Prawo i postępowanie karne-skarbowe – 2010/11 – Marek Kludzikowski
PRAWO KARNE-SKARBOWE: CZĘŚĆ OGÓLNA – prof. Konarska-Wrzosek
Prawo karne skarbowe zostało wyodrębnione z powodów przedmiotowych:
- chroni interesy finansowe i budżety Skarbu Państwa, JST i UE (od wstąpienia do niej w2004 roku),
- utrzymanie bezpieczeństwa wewnętrznego (administracja, oświata, służba zdrowia, etc.),
- prawo karne powszechne - odwołuje się do moralności, etyki, karania zachowań złych samych w sobie, etc.
- prawo karne-skarbowe - brak spersonifikowanej ofiary, czyny zabronione są szkodliwe dla ogółu społeczeństwa (mniejsze dochody budżetu = mniej funduszy na realizację podstawowych zadań państwa),
- kary są takie same – grzywna, kara ograniczenia i pozbawienia wolności i te same środki karne i probacyjne. Kara grzywny jest zdecydowanie wyższa, ale kary pozbawienia lub ograniczenia wolności są mniej dokuczliwe niż w prawie karnym powszechnym.
- zakazuje się też zachowań, które są preludium do uszczupleń budżetu (przygotowanie do przestępstwa), np. nieprowadzenie księgowości lub prowadzenie jej niestarannie (typ przestępstwa sui generis) jest traktowane jako przygotowanie do oszustw podatkowych - zaniżenia dochodów/obrotów.
Historia prawa karnego skarbowego w Polsce
- odzyskanie niepodległości: przed kodeksem karnym najpierw uregulowano prawo karne skarbowe,
- pierwsza ustawa - 2 sierpnia 1926 roku:
- unifikowała prawo karne skarbowe na terenie całego państwa, czerpała wzorce z ustawodawstwa zaborczego
-wprowadziła czynny żal skarbowy (jedna z najważniejszych instytucji),
-wprowadziła dobrowolne poddanie się karze (dziś: odpowiedzialności) - nie ma tej instytucji w prawie karnym powszechnym; po naprawieniu szkody ten, ko zawinił będzie łagodniej potraktowanym,
-wprowadziła odpowiedzialność posiłkowa osób trzecich (mogą być obarczone odpowiedzialnością w razie nie wypłacalności sprawcy),
- wprowadziła idealny zbieg przestępstw - nie ma jej w ramach poszczególnych działów prawa karnego, ale jeśli przykładowo czyn wyczerpuje znamiona zarówno przestępstwa skarbowego i powszechnego, traktuje się jakby popełnił nie jedno przestępstwo, lecz dwa, odpowiada się osobno, ale dwa razy nie może cierpieć za to samo przestępstwo – zaliczanie kary łagodniejszej na poczet kary cięższej),
- Prawo karne skarbowe zmieniało się stosunkowo często:
- 18 marca 1932 - oparcie regulacji na ogólnych przepisach prawa karnego powszechnego, ze względu na to, że wiele instytucji jest wspólnych
- lipiec 1932 - nowy kodeks karny – rozporządzenie Prezydenta RP –
- 1936 dekret Prezydenta RP – nowe prawo karne skarbowe – regulacja mniejsza objętościowo, odwołanie się do kodeksu karnego z 1932 roku.
Podsumowanie przedwojennych regulacji:
- nie miały charakteru zupełnego, nie obejmowały wszystkich zachowań nagannych godzących w interesy skarbu państwa, lecz tylko ich część - przestępstwa celne, akcyzowe, loteryjne, monopole (solny, zapałczany, tytoniowy, etc).
- poza tą regulacją znalazły się przestępstwa dewizowe, podatkowe, opłaty stemplowe (dziś: skarbowe). Były regulowane odrębnymi ustawami, prawo karne skarbowe nie miało do nich zastosowania, a traktowano je jako przestępstwa prawa karnego powszechnego. Było to złe rozwiązanie:
- brak rozbudowanego systemu zachęt do naprawienia/wyrównania szkody bez karania tego, kto dopuścił się przestępstwa/wykroczenia (w prawie karnym powszechnym, co najwyżej przestępstwa może być łagodniej ukarany)
- prawo karne skarbowe zawsze operowało wyższymi grzywnami (na pewno było to bardziej opłacalne bardziej opłacalne niż trzymanie delikwenta w wiezieniu),
Po wojnie
- dekret karny skarbowy z 1947 roku miał charakter prawie całościowy: przestępstwa podatkowe i opłaty skarbowe (stemplowe) w końcu znalazły się w ustawie karno skarbowej, nadal osobno przestępstwa dewizowe,
- 1960 rok – wchłoniecie całej grupy przestępstw dewizowych,
- ustawa 26 października 1971 roku (obowiązywała do 1972 aż do wejścia w życie obecnego KKSu) - dostosowana do ustawodawstwa karnego powszechnego z 1969 roku.
- skażenie socjalistyczne: podział na osoby fizyczne i jednostki gospodarki uspołecznionej
- wcześniej przestępstwami skarbowymi były wykroczenia i występki skarbowe (zbrodni nie ma) – wspólna nazwa „przestępstwa skarbowe”, nie było to dobrym rozwiązaniem – przestępstwa i wykroczenia skarbowe zostają rozróżnione, przyjęcie nieco innych zasad odpowiedzialności. Wykroczenia skarbowe można było uczynić także nieumyślnie,
- surowe: można było odpowiadać także za nieumyślne uchybienia przy prowadzeniu działalności gospodarczej (np. niedbalstwo)
6 ustaw karnych skarbowych
- powierzały funkcje orzecznicze finansowym organom państwa (zwierzchnictwo ministra finansów),
- urzędnicy mający gorsze przygotowanie: brak wiedzy prawniczej, podatni na dyrektywy idące z góry, mało samodzielni i kompetentni; problemy z wykładnią i stosowaniem prawa - często orzekano bez winy trzymając się ściśle przepisów, np. każde niedotrzymanie terminu karane bez względu na okoliczności),
- minister zawsze chciał nadrabiać braki w Skarbie Państwa, wiec nagminnie korzystano z kary grzywny (fiskalizm państwowy)
- jedynie gdy groziła kara pozbawienia (ograniczenia) wolności orzekały niezawisłe sądy
KKS z 1999 roku
- inna zasada winy za przestępstwa i wykroczenia skarbowe - odpowiedzialności podlega ten, kto dopuścił się czynu przewidzianego w ustawie z winy umyślnej (co do zasady, są nieliczne wyjątki - nieumyślne paserstwo celne i paserstwo akcyzowe).
KODEKS KARNY SKARBOWY z 10 września 1999 roku
- wszedł w życie 17 października 1999 roku, bez vacatio legis, ponieważ konstytucja z 1997 roku dala dwa lata do przekazania kognicji w sprawach karnych skarbowych niezawisłym sądom,
- ma wyodrębnioną swoją część ogólną (UKS generalnie bazowały na prawie karnym powszechnym)
- samodzielny akt, ale nie do końca:
Art. 20. § 1. Do przestępstw skarbowych nie mają zastosowania przepisy części ogólnej i rozdziału XXXVIII Kodeksu karnego, z zastrzeżeniem § 2.
- pomocnictwo, podżeganie, przedawnienie, orzekanie bezwarunkowej kary pozbawienia wolności, zatarciu skazania, etc - odpowiednie zastosowanie KK. Jest tak, bo inaczej KKS musiałby powtórzyć przepisy dotyczące tych regulacji
Art. 46. Do wykroczeń skarbowych nie mają zastosowania przepisy części ogólnej Kodeksu wykroczeń, z zastrzeżeniem art. 186 § 5 niniejszego kodeksu [warunkowe zawieszenie wykonania kary].
- generalne odcięcie się od KW
Budowa KKSu
- zawiera uregulowania materialnoprawne, procesowe i wykonawcze (w prawie karnym powszechnym każda z tych materii jest uregulowana oddzielnie).
- 3 tytuły, dzielą się na części ogólne i szczególne,
1. Część materialnoprawna - (prawie) pełna autonomia,
2. Część procesowa
Art. 113. § 1. W postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego, jeżeli przepisy niniejszego kodeksu nie stanowią inaczej.
3. Część wykonawcza
Art. 178. § 1. Do wykonywania orzeczeń w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu karnego wykonawczego, jeżeli przepisy niniejszego kodeksu nie stanowią inaczej.
- egzekwowanie odpowiedzialności posiłkowej wynika wyłącznie z KKSu, więc w KKW nic na ten temat nie będzie.
Cześć ogólna KKS
Część wstępna, art. 1-15 KKS
Zaniechanie ukarania sprawcy (wspólne dla przestępstw i wykroczeń skarbowych), art. 16-19 KKS
Przestępstwa skarbowe, art. 20-45 KKS
Wykroczenia skarbowe, art. 46-52 KKS
Objaśnienie wyrażeń ustawowych (słowniczek ustawowy), art. 53 KKS.
Warunki odpowiedzialności
Art. 1. § 1. Odpowiedzialności karnej za przestępstwo skarbowe lub odpowiedzialności za wykroczenie skarbowe podlega ten tylko, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy, zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.
- odpowiadają wyłącznie osoby fizyczne
§ 2. Nie jest przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma.
§ 3. Nie popełnia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.
- odpowiedzialność oparta na winie
§ 4. Jeżeli do dokonania przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego wymagane jest nastąpienie określonego w kodeksie skutku, sprawca zaniechania podlega odpowiedzialności karnej za przestępstwo skarbowe lub odpowiedzialności za wykroczenie skarbowe tylko wtedy, jeżeli ciążył na nim prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi.
- stopień szkodliwości społecznej przestępstw i wykroczeń skarbowych musi być większy niż znikomy (warunek formalny: złamanie przepisu prawa i materialny: szkodliwość społeczna),
- zasada winy (wyłącza ją wiek: nieukończone 17 lat, o ile ustawa nie mówi inaczej, niepoczytalność, działanie w usprawiedliwionej nieświadomości karalności czynu lub usprawiedliwionym błędzie co do bezprawności zachowania; umyślność i nieumyślność traktowane są jako podmiotowe znamiona czynu zabronionego - umyślne mogą być przestępstwa lub wykroczenia skarbowe, a nie sama wina)
- zakaz retroaktywności na niekorzyść oskarżonego.
Cele i funkcje prawa karnego skarbowego:
1. Cele: likwidacja przestępczości/ograniczenie do minimum przestępczości karnej skarbowej
- wychowywanie społ. w duchu proprawnym (trzeba szanować prawo)
- stopień wykrywalności naruszeń prawa jest niski
- przyczyny: przyzwolenie społeczne, niskie zarobki i słabe zabezpieczenie społeczne. Społeczeństwo nie czuje naganności tego typu zachowań w takim stopniu jak powinno to odczuwać.
2. Funkcje:
1. Ochronna - przy pomocy nakazów, zakazów zabronionych pod mocą kary stara się chronić określone dobra (interesy finansowe i budżety Państwa JST i UE), odbywa się poprzez zagrożenie sankcjami karnymi, które nie raz są całkiem dotkliwe (do 5 lat pozbawienia wolności, wysokie grzywny)
2. Gwarancyjna - każdy sprawca, czy potencjalny sprawca musi wiedzieć co mu wolno, a czego nie, jakie są kary i zasady odpowiedzialności:
- Nullum crimen, sine lege poenali anteriori (nie ma przestępstwa bez przepisu ustawy, który wcześniej zakazywałby określonych zachowań,
- Nullum crimen sine culpa - nie ma przestępstwa bez winy (na dzień dzisiejszy jest to wina umyślna, są tylko dwa wyjątki - paserstwo akcyzowe i celne),
- lex reto non agit - nie może działać wstecz na niekorzyść sprawcy,
- zakaz stosowania analogii w prawie karnym skarbowym (tylko to co wyraźnie w ustawie jest zakazane może być karane, nie można pociągać do odpowiedzialności za zachowania podobne, nawet jeśli są społecznie szkodliwe). Stosuje się wnioskowanie z przeciwieństwa (a contrario)
3. Afirmacyjno-motywacyjna - motywuje przy pomocy sankcji karnych do przestrzegania prawa, afirmuje uczciwość w rozliczeniach z budżetami JST, UE i Skarbem Państwa, musimy dzielić się uczciwie dochodami, upowszechnianie solidaryzmu społecznego. Dla tych, którzy tego nie rozumieją - zagrożenie karne (motywowanie przez zagrożenie - kto nie będzie realizował swoich obowiązków musi liczyć się z odpowiedzialnością karną).
4. Sprawiedliwościowa - stosując normy prawa karnego wymierzamy sprawiedliwość, kara musi być adekwatna do stopnia winy i stopnia szkodliwości społecznej czynu, racjonalna i motywująca do zachowań proprawnych (funkcja prewencyjna: prewencja ogólna – wobec całego społeczeństwa i szczególna – wobec karanego).
5. Egzekucyjna – nie pełnią jej inne działy prawa karnego (ew. robią to w niewielkim zakresie), prawo karne skarbowe motywuje do tego żeby wyrównali uszczerbek finansowy jaki swoim zachowaniem spowodowali sprawcy, obiecywanie łagodniejszego ukarania, karania w mniejszym stopniu niż w sytuacji, gdy sprawca by sam nie wyrównał uszczerbku,
- art. 15 KKS. § 1. Orzeczenie zapadłe w postępowaniu w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe nie zwalnia od obowiązku uiszczenia należności publicznoprawnej. [Bezwarunkowy obowiązek regulowania należności publicznych]
- czynny żal skarbowy (art. 16 KKS) - sprawca dobrowolnie wyrównuje szkodę. Natomiast jeśli zostałby ukarany z całą surowością prawa będzie zwlekał z wyrównaniem szkody, a przymusowa egzekucja jest kosztowana, długotrwała (czasem trwa nawet latami) i nigdy nie ma pewności czy się wyegzekwuje wszystkie należności.
