OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ

24.02.2011

Literatura:
1. „Prawo cywilne i prawo handlowe w zarysie” – Prof. Katner
2. „Prawa autorskie i prawa pokrewne” – Barta, Markiewicz

PODSTAWOWE POJĘCIA:
a) dobra niematerialne
b) własność intelektualna sensu largo (znaczenie szerokie)
c) własność intelektualna sensu stricto (znaczenie wąskie) – prawa autorskie i prawa pokrewne
d) własność przemysłowa – wszystkie pozostałe dobra

CHRONIONE PRAWEM:

• Utwór – prawa autorskie

• Wynalazek – patent

• Wzór użytkowy – prawo ochronne na wzór użytkowy

• Wzór przemysłowy – prawo zrejestracji wzoru przemysłowego

• Znak towarowy – prawo ochronne na znak towarowy

• Oznaczenia geograficzne – prawo zrejestracji oznaczeń geograficznych

• Firma – prawo firmowe (do firmy)

NIE SĄ CHRONIONE

• Tajemnice handlowe

KATEGORIE DÓBR WŁASNOŚCI:

1. Utwory – każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnej charakterystyce, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia, sposobu wyrażania, np.: symbole matematyczne

2. Rozwiązania techniczne – to takie rozwiązania problemu, które muszą zostać osiągnięte za pomocą środków technicznych, np.: wynalazki, wzory użytkowe (małe wynalazki), topografia układów scalonych, wzory przemysłowe, projekty racjonalizatorskie

3. Oznaczenia – symbole graficzne, słowne, muzyczne, które nadają się do pełnienia wskazówki dla odbiorcy ( znaki towarowe – pozwalają odróżnić jednorodzajowe towary na rynku, nazwa- oznaczenie przedsiębiorstwa, firma – oznaczenia indywidualizujące dla tego, kto prowadzi daną działalność gospodarczą, oznaczenia geograficzne – pochodzenie towaru z danego rejonu geograficznego)

KLASYFIKACJA WEDŁUG KRYTERIÓW:
a) ładunku intelektualnego – czy do wytworzenia danego dobra niematerialnego potrzebny jest wysiłek intelektualny twórcy? Jeżeli nie, to mamy do czynienia z oznaczeniami.

b) przeznaczenia - czy dobro ma jakieś zastosowania w gospodarce?
tak- mamy do czynienia z oznaczeniami i rozwiązaniami technicznymi
nie – mamy do czynienia z utworami

• Konwencja paryska z 1883r – o ochronie własności przemysłowej

• Konwencja barmińska z 1886r – o ochronie dzieł literackich i statystycznych

Prawo własności przemysłowej – dobra, które nie mają zastosowania w przemyśle to własność intelektualna sensu stricte.

PODSTAWOWE ŹRÓDŁA PRAWA KRAJOWEGO:
1) Kodeks Cywilny Dz. U. z 1964r nr 16 poz 93 ze zmianami
2) Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 16.04.1993
3) Ustawa prawa o własności przemysłowej – reguluje dobra przemysłowe, które mogą być prawem handlowym.
4) Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 04.02.1994r

PRAWO AUTORSKIE:

• Przedmiot prawa autorskiego

• Prawa autorskie osobiste

• Prawa autorskie majątkowe

• Podmiot uprawniony:
  - twórca
  -inny podmiot – utwory pracownicze

• Ograniczenia praw autorskich
  - dozwolony użytek prywatny i publiczny

• Obrót prawami autorskimi

• Środki ochrony praw autorskich

UTWÓR- przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustanowiony w jakiejkolwiek postaci (uzewnętrzniony), bez względu na wartość, przeznaczenie, sposób wyrażania. Utworem nie są dokumenty urzędowe, akty i akty normatywne.

UTWORY NIEZALEŻNE – eksploatując utwór nie naruszamy praw autorskich innych osób. Twórczość samoistna.

OPRACOWANIA – należą do twórczości niesamoistnej.

