CORE CURRICULUM - FIZJOLOGIA

 

TEMAT GŁÓWNY podtematy - zagadnienia szczegółowe	Źródła wiedzy
ŚRODOWISKO WEWNĘTRZNE USTROJU   Homeostaza – Płyny ustrojowe; Rozmieszczenie wody w ustroju Objętość krwi w organizmie człowieka – Metody pomiaru Funkcje krwi Ciśnienie osmotyczne i onkotyczne Skład krwi – Osocze (składniki nieorganiczne, składniki organiczne, białka, substancje niebiałkowe); Krwinki; Hematokryt; Krwinki czerwone - Liczba czerwonych krwinek i metody liczenia; Funkcje erytrocytów; Retikulocyty; Czas przeżywania krwinek czerwonych; Rozpad krwinek czerwonych; Opadanie czerwonych krwinek (OB) - znaczenie dla praktyki lekarskiej; Białe krwinki - Liczba białych krwinek i metody liczenia; Podział białych krwinek; Funkcje leukocytów; Leukocytoza Hemoglobina (Hb) – Stężenie Hb we krwi; Funkcje Hb; Metabolizm Hb – pochodne Hb, barwniki żółciowe; Hemoliza czerwonych krwinek; Pojęcie hemolizy; Czynniki wywołujące hemolizę Hemostaza – Ogólny schemat krzepnięcia krwi; Mechanizm wewnątrz- i zewnątrzpochodny krzepnięcia krwi; Antykoagulanty Równowaga kwasowo-zasadowa – pH krwi , wahania fizjologiczne i wartości ekstremalne; Układy buforowe krwi; Rezerwa zasadowa; Równanie Hendersona-Hasselbalcha; Definicja kwasicy i zasadowicy - wyrównanej i nie wyrównanej, oddechowej i metabolicznej; Rola płuc i nerek w zachowaniu stałości pH Przenoszenie tlenu przez krew – Krzywa dysocjacji HbO; Wpływ CO2 , pH , temperatury i 2,3-DPG na przebieg krzywej dysocjacji; Efekt Haldane'a Przenoszenie dwutlenku węgla przez krew – wodorowęglany, karbaminiany, CO2 rozpuszczony fizycznie Funkcje obronne krwi – odporność komórkowa i humoralna; Antygen i przeciwciało Antygeny grupowe układu ABO i Rh - Oznaczanie grup krwi; Próba krzyżowa; Ogólne zasady przetaczania krwi Limfa Płyn mózgowo-rdzeniowy	1.      wykłady 2.      “Fizjologia człowieka” Stanisław Konturek 3.      “Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej” William F. Ganong 4.      “Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej” red. Władysław Traczyk, Andrzej Trzebski 5.      “Kieszonkowy atlas fizjologii” Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos
POBUDLIWOŚĆ   Definicja pobudliwości Definicja pobudzenia – Bodziec - definicja bodźca i cechy bodźca skutecznego; Struktura pobudliwej błony komórkowej; Kanały bramkowane elektrycznie i chemicznie; Pompy jonowe; Potencjał elektrochemiczny; Potencjał czynnościowy i jego składowe - ich podłoże jonowe; Hiperpolaryzacja; Prawo “wszystko albo nic” Porównanie potencjałów czynnościowych w neuronie, mięśniu szkieletowym i gładkim oraz w sercu Przewodzenie potencjałów czynnościowych – rodzaje, mechanizm i szybkość Okres refrakcji – rodzaje, znaczenie	1.      wykłady 2.      “Fizjologia człowieka” Stanisław Konturek 3.      “Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej” William F. Ganong 4.      “Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej” red. Władysław Traczyk, Andrzej Trzebski 5.      “Kieszonkowy atlas fizjologii” Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos
MIĘŚNIE   Podział mięśni (szkieletowe, gładkie i serce) Mięśnie szkieletowe – Układ włókien w mięśniu szkieletowym; Sarkomer; Białka biorące udział w skurczu; Udział jonów Ca^++ w sprzężeniu elektromechanicznym; Mechanizm skracania sarkomeru; Okres refrakcyjny w mięśniu szkieletowym; Elektromiografia Synapsa nerwowo-mięśniowa – Wydzielanie przenośnika z zakończeń w czasie spoczynku i podczas pobudzania; Jad kiełbasiany i Myasthenia gravis; Receptory płytki końcowej; Kurara; Hydroliza acetylocholiny; Esteraza cholinowa i jej inhibitory Rodzaje