Budowa normy prawa karnego skarbowego – budowa przepisu części szczególnej KKSu
Tytuł I Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe
- Część ogólna, np.:
Art. 14. Jeżeli sąd lub organ postępowania przygotowawczego określa także obowiązek, sposób lub termin uiszczenia uszczuplonej należności publicznoprawnej lub równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów lub równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej, to powinien przy tym wziąć pod uwagę w szczególności sytuację majątkową sprawcy oraz wysokość uszczuplonej należności publicznoprawnej lub równowartości pieniężnej przedmiotów bądź korzyści podlegających przepadkowi.
- Część szczególna, np.:
Art. 61. § 1. Kto nierzetelnie prowadzi księgę,
podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1
podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
§ 3. Karze określonej w § 2 podlega także ten, kto wadliwie prowadzi księgę.
Tytuł II Postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe
- przepisy wstępne, pociąganie do odpowiedzialności za zgoda sprawcy, postępowanie przygotowawcze, postępowanie przed sadem, postępowanie nakazowe, postępowanie w stosunku do nieobecnych (działy dzielące się na rozdziały)
Art. 119. § 1. Interwenient roszczący sobie prawo do przedmiotów podlegających przepadkowi może dochodzić swych roszczeń w postępowaniu w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.
Tytuł III Postępowanie wykonawcze w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe
Art. 183. Odroczenie uiszczenia wymierzonej kary grzywny lub rozłożenia jej na raty sąd może uzależnić od zabezpieczenia jej na majątku skazanego za przestępstwo skarbowe lub podmiotu odpowiedzialnego posiłkowo.
Część szczególna Tytułu I
- od art. 54 KKS
- dwuczłonowa konstrukcja norm: dyspozycja i sankcja
Dyspozycja - zespół ustawowych znamion czynu zabronionego (zespół cech charakterystycznych, który różni jedno zachowanie naganne od innego i jednocześnie stawia granice między tym, co jest zakazane, a tym co zakazane nie jest)
opisowy, np.: kto wbrew obowiązkowi nie składa w terminie organowi wymaganej informacji podatkowej
nazwowy, np.: księgi nierzetelne lub wadliwe (art. 61 KKS) - wcześniej trzeba zajrzeć do „słowniczka kodeksowego”, aby dowiedzieć się czym dokładnie jest „księga”; treść zwięzła, ale może być niejasna
nazwowo-opisowy, np.: kto podrabia lub przerabia znak akcyzy albo upoważnienie do odbioru banderoli
Wyróżniamy następujące typy dyspozycji:
Dyspozycja prosta - jeden zespół znamion, jeden rodzaj penalizowanego zachowania, np.: art. 61 par. 1 KKS,
Dyspozycja złożona - opiera się na alternatywie i penalizuje alternatywne zachowania, ustawodawca łączy odpowiedzialność karną skarbową z pewną inną sytuacją i dopiero razem wzięte, z np. nagannym skutkiem, dopiero wtedy powodują ze czyn jest zakazany - np. art. 55 par. 1 [zatajenie działalności gospodarczej].
dyspozycje pełne/zupełne - w sposób pełny, obrazowy, jasny określają rodzaj nagannego zachowania (np. art. 54 KKS - uchylanie się od obowiązku podatkowego)
dyspozycje niepełne-zależne - odsyłają do uregulowań do tej samej ustawy karnej, ale do innego miejsca, (np. nierzetelne prowadzenie ksiąg - odesłanie do słowniczka ustawowego w celu ustalenia czym jest księga)
dyspozycje niepełne-blankietowe - odsyłają do aktów o randze ustaw lub aktów wykonawczych (np. o tym, kim jest podatnik, płatnik, inkasent, etc mówi Ordynacja podatkowa)
Art. 55. § 1. Podatnik, który w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności, posługuje się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu i przez to naraża podatek na uszczuplenie,
podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tym karom łącznie.
- prawo doskonałe (lex perfecta) – grozi określonymi sankcjami, jeśli nie dochowa się określonych zachowań
Sankcja
- ustawowy wymiar karny (zagrożenie karą przewidziane przez ustawodawcą, który na etapie stanowienia prawa ocenia wagę czynu i nakłada adekwatną karę)
Sankcja prosta - jeden rodzaj kary grożącej, najmniejszy problem z orzeczeniem kary, wszystkie wykroczenia są zagrożone karą grzywny, ale typy uprzywilejowane - grzywna w systemie stawek dziennych, grzywna i maksymalny pułap wyrażony w stawkach dziennych)
Sankcja złożona (przewidzianej są co najmniej dwa lub więcej rodzajów kar, do wyboru
- sankcja alternatywna - albo jedna kara, albo druga
- sankcja kumulatywna - dwie kary łącznie
- sankcja alternatywno-kumulatywna - najczęściej takie kary się pojawiają, ustawodawca daje możliwość wyboru, ale tez możliwość łącznego ich orzeczenia, takich sankcji nie ma poza KKSem, ew. pojedynczo pojawiają się ustawach szczególnych, np. art. 110 KKS [sprzedaż losów bez uprawnienia]: grzywna albo ograniczenie wolności, albo obie kary łącznie.
Obowiązywanie ustawy karnej skarbowej w czasie i przestrzeni
- czas popełnienia przestępstwa na fundamentalne znaczenie, wg czasu popełnienia przestępstwa rozstrzyga się o tym czy czyn był zabroniony pod groźbą kary w chwili jego popełnienia, jaką karą był zagrożony, jakie inne konsekwencje groziły za jego popełnienie, czy sprawca był w wieku zdolnym do ponoszenia odpowiedzialności, kwestia ustalenia poczytalności sprawcy w chwili popełnienia czynu,
- odpowiedzialność może ponosić jedynie osoba, która jest przynajmniej w jakimś stopniu odpowiedzialna
- czas musi być określony jednoznacznie. Ze względu na to, że prawo jest zmienne należy wybrać moment decydujący, uznany za moment popełnienia czynu zabronionego,
Art. 2. § 1. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym nastąpiło zachowanie sprawcy, chyba że kodeks stanowi inaczej.
- kwestia czynu ciągłego (czas ostatniego zachowania podjętego dla wykonania powziętego uprzednio zamiaru), ciągu i ciągów przestępstw (odrębnie należy ustalić czas popełnienia każdego przestępstw składającego się na ciąg), współdziałania (zrealizowanie znamion określonej formy współdziałania; przy współdziałaniu sprawczym dokonanie czynu jest zależne od realizacji wszystkich znamion, w tym ewentualnie skutku, natomiast przy podżeganiu i pomocnictwie będzie chodzić jedynie o czas realizacji tej formy współdziałania, a niekoniecznie czas dokonania przez sprawcę czynu).
- przy zaniechaniach czasem ich popełnienia będzie czas zaniechania działania, do którego sprawca był obowiązany, a końcowym momentem zaistnienia czynu staje się tu moment, w którym nie można było już zrealizować obowiązku bez konsekwencji karnej.
- ewentualnie mógłby być moment skutku, ale nie raz może być tak, ze skutek pojawi się dopiero za jakiś czas
- aktywna forma (działanie) i pasywna forma (zaniechanie; np. niezłożenie deklaracji). Z reguły ustawy określają do jakiego momentu należy wypełnić obowiązek (wskazanie konkretnej daty, w ciągu pewnego okresu czasu, etc), bezskuteczny upływ ostatecznego terminu oznacza popadniecie w konflikt z prawem.
- kategoria przestępstw i wykroczeń trwałych (mamy wytworzony stan naganny i nie jest to przestępstwo chwilowe, w stanie nagannym trwamy jakiś czas, więcej niż dzień, np. art. 60 par. 1 [nieprowadzenie ksiąg] nie bierze się pod uwagę całego przeciąg czasu, tylko ostatni moment, gdy stan naganny trwał)
- na użytek biegów terminów zaniechania – moment wystąpienia skutku
- czas zachowania sprawcy – złożenie nierzetelnej deklaracji podatkowej
- czas trwania przestępstw ciągłych – czyn ciągły art. 6 § 2. Dwa lub więcej zachowań, podjętych w krótkich odstępach czasu w wykonaniu tego samego zamiaru lub z wykorzystaniem takiej samej sposobności, uważa się za jeden czyn zabroniony; w zakresie czynów zabronionych polegających na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej za krótki odstęp czasu uważa się okres do 6 miesięcy.
Zmiany bezpośrednie i pośrednie w prawie karnym skarbowym – kwestia czasu orzekania
Art. 2 § 2. Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy.
- „czas orzekania” – moment podejmowania rozstrzygnięcia w przedmiocie procesu i odnośnie osoby, której postępowanie dotyczy, a wiec zarówno w postępowaniu przygotowawczym, jak i sądowym I i II instancji, a także gdy orzekanie następuje w procedurach przewidzianych po prawomocnym orzeczeniu (np. podjecie warunkowo umorzonego postępowania)
- „względniejsza dla sprawcy” – należy wziąć pod uwagę całokształt konsekwencji prawnych ustawy
- „ustawa obowiązująca poprzednio” – nie tylko obowiązująca w czasie popełnienia czynu skarbowa, ale także inne ustawy finansowe powiązane z nią
- analiza czynu sprawcy: czy obowiązująca poprzednio ustawa była względniejsza dla sprawcy? Jeśli tak, to trzeba odstąpić od nowej ustawy i osądzić go wg przepisów starej ustawy (wybór ustawy najkorzystniejszej dla sprawcy)
- nie tylko w momencie naruszenia prawa, ale przed wyrokowaniem
- trzeba taką ustawę stosować w całości, a nie tylko we względniejszej części (art. 2 par. 3 KKS)
- analiza przez pryzmat konkretnego czynu, konkretnego sprawcy (czy jest recydywistą, czy osobą, która nie wchodziła wcześniej w konflikt z prawem, czy działa w grupie zorganizowanej, czy sam, czy działa za pomocą podstępu/groźby, etc.), motywy działania sprawcy, jego stan psychiczny sprawcy, które mogły wpływać na to co robi.
- zmiana ustawodawstwa nie wpływa na orzeczenia już prawomocne w myśl zasady res iudcata, ale jest wyjątek od tej zasady:
Art. 2 § 4. Jeżeli według nowej ustawy czyn zabroniony objęty orzeczeniem zagrożony jest karą, której górna granica jest niższa od kary orzeczonej, wymierzoną karę obniża się do górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za taki czyn zabroniony w nowej ustawie; jeżeli nowa ustawa nie przewiduje możliwości zastosowania środka objętego orzeczeniem, to środka tego nie wykonuje się.
- póki co ustawodawca nie łagodzi sankcji, tylko jak już to zaostrza je
Art. 2 § 5. Jeżeli według nowej ustawy czyn zabroniony objęty orzeczeniem nie jest już zagrożony karą pozbawienia wolności, wymierzoną karę pozbawienia wolności podlegającą wykonaniu zamienia się na karę grzywny, przyjmując jeden dzień kary pozbawienia wolności za równoważny dwóm stawkom dziennym kary grzywny.
Art. 2 § 6. Jeżeli według nowej ustawy czyn zabroniony objęty orzeczeniem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa, a ukaranie uważa się za niebyłe.
- czyn objęty wyrokiem skazującym przestał być penalizowany (nie jest już przestępstwem/wykroczeniem) - wtedy skazanie ulega zatarciu z mocy samego prawa (ale uiszczonych grzywien się nie zwraca innych kar się nie kontynuuje). Przestępstwa – uważa się je za niebyłe, a wpis o skazaniu usuwa z rejestru skazanych. Wykroczenie - wystarczy przyjęcie ukarania za niebyłe, ze względu na to, ze nie prowadzi się rejestru wykroczeń
- całkowita depenalizacja: przestępstwa i wykroczenia dewizowe (coraz mniejsza reglamentacja obrotem dewizowym, np. ostatnio wycofano się z karania zakupu nieruchomości, czy przedsiębiorstwa w krajach trzecich),
Zakres terytorialny obowiązywania KKSu: miejsce popełnienia czynu, zasada terytorializmu i odpowiedzialność za przestępstwa popełnione za granicą
Art. 3. § 1. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w miejscu, w którym nastąpiło zachowanie sprawcy, albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał nastąpić.
- zachowanie = działanie (zachowanie aktywne) lub zaniechanie (zachowanie bierne polegające na nie wykonaniu ciążących obowiązków, takich jak np. prowadzenie ksiąg, składanie deklaracji, płacenie podatków).
- można popełnić czyn w obu formach, chyba, ze ustawodawca mówi inaczej
- miejsce skutku należących do znamion czynu zabronionego – naganne zachowanie plus szkoda (inne miejsce zachowania i inne miejsce skutku) - zasada wszędobylstwa (żeby było jak najwięcej tytułów do pociągania do odpowiedzialności karnej)
- zasada terytorialności - przed polskimi organami wg polskiego prawa odpowiada każdy (w tym cudzoziemcy), kto popełnił czyn zabroniony na terytorium RP, przez co należy rozumieć obszar objęty granicami państwowymi oddzielającymi terytorium RP od innych państw, morza pełnego, wody wewnętrzne i pas morskich wód terytorialnych (12 mil liczonych od linii najniższego stanu wody wzdłuż wybrzeża lub granicy zewnętrznej, a także przestrzeń powietrzna nad tym obszarem i wnętrze ziemi pod nim, polskim statku wodnym lub powietrznym oraz w obrębie wyłącznej strefy ekonomicznej oraz stałej platformy umieszczonej na szelfie kontynentalnym.