ZBIORY UTWORÓW - układ, który stanowi przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze.

DZIEŁA ZBIOROWE – stworzone przez większą ilość osób, ale zainspirowanych przez producenta do stworzenia dzieła.

AUTORSKIE PRAWA OSOBISTE:
1) Prawo autorstwa do utworu
- osobiste:

• Chronią produkty

• Ściśle związane z daną osobą

• Dobra niezbywalne, niedziedziczne i niemajątkowe

• Chronione prawem osobistym

• Więź między autorem a dziełem

- majątkowe:

• Są zbywalne, majątkowe, dziedziczne

• Nie są ograniczone w czasie i trwają tak długo jak żyje twórca

• Wyłączność korzystania z dzieła oraz prawo rozporządzania utworem na wszystkich polach eksploatacji

• Prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu

2) Prawo do oznaczania utworu swoim nazwiskiem, pseudonimem, anonimowo
3) Prawo do nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystywania
4) Prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności. Tylko twórca ma prawo do udostępnienia utworu. W przypadku śmierci o publikacji bądź nie decyduje rodzina.
5) Prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

8. Autorskie prawa majątkowe:
- wyłączność korzystania z utworu na wszystkich polach eksploatacji
- prawo do rozporządzania na wszystkich polach eksploatacji
- prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu

Prawa autorskie powstają z chwilą ustalenia utworu (powstają bez rezerwacji) i są ograniczone czasowo.

9. Podmiot uprawniony:
- Prawa autorskie osobiste – twórca
- prawa autorskie majątkowe:
*twórca
* pracodawca
- utwór zbiorowy – producent lub wydawca

Uprawnienia pracodawcy – utwór pracowniczy
- utwór pracowniczy ……… (prawo należy do twórcy)
- utwór pracowniczy naukowy
- pracowniczy program komputerowy

Pracowniczy utwór naukowy:
- pracodawcą jest instytucja naukowa
- utwór powstał w wykonaniu obowiązków wynikających ze stosunku pracy
- utwór ma charakter naukowy

• Pierszeństwo publikacji:
  - 6 miesięcy od dostarczenia nie zawarto umowy albo w ciągu dwóch lat od przyjęcia nie opublikowano
  - prawo do wynagrodzenia
  - prawo instytucji do korzystania z materiału naukowego oraz udostępnienia utworu osobom trzecim.

Dozwolony użytek osobisty art. 23 praw autorskich:
- nieodpłatnie
- korzystanie z rozpowszechnionego utworu
- korzystanie z pojedynczych egzemplarzy
- własny użytek osobisty
- osoby pozostające w związku osobistym

Dozwolony użytek publiczny art. 23¹-35 pr. Autorskich
- użyczenie w prasie, radiu, telewizji w celach informacyjnych, art. 25
- przytaczanie fragmentów utworów udostępnionych podczas aktualnych wydarzeń w sprawozdaniach o tych wydarzeniach w granicach uzasadnionych celem informacji, art. 25
- w celach dydaktycznych lub prowadzenia badań przyznanych instytucjom naukowym i oświatowym, art. 27
- biblioteki, archiwa i szkoły w ramach pełnionej przez siebie działalności, art. 28

Prawo cytatu art. 29
- nieodpłatnie wykonywanie rozpowszechnionych utworów podczas uroczystości religijnych, imprez szkolnych i akademickich, art. 31
- właściciel egzemplarza utworu plastycznego może go publicznie wystawić jeśli nie wiąże się to z uzyskaniem korzyści, art. 32
- rozpowszechnianie utworów na stałe publicznie udostępnionych na ogólnie dostępnych drogach, parkach, placach, ale nie do tego samego użytku, art. 33
- zamieszczanie w encyklopediach i atlasach opublikowanych autorów plastycznych lub fotograficznych, jeżeli uzyskanie zgody twórcy napotyka na trudne do przezwyciężenia przeszkody, art.33, pkt 3

