Mao Tse Tung – od najmłodszych lat wałczył z wrogami klasowymi; nie był wybitnym filozofem; Jego znajomość marksizmu, dzieł Stalina i Lenina była szczątkowa. Twierdził, że tylko Komunistyczna Partia Chin są depozytariuszami (dziedzicami) prawdziwej nauki Marksa i Lenina. Oskarżał Komunistyczną Partię Związku Radzieckiego o rewizjonizm, prawicowe odchylenie.

Maoizm – doktryna, która była fundamentem komunistycznego panowania w Chinach po 1949r

Wzorzec sowiecki nie bardzo sprawdza się w specyfice chińskiej. Opowiadał się, więc za opracowaniem oryginalnego chińskiego modelu, który uwzględniałby odmienne, unikalne chińskie realia, odmienności kulturowe i doświadczenie historyczne.

Każda teoria powinna być wyprowadzona z praktyki i powinna służyć bezpośredniemu zastosowaniu do zjawisk społecznych. Nad suchą praktykę Mao przedkładał praktykę. Uważał, że marksizm i leninizm nie jest dogmatem, więc nie należy ślepo w nie wierzyć. Dzięki praktyce rewolucyjnej można marksizm dostosować do chińskiej rzeczywistości, a nawet dokonać jego jedynej słusznej wykładni.

Istota maoizmu - Rewolucyjna teoria podlega przy tym, ciągłym zmianom i reinterpretacjom wskutek zmieniającej się rzeczywistości, bowiem rzeczywistość nie ma charakteru statecznego.
Mao nie był dogmatykiem. Zadaniem partii komunistycznej nie jest ślepe trzymanie się wzorców marksizmu i leninizmu, ale taka jego aplikacja, aby odzwierciedlał on specyficzne, chińskie cechy.

Chińską specyfiką jest pomieszanie wszelkich możliwych ucisków klasowych. Strategia działania, którą przyjął Mao i jest wyznacznikiem maoizmu jest oparta na chłopstwie (a nie jak chciał Marks na proletariacie). Chłopstwo jest, przewarzającą grupą społeczną w Chinach.

Chłopstwo stanowiło najbardziej rewolucyjny element chińskiego społeczeństwa. Rewolucja, więc powinna mieć charakter chłopski, powinna przenieść się ze wsi do miast. Entuzjastyczne siły chłopskie. Entuzjazm jest kluczem, większość chłopów jest pełna entuzjazmu dla rewolucyjnej drogi rozwoju. To właśnie ten entuzjazm miał zaprowadzić w Chinach społeczeństwo komunistyczne.

W 1956r. upaństwowiono cały przemysł prywatny; kolektywizacja rolnictwa.
1953-57 – Plan gospodarczy nastawiony na rozwój przemysłu ciężkiego.

W roku 1958 Mao ogłosił wielki skok naprzód, który miał zmodernizować zacofaną chińską gospodarkę. Organizowane we wsiach komuny ludowe miały udowodnić, że chłopskie masy uwolnione od burżuazyjnego indywidualizmu mogą dokonać wszystkiego wyłącznie siłą ideologii. Wyśrubowane normy produkcji rolnej i przemysłowej miały być osiągnięte tanią siłą rewolucyjnego entuzjazmu, nieliczącego się z naturalnym, technicznym zacofaniem Chin. Miał to być okres wytężonej pracy, po którym nastąpią dziesiątki tysięcy lat dobrobytu.

Efekt skoku na przód – ponure, smutne lata; lata głodu – 50 mln ofiar śmierci głodowej.
Wycofanie w roku 1960 radzieckich doradców gospodarczych – walki chińsko-radzieckie na Syberii

Klęska skoku osłabiła pozycje Mao – rozprawa z opozycją – W roku 1965 Mao ogłosił kolejny program wielkiej proletariackiej rewolucji kulturalnej. Siłą tej rewolucji maiła być młodzież organizująca się w szkołach i na uniwersytetach – oddziały czerwonej gwardii.

