Szkodliwość danego czynnika oraz rozmiar i znaczenie powstałego zaburzenia dla rozwijającego się dziecka zależy od:

• właściwości organizmu matki oraz łożyska

• właściwości konstytucyjnych dziecka, które czynią dziecko bardziej lub mniej odpornym na działające czynniki uszkadzające

• okresu rozwojowego, w którym dany czynnik zadziałał

• innych czynników, które zadziałały wcześniej, lub w tym samym czasie, które zwiększają działanie głównego czynnika negatywnego

• siły, rodzaju, długości czasu działania czynnika uszkadzającego

Im wcześniejszy etap w rozwoju, tym szybsze tempo wzrostu, intensywne dojrzewanie, słabsza obrona kosmówkowa lub łożyskowa oraz słabsza odporność dziecka, stąd bardziej rozległe i poważne efekty patogenne działających czynników, które mogą zaburzyć kształtowanie się tego, co zostało dziedzicznie przekazane (okresy krytyczne)

Czynniki szkodliwe –leki

ASPIRYNA – zbyt duże ilości mogą powodować poronienia, krwawienia, problemy noworodka z oddychaniem

BARBITURATY (środki nasenne) – mogą powodować problemy dziecka z oddychaniem

DES (lek zapobiegający poronieniom) – może powodować raka szyjki macicy i pochwy u kobiety, a u dziecka anomalie narządów płciowych u obu płci

IZORETYNA (przy leczeniu wysypek) – może powodować zniekształcenia głowy i uszu, uszkodzenia serca i centralnego układu nerwowego, problemy z zachowaniem

TALIDOMID - może powodować deformacje kończyn, deficyty sensoryczne, uszkodzenia narządów wewnętrznych, śmierć

FENYTOINA (lek rozkurczowy) - trzykrotny wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia wad serca i zahamowania wzrostu

STREPTOMYCYNA - może powodować utratę słuchu

TETRACYKLINA – może powodować plamy na zębach, może wpływać na rozwój kości

Czynniki szkodliwe – narkotyki

KOKAINA I CRACK– może powodować zahamowanie wzrostu, przedwczesny poród, drażliwość noworodka, syndrom głodu narkotycznego

HEROINA I METADON – mogą powodować zahamowanie wzrostu, przedwczesny poród, drażliwość noworodka, syndrom głodu narkotycznego, syndrom nagłej śmierci

LSD I MARIHUANA - Przy znacznych ilościach – prawdopodobny powód przedwczesnych porodów i zahamowań wzrostu, uważane za przyczynę odrywania się kawałków chromosomów, ale efekt ten nie jest pewny

Czynniki szkodliwe związane z matką

WIEK - nastoletnie matki oraz kobiety powyżej 35 roku życia mają dzieci z niższą wagą urodzeniową niż matki w optymalnym wieku rozrodczym, prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z syndromem Downa rośnie wraz z wiekiem

ALKOHOL – może powodować uszkodzenia mózgu, serca, zahamowanie wzrostu, opóźnienie umysłowe, płodowy zespół alkoholowy

CUKRZYCA - trzykrotny wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia wszystkich typów wad wrodzonych, nie wyłączając takich jak: bezmózgowie, rozszczepienie kręgosłupa, wady wrodzone serca

NIEDOŻYWIENIE - wzrost prawdopodobieństwa zahamowania wzrostu, wcześniactwo, kłopoty z koncentracja uwagi, małe zdolności społeczne, szczególnie wtedy gdy matka była niedożywiona w okresie poprzedzającym ciążę

FENYLOKETONURIA - opóźnienia rozwojowe mózgu i głowy, opóźnienie umysłowe, wady serca

TYTOŃ - zahamowanie wzrostu, wcześniactwo

Czynniki szkodliwe – infekcje

AIDS - wrodzone deformacje, dziecko bezbronne wobec infekcji

CYTOMEGALOWIRUS - głuchota, ślepota, anomalie rozwoju głowy i mózgu, opóźnienie umysłowe

LISZAJE - opóźnienie umysłowe, uszkodzenie oczu, śmierć

RÓŻYCZKA - opóźnienie umysłowe, uszkodzenie oczu, głuchota, wady wrodzone
SYFILIS - opóźnienie umysłowe, poronienie, ślepota, głuchota, śmierć
TOKSOPLAZMOZA - anomalie rozwoju głowy i mózgu, opóźnienie umysłowe

Zagrożenia środowiskowe

OŁÓW - poronienie, anemia, opóźnienie umysłowe

RTĘĆ - anomalie rozwoju głowy i mózgu, brak koordynacji motorycznej, opóźnienie umysłowe,

PCV – zahamowanie wzrostu

PROMIENIOWANIE - białaczka, anomalie rozwoju głowy i ciała, rak, zmiany genetyczne, poronienie, urodzenie martwego dziecka