Prawo cytatu art. 29
- utwór wcześniej rozpowszechniony
- urywek utworu lun drobny utwór w całości
- ustawowo wskazany cel (wyjaśnienie, analiza krytyczna, nauczanie lub prawa gatunku twórczości)
- zakaz wprowadzania zmian
- podrzędna rola cytatu w stosunku do całości utworu
- wyraźnie oznaczony
- podany twórca, źródło

Obrót prawami autorskimi:

• Forma pisemna (art.. 53 i 67)

• Przejście praw z chwilą przyjęcia utworu, chyba że strony postanowią inaczej ( art. 55)

• Określone pola eksploatacji znana w chwili zawierania umowy

• Przedmiotem nie mogą być wszystkie utwory lub wszystkie utwory określonego rodzaju mające powstać w przyszłości (art. 41)

• Przeniesienie egzemplarza nie powoduje przeniesienie autorskich praw

Środki ochrony autorskich praw osobistych
- zaniechanie
- usunięcie skutków

Naruszenie zawinione
- suma pieniężna tytułem zadośćuczynienia
- suma pieniężna na wskazany cel społeczny

Środki ochrony autorskich praw majątkowych
- zaniechanie
- usunięcie skutków naruszenia
- naprawienie szkody:
* na zasadach ogólnych
* zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej wielokrotności opłaty licencyjnej
- wydanie uzyskanych korzyści
- ogłoszenie w prasie doświadczeń lub podanie do publicznej wiadomości orzeczenia
- zapłaty na rzecz Funduszu Promocji Twórczej jeżeli naruszenie zawinione w ramach działalności gospodarczej.

Własność przemysłowa:
- katalog otwarty dóbr własności przemysłowej
- katalog zamknięty dóbr własności przemysłowej chronionych prawem podmiotowym bezwzględnym
* wynalazek – patent (20 lat)
*wzór użytkowy – prawo ochronne na wzór użytkowy (10 lat)
* wzór przemysłowy – prawo z rejestracji ( max 25lat)
* znak towarowy – prawo ochronne (10 lat)
* oznaczenia geograficzne – prawo z rejestracji (brak terminów prawa)
* Topografia układów scalonych – prawo z rejestracji (10 lat)
* firma – prawo do firmy (prawo firmowe, nieograniczone w czasie)

Własność dóbr przemysłowych
- prawo czasowe – co do zasady
- prawo terytorialne
- prawo formalne
- oparte na zasadzie pierwszeństwa

Modele ochrony:
- prawo podmiotowe bezwzględne
- ochrona deliktowa na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
- art.3 : czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.

Oznaczenia:
- firma
- oznaczenie przedsiębiorstwa
- znak towarowy
- oznaczenie geograficzne

Znak towarowy:
- zmysłowa postrzegalność
- jednolitość
- samodzielność względem towaru
- graficzne przedstawienie

25.11.2010
Znak towarowy udzielany jest na 10 lat. Lego-klocki chronione prawem przemysłowym, początek utworu „Dla Elizy” jest znakiem towarowym. Nie da się przedstawić dźwięku graficznie.

Funkcje znaku towarowego:

• Oznaczenia pochodzenia

• Gwarancja, reklama – nie musi pełnić tych funkcji

Odróżniamy towary rozróżniając przedsiębiorców.
Jeżeli znak pełni funkcję gwarancyjną, to pełni również funkcję reklamową.

• Wskazuje na pochodzenie towaru od przedsiębiorcy w znaczeniu komercyjnym

• Wytworzony pod kontrolą uprawnionego

• Znaki muszą się od siebie różnić tak, by nie były mylone, gdy są nałożone na towary tego samego rodzaju, pochodzące od różnych przedsiębiorców

• Ochrona przed wprowadzeniem w błąd

Zdolność rejestracyjna:

• Potencjalna zdolność symbolu do odróżniania

• Konkretna zdolność odróżniająca – do odróżniania konkretnego towaru:
  -brak dostatecznych znamion odróżniających
  - nazwy rodzajowe
  - znaki opisowe – oznaczenia informacyjne
  - określenia, które weszły do języka potocznego, lub są zwyczajowo używane
  - w utrwalonych uczciwych praktykach handlowych