Czerwona gwardia – Hunwejbini – bezlitośnie niszczyli wszelki przejawy kultury, tradycji; niszczyli posągi i świątynie, palili książki; prześladowali inteligencję, akty wandalizmu. Uderzono w tradycję, obyczaje i zwyczaje – zakazano chińczykom ślubów i pogrzebów, bo to burżuazyjne zwyczaje.

Jedną z ważniejszych postaci rewolucji kulturalnej była żona Mao. Jiang Qing kierowała procesem reedukacji chińskiego społeczeństwa.

Kult jednostki – największy geniusz, autorytet, nieomylny przywódca.

W 1969r. Mao wezwał gwardię do zaprowadzenia pokoju – czerwoną gwardię wysłano na wieś by tam dalej działali tzn. mieli uprawiać rolę.
1976r. – śmierć Mao – Deng Xiaoping zerwał z maoizmem – proces bandy czworga

Kambodża – najgorsza forma maoizmu – cała ludność została wysiedlona na wieś by tam się reedukować.

Milovan Djilas – najlepsza krytyka komunizmu z pozycji wschodnioeuropejskiej – jugosłowiański dysydent (osoba, która przeciwstawia się obowiązującej w swoim państwie ideologii lub reżimowi i jest z tego powodu represjonowana, opozycjonista). Najbliższy towarzysz walki Josipa Broz Tito, po drugiej wojnie wiceprezydent Jugosławii. W roku 1956 wydalono go z partii, udało mu się uciec do Stanów. „Nowa klasa wyzyskiwaczy”

Opierając się na marksowskiej ideologii, którą znał z młodości dokonał bardzo szczegółowej analizy systemu komunistycznego i jego kompleksowej wewnętrznej krytyki.

Istotą państwa wg Marksa jest walka antagonistycznych klas, która się rozgrywa na płaszczyźnie ekonomicznej, politycznej i ideologicznej; w wyniku rewolucji proletariatu powstaje państwo bezklasowe, zanika własność prywatna. Djilas nie neguje klasowego charakteru państwa, stwierdził jednak, że wraz z rewolucją proletariacką przeciwieństwa klasowe nie znikną. Co więcej, pojawi się nowy klasowy antagonizm, czyli aparat partyjny.

Partyjny aparat, czyli nomenklatura partyjna, rządząca państwem klasa partyjnych biurokratów, która formalnie nie wchodząc w skład aparatu państwowego całkowicie go sobie podporządkowuje, kontroluje. Najważniejszą władzą w państwie jest partia polityczna a nie aparat państwowy.

Partia bolszewicka – zawodowi rewolucjoniści; po przejęciu władzy stają się klasą pasożytniczą, nie interesują się już proletariatem. Ideologia jest zasłoną panowania klasy robotników.

Kryterium podziału społeczeństwa u Marksa – stosunek do środków produkcji. Jedna klasa ma, a druga nie ma. Czy ta klasa jest klasa w sensie marksistowskim? – Zdaniem Djilasa tak, – bo wywodzi swoją władzę i przywileje z własności kolektywistycznej – korzysta i dysponuje znacjonalizowaną własnością, tak, jakby była jej właścicielem. Nowa klasa monopolizując zarządzanie kolektywną własnością pozbawia całą rzeszę producentów (robotników) ich praw. Nowa klasa wymaga od wszystkich całkowitego podporządkowania, całkowicie monopolizuje sferę dystrybucji. Wszystko, co czyni, czyni w imię klasy robotniczej i całego społeczeństwa, jest przy tym całkowicie oddzielona od masy robotniczej, gdyż robotnicy nie czerpią korzyści ze swojej pracy. Korzyści płyną do partyjnej nomenklatury.

Najlepszą ścieżką kariery jest wstąpienie do partii politycznej. Legitymacja partyjna jest przepustką do władzy i uprawnień. Odebranie przywilejów tej klasie oznaczałoby w praktyce obalenie komunizmu. Obalenie komunizmu jest możliwe tylko, gdy pozbawi się klasę wyzyskiwaczy przywilejów gospodarczych.