FLAWONOIDY

• Są najważniejszą grupą zaliczaną do polifenoli.

• Są związkami organicznymi.

• Substancje stałe zwykle w żółtym kolorze, rzadziej bezbarwne.

• Często mają budowę glikozydową.

• Podstawową strukturę flawonoidów stanowi tetra cykliczny układ flawonów.

• Występują w organach roślinnych, nadają im barwę i chronią przed szkodliwym promieniowaniem UV.

• Stanowią naturalną grupą insektycydów i fungicydów, czyli mają właściwości owadobójcze i grzybobójcze.

• W postaci glikozydów są rozpuszczalne w wodzie i alkoholu, natomiast w psotaci wolnej są nierozpuszczalne.

1. Flawony → apigenina, chryzyna, witekstyna, diosmina, lutealina)

2. FLAWONOLE → (kamferol, kwercytyna, rutozyd, hiperozyd, mirycetyna, ramnetyna)

3. FLAWONONY → (hesperdyna, hesperetyna, naryngeina)

4. FLAWONOLE → (taksyfolina, pinobanksyna)

5. IZOFLAWONY → (genisteina, formononetyna)

6. BIFLAWONOIDY → (bilobetyna, gingetyna)

7. CHALKONY

8. DIHYDROCHALKONY

9. FLAWONODIOLE

10. IZOFLAWONOIDY

11. FLAWONOGLIKANY

12. ANTOCYJANIDYNY

13. ANTOCJANY

SUROWCE FLAWONOIDOWE

• ziele skrzypu

• ziele dziurawca

• ziele fiołka trójbarwnego

• ziele nawłoci

• ziele rdestu ostrogorzkiego

• liść miłorzębu japońskiego

• liść brzozy

• kwiat bzu czarnego

• kwiatostan kocanek

• kwiatostan głogu

• kwiat lipy

• kwiat jasnoty białej

• koszyczek rumianku

• owoc głogu

• owoc ostropestu plamistego

FARMAKOLOGICZNE DZIAŁANIE FLAWONOIDÓW:

• uszczelniają naczynia krwionośne, zmniejszają ich przepuszczalność (rutozyd)

• poprawiają przepływ krwi przez naczynia wieńcowe

• obniżają ciśnienie krwi i działają hipotensyjnie (bilobetyna)

• spazmolitycznie – rozkurczające na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg żółciowych (likwirytyna)

• spazmolitycznie na drogi moczowe (apigenina)

• Antyagregacyjnie na płytki krwi (bilobetyna)

• p/zapalnie (kapigenina)

• hepatoprotekcyjnie (sylimaryna)

• antyalergicznie (kwercytyna)

• estrogenne

• Antyoksydacyjne i przeciw wolnym rodnikom (zielona herbata, bajkalina, rutyna, hiperozyd, hiperdydyna)

• Profilaktyka nowotworów, w miażdżycy, w okresie menopauzy, jako środki odtruwające i promienioochronne.

ANTOCJANY – są to barwniki rozpuszczalne w wodzie, które nadają fioletowo – niebieską lub czerwoną barwę organom roślinnym. Barwa ta zależy od pH roztworu w którym się znajdują. W pH kwaśnym są czerwone, a w zasadowym niebieskie i fioletowe. Na barwę mają też wpływ jony metali ciężkich, z którymi większość antoganów tworzy barwne kompleksy. Mają budowę glikozydową. Pod względem biochemicznym są zaliczane do flawonoidów. Są słabymi zasadami.

Działanie farmakologiczne:

• p/wolno rodnikowo, antyoksydacyjnie

• wzmacniają i uszczelniają naczynia krwionośne

• działają p/zapalnie i p/obrzękowo

• p/zakrzepowo

• poprawiają ukrwienie w oku

• wpływają na ostrość widzenia

Zastosowanie:

• w zaburzeniach mikrokrążenia obwodowego

• zaburzenia krążenia w gałce ocznej, zaburzenia widzenia

• w przypadku kruchości naczyń włosowatych

• w zmianach naczyń krwionośnych wywołanych cukrzycą

• w miażdzycy

Surowce antycjanowe:

Kwiaty malwy i bławatka.