• Brak przeszkód rejestracji

Wtórna zdolność odróżniająca:
- odmowa udzielenia prawa ochronnego nie może nastąpić w szczególności, jeżeli przed datą zgłoszenia w UPRP znak ten nabrał w następstwie używania charakteru odróżniającego w przeciętnych warunkach obrotu (art. 130)

Przeszkody rejestracji:
- przeszkody bezwzględne
- naruszenie praw osobistych lub majątkowych
- naruszenie dobrych obyczajów
- oznaczenie wyłączone z komercyjnego użycia (godła, flagi, godło olimpijskie itp.)
- wprowadzenie w błąd np. co do własności towaru
- zgłoszony w złej wierze
- przeszkody względne

Kategorie znaków towarowych:
Podział ze względu na:

• Źródło nabycia ochrony
  - znaki zrejestrowane i niezrejestrowane

• Chronione funkcje
  - znaki zwykłe i renomowane

• Ilość podmiotów pierwotnie uprawnionych
  - znaki indywidualne i wspólne

09.12.2010
Treści prawa ochronnego
- sfera pozytywna – prawo wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na terenie Polski.
To prawo eksploatacji poprzez używanie, rozporządzenie prawem, udzielenie licencji
- sfera negatywna – prawo zakazu wkraczania w wyłączność skierowanie wobec osób trzecich.

Sfera pozytywna prawa:
- ograniczona zasadą specjalizacji – używanie znaku identycznego z zarejestrowanym (lub różniącego się elementami nie decydującymi o odróżniającym charakterze) dla towarów wskazanych w rejestracji.

Sfera negatywna:
- identyczny znak dla towarów identycznych
- identyczny znak dla towarów podobnych
- podobny znak dla towarów identycznych
- podobny znak dla towarów podobnych
- znaki renomowane: znaki identyczne lub podobne dla towarów niepodobnych – przełamanie zasady specjalizacji.

zakresy sfery pozytywnej i negatywnej nie są tożsamościowe.

Sfera pozytywna:

• Prawo i obowiązek rzeczywistego używania znaku towarowego zarejestrowanego dla wskazanych towarów.

Przykłady używania – art. 154 pwp.

• Umieszczanie znaku na towarach i wprowadzenie do obrotu , import, eksport

• Umieszczanie znaku na dokumentach handlowych

• Posługiwanie się znakiem w reklamie

Rzeczywiste używanie:

• Towar musi być wprowadzony do obrotu

• Niedwuznaczne

• Zgodne ze specjalizacją

• W celu zarobkowym

Skutek nieużywania:

• Brak używania przez nieprzerwany okres

• 5 lat

• Brak usprawiedliwionych powodów

• Wygaśnięcie prawa

• Utrata wyłączności używania

Ograniczenie prawa:

• Terytorialne

• Czasowe

• Wyczerpanie prawa

• Nie można zakazać używania innym
  - ich nazwisk lub adresu
  - ograniczeń ogólnoinformacyjnych, opisowych
  - zarejestrowane oznaczenia jeśli jest to konieczne dla wskazania przeznaczenia towaru
  - zarejestrowanie oznaczenia graficznego

Naruszenie prawa ochronnego:

• Ochrona przed ryzykiem pomyłki

• Reprodukcja

• Imitacja – niedozwolone naśladownictwo

• Ochrona przed pasożytnictwem
  - znaki renomowane
  - brak usprawiedliwienia dla używania znaku
  - możliwość osiągnięcia nienależnej korzyści
  - szkodliwość
  - szkodliwość dla odróżniającego charakteru

Reprodukcja:
- identyczność towarów i znaków
- bezprawność używania
- nie wymaga się udowodnienia ryzyka konfuzji

Imitacja:
- ochrona w granicach podobieństwa
- bezprawność używania
- należy udowodnić ryzyko konfuzji

Bezprawność:
- niezgodność zachowania z szeroko rozumianym porządkiem prawnym
- brak skutecznego tytułu
- używanie w zakresie wyłączności uprawnionego

Ryzyko konfuzji:

• Zachodzi gdy:
  - kupujący nie dostrzega różnic, przekonany nabywa towar oryginalny
  - kupujący dostrzega różnice ale ze względu na podobieństwo zakłada, że towary pozostają pod kontrolą uprawnionego.
  - ze względu na renomę znaku wystarczy jedynie skojarzenie znaków, co przesądza o wyborze towaru oznaczonego znakiem fałszywym.

Wypadkowa podobieństwa towarów i znaków:
- im większe podobieństwo towaru, tym może być odleglejsze podobieństwo znaków.

Ocena podobieństwa znaków:

• Porównanie znaków „jako takich”

• Ogólne wrażenie – cena syntetyczna

• Płaszczyzna słuchowa, wizualna, znaczeniowa

• Decydują elementy zbieżne a nie różnice

• Renoma znaku

• Uwzględnienie warunków nabycia towaru

20.01.2011

Ocenia podobieństwa towarów:

• Aktualne praktyki handlowe

• Komplementarność

• Sposób dystrybucji

• Klasyfikacja nicejska – jedynie pomocniczy charakter

Ocena podobieństwa z punktu widzenia modelowego kupującego:

• Wzorzec obiektywny

• Dobrze poinformowany

Ochrona poza granicami specjalizacji:

• Znaki renomowane

• Brak usprawiedliwienia dla sprzedawania znaku

• Skutki:
  - możliwość osiągnięcia niezależnej korzyści
  - szkodliwość dla renomy
  - szkodliwość dla odróżniającego charakteru

Roszczenia:

1. Zaniechanie

2. Usunięcie skutków przez podanie do publicznej wiadomości całości lub części orzeczenia lub informacji o orzeczeniu, orzeczenie o wycofaniu lub zniszczenia

3. Wydanie bezpodstawne uzyskanych korzyści

4. Naprawienie szkody w razie zawinionego naruszenia:
   - zapłata odszkodowania
   - zapłata sumy odpowiadającej opłacie licencyjnej.

Ustalenie prawa:

• Unieważnienie

• Udzielenie wbrew ustawowym warunkom

• Wygaśnięcie
  - upływ okresu ochrony
  - zrzeczenie się prawa
  - nieużywanie w sposób rzeczywisty
  - utrata zdolności odróżniającej
  - znak stał się mylący
  - wykreślenie z rejestru podmiotu uprawnionego

Wspólny znak towarowy:

• Rozporządzenie o znaku towarowym wspólnoty

• OHIM – Urzędy Harmonizacji ds. Rynku Wewnętrznego (mieści się w Hiszpanii)

• Jednolity charakter

• Cały obszar wspólnoty

• Autonomiczny charakter

• Konwersja zgłoszenia

Rejestracja międzynarodowe:

• Porozumienie Madryckie (1891r) i protokół Madrycki (1989r)

• WIPO za pośrednictwem urzędów krajowych

• Jeden wniosek rejestracyjny

• Zgłoszenie lub zarejestrowanie w urzędzie krajowym

• Rejestracja międzynarodowa = zgłoszenie znaku we wskazanych państwach

• Decyzja państwa wyznaczonego 12 (18) miesięcy

• Ochrona krajowa

• Zależność rejestracji międzynarodowej od znaku krajowego.

Firma:

• Kodeks cywilny art. 43²-43¹⁰

• Oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorcę

• Każdy przedsiębiorca musi mieć firmę

• Dobro niezbywalne

• Nie jest składnikiem przedsiębiorstwa

• Dobro o charakterze mieszanym i osobisto-majątkowe

• Indywidualizuje przedsiębiorcę o pośrednio wskazuje na działalność gospodarczą

Budowa firmy:
- korpus
- dodatek obligatoryjny
- dodatek fakultatywny