- w niektórych przypadkach zasada terytorialności jest dopełniona przez inne zasady:
Art. 3 § 3. Niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia przestępstwa skarbowego, przepisy kodeksu stosuje się także do obywatela polskiego oraz cudzoziemca w razie popełnienia za granicą przestępstwa skarbowego skierowanego przeciwko istotnym interesom finansowym państwa polskiego.
- zagraża Skarbowi Państwa powstaniem uszczerbku finansowego w wysokości co najmniej 10-krotnosci wielkiej wartości (czyli 10x1000xkwota minimalnego wynagrodzenia),
Art. 3 § 3a. Niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia przestępstwa skarbowego, przepisy kodeksu stosuje się także do obywatela polskiego w razie popełnienia za granicą przestępstwa skarbowego określonego w rozdziale 6 (podatki + rozliczenia subwencji/dotacji) i 7 (obowiązki celne + zasady obrotu towarami i usługami za granicą) działu II tytułu I, skierowanego przeciwko interesom finansowym Wspólnot Europejskich.
- przepis ten podobnie jak par. 5 obowiązuje od 1 maja 2004 roku, konsekwencja akcesji do UE
Art. 3 § 4. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe określone w rozdziale 7 są karalne także w razie popełnienia ich za granicą, jeżeli zostały ujawnione w wyniku czynności kontrolnych przeprowadzonych tam przez polski organ celny lub inny organ uprawniony na podstawie umów międzynarodowych; przepis stosuje się odpowiednio, jeżeli wykroczenie skarbowe określone w art. 106e, art. 106f i art. 106h popełnione zostało za granicą.
- celnicy grasują po pokładach statków, pociągach, etc państw obcych, ale mogą działać wyłącznie jeśli państwo trzecie wyrazi zgodę,
Art. 3 § 5. Przepisy kodeksu stosuje się także do obywateli polskich oraz cudzoziemców, którzy przebywając na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nakłaniają lub udzielają pomocy do popełnienia za granicą przestępstwa skarbowego skierowanego przeciwko interesom finansowym Wspólnot Europejskich, określonego w rozdziale 6 i 7 działu II tytułu I.
Niekiedy po mimo popełnienia przestępstwa na terytorium polskim i tak nie będzie przysługiwać jurysdykcja polskim organom - immunitety zakrajowości
1. Immunitet dyplomatyczny: Art. 578 KPK Nie podlegają orzecznictwu polskich sądów karnych:
1) uwierzytelnieni w Rzeczypospolitej Polskiej szefowie przedstawicielstw dyplomatycznych państw obcych,
2) osoby należące do personelu dyplomatycznego tych przedstawicielstw,
3) osoby należące do personelu administracyjnego i technicznego tych przedstawicielstw, (nie dotyczy obywateli państwa przyjmującego)
4) członkowie rodzin osób wymienionych w pkt 1–3, jeżeli pozostają z nimi we wspólnocie domowej,
5) inne osoby korzystające z immunitetów dyplomatycznych na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych.
- np. szefowie rządów, ministrowie spraw zagranicznych i inni członkowie rządów podczas wizyt międzynarodowych zarówno oficjalnych, jak i roboczych, głowy obcych państw i towarzyszący im członkowie rodziny (na zasadzie zwyczaju międzynarodowego), niektórzy funkcjonariusze organizacji międzynarodowych.
- immunitet dyplomatyczny ma charakter pełny, a zatem dotyczy osób nim objętych niezależnie od rodzaju czynu zabronionego czy tez w związku z wykonywaniem funkcji dyplomatycznych. Obejmuje on także najcięższe zbrodnie. Formalnie nie można zrobić nic takiej osobie (rozpocząć jakiegokolwiek postępowania przeciwko niej, zatrzymać, przeszukać, etc – nawet jeśli zostałaby ona złapana na gorącym uczynku. Dopuszczalna jest jedynie obrona konieczna oraz zabezpieczenie śladów i dowodów.
- ochrona wynikająca z immunitetu dyplomatycznego kończy się z upływem terminu wyznaczonego przez państwo przyjmujące na opuszczenie jego terytorium w razie uznania jej za persona non grata lub osobę niepożądaną
2. Immunitet konsularny: art. 579 KPK § 1. Nie podlegają orzecznictwu polskich sądów karnych w zakresie czynności pełnionych podczas i w związku z wykonywaniem ich funkcji urzędowych, a na zasadzie wzajemności w pozostałym zakresie:
1) kierownicy urzędów konsularnych i inni urzędnicy konsularni państw obcych,
2) osoby zrównane z nimi na podstawie umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych.
- np. konsulowie generalni, konsulowie, wicekonsulowie, agenci konsularni i inni urzędnicy konsularni.
- pokłady okrętów wojennych państw obcych na mocy zwyczaju międzynarodowego korzystają z przywileju eksterytorialności (?)
Sprawca – podmiot przestępstwa/wykroczenia i warunki ponoszenia odpowiedzialności karnej skarbowej
- podmiotem mogą być tylko osoby fizyczne, nie mogą popełnić przestępstw/wykroczeń osoby prawne i inne jednostki organizacyjne (podmiot jest różnie określany, co może mylić, np.: podatnik, producent, płatnik, etc. - taki status mogą mieć osoby prawne/ułomne osoby prawne).
- Za podmiotami zbiorowymi zawsze stoją jakieś osoby fizyczne - za firmę ktoś podejmuje decyzję (dyrektor, prezes, kompetentny pracownik, np. główny księgowy, etc).
Art. 9 § 3. Za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada, jak sprawca, także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną.
- odpowiedzialność karna jest oparta na winie - odpowiedzialność za własne czyny z własnej winy (część kar ma charakter dolegliwości osobistej, np. pozbawienie/ograniczenie wolności i tylko człowiek może być nimi dotknięty).
Uchylenie winy sprawcy:
1. wiek - sprawca nie ma wieku odpowiedzialności karnej i nie jest zdolny do odpowiedzialności (17 lat, art. 5 KKS),
2. Niepoczytalność - rozumiana jako choroba psychiczna, upośledzenie umysłowe (zarówno wrodzone, jak i nabyte) lub innego rodzaju zakłócenia czynności psychicznych, przez które sprawca nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem, ta zasada nie obowiązuje, jeśli sprawca sam wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia środkami psychoaktywnymi.
3. Ograniczona poczytalność
Art. 11 § 2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa skarbowego zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może orzec karę w wysokości nieprzekraczającej dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo skarbowe; sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego wymienionego w art. 22 § 2 pkt 2–6, chyba że przepadek dotyczy przedmiotów określonych w art. 29 pkt 4.
§ 3. Jeżeli w wypadku określonym w § 2 sprawca popełnił wykroczenie skarbowe, sąd może odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego wymienionego w art. 47 § 2 pkt 2 i 3, chyba że przepadek dotyczy przedmiotów określonych w art. 29 pkt 4.
- co prawda nie wyklucza odpowiedzialności, ale sprawca jest łagodniej traktowany: możliwość orzeczenia kary w wymiarze 2/3 górnej granicy ustawowego zagrożenia, zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia, czy nawet odstąpienie od wymierzenia kary lub środka karnego (z wyjątkiem przepadku przedmiotów).
4. Działanie w warunkach anormalnej sytuacji motywacyjnej - ktoś wywiera na sprawcę nacisk psychiczny albo znajduje się on w stanie wyższej konieczności. Ta zasada nie wypływa z żadnych regulacji (w obecny KKS nie przewiduje stanu wyższej konieczności), ale to nie oznacza, że żadna wyższa konieczność nie uchyla winy, np. upływ terminu do złożenia deklaracji zlewa się z nadejściem fali powodziowej,
5. Różnego typu błędy
Art. 10. § 1. Nie popełnia umyślnie czynu zabronionego, kto pozostaje w błędzie co do okoliczności stanowiącej jego znamię.
§ 2. Odpowiada na podstawie przepisu przewidującego łagodniejszą odpowiedzialność sprawca, który dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność stanowiąca znamię czynu zabronionego, od której taka łagodniejsza odpowiedzialność zależy.
- par. 1 i 2 – błąd co do okoliczności czynu, opiera się on na nieświadomości sprawcy, np. jesteśmy przekonani, że sprzedajemy olej napędowy, a nieobciążony niższa akcyza olej opałowy (par. 1) lub nie zdajemy sobie sprawy ze skali naszych czynów (par. 2)
§ 3. Nie popełnia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność.
- błąd co do kontratypu, np. w zakresie eksperymentu ekonomicznego lub technicznego
§ 4. Nie popełnia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego karalności.
- błąd co do prawa (błąd co do okoliczności wyłączającej odpowiedzialność) – usprawiedliwiona nieświadomość wobec karalności
§ 5. W wypadku określonym w § 3 lub 4, jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a jeżeli czyn zabroniony jest wykroczeniem skarbowym – sąd może odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego wymienionego w art. 47 § 2 pkt 2 i 3, chyba że przepadek dotyczy przedmiotów określonych w art. 29 pkt 4.
- w praktyce okazuje się, że jest trudno udowodni fakt tkwienia w błędzie.
Formy popełnienia przestępstwa skarbowego i wykroczenia skarbowego
1. Formy stadialne – bierze się pod uwagę realizację lub stopień realizacji czynu (zamiar, przygotowanie, usiłowanie i dokonanie czynu zabronionego)
- czyn karny skarbowy co do zasady jest czynem umyślnym, czyny nieumyślne są sporadycznie penalizowane
- czyny umyślne bazują na zamiarze popełnienia czynu, który może być bezpośredni (nagły, premedytowany, kierunkowy - ukierunkowany na osiągniecie pewnego efektów) lub ewentualny.
- zamiar przestał być karalny, nawet jeśli jest bardzo naganny,
Etap przygotowania
Pierwszym etapem, który jest karalny jest przygotowanie, etap pośredni prowadzący do dokonania czynu zabronionego
- przygotowanie jest etapem na tyle odległym, że KKS penalizuje go jako stadium czynu zabronionego (brak recepcji odpowiednich przepisów KK oraz regulacji własnej w tej kwestii), ale nie oznacza to, że ustawodawca w ogóle nie uznaje za stosowne za karanie czegoś, co może być fazą wstępna do czynu, który może zaszkodzić Skarbowi Państwa – zagrożenie pod groźbą kary zachowań i penalizuje to jako przestępstwa lub wykroczenia sui generis
-np. nieprowadzenie ksiąg, prowadzeni ksiąg nierzetelnie, niezgłoszenie się po nr NIP/posługiwanie się błędnym NIPem, wystąpienie o kolejny NIP – te zachowania traktowane są jako przestępstwa, choć de facto można przyjąć, że stanowią one przygotowanie do popełnienia innych, cięższych czynów zabronionych (np. oszustwa podatkowe)
Etap usiłowania
- KKS penalizuje etap usiłowania - tylko penalizuje przy czynach o randze przestępstw (nie zawsze). Usiłowanie wykroczeń nie jest penalizowane
Art. 21 par. 1 KKS - odpowiedzialność (karanie) występuje za poważniejsze przestępstwa (powyżej roku pozbawienia wolności), tylko wtedy kodeks tak stanowi, jeśli jest zagrożone łagodniejszą karą - pozbawieniem wolności do 1 roku, ograniczenia wolności lub grzywną - wtedy dla karalności usiłowania jest potrzebne dodanie w Kodeksie stosownego przepisu.
§ 1. Usiłowanie przestępstwa skarbowego zagrożonego karą nieprzekraczającą roku pozbawienia wolności lub karą łagodniejszą jest karalne tylko wtedy, gdy kodeks tak stanowi.
§ 2. Za usiłowanie można wymierzyć karę w wysokości nieprzekraczającej dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa skarbowego
- czyn penalizowany jest łagodniej – miarkowanie kary do 2/3 górnej granicy
Art. 54. § 1 [niezgłoszenie obowiązku podatkowego] – kara pozbawienia wolności występuje w pełnym wymiarze bez ograniczeń (więcej niż 1 rok), więc usiłowanie jest karalne, chociaż nie ma mówiącego o tym przepisu szczególnego
Art. 54. § 2 [niezgłoszenie obowiązku podatkowego – forma uprzywilejowana] brak jest kary pozbawienia wolności i nie ma przepisu szczególnego mówiącego o tym, że usiłowanie jest karalne, zatem jest ono niekaralne
Art.54. § 3 [niezgłoszenie obowiązku podatkowego – wykroczenie skarbowe], – jeśli mamy do czynienia z wykroczeniem, usiłowanie nie jest karalne
Art. 55 [firmanctwo] – występuje kara pozbawienia wolności do lat 3, więc chociaż nie ma przepisu szczególnego, to usiłowanie jest karalne
Art. 69 § 4 [oszustwo wyrobami akcyzowymi] – przepis mówiący o karalności czynu
Art. 70 § 3 – mówi o karalności usiłowania, ta regulacja jest zbędna, bo jest kara powyżej 1 pozbawienia wolności. Wynika to z tego, że wcześniej ten czyn był karany karą do 1 roku pozbawienia (par. 1), a po ostatniej nowelizacji KKS górna granica kary została zwiększona. Jest jeszcze trochę takich niedorzeczności (niedbałość ustawodawcy wynikająca z nieuwagi przy nowelizowaniu KKSu)
Art. 21 § 3. KKS Do usiłowania stosuje się odpowiednio także przepisy art. 13, 14 § 2 oraz art. 15 Kodeksu karnego; przepis art. 20 § 4 niniejszego kodeksu stosuje się odpowiednio.