Owoce: bzu czarnego, borówki czernicy, aronii, porzeczki czarnej, winogron

PROANTOCJANIDYNY – związki bezbarwne, które stanowią grupę pośrednią między flawonami, a antycyjanami. Pod wpływem kwasów mogą przejść w barwne antocyjanidyny.

Działanie:

• antyoksydacyjne, p/wolno rodnikowe

• ochronne

• wzmacniająco, uszczelniająco na naczynia krwionośne

• p/zakrzepowo

• p/miażdzycowo

Surowce:

• zielona herbata

• owoce, liście i kwiaty głogu

• owoc dzikiej róży

• owoc jabłka

Garbniki jako związki polifenolowe - budowa, podział oraz ich działanie farmakologiczne.

1. Właściwości fizyko-chemiczne garbników.

• związki chemiczne o charakterze polifenoli mające bardzo różną budowę chemiczną

• Dobrze rozpuszczalne w wodzie i innych rozpuszczalnikach polarnych

• Substancje stałe

• Odczyn słabo kwaśny

• Zdolność do garbowanie surowej skóry zwierzęcej na trwałą skórę przemysłową. (doprowadzają do koagulacji białka, tworząc kompleksy z białkami i włóknami kolagenowymi)

• Mają zdolność do strącania białek oraz do tworzenia osadów z metalami ciężkimi, przez to mają właściwości odtruwające.

• Mają zdolność do aglutynacji czerwonych krwinek, przez co stymulują powstawanie skrzepu.

• Tworzą reakcję barwną (jasno-zieloną) z solami żelaza.

2. Podział garbników pod względem budowy chemicznej:

1. Hydrolizujące (galotaniny, elagotaniny)

• Mają charakter związków estrowych.

• Zbudowane są z 1 cząsteczki cukru (np.glukozy) oraz kilku cząsteczek fenolokwasu.

• W wyniku ich hydrolizy otrzymuje się odpowiedni cukier oraz fenolokwas galasowy.

• Galotaniny; estry kwasu galusowego; 5,6 cząsteczek fenolokwasu i cukru (zwykle glukozy)

• Elagotaniny; estry kwasu elagowego i cukrów (zwykle glukozy)

1. Niehydrolizujące (skondensowane i katechinowe)

• Nie hydrolizują.

• Są polimerami

• Są cząsteczkami opartymi na strukturze katechiny i proantocyjanidyny.

• Nie mają zdolności do wiązania z białkami.

• W wyniku kondensacji katechiny i proantocyjanidyny dochodzi do powstania polimerów o masie cząsteczkowej powyżej 200, które wykazują właściwości garbników. Dalsza polimeryzacja prowadzi do powstania nierozpuszczalnych w wodzie FLOBAFENÓW (inaczej czerwonych garbników, które już nie mają właściwości garbnikujących.)

• Zjawisko nadmiernej kondensacji (polimeryzacji) jest odpowiedzialne za stopniowe starzenie się części surowców garbnikowych i prowadzi z czasem (14, 16 m-cy) do znacznego nawet 50% obniżenia ich wartości leczniczych.

3. Surowce garbnikowe:

• Garbniki z reguły gromadzą się w większych ilościach w korze, korzeniach, kłączach (np. kłącze rdestu wężownika.) i liściach ( liść poziomki, orzecha włoskiego)

• kora dębu (Quercus cortex)

• kłącze pięciornika (tormentillae rhizoma)

• złącze wężownika (bistortae rhizoma)

• Owoc borówki czernicy (myrtilli fructus)

• Liść orzecha włoskiego (juglandis folium)

• Liść poziomki

• korzeń retanii

• ziele rzepiku

• kora i liść oczaru wirgińskiego

• dębianki (gallae)

4. Częściowo garbnikowe:

• liść herbaty

• liść grusznicy

• liść mącznicy

• liść szałwii

• liść rozmarynu

• ziele szantu

• korzeń rzewienia

• kora wierzby

5. Przykłady związków garbnikowych

• Tanina (kwas taninowy)

• jest najczęściej stosowanym w lecznictwie garbnikiem. Zbudowana z kwasu galusowego połączonego z glukozą.

