Gen- podstawowa jednostka dziedziczności; Jest odcinkiem DNA zawierającym w sobie informację
o budowie jednego białka (ściślej- o kolejności aminokwasów w pojedynczym łańcuchu polipeptydowym).
Allel- wariant jednego genu warunkujący przeciwstawność danej cechy.
Locus( w liczbie mnogiej loci)- miejsce genu w chromosomie.
Fenotyp- ogół uzewnętrzniających się cech morfologicznych, fizjologicznych, anatomicznych
i biochenicznych osobnika. Cechy fenotypowe powstają na skutek działania różnych genów, częściowo modyfikowanego przez środowisko.
Genotyp- ogół genów danego osobnika. Genotyp warunkuje fenotyp.
Genom- podstawowy komplet informacji genetycznej. Praktycznie pojęcie to oznacza haploidalny zespół chromosomów, czyli n.
Haploidalność- posiadanie pojedynczego genomu. Organizm haploidalny ma n chromosomów.
Diploidalność- posiadanie podwójnego genomu. Organizm diploidalny ma 2n chromosomów (praktycznie po 2 allele każdego genu).
Zygota- komórka powstała po połączeniu się komórki jajowej i plemnika. Zwykle jest diploidalna.
Homozygota- osobnik (może być nim pojedyncza komórka) posiadający jednakowe allele danego genu w chromosomach. Homozygoty wytwarzają zawsze gamety jednakowego typu. Homozygotyczność może dotyczyć jednego, kilku lub nawet wszystkich genów w organizmie.
Homozygota dominująca- sytuacja, gdy oba allele danego genu są dominujące. Osobnik może być homozygotą dominującą względem jednego lub kilku genów.
Homozygota recesywna- sytuacja, gdy oba allele danego genu są recesywne. Osobnik może być homozygotą recesywna względem jednego lub kilku genów.
Allel dominujący- taki, który ujawnia się w heterozygocie.
Allel recesywny- taki, który nie ujawnia się w heterozygocie.
Allele wielokrotne- allele danego lokus występujące w więcej niż dwóch alternatywnych formach; w organizmie diploidalnym mogą występować jedynie dwa alternatywne allele,
w populacji takich alleli warunkujących daną cechę może być więcej.
Dominacja zupełna- uwidacznia się w heterozygotach, jeśli z dwóch różnych alleli danego genu jeden maskuje obecność drugiego.
Dominacja niezupełna- uwidacznia się w heterozygotach, jeśli allel dominujący A nie maskuje całkowicie obecności allelu recesywnego.
Współdominowanie (kodominacja)- uwidacznia się w heterozygotach. Sytuacja, w której otrzymuje się „mieszaninę”, składająca się zarówno z cechy determinowanej przez dwa allele.
Linia czysta- zbiór osobników homozygotycznych względem danej cechy lub cech.
Krzyżówka testowa- krzyżówka heterozygoty Aa z homozygotą recesywną aa (zwykle
z pokolenia rodzicielskiego). W razie dominacji zupełnej taka krzyżówka pozwala stwierdzić heterozygotyczność analizowanego układu.
Rekombinacja- proces wymiany materiału genetycznego prowadzący do powstania nowych genotypów. Rekombinacja u organizmów wyższych jest wynikiem niezależnej segregacji genów i zjawiska crossing over podczas mejozy oraz losowego łączenia się gamet.
Kodon- trzy leżące obok siebie (kolejne) nukleotydy w DNA lub mRNA, stanowiące podstawowa jednostkę informacyjną, wyznaczającą jeden aminokwas lub sygnał zakończenia translacji.
Klon- grupa komórek lub organizmów o identycznych genotypach, powstałych w wyniku podziału jednej komórki lub przez podział jednego organizmu.
Liczba gamet, jaką utworzy dany osobnik:
2n gdzie: n – ilość układów heterozygotycznych
Liczba różnych genotypów jakie utworzy dany osobnik wyliczamy ze wzoru:
3n gdzie: n – ilość układów heterozygotycznych