Art. 13. § 1. KK Odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje.
§ 2. Usiłowanie zachodzi także wtedy, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nienadającego się do popełnienia czynu zabronionego. [Nieudolne usiłowanie]
14. § 2. W wypadku określonym w art. 13 § 2 sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
Art. 15. § 1. Nie podlega karze za usiłowanie, kto dobrowolnie odstąpił od dokonania lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego. [Czynny żal]
§ 2. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do sprawcy, który dobrowolnie starał się zapobiec skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego.
Formy zjawiskowe popełnienia przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych
- rodzaje sprawstwa dzieli się ze względu na kryterium ilości osób odpowiedzialnych za popełnienie przestępstwa; wyróżniamy 6 kategorii sprawstwa: główne wykonawcze, współsprawstwo, sprawstwo kierownicze, sprawstwo polecające, pomocnictwo i podżeganie.
Art. 9. § 1. Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn zabroniony sam albo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, ale także ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu.
§ 2. Każdy ze współsprawców wykonujących czyn zabroniony odpowiada w granicach swej umyślności lub nieumyślności, niezależnie od odpowiedzialności pozostałych sprawców; okoliczność osobistą, wyłączającą lub łagodzącą albo zaostrzającą odpowiedzialność, która nie stanowi znamienia czynu zabronionego, uwzględnia się tylko co do sprawcy, którego ona dotyczy.
§ 3. Za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada, jak sprawca, także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną.
1. Sprawstwo główne wykonawcze
- inaczej sprawstwo pojedyncze lub samoistne,
- sprawca wykonuje czyn sam,
- art. 9 § 3 KKS [szczególna postać sprawstwa] - jak sprawca odpowiada także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi osoby fizycznej, prawnej, jednostki organizacyjnej. Jest to uzasadnione tym, że podmiot wielu przestępstw jest określony zbiorowo, np. podatnik, płatnik, inkasent, etc.
- np. prezes zarządu spółki, osoby trzecie, którym podatnicy powierzyli dokonywanie rozliczeń (doradca podatkowy, kierownik biura rachunkowego).
2. Współsprawstwo
- co najmniej dwóch osobników działających w porozumieniu (zawarte przed przystąpieniem do nagannego działania lub najdalej w chwili do przystępowania czynu zabronionego)
- czyn współsprawców traktować jako jedno przedsięwzięcie przestępcze, za które każdy odpowiada za całość, nawet jeśli realizowali tylko część znamion czynu zabronionego lub wcale ich nie realizował, ale się do tego tylko przyczynił
- do roku 2000 w doktrynie polskiej dominowała koncepcja przedmiotowa współsprawstwa - kto działając w porozumieniu z inna osobą realizuje przynajmniej w jakimś fragmencie co jest w dyspozycji czynu nagannego, ale ze względu na to, że działa w porozumieniu może odpowiadać za całość popełnienia czynu
- ta koncepcja jest bardzo korzystna dla współsprawców, ale niekoniecznie dla społeczeństwa: nie raz może mijać się z intencjami sprawcy, który mógł chcieć coś więcej, a dostał tylko pomniejszą rolę, np. kierowca i stojący na czatach byli traktowani łagodniej niż ci którzy zajmowali się przeładunkiem nieakcyzowanego towaru;
- po 2000 roku ze względu na wzrost przestępczości zorganizowanej kryterium decydującym o określeniu statusu jest istotność roli, jaka odegrał. Może być współsprawcą nawet ten, kto żadnego ze znamion nie zrealizował, a odegrał ważną rolę przy popełnieniu czynu zabronionego. Istotność roli - bez udziału danej osoby byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione dokonanie czynu zabronionego. Np. stojący na czatach raczej nigdy nie zostanie uznany za tego, który ogrywa istotną rolę, ale ten który organizuje transport może zostać uznany za współsprawcę,
- porozumienie pozwala przypisać wszystkim odpowiedzialność co do wszystkich skutków (w tym co do wielkości przestępstwa za sumę skutków), ale współsprawca nie ponosi odpowiedzialności za tzw. „eksces” jednego ze współdziałających podczas dokonywania czynu, który nie był objęty zamiarem współpracy i którego nie mógł przewidzieć (za eksces odpowiada tylko ten, kto go dokonał, np. współsprawcy umówili się na to, że będą utrudniać kontrolę skarbowa poprzez nieudostępnienie dokumentów, ale w trakcie jej trwania jeden z nich dokonuje czynnej napaść na kontrolerów),
- porozumienie może być zawarte w formie dorozumianej
- indywidualne sprawstwo równoległe (koindencjalne) - osoby działające bez porozumienia dopuszczają się czynu zabronionego w tym samym miejscu, wykorzystując tą samą sposobność. Nie jest to forma współsprawstwa
- współsprawstwo może być popełnione poprzez zaniechanie, jeśli na danych osobach ciążył szczególny obowiązek podjęcia określonego działania 9np. skorumpowani celnicy przymykający oko na przemyt).
3. Sprawstwo kierownicze
- polega na kierowaniu wykonaniu czynu zabronionego przez inną osobę/osoby. Taki sprawca nie realizuje znamion czynu zabronionego, często jest tak, że nie ma go na miejscu zdarzenia (np. kieruje akcja przez telefon).
- istotą sprawstwa kierowniczego jest to, że osoba kierująca realizacją czynu zabronionego ma rzeczywista możliwość faktycznego panowania nad jego realizacją – od jej decyzji zależy rozpoczęcie i prowadzenie, a także ewentualne zmiany, czy przerwanie bezprawnej akcji – jest „mózgiem akcji”
- sprawca kierowniczy nie musi być ani inicjatorem, ani organizatorem czynu zabronionego i samo inicjowanie i organizowanie nie jest równoznaczne ze sprawstwem kierowniczym
- odpowiada tak jakby sam czyn zrealizował, ale nie ponosi odpowiedzialności za eksces wykonywującego czyn zabroniony.
4. Sprawstwo polecające
- kiedyś sprawca polecający był traktowany jak podżegacz, chociaż przede wszystkim myśli o swoim interesie
- wykorzystuje uzależnienie od siebie innej osoby i poleca jej wykonanie czynu zabronionego. Sprawca polecający nie wykonuje czynu osobiście.
- stosunek zależności występuje w takim układzie interpersonalnym, gdzie jedna osoba ma wpływ na zachowanie drugiej osoby. Może mieć on charakter formalny (kierownik-pracownik) lub faktyczny (rodzice-dzieci).
- sprawca polecający wywiera presję psychiczną na innej osobie, z reguły on jest pomysłodawcą czynu i odnosi główne korzyści, odpowiada tak jakby sam czyn zrealizował.
- Jak odpowiada ten, na którym wywarto presję?
- wszystko zależy od jej stopnia i postawionego ultimatum
- jeśli można uznać, że ta presja tak spaczyła wolę, że sprawca zrealizował czyn nie z własnej woli, to powinno nastąpić wyłączenie winy i odpowiedzialności. Jeśli presja nie była aż tak wielka, to wtedy jego wina jest umniejszona i będzie odpowiadać stosownie do swojej winy
- sprawstwo polecające jest dokonane z chwila realizacji czynu zabronionego przez sprawcę wykonywującego, a nie momentem zrealizowania znamion tej postaci sprawczego współdziałania
- jeśli sprawca wykonywujący jedynie usiłował popełnić czyn zabroniony, to sprawca kierowniczy odpowie tylko za usiłowanie. Taki zakres odpowiedzialności sprawcy polecającego ma miejsce także wówczas, gdy czynu zabronionego nawet nie usiłowano dokonać.
- nie ma znaczenia forma wydania polecenia (wystarczy tylko, ze sprawca wykonywujący jednoznacznie zrozumiał wolę polecającego. Sprawca polecający nie musi także podejmować działań organizacyjnych i nadzorujących wykonanie czynu.
5. Podżeganie
Art. 18 § 2 KK Odpowiada za podżeganie, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego.
- nie penalizuje roli podżegacza i pomocnika, gdy czyn ma rangę wykroczenia, odpowiedzialność tylko w przypadku przestępstw skarbowych.
- podżegacz nie jest zainteresowany odniesieniem korzyści w realizacji czynu zabronionego,
- podżeganie może być popełnione tylko w zamiarze bezpośredni, nie wystarczy tylko zamiar ewentualny 9godzenie się z tym, że mówienie o korzyściach pochodzących z przestępstwa może wywołać u kogoś zamiar popełnienia czynu zabronionego). Nie jest możliwe nakłanianie w formie zaniechania.
- jeśli nakłaniany podjął już wcześniej decyzje o popełnieniu czynu zabronionego, a nakłaniający go ma tego świadomość, to nie jest on podżegaczem, a jego zachowanie może zostać uznane za pomocnictwo psychiczne.
- jeśli podżegacz nie miałby świadomości, że nakłaniany powziął już zamiar popełnienia przestępstwa, uznaje się jego działanie jako (nieudolne) usiłowanie podżegania
- przy wielości podżegaczy możemy mówić o współpodżeganiu, możliwe jest także podżeganie pośrednie przez pomocnika.
- podżeganie występuje tylko wtedy, gdy nakłaniający działa wobec konkretnej osób, więc podżeganiem nie jest zwracanie się do nieokreślonej liczby osób podczas zgromadzenia (jak już jest to powszechne nawoływanie do popełnienia przestępstwa).
6. Pomocnictwo
Art. 18 § 3 KK Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji; odpowiada za pomocnictwo także ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie.
- swoim zachowaniem ułatwiają popełnienie czynu zabronionego (pomocnictwo fizyczne – użyczenie środka transportu lub narzędzi lub pomocnictwo psychiczne – udzielanie rad i informacji)
- może być popełnione w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym, możliwa jest realizacja pomocnictwa przez zaniechanie, jeśli osoba, na które ciąży szczególny obowiązek niedopuszczenia do popełnienia przestępstwa nie reaguje.
4 pierwsze - formy sprawstwa sensu stricte,
- 2 postacie wykonawcze - sprawcy własnoręcznie realizują czyn zabroniony (sprawstwo główne wykonawcze i współsprawstwo),
- 2 postacie niewykonawcze - przy popełnieniu przestępstwa animatorzy nie brudzą sobie rąk, bo wysługują się innymi, ale mimo wszystko czerpią z przestępstwa największe profity (sprawstwo kierownicze i polecające)
2 ostatnie - formy sprawstwa tylko sensu largo
Wszyscy sprawcy odpowiadają w granicach swojej umyślności/nieumyślności i zgodnie ze swoimi cechami indywidualnemu (np. zaostrzenie kary za recydywę, ograniczenie odpowiedzialności ze względu na wiek, brak wcześniejszej karalności, etc.)
Odpowiedzialność posiłkowa
Podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej - osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, którą organ prowadzący postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe wezwał do udziału w tym charakterze.
- odpowiedzialność, która wynika z KKSu mogą ponosić tylko osoby fizyczne, ale posiłkowo mogą odpowiadać zarówno osoby fizyczne, jak i prawne i ułomne
- odpowiedzialność posiłkowa nie jest odpowiedzialnością karną skarbowa, jest wyłącznie osobistą odpowiedzialnością majątkową osoby trzeciej za grzywnę (nie odnosi się do wykroczeń skarbowych) lub ściągniecie równowartości przedmiotu przepadku. Unormowana na w KKS i ma związek z ukaraniem sprawcy karą grzywny i równowartością przepadku przedmiotów, a ponieważ istnieje pewna więź między sprawcą, a drugim podmiotem, to ustawodawca wykorzystał to jako pretekst do zabezpieczenia interesów państwa
Art. 24. § 1. Za karę grzywny wymierzoną sprawcy przestępstwa skarbowego czyni się w całości albo w części odpowiedzialną posiłkowo osobę fizyczną, osobę prawną albo jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną, jeżeli sprawcą czynu zabronionego jest zastępca tego podmiotu prowadzący jego sprawy jako pełnomocnik, zarządca, pracownik lub działający w jakimkolwiek innym charakterze, a zastępowany podmiot odniósł albo mógł odnieść z popełnionego przestępstwa skarbowego jakąkolwiek korzyść majątkową.
§ 5. Niezależnie od nałożenia odpowiedzialności posiłkowej sąd zobowiązuje podmiot, który uzyskał korzyść majątkową, do jej zwrotu w całości albo w części na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego; nie dotyczy to korzyści majątkowej podlegającej zwrotowi na rzecz innego uprawnionego podmiotu.
Art. 45. KKW § 1. Jeżeli egzekucja grzywny okaże się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna, sąd może zamienić grzywnę nieprzekraczającą stu dwudziestu stawek dziennych, po uprzednim wyrażeniu zgody przez skazanego, na pracę społecznie użyteczną, przyjmując, że dziesięć stawek dziennych jest równoważnych miesiącowi pracy społecznie użytecznej, z zaokrągleniem do pełnego miesiąca. Pracę społecznie użyteczną określa się w miesiącach; ustalając wymiar godzin pracy w stosunku miesięcznym, sąd kieruje się wskazaniami zawartymi w art. 53 Kodeksu karnego.
Art. 46. § 1. Jeżeli skazany, mimo możliwości, nie uiści grzywny w terminie ani też nie podejmie orzeczonej zastępczej formy jej wykonania określonej w art. 45 i zostanie stwierdzone, że nie można jej ściągnąć w drodze egzekucji, sąd orzeka wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności przyjmując, że jeden dzień pozbawienia wolności jest równoważny dwóm stawkom dziennym; kara zastępcza nie może przekraczać 12 miesięcy pozbawienia wolności, jak również górnej granicy kary pozbawienia wolności za dane przestępstwo, a jeżeli ustawa nie przewiduje za dane przestępstwo kary pozbawienia wolności, górna granica zastępczej kary pozbawienia wolności nie może przekroczyć 6 miesięcy.
§ 2. W razie gdy grzywna została uiszczona lub ściągnięta w drodze egzekucji tylko w części albo tylko w części wykonana w formie pracy społecznie użytecznej, sąd określa wymiar zastępczej kary pozbawienia wolności według zasad przewidzianych w § 1.
§ 3. Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności na okres próby, który wynosi od roku do 2 lat. Przepis art. 69 § 1 i 2 oraz art. 75 Kodeksu karnego stosuje się odpowiednio.
- zastępcza kara pozbawienia wolności, rocznie ok. 60 tys. osób
-dotyczy tylko grzywny, a nie równowartości przepadku przedmiotów
Problematyka kar i środków karnych
Kara - osobista dolegliwość ponoszona przez sprawcę jako sprawiedliwa odplata za popełnione przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, wyrażająca potępienie popełnionego przez niego czynu zabronionego i wymarzana w imieniu państwa przez sąd.
Triada celów kary - sprawiedliwość, prewencja ogólna i indywidualna.
- osobny katalog dla przestępstw (bogatszy) i wykroczeń (skromniejszy, tylko kara grzywny, określana tylko w systemie kwotowym, a nie stawkowym)
Art. 22 § 1. Karami za przestępstwa skarbowe są:
1) kara grzywny w stawkach dziennych;
2) kara ograniczenia wolności;
3) kara pozbawienia wolności.
§ 2. Środkami karnymi są:
1) dobrowolne poddanie się odpowiedzialności [nie pasuje do tego katalogu; nie daje piętna skazania]
2) przepadek przedmiotów;
3) ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów;
4) przepadek korzyści majątkowej;
4a) ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej;
5) zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywania określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska;
6) podanie wyroku do publicznej wiadomości;
7) pozbawienie praw publicznych;
8) środki związane z poddaniem sprawcy próbie:
a) warunkowe umorzenie postępowania karnego,
b) warunkowe zawieszenie wykonania kary,
c) warunkowe zwolnienie.
Art. 47. § 1. Karą za wykroczenia skarbowe jest kara grzywny określona kwotowo.
§ 2. Środkami karnymi są:
1) dobrowolne poddanie się odpowiedzialności;
2) przepadek przedmiotów;
3) ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów.
I KARY
1. Grzywna - podstawowa kara za czyn zabroniony, czyny karne skarbowe są obliczone na osiągniecie pewnego zysku, korzyści finansowej, najlepszą formą reakcji jest uderzyć sprawcę po kieszeni (aby nie zyskał, a stracił - obowiązek realizowania obowiązku, za który sprawca został ukarany).
Art. 15. § 1. Orzeczenie zapadłe w postępowaniu w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe nie zwalnia od obowiązku uiszczenia należności publicznoprawnej.
Art. 23. § 1. Wymierzając karę grzywny, sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej; jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa – 720.
- „jeśli kodeks nie stanowi inaczej” – kara łączna przy realnym zbiegu, nadzwyczajne obostrzenie kary, etc.
- niższa w porównaniu z zagrożeniem wynikającym z naruszonego przepisu, górna granica grzywny przewidziana jest przy:
- dobrowolnym poddaniu się odpowiedzialności (nie więcej niż połowa górnego zagrożenia)
- nadzwyczajnym złagodzeniu kary za czyny polegające na uszczupleniu należności publicznoprawnej, gdy należność uregulowano przed wydaniem wyroku (do połowy górnej granicy zagrożenia)
- ograniczonej poczytalności (do 2/3 górnego zagrożenia)
- karalnym usiłowaniu za czyny zagrożone grzywną (do 2/3 górnej granicy zagrożenia)
- nadzwyczajne obostrzenie – do 1080 stawek dziennych
§ 2. Wyrokiem nakazowym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających wysokości 200 stawek dziennych, chyba że kodeks przewiduje karę łagodniejszą.
- Uproszczone skazywanie przestępstw i wykroczeń - grzywna nie większa niż 200 stawek dziennych (przestępstwa) lub 10 x min. wynagrodzenia (wykroczenia)
Kodeks wyróżnia w poszczególnych przepisach następujące max. „widełki” za poszczególne przestępstwa:
– do 120 stawek dziennych (w sumie 4 razy, np. art. 80)
– do 180 stawek dziennych (w sumie 7 razy, np. art. 62)
– do 240 stawek dziennych (w sumie 13 razy, np. art. 60)
– do 360 stawek dziennych (w sumie 3 razy, np. art. 72)
– do 480 stawek dziennych (w sumie 2 razy, np. art.71)
– do 720 stawek dziennych (w sumie ok. 80 razy, np. art. 54)
Wysokość jednej stawki dziennej:
- wynagrodzenie minimalne, o którym mowa przy obliczaniu stawki dziennej - z daty popełnienia czynu, chyba, że późniejsze wynagrodzenie minimalne jest niższe
- odwołanie do ogólnych dyrektyw wymiaru kary:
- 4 dyrektywy ogólne: sprawiedliwościowe (2) i prewencyjne (2),
- zasada swobodnego uznania przy wymierzaniu kar (nie DOWOLNEGO, bo sąd musi obracać się w granicach kodeksowych); mają zastosowanie do wszystkich sprawców, wszelkich wykroczeń i przestępstw (młodociani, recydywiści, czy działają pojedynczo lub w zorganizowanych strukturach), musza być brane pod uwagę zawsze, wobec każdej kary/środka karnego. Gwarantują, że cele nakierowane przez wykonawcę będą osiągnięte.
Art. 12. § 2. Sąd wymierza karę, środek karny lub inny środek według swego uznania, w granicach przewidzianych przez kodeks bacząc, aby ich dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które mają one osiągnąć w stosunku do sprawcy, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.
Art. 23. § 3. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności.
- stawka dzienna grzywny nie może mniejsza od 1/30 min. wynagrodzenia, ani nie przekraczać jej 400-ktorności
Grzywna za wykorzenia skarbowe
Art. 48. §1. Kara grzywny może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że kodeks stanowi inaczej.
-od 1/10 minimalnego wynagrodzenia do 20-koetnosci minimalnego wynagrodzenia.
§ 2. Mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia.
§ 3. Wyrokiem nakazowym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających dziesięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia.
2. Kara ograniczenia wolności
- tylko jeden art. stanowi o niej bezpośrednio - art. 110 KKS [sprzedaż losów bez uprawnienia]
- zamiana z kary pozbawienia wolności (art. 26 § 1)
- można stosować w przypadku nadzwyczajnego obostrzenia kary: przestępstwo skarbowe zagrożone do 360 stawek dziennych - wtedy sąd może wymierzyć karę pozbawienia wolności do 6 m-cy albo karę ograniczenia wolności oraz gdy przestępstwo skarbowe zagrożone jest karą grzywny przekraczająca 360 stawek dziennych - wtedy sąd może wymierzyć karę pozbawienia wolności do roku albo karę ograniczenia wolności. Kara grzywny jest i tak orzekana dodatkowo. Nie może przekroczyć 2 lat (w przypadku kary łącznej).
- nadzwyczajne złagodzenie – za czyn zagrożony kara pozbawienia wolności
- w zakresie treści tej kary recypuje art. 34-36 KK (art. 26 par 4 KKS) – zmiany od czerwca 2010 roku
Art. 34 KK. § 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 12 miesięcy; wymierza się ją w miesiącach.
§ 2. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:
1) nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu,
2) jest obowiązany do wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne,
3) ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.
Art. 35 KK. § 1. Nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne jest wykonywana w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym.
§ 2. W stosunku do osoby zatrudnionej sąd zamiast obowiązku, o którym mowa w art. 34 § 2 pkt 2, może orzec potrącenie od 10 do 25 % wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd; w okresie odbywania kary skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy.
Art. 36 KK. § 2. Wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może orzec wobec skazanego obowiązki wymienione w art. 72. (można nałożyć takie same obowiązki, jak przy okresie próby, ale większość nie ma zastosowania w postępowaniu karnym skarbowym)
- wymiar kary: od 1 miesiąca do 12 miesięcy;
- trzy restrykcje: bez zgody sądu nie może zmieniać miejsca stałego pobytu, wyjaśnienia dot. Przebiegu odbywania kara, obowiązek wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej kary na cele społeczne 20-40 h w stosunku miesięcznym (może być wobec osób, które pracują zawodowo - potracenie części wynagrodzenia od 10 do 25%, potrącenia idzie na cel społeczny wskazany przez sąd).
Zamiana pozbawienia wolności na karę ograniczenia wolności
Art. 26. § 1. Jeżeli przestępstwo skarbowe jest zagrożone karą pozbawienia wolności, sąd może orzec zamiast niej karę ograniczenia wolności, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny wymieniony w art. 22 § 2 pkt 2–6, co nie stoi na przeszkodzie wymierzeniu także kary grzywny grożącej za to przestępstwo obok kary pozbawienia wolności.
§ 2. Wymierzając karę ograniczenia wolności za przestępstwo skarbowe, w związku z którym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej i tej wymagalnej należności nie uiszczono, sąd określa także obowiązek uiszczenia jej w całości w wyznaczonym terminie.
- generalne upoważnienie do orzekania kary ograniczenia wolności za wszystkie przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności (kara zamienna), uwarunkowane tym, że jeśli czyn jest uszczupleniem należności publicznoprawnych, to określa się również termin, kiedy uszczuplona należność ma być zapłacona (jeśli nie zrobi tego to traktuje się na nieuchylanie się karze – KKW kara zastępcza: grzywna, zastępcza kara pozbawienia wolności)
§ 3. Przepisu § 1 nie stosuje się do sprawcy przestępstwa skarbowego popełnionego w warunkach określonych w art. 37 § 1 lub w art. 38 § 2, z zastrzeżeniem art. 37 § 2 i 3 oraz art. 38 § 3.
- Art. 37 dot. nadzwyczajnego obostrzenia kary; wyjątki: sprawca działający w zorganizowanej grupie lub związku mającym na celu popełnianie przestępstwa skarbowego, który odstąpił od udziału i ujawniając organom ściągania istotne okoliczności zamierzonego przestępstwa skarbowego zapobiegł jego popełnieniu oraz sprawca, który dopuścił się czynu umyślnego, którego przedmiot lub uszczuplona należność publiczna jest dużej wartości lub wielkiej wartości, bądź sprawcy ciągu przestępstw skarbowych, jeśli wymagana należność publicznoprawna została w całości uiszczona przed zamknięciem przewodu sadowego w I instancji.
3. Kara pozbawienia wolności
Art. 27. § 1. Jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, kara pozbawienia wolności trwa najkrócej 5 dni, najdłużej – 5 lat; wymierza się ją w dniach, miesiącach i latach.
- nadzwyczajne obostrzenie – max 10 lat, kara łączna – 15 lat.
- najsurowsza kara, nigdy nie występuje samodzielnie – zawsze łącznie lub w alternatywie rozłącznej z grzywną,
- w sumie przewidziana jest za 35 przestępstw skarbowych, KKS za poszczególne przestępstwa stosuje ograniczenie do roku, dwóch lat, trzech lat i pięciu lat
- często występuje, ale art. 25 par 1 KKS - nie ma determinacji do karania wiezieniem, tylko raczej prewencja (zniechęcanie do popełnienia przestępstw)
- czemu 5 dni? Czy to się opłaca? Sens jest taki, że ma to działać jak terapia szokowa.
II ŚRODKI KARNE
- dodatki do kar i mają wzmocnić represję karną
- pełnią rożne funkcje – prewencyjna (np. przepadek przedmiotów, zakaz wykonywania zawodu, zajmowania okresowego stanowiska, pozbawienie praw publicznych) kompensacyjna (zrekompensować uszczerbek)
-Oddzielny katalog dla przestępstw (szerszy, środki rozciągnięte w czasie – od roku do 5 lat) i wykroczeń (węższy, nie ma środków rozciągniętych w czasie)
1. DOBROWOLNE PODDANIE SIĘ ODPOWIEDZIALNOŚCI (DPO)
- reakcja na naruszenie prawa, która jest środkiem degresji karania sprawców (karania najbardziej łagodnego)
- jak ktoś się dowolnie podda odpowiedzialności to nie ma piętna osoby karanej (jeśli później zostanie ukarany, to nie może zostać uznany za recydywistę karnego)
- co to tutaj robi? O środkach karach można mówić przy wyrokach skazujących
- art. 17 i 18 KKS i art. 142-147 KKS (Rozdział 16. Zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności)
Art. 17. § 1. Sąd może udzielić zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, jeżeli wina sprawcy i okoliczności popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a jednocześnie:
1) uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną, jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie tej należności;
2) sprawca uiścił kwotę odpowiadającą co najmniej najniższej karze grzywny grożącej za dany czyn zabroniony;
3) sprawca wyraził zgodę na przepadek przedmiotów co najmniej w takim zakresie, w jakim ten przepadek jest obowiązkowy, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów – uiścił ich równowartość pieniężną; przepisy art. 16 § 2 zdanie trzecie oraz art. 31 § 3 pkt 2 stosuje się odpowiednio;
4) uiszczono co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania.
§ 2. Niedopuszczalne jest udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, jeżeli:
1) przestępstwo skarbowe zagrożone jest karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności;
2) przestępstwo skarbowe zagrożone tylko karą grzywny popełniono w warunkach określonych w art. 37 § 1 lub art. 38 § 2; [nadzwyczajne obostrzenie kary]
3) zgłoszono interwencję co do przedmiotu podlegającego przepadkowi, chyba że zostanie ona cofnięta przez interwenienta do czasu wniesienia aktu oskarżenia do sądu.
Art. 18. § 1. Sąd, udzielając zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, orzeka:
1) tytułem kary grzywny kwotę uiszczoną przez sprawcę;
2) przepadek przedmiotów tylko w takich granicach, w jakich sprawca wyraził na to zgodę, a w razie niemożności ich złożenia – uiścił ich równowartość pieniężną.
§ 2. Prawomocny wyrok o zezwoleniu na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności nie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego.
§ 3. Uiszczenie określonej kwoty tytułem kary grzywny za przestępstwo skarbowe w drodze dobrowolnego poddania się odpowiedzialności nie stanowi przesłanki recydywy skarbowej określonej w art. 37 § 1 pkt 4
- DPO to prawo, a nie obowiązek sprawcy, który sam musi podjąć decyzje czy chce z tego skorzystać. Musi o to poprosić poprzez złożenie wniosku.
- organy niefinansowe mogą prowadzić postępowanie przygotowawcze; złożenie wniosku powoduje przekazanie sprawy finansowym organom (tylko one mogą rozpatrzyć wniosek, mogą poprzeć go lub odmówić poparcia).
Art. 143. § 1. Składając wniosek, o którym mowa w art. 142 § 1, należy łącznie uiścić:
1) należność publicznoprawną, jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie tej należności, chyba że do chwili zgłoszenia wniosku ta wymagalna należność została w całości uiszczona;
2) tytułem kary grzywny kwotę odpowiadającą co najmniej jednej trzeciej minimalnego wynagrodzenia, a za wykroczenie skarbowe – kwotę odpowiadającą co najmniej jednej dziesiątej tego wynagrodzenia;
3) co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania.
- wysokość zryczałtowanych kosztów postępowania określa rozporządzenie, nie wyższe niż 1/10 minimalnego wynagrodzenia przy przestępstwach i 1/12 minimalnego wynagrodzenia przy wykroczeniach. Chodzi o minimalne wynagrodzenie z daty złożenia wniosku.
§ 2. Jeżeli za czyn zabroniony, o który toczy się postępowanie, przewidziane jest obowiązkowe orzeczenie przepadku przedmiotów, sprawca składając wniosek, o którym mowa w art. 142 § 1, jest obowiązany wyrazić zgodę na ich przepadek, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów – uiścić ich równowartość pieniężną.
§ 3. Jeżeli orzeczenie przepadku przedmiotów nie jest obowiązkowe, sprawca może ograniczyć wyrażenie zgody na przepadek, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów – uiścić równowartość pieniężną tylko niektórych przedmiotów zagrożonych przepadkiem albo złożyć wniosek o całkowite zaniechanie orzeczenia przepadku przedmiotów lub uiszczenia ich równowartości pieniężnej.
§ 4. Uiszczenie przez sprawcę równowartości pieniężnej przedmiotów zagrożonych przepadkiem nie dotyczy przedmiotów określonych w art. 29 pkt 4. [przedmiot, którego wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione]
Art. 144. § 1. Cofnięcie wniosku, o którym mowa w art. 142 § 1, nie jest możliwe przed upływem 1 miesiąca od jego złożenia, a także po wniesieniu do sądu przez finansowy organ postępowania przygotowawczego wniosku o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.
§ 2. Ponowne złożenie wniosku jest niedopuszczalne.
§ 3. W razie cofnięcia wniosku uiszczone przez sprawcę kwoty zatrzymuje się do zakończenia postępowania jako zabezpieczenie grożących mu kar, środków karnych lub innych środków oraz kosztów postępowania.
- na postanowienie organu finansowego o pozostawieniu wniosku bez rozpatrzenia nie służy zażalenie.
Art. 145. § 1. W razie wystąpienia przez sprawcę o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności finansowy organ postępowania przygotowawczego może zamiast aktu oskarżenia wnieść niezwłocznie do sądu wniosek o udzielenie takiego zezwolenia.
Art. 146. § 1. Złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności finansowy organ postępowania przygotowawczego uzależnia od wykonania obowiązku uiszczenia w całości wymagalnej należności publicznoprawnej, jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie tej należności, a do tej chwili należność ta nie została uiszczona.
§ 2. Złożenie wniosku, o którym mowa w § 1, finansowy organ postępowania przygotowawczego może uzależnić:
1) od uiszczenia tytułem kary grzywny dodatkowej kwoty, nieprzekraczającej jednak łącznie z kwotą już wpłaconą wysokości połowy sumy odpowiadającej górnej granicy ustawowego zagrożenia za dany czyn zabroniony;
2) od wyrażenia zgody na przepadek przedmiotów nieobjętych wnioskiem sprawcy, o którym mowa w art. 142 § 1, a w razie niemożności ich złożenia – od uiszczenia równowartości pieniężnej tych przedmiotów, chyba że przepadek dotyczy przedmiotów określonych w art. 29 pkt 4;
3) od uiszczenia pozostałych kosztów postępowania.
- prowadzenie negocjacji, z tym, ze często jest tak, że sprawca czynu zabronionego w praktyce jest przyparty do muru przez organ,
- W trakcie negocjacji może dojść do podwyższenia kwot - organ może zaproponować inne kwoty grzywny, ale są one limitowane (połowa górnej kary grzywny za dany czyn zabroniony), w praktyce co do zasady te kwoty są podbijane do maksimum,
- zryczałtowane koszty postępowania często nie są wystarczające, więc organ może zażądać zapłaty faktycznych kosztów.
§ 3. Czas, rodzaj i sposób wykonania obowiązków, o których mowa w § 1 lub 2, finansowy organ postępowania przygotowawczego określa po wysłuchaniu sprawcy, jak również przedstawiciela ustawowego, o którym mowa w art. 142 § 3.
- czas rodzaj i sposób, etc. wykonania obowiązków jest określony po wysłuchaniu sprawcy, mógł on finansowo przygotować się do poddania się odpowiedzialności. Jeśli sprawca spełni te wymagania, a organ uzna, że realizował je wystarczająco, organ zamiast aktu oskarżenia wysyła poparty wniosek sprawcy do sądu,
- ostateczną decyzje co do dobrowolnego poddania się odpowiedzialności podejmuje sąd, przy czym udzielając zezwolenia (w drodze wyroku) on może zezwolić na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności na warunkach zaproponowanych przez sprawcę, nie może zmienić warunków. Sąd nie ma prawa odstąpić od tych warunków, chociaż w pierwotnej wersji nie mógł ich zaostrzać, ale mógł zmniejszać grzywny. W tym układzie sąd stał się automatem do przyklepywania wynegocjowanych warunków, a nie gwarantem sprawiedliwości.
Art. 147. Na postanowienie odmawiające wniesienia wniosku o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności przysługuje zażalenie do organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, o czym należy sprawcę pouczyć. W razie nieuwzględnienia zażalenia stosuje się odpowiednio art.
144 § 3.
2. PRZEPADEK PRZEMIOTÓW
- zarówno za przestępstwa jak i wykroczenia skarbowe, jest wszechobecny w prawie karnym skarbowym. Szeroko stosowana represja karna. Jest to bardzo duża dolegliwość.
Zakres przepadku
Art. 29. Przepadek przedmiotów obejmuje:
1) przedmiot pochodzący bezpośrednio z przestępstwa skarbowego; (owoce czynu zabronionego)
2) narzędzie lub inny przedmiot stanowiący mienie ruchome, które służyło lub było przeznaczone do popełnienia przestępstwa skarbowego; (żeby ponownie ten przedmiot nie służył popełnieniu przestępstwa)
3) opakowanie oraz przedmiot połączony z przedmiotem przestępstwa skarbowego w taki sposób, że nie można dokonać ich rozłączenia bez uszkodzenia któregokolwiek z tych przedmiotów;
4) przedmiot, którego wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione.
- opakowania lub przedmioty połączone z przedmiotem przestępstwa, bo można wtedy je jakoś spieniężyć.
- przedmioty zakazane: dotyczyć to będzie przede wszystkim narkotyków, egzotyczne żywe zwierzęta, wybory z egzotycznych zwierząt, alkohol, papierosy (zawsze ulęgają zniszczeniu), materiały radioaktywne, dzieła sztuki, bron, materiały wybuchowe.
Art. 30. § 1.Sąd może orzec przepadek przedmiotów tylko w wypadkach przewidzianych w kodeksie, a orzeka, jeżeli kodeks tak stanowi.
- wypadek wyraźnie wskazany w KKS, może mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny; art. 30 i art. 49)
1. Fakultatywny przepadek przedmiotów w przypadku:
- niezgłoszenia przedmiotu opodatkowania i narażenie podatku na uszczuplenie - np. maszyny towar, urządzenia)
- firmanctwa - wszystkie przedmioty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej pod cudza nazwą
- oszustwo w postępowaniu podatkowym – np. sfałszowane dokumenty
- grupa przestępstw „akcyzowych”, np.: sprowadzenie do Polski lub wydawanie wbrew przepisom wyrobów akcyzowych, wydawanie wyrobów akcyzowych przeznaczonych do dostawy wspólnotowej lub na eksport bez wymaganego zawiadomienia właściwego organu i oznaczenia znakami akcyzy, paserstwo umyślne wyrobami akcyzowymi pochodzącymi z przestępstw, nieprawidłowe oznaczenie wyrobów akcyzowych znakami akcyzy (przepadek zarówno wyrobów, jak i nieprawidłowych znaków akcyzy), podrabianie lub przerabianie znaków lub upoważnienia do odbioru znaków akcyzowych (przepadek znaków akcyzowych podrobionych/oryginałów oraz przedmiotów służących do fałszerstwa), nielegalna produkcja, magazynowanie, przeładowywanie produktów akcyzowych, etc.
2. Obligatoryjny przepadek przedmiotów i środków służących do jego popełnienia (fakultatywny wobec opakowania i rzeczy powiązanej z przedmiotem):
- przemyt celny i oszustwa celne, niedopełnienie warunków odprawy czasowej, naruszenie warunków zwolnień od ceł lub reglamentacji pozataryfowej, usuwania towaru lub środka przewozowego spod dozoru celnego, umyślnego paserstwa celnego
- przepadek przy przestępstwach z zakresu gier i zakładów wzajemnych - nielegalne urządzanie i prowadzenie gier i zakładów (w tym zagranicznych), urządzenie lub prowadzenie gier podlegających szczególnemu nadzorowi podatkowemu bez urzędowych zabezpieczeń, udział w nielegalnych grach i zakładach krajowych i nielegalne trudnienie się sprzedażą losów loteryjnych (przepadek obejmuje urządzanie gry lub zakładu i ich dokumenty (automaty, karty, losy, stoły, etc.), wygrane (pieniężne i rzeczowe) oraz środki uzyskane ze sprzedaży udziału w grze lub wpłaconych stawek.
- przedmioty, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione.
- nielegalna lub nieprawidłowa działalność kantorowa: przepadek wartości dewizowych obligatoryjny: w zakresie wartości dewizowych i krajowych środków płatniczych, fakultatywny: wobec innych przedmiotów (np. opakowania, elementy kantoru, etc).
Zasady, które łączą się z orzekaniem przepadku przedmiotów, które nie są własnością sprawcy
- KKS wyraźnie musi na taką możliwość zezwalać, nie można orzekać przepadku przedmiotu jeśli są własnością osoby trzeciej, a sprawca uzyskał je w drodze czynu zabronionego (np. kradzione auto)
Art. 31. § 1. Sąd może orzec albo orzeka przepadek przedmiotów określonych w art. 29 pkt 1, 3 i 4 w wypadkach przewidzianych w kodeksie, także wówczas, gdy przedmioty te nie są własnością sprawcy.
§ 1a. Sąd może orzec przepadek przedmiotów określonych w art. 29 pkt 2, niebędących własnością sprawcy, jeżeli ich właściciel lub inna osoba uprawniona na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach przewidywała albo mogła przewidzieć, że mogą one służyć lub być przeznaczone do popełnienia przestępstwa skarbowego.
- nie dotyczy przedmiotów, które zostały przygotowane do polenienia przestępstwa (np. samochód ze specjalnie przygotowanymi schowkami), bo istnieje ryzyko, że te przedmioty były jeszcze raz wykorzystane do niecnych celów.
- przepis niejasny
§ 2. Przepadku przedmiotów nie orzeka się, jeżeli są własnością osoby trzeciej, a sprawca uzyskał je w drodze czynu zabronionego jako przestępstwo lub wykroczenie.
§ 3. Przepadku przedmiotów nie orzeka się także, jeżeli:
1) orzeczenie jego byłoby niewspółmierne do wagi popełnionego przestępstwa skarbowego;
2) uiszczono należność publicznoprawną dotyczącą przedmiotów zagrożonych przepadkiem, chyba że należność ta jest niewspółmiernie niska do kwoty równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów albo przepadek dotyczy przedmiotów określonych w art. 29 pkt 4 lub które zostały specjalnie przysposobione do popełnienia czynu zabronionego.
§ 4. Przedmioty objęte przepadkiem przechodzą na własność Skarbu Państwa z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.
§ 5. Sąd, orzekając przepadek przedmiotów, w szczególności napojów alkoholowych, kosmetyków lub produktów leczniczych, może zarządzić ich zniszczenie w całości albo w części, jeżeli sprzedaż tych przedmiotów jest niemożliwa, znacznie utrudniona lub nieuzasadniona lub gdy przedmioty te nie odpowiadają warunkom dopuszczenia do obrotu w kraju określonym w odrębnych przepisach.
§ 6. Sąd, orzekając przepadek wyrobów tytoniowych, jednocześnie zarządza ich zniszczenie.
- zawsze są niszczone, bo nie można użyć ich z pożytkiem dla społeczeństwa
§ 7. Koszty zniszczenia przedmiotów, których przepadek orzeczono, ponosi sprawca czynu zabronionego.
3. PRZEPADEK KORZYŚCI MAJĄTKOWYCH LUB PRZPEADEK RÓWNOWARTOŚCI PRZEPADKU KORZYŚCI MAJĄTKOWYCH
Art. 32. § 1. W razie niemożności orzeczenia w całości albo w części przepadku, o którym mowa w art. 29, gdy przedmiot został zniszczony, zgubiony, ukryty lub z innych przyczyn faktycznych lub prawnych nie może być objęty w posiadanie, sąd orzeka środek karny ściągnięcia równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów, chyba że przepadek dotyczy przedmiotów określonych w art. 29 pkt 4.
- niemożność faktyczna lub prawna może mieć charakter całkowity lub częściowy
- można skorzystać z tego środka tylko przy skazaniu
- zawiera w sobie dwa aspekty: kompensacyjny i represyjny
- orzeczenie ma charakter obligatoryjny
§ 2. Jeżeli równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów nie można określić dokładnie, oznacza się ją w przybliżeniu.
§ 3. Jeżeli w popełnieniu przestępstwa skarbowego brało udział kilka osób, odpowiadają one solidarnie za uiszczenie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów.
§ 4. Przepis art. 31 § 4 stosuje się odpowiednio.
- z chwila uprawomocnienia się wyroku kwoty pieniężnej równowartości należą się Skarbowi państwa i są ściągalne jako jego należności
Art. 33. § 1. Jeżeli sprawca osiągnął z popełnienia przestępstwa skarbowego, chociażby pośrednio, korzyść majątkową niepodlegającą przepadkowi przedmiotów określonych w art. 29 pkt 1 lub 4, sąd orzeka środek karny przepadku tej korzyści. W razie niemożności orzeczenia środka karnego przepadku korzyści majątkowej orzeka się środek karny ściągnięcia jej równowartości pieniężnej.
- stosowany gdy nie można orzec przepadku przedmiotów, a sprawca z popełnienia przestępstwa uzyskał jakąś korzyść majątkową (korzyść jest pojęciem szerszym niż przedmiot)
- dotyczy zarówno korzyści pochodzących bezpośrednio z przestępstwa, jak i pośrednio pochodzących z przestępstwa – np. za pieniądze sprawca kupił określone dobra.
§ 2. W razie skazania za przestępstwo skarbowe, z którego popełnienia sprawca osiągnął, chociażby pośrednio, korzyść majątkową dużej wartości, uważa się, że mienie, które sprawca objął we władanie lub do którego uzyskał jakikolwiek
tytuł w czasie popełnienia przestępstwa skarbowego lub po jego popełnieniu, do chwili wydania chociażby nieprawomocnego wyroku, stanowi korzyść majątkową uzyskaną z popełnienia przestępstwa skarbowego, chyba że sprawca lub inna zainteresowana osoba przedstawi dowód przeciwny.
- ciężar dowodu przerzuca się na sprawcę (musi udowodnić, że rzecz nie pochodzi to z procederu przestępczego)
§ 3. Jeżeli okoliczności sprawy wskazują na duże prawdopodobieństwo, że sprawca, o którym mowa w § 2, przeniósł na osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, faktycznie lub pod jakimkolwiek tytułem prawnym, mienie stanowiące korzyść majątkową uzyskaną z popełnienia przestępstwa skarbowego, uważa się, że rzeczy będące w samoistnym posiadaniu tej osoby lub jednostki oraz przysługujące jej prawa majątkowe należą do sprawcy, chyba że zainteresowana osoba lub jednostka organizacyjna przedstawi dowód zgodnego z prawem ich uzyskania.
- domniemanie dotyczące osób trzecich - przerzucenie ciężaru dowodu na inne osoby, dopuszczalne tylko przy dużych korzyściach
§ 4. Przepisy § 2 i 3 stosuje się także przy dokonaniu zajęcia stosownie do przepisu art. 131 § 4 przy zabezpieczeniu grożącego przepadku korzyści majątkowej oraz przy egzekucji tego środka. Osoba lub jednostka, której dotyczy domniemanie ustanowione w § 3, może wystąpić z powództwem przeciwko Skarbowi Państwa o obalenie domniemania; do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy postępowanie egzekucyjne ulega zawieszeniu.
§ 5. W razie współwłasności orzeka się przepadek udziału należącego do sprawcy lub równowartości pieniężnej tego udziału.
§ 6. Środka karnego przepadku korzyści majątkowej lub ściągnięcia jej równowartości pieniężnej nie orzeka się, jeżeli korzyść majątkowa podlega zwrotowi innemu uprawnionemu podmiotowi.
§ 7. Objęta przepadkiem korzyść majątkowa lub ściągnięcie jej równowartości pieniężnej przechodzi na własność Skarbu Państwa z chwilą uprawomocnienia się wyroku, a w wypadku, o którym mowa w § 4 zdanie drugie, z chwilą uprawomocnienia się wyroku oddalającego powództwo przeciwko Skarbowi Państwa.
4. ZAKAZ PROWADZENIA OKREŚLONEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ, WYKONYWANIA OKREŚLONEGO ZAWODU LUB ZAJMOWANIA OKRESLONYCH STANOWISK
Art. 34. § 1. Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej oraz pozbawienie praw publicznych można orzec tylko wtedy, gdy kodeks tak stanowi.
- Sąd może orzec środek karny zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej:
- stosując nadzwyczajne zaostrzenie kary
- w przypadku popełnienia jednego z następujących przestępstw: Niezgłoszenie się do podatku, firmanctwo, oszustwo w postępowaniu podatkowym, przestępstwa akcyzowe, wyłudzenie zwrotu podatku, oszustwa płatnika, narażenie finansów publicznych na nienależna dotację lub subwencję, udaremnienie lub utrudnienie czynności kontrolnych w sferze podatkowej, wyłudzenie pozwolenia celnego i jego używanie, przemyt celny i inne przestępstwa celne, w tym umyślne paserstwo celne, wyłudzenie zezwolenia dewizowego i korzystanie z niego, nielegalne wysyłanie, wywożenie lub przekazywanie do krajów trzecich środków płatniczych na dzielność gospodarczą, nielegalne nabywanie lub zbywanie papierów wartościowych przez rezydenta, otwieranie lub posiadanie nielegalnie przez rezydenta rachunku w kraju trzecim, prowadzenie nielegalnej działalności kantorowej, nielegalne urządzanie gier lub zakładów lub uczestnictwo w nich, nielegalna sprzedaż losów.
- orzeka się w latach, od roku do lat 5
- recepcja art. 41 KK w związku z art. 20 par. 2 KKS:
Art. 41. § 1. Sąd może orzec zakaz zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu, jeżeli sprawca nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.
§ 2. Sąd może orzec zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z prowadzeniem takiej działalności, jeżeli dalsze jej prowadzenie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.
5. PODANIE WYROKU DO PUBLICZNEJ WIADOMOŚCI
Art. 35. W uzasadnionych wypadkach sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości w sposób przez siebie określony.
- funkcja prewencji ogólnej i indywidualnej
6. POZBAWIENIE PRAW PUBLICZNYCH
W związku z art. 20 par. 2 recypuje się art. 40 KK:
Art. 40. § 1. Pozbawienie praw publicznych obejmuje utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego lub gospodarczego, utratę prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego, jak również utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego; pozbawienie praw publicznych obejmuje ponadto utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw.
§ 2. Sąd może orzec pozbawienie praw publicznych w razie skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 za przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie.
Art. 34. § 3. Pozbawienie praw publicznych sąd może orzec w wypadkach określonych w art. 38 § 1 i 2 w razie skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
- orzekane fakultatywnie
- 2 przesłanki łączne: w przypadku nadzwyczajnego zaostrzenia kary i w razie skazania na karę pozbawienia wolności nie krótszy niż 3 lata
- orzeka się w latach, od roku do lat 5
ŚRODKI PROBACYJNE
- wyróżniamy 3 środki probacyjne: warunkowe umorzenie postępowania karnego, warunkowe zawieszenie wykonywania kary i warunkowe zwolnienie
Art. 41. § 1. Warunkowe umorzenie postępowania karnego można zastosować do sprawcy przestępstwa skarbowego, chyba że przestępstwo to popełniono w warunkach określonych w art. 37 § 1 pkt 1–3, 5–7 lub w art. 38 § 2, z zastrzeżeniem art. 37 § 2 i 3 oraz art. 38 § 3.
- nie stosuje się wobec sprawców, który dopuścili się przestępstwa w warunkach nadzwyczajnego obostrzenia kary
- recepcja Art. 66 § 1 KK - nie jest możliwe warunkowe umorzenie w razie uprzedniej karalności sprawcy za przestępstwo umyślne
§ 2. Umarzając warunkowo postępowanie karne za przestępstwo skarbowe, w związku z którym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej i tej wymagalnej należności nie uiszczono, sąd określa także obowiązek uiszczenia jej w całości w wyznaczonym terminie.
- stanowi uzupełnienie recypowanego art. 67 KK mówiącego o 2-letnim okresie próby oraz zobowiązaniu sprawcy do naprawienia szkody
§ 3. Sąd może także podjąć warunkowo umorzone postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby uchyla się od wykonania określonego obowiązku uiszczenia należności publicznoprawnej.
- uzupełnienie recypowanego art. 68 KK mówiącego o podjęciu umorzonego postępowania w przypadku prawomocnego skazania sprawcy za przestępstwo umyślne lub jeśli sprawca w rażący sposób w okresie próbnym narusza porządek prawny. Warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.
- art. 160 KKW – podstawa od odwołania warunkowego zwolnienia
§ 4. Przepisy § 2 i 3 stosuje się odpowiednio w razie:
1) warunkowego zawieszenia wykonania kary;
2) warunkowego zwolnienia.
Art. 41a - warunkowego zawieszenia wykonania kary nie stosuje się wobec przestępcy, który uczynił sobie z popełniania przestępstw skarbowych stałe źródło dochodów i który działa w zorganizowanej grupie lub związku przestępczym mającym na celu dokonywanie przestępstw skarbowych, z wyjątkiem szczególnie wystąpienia szczególnie uzasadnionych okoliczności. § 2 stanowi lex specialis wobec recypowanego art. 70 KK – w przypadku, gdy jednak dojdzie do warunkowego zawieszenia kary, to okres próby wynosi dla wszystkich od 3 do 5 lat (KK przewiduje taki okres tylko dla młodocianego i recydywisty, w innych przypadkach okres ten może wynosić od 2 do 5 lat) i obowiązkowy dozór (KK zakład to tylko w przypadku młodocianego sprawcy czynu umyślnego i recydywisty).
Zawieszenie wykonania kary - art. 72. KK określa szereg obowiązków do których sąd może zobowiązać sprawcę, ale większość nie ma zastosowania w postępowaniu karnym skarbowym..
[Ograniczenia warunkowego zwolnienia] Art. 42. § 1. Jeżeli sprawca skazany za umyślne przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności popełnił w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej roku tej kary umyślnie przestępstwo skarbowe tego samego rodzaju, sąd może go warunkowo zwolnić po odbyciu dwóch trzecich kary.
- odbycie 2/3, a nie połowy kary
§ 2. Skazanego określonego w art. 37 § 1 pkt 2 i 5 można warunkowo zwolnić po odbyciu trzech czwartych kary.
- dotyczy skazanego, który uczynił sobie z przestępstw karnych skarbowych źródło stałego utrzymania lub działającego w zorganizowanej grupie lub związku przestępczym mającym na celu dokonywanie przestępstw skarbowych
§ 3. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do sumy dwóch lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno; przepis § 1 stosuje się, jeżeli chociażby jedno z przestępstw popełniono
w określonych tam warunkach.
§ 4. Jeżeli skazanym jest osoba określona w § 2, okres próby nie może być krótszy niż 3 lata.
ŚRODKI ZABEZPIECZAJACE
Art. 22 § 3. Środkami zabezpieczającymi są:
1) umieszczenie w zakładzie zamkniętym;
2) umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym;
3) umieszczenie w zakładzie karnym, w którym stosuje się środki lecznicze lub rehabilitacyjne;
4) umieszczenie w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego;
5) skierowanie do placówki leczniczo-rehabilitacyjnej;
6) przepadek przedmiotów;
7) zakazy wymienione w § 2 pkt 5 [prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywania
określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska].
Art. 43. § 1. Przepadek przedmiotów wymieniony w art. 22 § 3 pkt 6 można orzec tytułem środka zabezpieczającego, jeżeli:
1) sprawca dopuścił się czynu zabronionego w stanie niepoczytalności;
2) społeczna szkodliwość czynu jest znikoma;
3) zastosowano warunkowe umorzenie postępowania karnego;
4) zachodzi okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy czynu zabronionego;
5) zastosowano art. 5 § 2. [młodociany]
§ 2. Przepisy o przepadku przedmiotów tytułem środka zabezpieczającego stosuje się odpowiednio także w razie umorzenia postępowania wobec niewykrycia sprawcy.
§ 3. Przepis art. 31 § 4 stosuje się odpowiednio. [przepadek na rzecz Skarbu Państwa z chwila uprawomocnienia się wyroku]
§ 4. Jeżeli sprawca dopuścił się czynu zabronionego w stanie niepoczytalności, sąd może orzec tytułem środka zabezpieczającego także zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywania określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska, gdy jest to konieczne ze względu na ochronę porządku prawnego.