• Otrzymuje się ją z dębianek zbieranych z liści dębu.

• Stosuje się ją zewnętrznie najczęściej w postaci 0,5%-2,0% roztworów wodnych na uszkodzenia, pęknięcia, krwawienia skóry i błon śluzowych; w hemoroidach, nieżytach odbytu i upławach.

• Wykazuje działanie ściągające, przeciwzapalne, hamuje drobne krwawienia.

• Nie stosować na duże powierzchnie - uszkadza wątrobę i naczynia włosowate.

• Tanalbina

• połączenie kwasu taninowego z białkami

• Ma łagodniejsze działanie ściągające.

• Może być stosowana zew. i wew. jako np. środek przeciw biegunkowy.

• Przedawkowanie może uszkodzić błonę śluzową jelit.

• Nadużywanie prowadzi do zaparć.

6. Typy działania farmakologicznego garbników.

1. Mają zdolność do tworzenia kompleksów z białkami - wynikają z tego ich właściwości ściągające, przeciw zapalne, przyśpieszające gojenie. Wówczas na powierzchni skóry czy błon śluzowych tworzy się rodzaj ochronnej powłoki, co przyśpiesza regenerację skóry i błon śluzowych.

zew. w stanach zapalnych, otarciach, oparzeniach, owrzodzeniach, odleżynach, świądzie.

wew. w biegunkach

2. Przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybicznie, antyseptycznie. Garbniki działają bezpośrednio na drobnoustroje niszcząc?przechwytując? ich białka, są bardzo aktywne w G(+) i także bakterii helicobacter pyroli to G(-), aktywne w stosunku do grzybów patogennych.

wew. w zakażeniach przewodu pokarmowego, w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy.

3. Przeciwwirusowe, w stosunku do wirusa opryszczki i wirusa grypy. Wiążą się z białkami kapsydu.

4. Antyoksydacyjne , przeciw wolnorodnikowe, działają na starzenie się, garbniki skondensowane.

5. Właściwości odtruwające, regulujące procesy przemiany materii; wynikają ze zdolności do tworzenia kompleksów z jonami metali ciężkich, umożliwiają ich wchłanianie z żołądka.

6. Przeciw krwotoczne, mają zdolność aglutynacji czerwonych krwinek; zmniejszają krwawienie

7. Działanie anty-mutagenne, przeciwnowotworowe:

• EPIGALOKATECHINA - występuje w zielonej herbacie, hamuje rozwój nowotworów hamowanych indukowanych promieniowaniem. Hamuje rozwój przewodu pokarmowego i okrężnicy? wtf? :D Chyba że raka tutaj.

• AGRIMONI w zielu rzepika; hamujące rozwój mięsaka tkanek miękkich

7. Opis działania i wskazań do stosowania ważniejszych surowców garbnikowych.

• Kora dębu (zawiera katechinę, elagotaninę, kw. fenolowe (elusowy, elagowy, flawonoidy i węglowodany)

dz. ściągająco na błony śluzowe i skórę, bakteriobójcze na florę jamy ustnej, przewodu pokarmowego i skóry. Unieczynnia toksyny bakteryjne i zmniejsza przepuszczalność naczyń krwionośnych (drobne krwawienia).

wew. Biegunki, zaparcia, nieżyty żołądka

zew. płukanie jamy ustnej w stanach zapalnych, małe rany, wypryski, stany zapalne pochwy i sromu, hemoroidy, jako składnik kąpieli w nadmiernej potliwości dłoni i stóp.

Quercol, Vaginal, Vagoflos, Enterosol, Dentosept.