skurczów – Pojedynczy skurcz mięśnia, izotoniczny i izometryczny; Skurcz tężcowy Jednostka motoryczna – Definicja, wielkość; Dozowanie siły skurczu w jednostkach motorycznych Skurcz i towarzyszące mu procesy energetyczne – Źródła energii do skurczu mięśnia; Mioglobina i jej krzywa dysocjacji; Dług tlenowy; Mięśnie czerwone i białe; Wyjściowa długość mięśnia a siła jego skurczu; Znaczenie treningu w podnoszeniu wydolności fizycznej Mięśnie gładkie – Podział mięśni gładkich; Budowa - białka kurczliwe; Unerwienie; Automatyzm; Pobudliwość i przewodnictwo mięśni gładkich; Molekularny mechanizm skurczu - rola i źródła jonów Ca^++; Plastyczność mięśni gładkich; Skurcze toniczne; Metabolizm mięśni gładkich	1.      wykłady 2.      “Fizjologia człowieka” Stanisław Konturek 3.      “Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej” William F. Ganong 4.      “Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej” red. Władysław Traczyk, Andrzej Trzebski 5.      “Kieszonkowy atlas fizjologii” Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos
OBWODOWY UKŁAD NERWOWY   Neuron – Ciało komórki (perikarion); Wzgórek początkowy i jego specyfika; Dendryty i ich kolce; Neuryt, akson i otoczki; Transport przenośnika; Komórki Schwanna a wytwarzanie otoczki mielinowej; Mielina w OUN; Oligodendrocyty; Typy neuronów; Blok nerwu - zniesienie przewodnictwa. Praktyczne znaczenie tego zjawiska; Degeneracja i regeneracja aksonu Synapsa – Struktura synapsy (Zakończenie nerwowe; Błona presynaptyczna; Przestrzeń synaptyczna; Błona zasynaptyczna. Depolaryzacja progowa); Postsynaptyczne potencjały pobudzające i hamujące; Ułatwianie (facylitacja); Sumowanie czasowe i przestrzenne w synapsie; Sumowanie algebraiczne pobudzenia i hamowania; Opóźnienie synaptyczne; Wyładowania następcze; Potęgowanie; Hamowanie “presynaptyczne” Układy neuronów – Zbieżność (konwergencja); Rozbieżność (dywergencja); Zachodzenie zakończeń (okluzja)	1.      wykłady 2.      “Fizjologia człowieka” Stanisław Konturek 3.      “Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej” William F. Ganong 4.      “Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej” red. Władysław Traczyk, Andrzej Trzebski 5.      “Kieszonkowy atlas fizjologii” Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos
WEGETATYWNY UKŁAD NERWOWY   Podział – część współczulna, część przywspółczulna, część trzewna. Ośrodki części współczulnej i przywspółczulnej Neurony przedzwojowe i pozazwojowe Zwoje autonomiczne - transmisja zwojowa Specyfika transmisji synaptycznej – neuromediatory i neuromodulatory Eliminacja mediatora ze złącza adrenergicznego Receptory błonowe – mechanizm pobudzenia, przekaźniki wewnątrzkomórkowe Wpływ wyższych pięter układu nerwowego na czynności wegetatywnego układu nerwowego Wpływ części współczulnej i przywspółczulnej na czynność różnych układów (krążenia, oddechowego, pokarmowego etc.)	1.      wykłady 2.      “Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej” red. Władysław Traczyk, Andrzej Trzebski 3.      “Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej” William F. Ganong 4.      “Kieszonkowy atlas fizjologii” Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos
RECEPTORY   Część ogólna Definicja receptora Bodźce adekwatne i nieadekwatne Specjalizacja receptorów Mechanizm działania receptorów (potencjał generujący) Progi pobudliwości różnych receptorów. Przykłady Adaptacja receptorów Podział receptorów – Ze względu na lokalizację (podział Sherringtona); Ze względu na fizyczną naturę bodźca; Kliniczny Pole recepcyjne Część szczegółowa Nocyceptory – Zarys budowy; Właściwości; Mechanizm pobudzania. Udział substancji chemicznych w pobudzaniu receptora Mechanoreceptory – Mechanoreceptory skóry; Mechanoreceptory mięśni (Wrzecionka mięśniowe: budowa histologiczna; Pętla gamma i jej znaczenie w regulacji napięcia mięśnia); Ciałka buławkowate (Golgiego) w ścięgnach; Mechanoreceptory torebek stawowych; Inne mechanoreceptory Termoreceptory – Reagujące na obniżenie temperatury skóry lub śluzówek; Reagujące na podwyższenie temperatury skóry lub śluzówek Chemoreceptory – Chemoreceptory w jamie ustnej; Chemoreceptory nabłonka węchowego; Chemoreceptory wnętrza ciała, np. w kłębku szyjnym i aortalnym Osmodetektory Receptor światła – Pręciki i rodopsyna (skutki zaburzeń w odnowie rodopsyny); Hiperpolaryzacja receptorów siatkówki pod wpływem światła; Pobudzenie komórek zwojowych; Czopki i znajdujące się tam barwniki światłoczułe. Liczba i rozmieszczenie czopków w siatkówce; Dołeczek środkowy i rozdzielczość wzroku; Droga wzrokowa; Gałka oczna; Aparat ruchowy gałki ocznej (Mięśnie zewnętrzne oka; Rodzaje ruchów gałek ocznych); Układ optyczny oka (Jednostka refrakcji: Dioptria; Rogówka; Płyn wodnisty: skład, wytwarzanie, odpływ. Jaskra; Soczewka oka: zawieszenie, mięsień rzęskowy, akomodacja; Ciało szkliste; Analiza przebiegu promieni światła w oku, rozpatrywana na oku zredukowanym); Pole widzenia; Urządzenia ochronne gałki ocznej (Tęczówka i źrenica; Mięśnie tęczówki i ich ośrodki sterujące; Odruch źrenicy na światło i akomodację - ośrodki; Znaczenie diagnostyczne odruchu na światło; Gruczoły łzowe i ośrodki sterujące) Receptor akustyczny – Ucho zewnętrzne; Ucho środkowe (Błona bębenkowa: budowa i funkcja; Kosteczki słuchowe i ich mięśnie; Mechanizm przenoszenia drgań akustycznych z błony bębenkowej na okienko owalne; Trąbka Eustachiusza i jej funkcja); Ucho wewnętrzne (Budowa ślimaka; Narząd Cortiego; Mechanizm pobudzania komórek rzęskowych); Przewodnictwo powietrzne i kostne; Droga słuchowa	1.      wykłady 2.      “Fizjologia człowieka” Stanisław Konturek 3.      “Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej” William F. Ganong 4.      “Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej” red. Władysław Traczyk, Andrzej Trzebski 5.      “Kieszonkowy atlas fizjologii” Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos
WYDZIELANIE WEWNĘTRZNE   Hormony – definicja, podział Regulacja wydzielania hormonów na zasadzie sprzężeń zwrotnych. Długie, krótkie i ultrakrótkie pętle sprzężeń Podwzgórze jako nadrzędny ośrodek regulacji hormonalnej Przysadka – rola w regulacji hormonralnej Gospodarka wapniowo – fosforanowa - regulacja hormonalna Nadnercza – funkcje i znaczenie glikokortykoidów i mineralokortykoidów	1.      wykłady 2.      “Fizjologia człowieka” Stanisław Konturek 3.      “Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej” William F. Ganong 4.      “Kieszonkowy atlas fizjologii” Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos
ROZRÓD   Jajnik – Cykl miesięczny; Udział hormonów jajnika w sterowaniu cyklem miesięcznym; Menarche i menopauza; Fizjologia macicy Jądro – Wytwarzanie plemników. Budowa plemnika, stadia rozwoju; Funkcja najądrza Ejakulat – skład i obojętność Erekcja jako odruch bezwarunkowy i warunkowy. Ejakulacja jako odruch. Ciąża – regulacja hormonalna w czasie ciąży. Hormony łożyska Poród – hormonalne podłoże zainicjowania i przebiegu porodu	1.      wykłady 2.      “Fizjologia człowieka” Stanisław Konturek 3.      “Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej” William F. Ganong 4.      “Kieszonkowy atlas fizjologii” Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos
UKŁAD POKARMOWY   Motoryka przewodu pokarmowego – Sploty podśluzówkowe i śródścienne; Podstawowy rytm elektryczny w komórkach rozrusznikowych; Potencjały czynnościowe i ich przewodzenie elektrotoniczne; Skurcze toniczne zwieraczy; Rodzaje ruchów ścian przewodu pokarmowego; Regulacja motoryki jelit przez układ nerwowy i humoralny Jama ustna – Zęby i język. Przeróbka mechaniczna pokarmu; Połykanie; Ślina: skład, funkcje; Nerwowa regulacja wydzielania śliny Żołądek – Fazy wydzielania soku żołądkowego; Działanie trawienne soku żołądkowego; Regulacja wydzielania soku żołądkowego (nerwowa i humoralna); Perystaltyka żołądka Dwunastnica – Sok trzustkowy: ilość i skład, działanie poszczególnych enzymów; Nerwowa i humoralna regulacja wydzielenia soku trzustkowego Żółć – Ilość, rodzaje i skład żółci; Regulacja wydzielania żółci; Pęcherzyk żółciowy i jego funkcje Funkcje wątroby Jelito cienkie – Trawienie w jelicie cienkim; Kosmki i wchłanianie; Hormony jelitowe Jelito grube – Wchłanianie w jelicie grubym; Rola flory bakteryjnej jelita grubego; Odruch defekacji Odruchy przewodu pokarmowego	1.      wykłady 2.      “Fizjologia człowieka” Stanisław Konturek 3.      “Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej” William F. Ganong 4.      “Kieszonkowy atlas fizjologii” Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos
OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY   Podział ośrodkowego układu nerwowego Poziomy integracji czynności nerwowych Płyn mózgowo-rdzeniowy – skład, wydzielanie, wchłanianie, patologie Opony, przestrzenie podoponowe – nakłucie lędźwiowe Bariera krew-mózg System somatosensoryczny – Rola czucia w łukach odruchowych; Oś czuciowa; Drogi czuciowe rdzenia; Segmentowa organizacja rdzenia; Kora somatosensoryczna Somatyczny system ruchowy – Kontrola ruchów dowolnych; Składowe układu ruchu; Kora ruchowa; Zstępujące drogi ruchowe; Motoneurony rdzenia jako wspólna droga końcowa; Proprioceptory narządu ruchu; Pętla gamma - udział w regulacji długości i napięcia mięśniowego, modulacja; Odruchy uczestniczące w czynnościach lokomocyjnych; Rytmiczne wzorce aktywności ruchowej; Kliniczne objawy uszkodzenia górnego i dolnego motoneuronu Wstrząs rdzeniowy Jądra podkorowe - budowa, rola, charakterystyczne objawy uszkodzenia Móżdżek - podział czynnościowy; Funkcje; Połączenia; Objawy uszkodzenia Twór siatkowaty pnia mózgu – część wstępująca i zstępująca; Rola Badania elektrofizjologiczne OUN Sen – fazy; Ośrodki; Zaburzenia Zaburzenia świadomości Mowa – Ośrodki; Zaburzenia Układ limbiczny - Funkcje; objawy; uszkodzenia Pamięć – definicja uczenia i pamięci; Rodzaje pamięci; Zaburzenia Odruchy – Odruchy bezwarunkowe - rodzaje, znaczenie, sposoby modulacji; Odruchy warunkowe – zamykanie łuków odruchów warunkowych; Hamowanie odruchów warunkowych Specjalizacja półkul	1.      wykłady 2.      “Fizjologia człowieka” Stanisław Konturek 3.      “Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej” William F. Ganong 4.      “Kieszonkowy atlas fizjologii” Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos
SERCE   Ogólna organizacja układu sercowo-naczyniowego, rola zastawek Automatyzm serca – definicja, szybkie i wolne włókna, dowody na miogenne pochodzenie automatyzmu Układ przewodzący serca – Nadawca rytmu; Prepotencjały (powolna depolaryzacja spoczynkowa); Modulacja prepotencjałów przez czynniki nerwowe i humoralne; Szybkość, droga i kierunek przewodzenia impulsów w różnych odcinkach układu przewodzącego oraz mięśniówce roboczej przedsionków i komór; Potencjał czynnościowy mięśniówki roboczej – fazy potencjału i ich podłoże jonowe; Prawo “wszystko albo nic” w sercu; Okres refrakcyjny w sercu; Skurcz dodatkowy i przerwa wyrównawcza Sprzężenie elektro-mechaniczne w komórkach serca – rola jonów Ca^++ EKG – Zarys teorii; Składowe prawidłowego elektrokardiogramu; Informacje, jakie można uzyskać z EKG Cykl pracy serca – poszczególne fazy tzw. rozwinięcia serca oraz zachowanie się zastawek i zmiany ciśnień śródsercowych Tony i szmery serca – ich znaczenie w podstawowej diagnostyce klinicznej Prawo serca Franka-Starlinga – Autoadaptacja serca: obciążenie wstępne i następcze Pojemność minutowa – metody pomiaru; Objętość wyrzutowa. Krew zalegająca Unerwienie serca – przywspółczulne i współczulne; efekty unerwienia (inotropowy, chronotropowy, dromotropowy, batmotropowy) Serce jako efektor odruchów – Bainbridge’a , Aschnera, Bezolda-Jarischa, Golza, odruch z sinus carotis, próba Valsalvy i Műllera Wpływ na serce – czynników humoralnych i fizycznych: składu jonowego osocza; metabolitów; hormonów; temperatury; siły ciążenia itp. Naczynia wieńcowe i ich specyfika Serce jako źródło hormonów	1.      wykłady 2.      “Fizjologia człowieka” Stanisław Konturek 3.      “Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej” William F. Ganong 4.      “Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej” red. Władysław Traczyk, Andrzej Trzebski 5.      “Kieszonkowy atlas fizjologii” Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos
KRĄŻENIE   Podział układu krążenia Dystrybucja krwi w obrębie krążenia Prawo ciągłości przepływu Prawa fizyczne dotyczące przepływu krwi w naczyniach (Poiseuille`a, Laplace'a, Bernoulliego) Przepływ/opór obwodowy – wzajemne zależności i znaczenie; Promień naczynia a przepływ krwi; Naczynia oporowe Przepływ warstwowy i burzliwy – Zjawiska akustyczne, towarzyszące wirowemu przepływowi krwi, ich znaczenie kliniczne Tętnicze ciśnienie krwi – wartości prawidłowe, metody pomiaru Czynniki warunkujące wysokość tętniczego ciśnienie krwi – pojemność minutowa serca; opory obwodowe; objętość krwi krążącej Objętość krwi a pojemność łożyska naczyniowego Aorta – udział w zapewnieniu ciągłości przepływu. Mechanizm powietrzni Tętno – podstawowe cechy kliniczne Naczynia włosowate – Małe krążenie wody; Mechanizm powstawania obrzęków; Rodzaje obrzęków Przepływ krwi w żyłach – Czynniki wpływające na powrót żylny; Praca serca; Działanie mięśni szkieletowych; Ciśnienie w klatce piersiowej (doświadczenie Valsalvy i Müllera); Siła ciążenia (G+ i G-) Ośrodek sercowo-naczyniowy – Działanie (ciśnienie krwi wielkością regulującą i regulowaną) Nerwowa i miejscowa regulacja przepływu krwi w naczyniach oporowych Presoreceptory (baroreceptory) i ich występowanie w układzie krążenia Udział hormonów w regulacji ciśnienia tętniczego krwi oraz przepływu krwi w różnych obszarach układu krążenia Krążenie mózgowe, wieńcowe, płodowe Reakcja układu krążenia na obciążenie wysiłkiem Zbiorniki krwi Wstrząs krążeniowy – definicja; przyczyny	1.      wykłady 2.      “Fizjologia człowieka” Stanisław Konturek 3.      “Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej” William F. Ganong 4.      “Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej” red. Władysław Traczyk, Andrzej Trzebski 5.      “Kieszonkowy atlas fizjologii” Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos
ODDYCHANIE   Mechanika oddychania – Mechanizm wdechu; Mechanizm wydechu; Udział płynu opłucnowego; Ciśnienie w jamie opłucnowej; Odma opłucnowa Tory oddychania Pojemność płuc i jej składowe – pojemność życiowa i metody pomiaru; Badania spirometryczne i ich interpretacja; Przestrzeń martwa anatomiczna i fizjologiczna (czynnościowa) i jej znaczenie fizjologiczne Wentylacja minutowa, pęcherzykowa – zmiany w trakcie wysiłku fizycznego Stosunek wentylacji do przepływu Przeciek płucny anatomiczny i fizjologiczny(czynnościowy) – znaczenie w diagnostyce klinicznej, sinica. Pęcherzyki płucne – Surfaktant i jego rola Podatność płuc Wymiana gazowa – Skład powietrza atmosferycznego, pęcherzykowego i wydychanego; Wymiana gazów w pęcherzykach płucnych – O2 i CO2 w powietrzu pęcherzykowym, w krwi żylnej i tętniczej, przepływającej przez płuca (ciśnienia cząstkowe; prężności) Pojemność dyfuzyjna płuc – czynniki wpływające na wielkość dyfuzji Niedotlenienie (hipoksja) – rodzaje (anoksyczna, krążeniowa, anemiczna, histotoksyczna); Wpływ obniżonego i podwyższonego ciśnienia atmosferycznego na oddychanie i wymianę gazową – Choroba kesonowa (dekompresyjna); Choroba wysokościowa Regulacja oddychania - Kompleks oddechowy pnia mózgu (ośrodek oddechowy - definicja, podział, lokalizacja, działanie) – modulacja czynności poprzez wpływy z chemoreceptorów tętniczych, chemodetektorów ośrodkowych, prioproceptorów, termoreceptorów, receptorów nerwu V i in.; odruch Heringa–Breuera (udział mechanoreceptorów płuc) Wpływ układu limbicznego i podwzgórza na oddychanie Wpływ kory ruchowej na czynność oddechową	1.      wykłady 2.      “Fizjologia człowieka” Stanisław Konturek 3.      “Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej” William F. Ganong 4.      “Kieszonkowy atlas fizjologii” Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos
NERKI I UKŁAD MOCZOWY   Funkcje nerek – Wydzielanie końcowych produktów przemiany materii; Regulacja ciśnienia osmotycznego; Regulacja pH; Udział w gospodarce wodno-mineralnej; Wydalanie substancji egzogennych (leków, barwników, itp.) Budowa nefronu Specyfika ukrwienia nerki Powstawanie moczu – Filtracja (powstawanie moczu pierwotnego – skład); Siły napędowe filtracji kłębuszkowej – czynniki wpływające na wielkość filtracji, metody pomiaru; Losy ultrafiltratu podczas przepływu przez różne części nefronu Wchłanianie wody i głównych elektrolitów w nerce – wchłanianie obligatoryjne i zależne od hormonów, udział poszczególnych części nefronu w tych procesach, mechanizmy procesów resorpcji i sekrecji w nefronie Oczyszczanie (klirans) – Oczyszczanie jako przykład zastosowania zasady Ficka; Pomiar filtracji oraz pomiar całkowitego przepływu osocza i krwi przez nerkę; Oczyszczanie jako wykładnik zachowania się różnych substancji w nerce (inulina, kwas para-amino-hipurowy, kreatynina) Losy glukozy w nerce – cukrzyca, glikozuria, glukoza jako przykład substancji progowej, klirans glukozy Koncepcja wzmacniacza przeciwprądowego i wymiany przeciwprądowej – mechanizm zagęszczania moczu; Nerka jako uczestnik regulacji ciśnienia tętniczego i objętości przestrzeni wodnych ustroju – Osmodetektory, przysadka i hormon antydiuretyczny; Moczówka prosta; Diureza osmotyczna i wodna. Układ RAA a nerki Nerka jako narząd równowagi kwasowo-zasadowej – sposoby wydalania jonu wodorowego w różnych częściach nefronu Mocz ostateczny – ilość, skład i właściwości Nerka jako gruczoł wydzielania wewnętrznego Pęcherz moczowy – Odruch mikcji	1.      wykłady 2.      “Fizjologia człowieka” Stanisław Konturek 3.      “Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej” William F. Ganong 4.      “Kieszonkowy atlas fizjologii” Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos
METABOLIZM   Definicja metabolizmu – Anabolizm; Katabolizm Wartość energetyczna substancji pokarmowych Kalorymetria – Bezpośrednia; Pośrednia (RQ (iloraz oddechowy) i współczynnik kaloryczny O2) Jednostki energetyczne stosowane w pomiarach (Kcal i KJ) Pojęcie MET Podstawowa przemiana materii (PPM) – Definicja; Norma; Sposoby pomiaru; Czynniki modyfikujące PPM (fizjologiczne i patologiczne) Robocza przemiana materii – Praca i wysiłek (ergometria); Współczynnik pracy użytecznej Swoiste dynamiczne działanie pokarmów Żywienie – Normy zapotrzebowania kalorycznego dla człowieka; Układanie diety. Prawo izodynamii Bilans azotowy i minimum białkowe Bilans wodny Głód – Głód względny i całkowity; Przemiana materii w głodzie	1.      wykłady 2.      “Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej” William F. Ganong 3.      “Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej” red. Władysław Traczyk, Andrzej Trzebski 4.      “Kieszonkowy atlas fizjologii” Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos
TERMOREGULACJA   Podstawy fizyczne – Definicja: ciepła, temperatury, ciepła właściwego, pojemności cieplnej; Jednostki ciepła i temperatury stosowane w fizjologii; Ciepło właściwe wody i ciała ludzkiego; Sposoby wymiany ciepła (Przewodzenie; Unoszenie (konwekcja), swobodna i wymuszona; Promieniowanie; Parowanie, ciepło parowania wody) Pojęcie termostatu – Stałość temperatury ciała jako jeden z przejawów homeostazy; Temperatura ciała jako wyraz równowagi między uwalnianiem ciepła w organizmie i wymianą ciepła z otoczeniem Norma temperatury ciała człowieka – Temperatura wnętrza; Temperatura powłok; Dobowe wahania temperatury ciała Ośrodek termoregulacji – Podział, reakcje termoregulacyjne, zaangażowanie układu sercowo-naczyniowego i oddechowego Procesy fizjologiczne przeciwdziałające obniżeniu temperatury ciała – termogeneza: rodzaje, czynniki wpływające na termogenezę: endogenne i egzogenne Procesy fizjologiczne przeciwdziałające wzrostowi temperatury ciała Termoregulacja behawioralna – przykłady u różnych gatunków Gorączka – pirogeny i mechanizm ich wpływu na ośrodek termoregulacji, mechanizm działania leków przeciwgorączkowych np. pochodnych kwasu acetylosalicylowego. Hipertermia – różnice pomiędzy hipertermią a gorączką, przyczyny hipertermii. Temperatura letalna. Mechanizm śmierci termicznej.	1.      wykłady 2.      „Wprowadzenie do fizjologii klinicznej” red. Stanisław Kozłowski, Krystyna Nazar 3.      “Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej” William F. Ganong 4.      “Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej” red. Władysław Traczyk, Andrzej Trzebski 5.      “Kieszonkowy atlas fizjologii” Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos
FIZJOLOGIA WYSIŁKÓW FIZYCZNYCH   Organizacja czynnościowa układu ruchu Fizjologiczna klasyfikacja wysiłków fizycznych Źródła energii do pracy mięśniowej – wysiłki krótko- i długotrwałe, wysiłki statyczne; Metabolizm w okresie powysiłkowym. Zmiany w czynnościach organizmu podczas wysiłków fizycznych – układ krążenia, układ oddechowy, objętość i skład krwi, zmiany hormonalne podczas wysiłków fizycznych, nerki, wątroba, układ pokarmowy, termoregulacja podczas wysiłków fizycznych Wydolność fizyczna – podstawowe pojęcia Trening fizyczny – mechanizmy i efekty fizjologiczne Fizjologia bezczynności ruchowej Wysiłki fizyczne a choroby wewnętrzne – próby wysiłkowe	1.      wykłady 2.      „Wprowadzenie do fizjologii klinicznej” red. Stanisław Kozłowski, Krystyna Nazar 3.      “Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej” William F. Ganong 4.      “Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej” red. Władysław Traczyk, Andrzej Trzebski 5.      “Kieszonkowy atlas fizjologii” Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos