu z pożarem z wody wytwarza się para wodna, która wypiera tlen z ogniska pożaru, hamując cały proces palenia się. W przypadku pożaru palnych cieczy mieszających się z wodą działa ona poprzez rozcieńczanie palnej cieczy, która w końcu gaśnie, gdy jej stężenie w roztworze znacznie spadnie.

Woda jest:

• tania

• zazwyczaj łatwo dostępna

• może być podana w postaci zwartej, rozproszonej jak i mgły wodnej

Nie może być użyta do gaszenia:

• ciał reagujących chemicznie z wodą - co powoduje zwiększenie pożaru

• ciał żarzących o bardzo wysokiej temperaturze żaru (groźba rozkładu wody na wodór i tlen)

• płynów łatwopalnych lżejszych od wody (powoduje rozbryzg palącej się cieczy)

• urządzeń elektrycznych pod napięciem (przewodzi prąd i może spowodować porażenie)

Piana gaśnicza

Jej działanie gaśnicze polega na odizolowaniu dostępu tlenu do powierzchni palącego się materiału, oraz ma działanie chłodzące (obniża temperaturę).

Piana gaśnicza jest:

• dość tania

• zazwyczaj łatwa do wytworzenia.

• może być podana w postaci piany lekkiej, średniej lub ciężkiej, co zwiększa zakres jej stosowania. Typ piany zależny jest o tzw. liczby spienienia, dla piany ciężkiej wynosi ono do 20, dla piany średniej 21-200, dla lekkiej ponad 200.

Nie może być użyta do gaszenia :

• ciał reagujących chemicznie z wodą - co powoduje zwiększenie pożaru.

• ciał żarzących o bardzo wysokiej temperaturze żaru (groźba rozkładu wody na wodór i tlen).

• urządzeń elektrycznych pod napięciem (przewodzi prąd i może spowodować porażenie).

Ograniczenia te wynikają z zawartości wody w składzie piany.

W przypadku pożaru cieczy rozpuszczalnych w wodzie (np. etanolu) stosowanie piany wymaga użycia specjalnych środków pianotwórczych zapobiegających niszczeniu piany przez ciecz. Piany utworzone z użyciem tych środków doskonale nadają się do gaszenia pożarów innych cieczy (np. benzyny), ale są w tym celu rzadko stosowane z uwagi na bardzo wysoką cenę takich środków (w porównaniu z typowymi środkami).

Proszki gaśnicze

Są to drobno zmielone (niepalne) związki węglanowe lub fosforanowe, mają za zadanie odizolować płonące ciała od dostępu tlenu. Dodatkowo mogą wydzielać dwutlenek węgla mający właściwości tłumiące ogień.

Proszki gaśnicze są:

• szczególnie korzystne przy gaszeniu archiwów, zabytków (nie niszczą, nie zamaczają eksponatów)

• nie są drogie

• są łatwe do użycia w gaśnicy

Nie mogą być użyta do gaszenia:

• precyzyjnych urządzeń mechanicznych w ruchu (mogą powodować ich mechaniczne zatarcie)

Dwutlenek węgla i inne gazy gaśnicze

Są bardzo skutecznym środkiem gaśniczym, ich rola polega na odizolowaniu palącego się materiału od powietrza oraz obniżeniu temperatury.

Dwutlenek węgla jest uniwersalnym i skutecznym środkiem gaśniczym:

• nie przewodzi prądu

• nie reaguje z palącymi się materiałami

• skutecznie izoluje od powietrza (większy ciężar właściwy niż powietrze)

• nie niszczy urządzeń mechanicznych w ruchu

Wadą jest duży ciężar gaśnicy, oraz (w przypadku dwutlenku węgla jego dość niska temperatura krytyczna i przez to wrażliwość na podwyższoną temperaturę otoczenia gaśnicy).