• Kłącze wężownika (zawiera garbniki, oraz garbniki katechinowe, kwasy fenolowe (galusowy, elagowy) i skrobie.

dz. ściągające, p/biegunkowe, antyseptyczne, tamujące krwawienia.

wew. w biegunkach w przewlekłych nieżytach jelit i żołądka, zatruciach pokarmowych, w zakażeniach salmonellą,

zew. w postaci płukanek, zapalenia jamy ustnej i gardła, upławy, stany zapalne pochwy i sromu, oparzenia, owrzodzenia, hemoroidy, nadmierna potliwość.

• Kłącze pięciornika (skład garbniki katechinowe, proantacyjanidyny, kw. elagowy i chininowy oraz tormentilowy)

Wyciągi alkoholowe i wodne (silnie ściągająco, działają przeciw zapalnie i hamują krwawienie)

Płukanki błony śluzowej i gardła.

wew. krwawienia z przewodu pokarmowego

zew. płukanki, kompresy na uszkodzoną skórę i oparzenia

Tormentilae Tinctura - tomacol; mieszanki ziołowe, fitomix,Taminosan, płyny do płukania jamy ustnej - paradentosol, czopki, hemorol.

• Liść orzecha włoskiego (zawiera elagotaniny, flawonoidy, kwertycynę, vit C, kw. fenolowe (galusowy i kawowy)

dz. ściągające, p/bakteryjne.

wew. w nieżytach żołądka, jelit, biegunki, krwawienia z przewodu pokarmowego

zew. w stanach zapalnych skóry, nadmierna potliwość stóp i dłoni, stany zapalne jamy ustnej i gardła.

Farmakognozja wykład II

1. FENOLOKWASY(kwasy fenolowe)

- Metabolity wtórne (swoją budową przypominają alkohole).

- Należą do kwasów (słabych).

- W surowcach pochodzenia roślinnego mogą występować w formie wolnej bądź związanej z innymi substancjami – depsydy. Mogą też występować w postaci glikozydów.

a) KWAS KAWOWY – b. często występuje w roślinach.

Właściwości:

-p/zapalne -p/bakteryjne -p/grzybicze -antyoksydacyjne

-immunotropowe -hepatoprotekcyjne -gonadotropowe

*hydroksylowe i metoksylowe pochodne kwasu kawowego:

<>KWASY SALWIANOLOWE

Właściwości:

-p/wolnorodnikowe -usprawniają przepływ naczyń wieńcowych

-p/miażdzycowo -obniżają ciśnienie krwi

-hepatoprotekcyjnie

b) KWAS FERULOWY:

Właściwości:

-p/zapalne -p/bakteryjne -antyoksydacyjne -hepatoprotekcyjnie

-p/grzybiczo -p/nowotworowo -p/zakrzepowo

-w leczeniu alzheimera (k. ferulowy wraz z flawonoidami inhibują amyloidy, które są składnikiem „blaszek starczych”, które są jedną ze zmian morfologicznych w mózgu osób z alzheimerem.

c) KWAS CHLOROGENOWY (kwas kawowy + kwas chinowy (depsyd):

Właściwości:

- zwiększa wydzielanie kwasu żołądkowego oraz kwasu solnego w żołądku

- pobudza perystaltykę jelit

-żółciopędne -p/bakteryjne -p/wirusowe -antyoksydacyjne -p/nowotworowe

-działa uspokajająco na OUN

d) KWAS ROZMARYNOWY(depsyd kwasu kawowego + kwas alfahydroksydihydrokawowy)

Właściwości:

-antyoksydacyjne -p/wolnorodnikowe -antyalergiczne -p/wirusowe

-zwalcza wirusa opryszczki HSV1, retrowirusy

-stosuje się w nadczynności tarczycy

-żółciopędnie -choroby ukł. Krążenia na tle miażdzycowym

- zapobiega chorobom nowotworowym

-używany jako przyprawa

e) POZOSTAŁE FENOLOKWASY:

- kurkumina; p/nowotworowo, p/zapalnie

- kwas cykoriowy; wirusostatycznie, żółciopędnie

- cynaryna; zółciopędnie, ujemnie na cholesterol i lipidy

- kwas cetrarowy; bakteriostatycznie

SUROWCE FENOLOKWASOWE

- korzeń i ziele jeżówki purpurowej (ehinacea)

- korzeń cykorii podróżnik

- liść i ziele karczocha zwyczajnego

- korzeń szałwii czerwonokorzeniowej

- liść rozmarynu lekarskiego.

Kumaryny ich budowa rodzaje i działanie

-Mają charakterystyczny zapach wysuszonego siana.

-Związki organiczne, pochodne kwasu kumarynowego lub estry hydroksykwasów.

-Właściwości fizyko-chemiczne: substancje lotne, ich rozpuszczalność w wodzie zależy od ich budowy chemicznej. Dobrze rozpuszczalne w rozp. Chemicznych. W przyrodzie występują w postaci wolnej, lub związanej glikozydowo – glikozydy kumarynowe.

-Dzielimy je na 3 grupy:

*kumaryny; mają szkielet zasadniczy benzoalfapiron

*furanokumaryny; mają szkielet zasadniczy benzoalfapironowy skondensowany z pierścieniem furonowym

*piranokumaryny; mają szkielet zasadniczy benzoalfapironowy związany z pierścieniem pironowym

I. Ważniejsze kumaryny:

a) KUMARYNA (ziele nostrzyka żółtego; marzanka wodna)

Działanie:uspokajające, spazmolityczne, p/obrzękowe, p/bakteryjne, silnie toksyczne (rakotwórcze) środek zapachowy

b) UMBELIFERON (rumianek pospolity, ziele bożego drzewka)

Działanie: światłochronne

c) HERNIARYNA (rumianek pospolity, połonicznik nagi)

Działanie: światłochronne i rozkurczające mięśnie gładkie

d) ESKULETYNA Eskulina (kora kasztanowca, kora jesionu wyniosłego, cykoria podróżnik)

Działanie: światłochronne, uszczelniająco na naczynia (żylaki, hemoroidy)

e) FRAKSETYNA Fraksyna (kora kasztanowca, kora jesionu)

Działanie:moczopędne, p/reumatyczne, p/dnowe, żółciopędne

f) DIKUMAROL (powstaje w gnijącym sianie)

Działanie: silnie p/zakrzepowo.

g)SKOPOLETYNA skopolina (korzeń pokrzyku wilczej jagody, ziele rdestu ptasiego, korzeń mlecznicy, liść bluszczu)

Działanie: spazmolityczne, p/zakrzepowo, hipotensyjnie, hamuje krzepnięcie zależne od vit A

h) KUMESTROL (u roślin z rodziny bobowatych np. Lucerna)

Działanie: estrogenne

i) AFLATOKSYNY – wytwarzane przez grzyby pleśniowe, które działają rakotwórczo, mutogennie, tetragennie, heptotoksycznie. Są przyczyną klątwy faraonów :)

II. FURANOKUMARYNY dzielą się na:

a) Typ Psoralenu 6-7 atomów węgla

• Solaren (w korzeniu lubczyku)

DZ. fotouczulające dość toksyczny, rzadko stosowany w lecznictwie

• Bergapten (występuje w owocach aminka większego, w korzeniu selera)

DZ. działa fotouczulająco, w leczeniu bielactwa i łuszczycy

• Ksantotoksyna (owoc aminka większego, ziele ruty zwyczajnej)

DZ. bielactwo, łuszczyca skórna

• Izopimpinelina (w aminku większym, w zielu ruty)

DZ. fotouczulające

b) Typ angelicyny 7-8 atomów węgla

Angelicyna (korzeń arcydzięgla)

DZ. depresyjie na OUN, spazmolitycznie

• Izobergapten (korzeń biedrzeńca)

DZ. rozkurczowo na przewód pokarmowy i nerki.

III. WAŻNIEJSZE PIRANOKUMARYNY

a) wisnadyna, samidyna, dihydrosamidyna (owoc aminka egipskiego)

DZ. rozszerzająco na naczynia wieńcowe serca, rozkurczająco na przewód pokarmowy i drogi moczowe, oraz oskrzela, zmniejsza stężenie cholesterolu i lipidów we krwi. W astmie, dychawicy oskrzelowej, kamicy żółciowej oraz nerkowej, na naczynia wieńcowe

Ważniejsze surowce kumarynowe:

- W owocach, korzeniach i nasionach roślin należących do kasztanowatych, bobowatych, selerowatych, rutowatych, psiankowatych, w trawach paprociach i grzybach.

Steroidy

Tu czegoś brak:P

Budowę steroidową u roślin mają również fitosterole, glikozydy nasercowe i saponiny.

1. Fitosterole →

• są składnikami błon komórkowych komórek roślinnych.

• Otrzymywane są z frakcji niezmydlających olejów

• Mają w swoich pierścieniach wiązania podwójne

• Związki nienasycone, ale można dokonać ich uwodnienia i wówczas otrzymuje się nasycone fenony czyli tzw. stanole (stanole mają właściwości p/miażdzycowe).

^Sitosterol (forma alfa, beta, gamma)

Właściwości: p/miażdżycowe, p/zakrzepowe, endogenne, p/gorączkowe, p/nowotworowe, wpływa na stan skóry i paznokci, pobudza regenerację naskórka, p/trądzikowo, p/zapalnie

^Stigmasterol (z nasion soi, fasoli indyjskiej, w brokułach, selerze)

Właściwości: Wykorzystywany do syntezy niektórych hormonów.

^Ergosterol (w grzybach, najczęściej drożdżach)

Właściwości: produkt wyjściowy do syntezy vit. D

2. Glikozydy nasercowe →

• Pod względem chemicznym należą do steroidów.

• Składają się z części cukrowej tzw. glikonu i mogą go stanowić od 1 do 4 cząsteczek cukru i części niecukrowej tzw. aglikonu którym jest pierścień laktamowy.

• W zależności od pierścienia wyróżnia się 2 grupy glikozydów:

  • kardenolidowe (kardenolidy) zawierają 5 -cio członowy pierścień laktamowy.

  • Bufodienolidy, zawierają 6-cio członowy pierścien laktamowy.

Podział ze względu na rozpuszczalność:

• hydrofilne; dobrze rozpuszczają się w wodzie, ale b. słabo wchłaniają się z przewodu pokarmowego, więc muszą być podawane dożylnie.

• Lipofilne; które dobrze rozpuszczają się w tłuszczach i można je podawać doustnie

Działanie glikozydów nasercowych:

• inotropowo dodatnio (wzmacniają siłę skurczu serca)

• chronotropowo ujemnie (zwiększają objętość wyrzutową serca)

• zwalniają cykl serca

• zwiększają napięcia mięśnia sercowego podczas skurczu

• zwiększają pobudliwość serca na bodźce

• zwiększają przepływ krwi przez nerki

• moczopędnie, zmniejszają obrzęki

Wskazania:

• Niewydolność mięśnia sercowego

• zaburzenia krążenia

• nadciśnienie tętnicze

• obrzęki

• migotanie przedsionków

• arytmia

Surowce kardenolidowe:

• liść naparstnicy wełnistej ( lanatozyd A,B,C, digoksyna, digitoksyna) wycofane → kumulują się w sercu, mała rozpiętość między dawką toksyczną a leczniczą.

• Liść naparstnicy purpurowej (digitoksyna, gitoksyna, purpurea glikozydy A,B) inotropowo dodatnie, chronotropowo ujemnie w formie wyizolowanych sub. czynnych→ kumulują się w sercu, mała rozpiętość między dawką toksyczną a leczniczą.

• Ziele miłka wiosennego (adonitoksyna → na mięsień sercowy)

• ziele konwalii majowej (convalatoksyna → na mięsień sercowy, moczopędnie)

• nasiona strofantusa (strofantyna) → nasercowo

• liście oleandru pospolitego (oleandryna) → nasercowo

• cebula morska (proscyladryna, scylaren)

IRYDOIDY

Właściwości fizyko-chemiczne: stałe lub ciekłe. Krystaliczne lub bezpostaciowe. Są stosunkowo nietrwałe i łatwo rozpadają się podczas suszesznia surowca.

Podział:

• Proste irydoidy

• Glikozydy irydoidowe

• Sekoirydoidy

• Irydoidy estrowe (walepotriaty)

Działanie: uspokajające (walepotriaty np.kozłek lekarski), pobudzanie łaknienia (korzeń goryczki), p/bólowo, p/zapalnie, obniżenie ciśnienia krwi i poziom cholesterolu, oraz poziom cukru we krwi, p/nowotworowe, immunotropowe, p/wirusowe

Ważniejsze irydoidy i surowce irydoidowe, oraz ich działanie:

1. Glikozydy Irydoidowe:

• Aukubina (ziele świetlika, liście babki lancetowatej); p/baketrynie, p/zapalnie, wewnętrznie ochronnie na wątrobę i spazmolitycznie

• Katalpozyd (liście babki, kwiaty dziewanny); moczopędnie

• Katalpol (liście babki, kwiaty dziewanny); spazmolitycznie

• Harpagozyd (korzeń charkorośli rozesłanej); w leczeniu chorób reumatycznych, p/zapalnie, p/bólowo

• Werbenalina (ziele werbeny) p/zapalnie, antybiotycznie

• Lagomina (liście bobrka trójlistnego) p/zapalnie antybiotycznie

2. Sekoirydoidy:

• Sekolagomina (liście bobrka trójlistnego); pobudza apetyt i układ trawienny

• Oleoeuropeina (owoce i liście oliwki europejskiej); obniża ciśnienie i poziom cholesterolu

• Gencjopikaryna (korzeń goryczki) pobudza apetyt i trawienie

• Gencjanina (otrzymywana w sposób sztuczny); uspokajająco i p/psychotycznie

• Amaragentyna (najbardziej gorzka substancja wyizolowana z korzenia goryczki); pobudza apetyt i czynność wydzielniczą żołądka

• Erytroceutanryna (izolowana z ziela centurii szczerogorzkiej) pobudza apetyt i trawienie

3. Walepotriaty

• korzeń kozłka lekarskiego; uspokajająco

4. Proste irydoidy

• Nepetalakton (w liściach kocimiętki);hepatostatycznie

GORYCZE

Gorycze są to związki gorzkie. Mają różne grupy chemiczne i występują w roślinach, które nazywamy surowcami gorzkimi.

Gorczyce mogą mieć struktury laktonów sekwiterpenowy, albo mogą mieć strukturę sekoirydoidów.

Podział:

1. Surowce szczerogorzkie:

• goryczka żółta

• bobrek trójlistkowy

• centuria

• cykoria podróżnik

• mniszek lekarskiego

Działanie: Pobudzają apetyt, przyśpieszają trawienie, przyśpieszają wydzielanie soków żołądkowych. Muszą być podane do 30min przed posiłkiem.

2. Surowce aromatyczne gorzkie → ich działanie wiąże się z obecnością w nich olejków eterycznych, oraz substancji gorzkich.

• Bylica boże drzewko

• bylica estragon

• bylica piołun

• Arcydzięgiel

• Tatarak zwyczajny

• Krwawnik

Przyprawy: cynamon, goździk, imbir, kurkuma, gałka muszkatołowa, pieprz, kardamon, kminek, koper

Działanie:

• wzbogacają smak i zapach potraw(przyprawy)

• zółciotwórczo, wspomagają trawienie, wiatropędnie, p/bakteryjnie, uspokajająco w nerwicach żołądka

3.Surowce garbnikowogorzkie

• kora chinowa

• kora kondurango

• kora angosta???

Działanie: ściągające, p/zapalne, p/biegunkowe, w zatruciach pokarmowych

4. Śluzowe gorzkie

• porost islandzki

Działanie osłaniające, powlekające na błony śluzowe przewodu pokarmowego i dróg oddechowych