Piasek

Piasek należy do łatwo dostępnych środków gaśniczych. Jego działanie polega na odcinaniu dostępu tlenu do palącego się materiału, użycie piasku zapobiega rozbryzgom. Jest higroskopijny a przez to ma zmienne właściwości, może przewodzić prąd, zimą od zawartej wilgoci może ulec zbryleniu.

Piasek jest:

• tani

Nie może być użyty do gaszenia:

• płynów łatwopalnych lżejszych od wody (tonie w palącej się cieczy)

• precyzyjnych urządzeń mechanicznych (powoduje ich mechaniczne uszkodzenie)

• urządzeń elektrycznych pod napięciem

Inne metody

Eksperymentalny pożar lasu (Northwest Crown Fire Experiment) w Kanadzie.

W użyciu też były stosowane środki takie, jak:

1. czterochlorek węgla

2. halony

Zostały wycofane z użycia z uwagi na:

• toksyczne opary

• słabe działanie na silnym wietrze

• szkodliwe działanie na warstwę ozonową

Do gaszenia małych przedmiotów lub powierzchni nie większych niż 1 m² służą koce gaśnicze. Natomiast do tłumienia iskier i żagwi przenoszonych przez wiatr służą tłumice.

Gaszenie pożarów metali (klasa D)

Podstawowym środkiem gaśniczym jest tutaj chlorek sodu, który przy zetknięciu się z płonącym metalem zaczyna się topić i wytwarza wokół niego warstwę, która odcina dostęp tlenu i przez to metal gaśnie (w przypadku mieszanin metali z utleniaczem warstwa stopionej soli izoluje płonący metal od otoczenia z palnymi materiałami). Nieco mniej skuteczne (z powodu wyższej temperatury topnienia i przez to wytwarzania mniej szczelnej warstwy, bo ziarna się nie topią), ale też czasem stosowane, są grafit i piasek. W przypadku pożaru litu stosowana jest także sproszkowana miedź, która działa podobnie do soli. Czasami jest podawane, że gdy dojdzie do pożaru niewielkiej ilości mieszaniny metalu z utleniaczem (np. termit) i dysponuje się dużą ilością ciekłego azotu lub gorzej dwutlenku węgla (np. w laboratorium), można ten metal gasić tą cieczą poprzez zalewanie go (uważając na rozpryskiwanie się metalu), aby obniżyć jego temperaturę poniżej temperatury zapłonu — jednakże działanie takie bardzo często może zakończyć się niepowodzeniem, ponieważ gaz powstały wskutek odparowania cieczy tworzy warstwę izolacyjną utrudniającą oziębianie materiału palnego. W miejscach, gdzie są przechowywane duże ilości palnych metali, powinny być zainstalowane automatyczne instalacje gaśnicze z odpowiednim środkiem (sól, miedź) oraz przygotowane w pobliżu zbiorniki z tym samym środkiem dla użytku przybyłych strażaków (nie należy zastępczo stosować soli kuchennej dostępnej w handlu, ponieważ ona zawiera rozmaite dodatki — np. jod, środki przeciwzbrylające etc. – które mogą zaburzać proces gaszenia). Osoby gaszące pożar większej ilości palnego metalu mogą to robić tylko w ubraniach żaroodpornych i aparatach tlenowych (płonące metale mogą wytwarzać trujące gazy).

Gaszenie pożarów tłuszczy spożywczych (klasa F)

W przypadku pożarów pierwotnie zimnych substancji tego typu np. w magazynach gaszenie jest identyczne jak typowych pożarów klasy B. W przypadku pożarów małej ilości gorącego tłuszczu (typowa kuchnia domowa) wystarczy zwykła gaśnica B, BC, ABC. Natomiast ważne różnice dotyczą gaszenia takich pożarów w restauracjach, cukierniach etc., kiedy zapali się duża ilość rozgrzanego (np. przy smażeniu) tłuszczu. W takiej sytuacji użycie tego typu gaśnicy może być nieskuteczne, ponieważ po ugaszeniu tłuszczu, może się on znów zapalić, kiedy z powrotem dotrze doń tlen. Należy wtedy stosować specjalne gaśnice klasy F zawierające przeważnie roztwór octanu potasu. Roztwór ten na powierzchni gorącego tłuszczu tworzy trwałą i odporną na temperaturę warstwę odcinającą dostęp tlenu, dzięki czemu tłuszcz nie może się znów zapalić i może ostygnąć.

GAŚNICA

Gaśnica to urządzenie służące do gaszenia pożarów. Mniejsze gaśnice stosuje się w samochodach, większe w obiektach publicznych i przemysłowych. Istnieją także agregaty gaśnicze złożone z jednej lub większej liczby dużych gaśnic zaopatrzonych we wspólną dyszę i umieszczonych na dwukołowym podwoziu. Gaśnice zgodnie z przepisami, muszą być pomalowane na kolor czerwony. Jedynym wyjątkiem są gaśnice śniegowe, które mogą mieć także kolor srebrny. Każda gaśnica posiada etykietę opisującą jej przeznaczenie i sposób użycia. Prawidłowo zamontowana gaśnica, musi być przymocowana specjalnym zaczepem na ścianie lub stać na podłodze w specjalnej objemce. Każda gaśnica powinna być wyposażona w zawór samo- zamykalny, umożliwiający przerwanie wypływu środka gaśniczego w dowolnym momencie. Uruchomienie gaśnicy powinno być możliwe bez konieczności odwracania jej do góry dnem. Gaśnice zawierające ponad 3 kg środka gaśniczego powinny być wyposażone w wąż odpowiedniej długości, to jest nie mniejszej niż 80% wysokości gaśnicy. Jako czynnik napędowy w gaśnicach mogą być stosowane wyłącznie gazy niepalne (obojętne), takie jak azot, hel, argon, itp.

Ponieważ gaśnice mogą mieć różne kształty i różne wypełnienia, dla łatwiejszej orientacji, wprowadzono literowe oznaczenia określające jaki typ pożaru można nimi gasić.

Oznaczenia literowe środków gaśniczych stosowane w Europie:

• A - do gaszenia pożarów ciał stałych, które paląc się nie tylko powodują płomień ale także ulegają rozżarzeniu np. drewna, papieru, gumy,

• B - do gaszenia pożarów cieczy i ciał stałych, które paląc się ulegają stopieniu np. benzyny, polietylenu, smoły,

• C - do gaszenia pożarów gazów palnych np. metanu, acetylenu, propanu,

• D - do gaszenia pożarów metali palnych np. magnezu, sodu, uranu,

• F - do gaszenia pożarów łatwopalnych środków gotujących (oleje roślinne, tłuszcze zwierzęce).

Ze względu na zawartość środka gaśniczego dzieli się gaśnice na:

• proszkowe - gaszące pożary ABC oraz urządzenia pod napięciem; głównie są przeznaczone do gaszenia dokumentów i książek

• śniegowe - BC oraz urządzenia pod napięciem

• pianowe - AB

HYDRANT

hydrant - urządzenie, które umożliwia bezpośredni pobór wody z głównych przewodów sieci wodociągowej. Hydrant posiada zawór i złącze do węża, ma zastosowanie w celach gospodarczych oraz przeciwpożarowych. Rozróżnia się hydranty:

• uliczne (na sieciach zewnętrznych):

  • nadziemne

  • podziemne

• wewnętrzne (szafkowe lub wnękowe - na wewnętrznych instalacjach przeciwpożarowych budynku)

Wszystkie hydranty muszą posiadać aktualną aprobatę techniczną.

Nazwą hydrant określa się również elastyczny wąż służący do wyprowadzania wody z sieci wodociągowej lub zbiornika wody.

TŁUMICA

Tłumica ( tłumnica ) – sprzęt pożarniczy do gaszenia iskier i żarwi przenoszonych przez wiatr na obejścia i dachy – płaskie wiklinowe miotły, obszyte nasiąkliwą tkaniną, osadzone na długich drążkach. Tłumice macza się w wiadrach z wodą i uderza nimi w miejsca, gdzie spadły iskry lub z których wydobywa się płomień. Obecnie są używane metalowe (z cienkiej blachy) stosowane przeważnie do tłumienia pożarów między innymi ściółki leśnej i traw.

Tłumice składane produkowane są w dwóch wariantach:
z drążkiem aluminiowym (jednoczęściowym)
z drążkiem aluminiowym (dwuczęściowym)

Tłumica składana stosowana w pożarnictwie do tłumienia pożarów przyziemnych np: pożary traw i ściółki leśnej. Aluminiowy drążek (rurka) zwiększa trwałość, a łączenie za pomocą śruby z nakrętką motylkową lub gwintu umożliwia składanie tłumicy i ułatwia transport.

Tłumica składa się z:
- aluminiowego drążka (rurki) o średnicy 25 mm i długości 1500 mm
- części roboczej tłumiącej składającej się z metalowych piór ułożonych warstwowo, trwale umocowanych w obsadzie.
Tłumica składana z drążkiem aluminiowym (dwuczęściowym)

Drążek tłumicy składa się z dwóch części:
- część krótsza (50 cm),
- część dłuższa (100 cm) mocowana bezpośrednio do części roboczej tłumiącej.
Długość kompletu po złożeniu (część robocza +dwuczęściowy drążek) wynosi 188cm.

Pozostałe parametry jak w tłumicy z drążkiem aluminiowym jednoczęściowym.
Masa tłumicy z drążkiem aluminiowym wynosi około 1,5 kg.

KOC GAŚNICZY

Koc gaśniczy - jest to sprzęt gaśniczy służący do mechanicznego odcinania dopływu powietrza do płonących materiałów. Wykonany jest z włókna szklanego. Dawniej koce gaśnicze wykonywane były z włókien konopi w splocie z włóknami azbestu. Ma powierzchnię ok. 3m². Użycie polega na szczelnym przykryciu małego, płonącego przedmiotu lub np. beczki z palącą się cieczą. Używając koca należy pamiętać, by przykrywać zarzewie ognia od swojej strony, aby uniknąć poparzenia ogniem. Może być użyty do gaszenia palącego się ubrania.

Wadą koca gaśniczego jest to, iż może być on użyty skutecznie tylko do gaszenia niewielkich źródeł ognia i umiejscowionych blisko osoby gaszącej pożar.

Zaletą jest możliwość wielokrotnego użycia i nieniszczenie gaszonych przedmiotów.

Koc gaśniczy - Koc gaśniczy jest to płachta z tkaniny całkowicie niepalnej (włókno szklanego) o powierzchni około 2 m2. Przechowuje się go w specjalnym futerale. Służy do tłumienia pożaru w zarodku przez odcięcie dopływu powietrza do palącego się przedmiotu.
Sposób użycia:
- wyjąć koc z futerału,
- rozłożyć i szczelnie przykryć palący się przedmiot.
W przypadku gaszenia ludzi należy osobę przewrócić i przykryć ją szczelnie kocem. Koce gaśnicze można wykorzystywać do przenoszenia ewakuowanego mienia. Do gaszenia silników spalinowych i elektrycznych, płynów łatwopalnych w małych naczyniach, pożarów małych przedmiotów lub powierzchni służą koce gaśnicze. Są to niewielkie płachty (około 2m2) wykonane z tkaniny niepalnej, np. z włókna szklanego. Ich działanie gaśnicze polega na odcięciu dopływu powietrza do palącego się przedmiotu. Koc narzuca się na małe źródło ognia (o powierzchnia nie większej niż 1 m2), tłumiąc ogień. Koc gaśniczy w futerale wiesza się na ścianie wewnętrznej pomieszczenia w widocznym miejscu. Może on być używany wielokrotnie.