§ 5. Wymienione w § 4 zakazy orzeka się bez wyznaczenia terminu; sąd uchyla zakaz, jeżeli ustały przyczyny jego orzeczenia.
Art. 43 dotyczy tylko stosowania przepadku przedmiotów oraz zakazów wykonywania zawodu, zajmowania funkcji lub prowadzenia dzielności gospodarczej. Odnośnie pozostałych środków zabezpieczających stosuje się recypowane art. 93-98 KK.
- środki zabezpieczające może orzekać tylko sąd, nawet wtedy, gdy umorzono postępowanie przygotowawcze.
Przypadki nadzwyczajnego obostrzenia kary
- kiedyś miało charakter fakultatywny, dziś obligatoryjne
Art. 37 § 1. Sąd stosuje nadzwyczajne obostrzenie kary, jeżeli sprawca:
1) popełnia umyślnie przestępstwo skarbowe, powodując uszczuplenie należności publicznoprawnej dużej wartości albo popełnia umyślnie przestępstwo skarbowe, a wartość przedmiotu czynu zabronionego jest duża;
- duża wartość: min. wynagrodzenie x 500
2) uczynił sobie z popełniania przestępstw skarbowych stałe źródło dochodu;
3) popełnia dwa albo więcej przestępstw skarbowych, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z nich i każdy z tych czynów wyczerpuje znamiona przestępstwa skarbowego określonego w tym samym przepisie, a odstępy czasu pomiędzy nimi nie są długie;
4) skazany za umyślne przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności lub karę ograniczenia wolności albo karę grzywny, w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności lub 6 miesięcy kary ograniczenia wolności albo po uiszczeniu grzywny wynoszącej co najmniej 120 stawek dziennych popełnia umyślnie przestępstwo skarbowe tego samego rodzaju;
- ogólnie rzecz ujmując - recydywa skarbowa
5) popełnia przestępstwo skarbowe, działając w zorganizowanej grupie albo w związku mającym na celu popełnienie przestępstwa skarbowego;
6) popełnia przestępstwo skarbowe, używając przemocy lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo działając wspólnie z inną osobą, która używa przemocy lub grozi natychmiastowym jej użyciem;
7) przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego położenia doprowadza inną osobę do popełnienia czynu zabronionego jako przestępstwo skarbowe.
§ 2. Przepisów § 1 pkt 1 i 3 nie stosuje się, jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, a wymagalna należność została w całości uiszczona przed zamknięciem przewodu sądowego w pierwszej instancji.
§ 3. Przepisu § 1 pkt 5 nie stosuje się, jeżeli sprawca odstąpił od udziału w zorganizowanej grupie lub związku i ujawniając przed organem ścigania istotne okoliczności zamierzonego przestępstwa skarbowego, zapobiegł jego popełnieniu.
§ 4. W wypadkach określonych w § 1 pkt 3 sąd orzeka tylko jeden raz karę za wszystkie zbiegające się przestępstwa skarbowe na podstawie przepisu, którego znamiona każde z nich wyczerpuje, w granicach określonych w art. 38 § 1 lub 2.
Na czym polega nadzwyczajne obostrzenie kary polega?
Art. 38. § 1. Stosując nadzwyczajne obostrzenie kary, sąd wymierza karę pozbawienia wolności:
1) do 6 miesięcy albo karę ograniczenia wolności, jeżeli przestępstwo skarbowe jest zagrożone tylko karą grzywny do 360 stawek dziennych, co nie wyłącza wymierzenia także kary grzywny grożącej za to przestępstwo;
2) do roku albo karę ograniczenia wolności, jeżeli przestępstwo skarbowe jest zagrożone tylko karą grzywny przekraczającą 360 stawek dziennych, co nie wyłącza wymierzenia także kary grzywny grożącej za to przestępstwo;
3) przewidzianą za przypisane przestępstwo skarbowe w wysokości nie niższej niż 1 miesiąc do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, co nie wyłącza wymierzenia z takim samym obostrzeniem także kary grzywny grożącej za to przestępstwo obok kary pozbawienia wolności.
§ 2. Stosując nadzwyczajne obostrzenie kary, sąd wymierza karę pozbawienia wolności w wysokości nie niższej niż 3 miesiące do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego podwójnie, co nie wyłącza wymierzenia w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę także kary grzywny grożącej za to przestępstwo, jeżeli sprawca popełnia ten czyn zabroniony określony w:
1) art. 54 § 1, art. 55 § 1, art. 56 § 1, art. 63 § 1–5, art. 65 § 1, art. 67 § 1, art. 69a § 1, art. 70 § 1, 2 i 4, art. 73a § 1, art. 76 § 1, art. 77 § 1, art. 78 § 1, art. 86 § 1 i 2, art. 87 § 1 i 2, art. 90 § 1, art. 91 § 1 oraz art. 92 § 1, a kwota uszczuplonej należności publicznoprawnej lub wartość przedmiotu czynu zabronionego jest wielka;
- uchylanie się od podatku, firmanctwo, oszustwa w postępowaniu podatkowym, przestępstwa akcyzowe w tym paserstwo akcyzowe, narażenie Skarbu państwa lub JST na nienależny zwrot podatku, oszustwa inkasenta i płatnika podatku, przestępstw celnych, w tym przemytu i umyślnego paserstwa
§ 3. W wypadku określonym w § 1 pkt 1 lub 2 stosuje się odpowiednio przepis art. 26 § 2, a w wypadku określonym w § 2 stosuje się odpowiednio przepis art. 37 § 2 lub 3.
CZYNNY ŻAL KARNY SKARBOWY
- nie ma analogicznej instytucji w powszechnym prawie karnym (niby jest czynny żal, ale się różni istotnie - sprawca chce złamać prawo, ale nie realizuje czynu zakazanego do końca: gdy przygotowywał przestępstwo rozmyślił się lub dobrowolnie zrezygnował z jego popełnienia, albo nawet gdy zrealizował jakiś fragment przestępstwa, a nie wystąpił skutek, a jeśli wystąpił, to przynajmniej próbował przeciwdziałać mu; ta instytucja ma też zastosowanie w prawie karnym skarbowym).
Czynny żal skarbowy - po pewnym czasie sprawca, który złamał prawo karne skarbowe sam się zadenuncjował, wyjawił wszystkie okoliczności czynu, dopełnił czynności, której uchybił lub uzupełnił uszczuplenia i wtedy z mocy ustawy ma zagwarantowaną bezkarność.
Art. 16 § 1. Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.
§ 2. Przepis § 1 stosuje się tylko wtedy, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym. Jeżeli czyn zabroniony nie polega na uszczupleniu tej należności, a orzeczenie przepadku przedmiotów jest obowiązkowe, sprawca powinien złożyć te przedmioty, natomiast w razie niemożności ich złożenia – uiścić ich równowartość pieniężną; nie nakłada się obowiązku uiszczenia ich równowartości pieniężnej, jeżeli przepadek dotyczy przedmiotów określonych w art. 29 pkt 4.
§ 3. Jeżeli złożone przedmioty podlegające przepadkowi mogą ulec szybkiemu zniszczeniu lub zepsuciu, ich przechowywanie byłoby połączone z niewspółmiernymi kosztami lub nadmiernymi trudnościami albo powodowałoby znaczne obniżenie ich wartości, organ postępowania przygotowawczego nakłada na sprawcę obowiązek uiszczenia ich równowartości pieniężnej, chyba że przepadek dotyczy przedmiotów określonych w art. 29 pkt 4.
§ 4. Zawiadomienie powinno być złożone na piśmie albo przekazane ustnie do protokołu.
[Wyłączenia czasowe]§ 5. Zawiadomienie jest bezskuteczne, jeżeli zostało złożone:
1) w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego; (nie wystarczą same słuchy i donosy)
2) po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.
[Wyłączenia podmiotowe]§ 6. Przepisu § 1 nie stosuje się wobec sprawcy, który:
1) kierował wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego;
2) wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, polecił jej wykonanie ujawnionego czynu zabronionego;
3) zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego albo taką grupą lub związkiem kierował, chyba że zawiadomienia, o którym mowa w § 1, dokonał ze wszystkimi członkami grupy lub
związku;
4) nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn zabroniony. (prowokator)
Uproszczony czynny żal skarbowy: przez korektę deklaracji podatkowej – art. 16a KKS
Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną, w rozumieniu przepisów ustawy – Ordynacja podatkowa lub ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej, korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie.
Dlaczego trzeba uzasadnić korektę?
- są dwa rodzaje korekt, np. nieświadome pomyłki lub bledy (np. czysto rachunkowe), ale ta korekta nie ma niczego wspólnego z przestępstwem karnym-skarbowym.
ODSTĄPIENIE OD WYMIERZENIA KARY LUB ŚRODKA KARNEGO
Art. 19 § 1. Sąd może odstąpić od wymierzenia kary, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu środka karnego wymienionego w art. 22 § 2 pkt 2–6 lub w art. 47 § 2 pkt 2 i 3, jeżeli zachodzą warunki jego orzeczenia i cele kary zostaną przez ten środek spełnione, w szczególności w wypadkach przewidzianych w kodeksie, a ponadto:
1) za przestępstwa skarbowe – zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat lub karą łagodniejszą, gdy stopień społecznej szkodliwości popełnionego czynu nie jest znaczny; przepisu nie stosuje się do sprawcy przestępstwa skarbowego popełnionego w warunkach określonych w art. 37 § 1 lub w art. 38 § 2, z zastrzeżeniem art. 37 § 2 i 3 oraz art. 38 § 3;
2) za wykroczenia skarbowe – w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie, biorąc pod uwagę charakter i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz jego zachowanie się po popełnieniu tego wykroczenia.
§ 2. Jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, sąd może odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego wymienionego w art. 22 § 2 pkt 2–6 lub w art. 47 § 2 pkt 2 i 3 tylko wtedy, gdy ta wymagalna należność została w całości uiszczona przed wydaniem wyroku.
§ 3. Odstępując od wymierzenia kary, sąd może również odstąpić od orzeczenia środka karnego, chociażby jego orzeczenie było obowiązkowe; przepisu nie stosuje się, jeżeli przepadek dotyczy przedmiotów określonych w art. 29 pkt 4.
§ 4. W postępowaniu w stosunku do nieobecnych orzeczenie co do kary, środka karnego lub innego środka można ograniczyć do przepadku przedmiotów.
PRZEDAWNIENIE KARALNOŚCI PRZESTEPSTW I WYKROCZEŃ SKARBOWYCH
- ujemna przesłanka procesowa.
Art. 44. § 1. Karalność przestępstwa skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:
1) 5 – gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat;
2) 10 – gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata.
§ 2. Karalność przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej ustaje także wówczas, gdy nastąpiło przedawnienie tej należności.
§ 3. W wypadkach przewidzianych w § 1 lub § 2 bieg przedawnienia przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej rozpoczyna się z końcem roku, w którym upłynął termin płatności tej należności. Jeżeli sprawca przestępstwa skarbowego dopuścił się uszczuplenia lub narażenia na uszczuplenie należności celnej, bieg jego przedawnienia rozpoczyna się z dniem, w którym powstał dług celny; jeżeli nie jest możliwe określenie dnia powstania długu celnego, bieg przedawnienia przestępstwa skarbowego rozpoczyna się z dniem najwcześniejszym, w którym istnienie długu celnego zostało ustalone.
§ 4. W wypadkach przewidzianych w § 1 lub § 2, jeżeli dokonanie przestępstwa skarbowego zależy od nastąpienia określonego w kodeksie skutku, bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił.
§ 5. Jeżeli w okresie przewidzianym w § 1 lub § 2 wszczęto postępowanie przeciwko sprawcy, karalność popełnionego przez niego przestępstwa skarbowego określonego w § 1 pkt 1 ustaje z upływem 5 lat, a przestępstwa skarbowego określonego w § 1 pkt 2 – z upływem 10 lat od zakończenia tego okresu.
§ 6. W razie uchylenia prawomocnego orzeczenia przedawnienie biegnie od dnia wydania orzeczenia w tym przedmiocie, chyba że karalność przestępstwa skarbowego już ustała.
§ 7. Przedawnienie nie biegnie, jeżeli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe
[Przedawnienie wykonania i zatarcie środków karnych i zabezpieczających] Art. 45. § 1. Do przedawnienia wykonania środków karnych wymienionych w art. 22 § 2 pkt 2–7 stosuje się odpowiednio art. 103 § 1 pkt 3 Kodeksu karnego.
§ 1a. Środków zabezpieczających określonych w art. 22 § 3 nie można wykonać, jeżeli od uprawomocnienia się orzeczenia upłynęło 10 lat.
§ 2. Do zatarcia skazania w odniesieniu do środków karnych wymienionych w art. 22 § 2 pkt 2–7 stosuje się odpowiednio art. 107 § 6 Kodeksu karnego.
Art. 51. § 1. Karalność wykroczenia skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok. Przepisy art. 44 § 2–4 i 6–7 stosuje się odpowiednio.
§ 2. Jeżeli w okresie przewidzianym w § 1 wszczęto postępowanie przeciwko sprawcy, karalność popełnionego przez niego wykroczenia skarbowego ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu.
§ 3. Orzeczona kara lub środek karny wymieniony w art. 47 § 2 pkt 2 i 3 nie podlega wykonaniu, jeżeli od daty uprawomocnienia się orzeczenia upłynęły 3 lata.
§ 4. Środka zabezpieczającego określonego w art. 47 § 3 nie można wykonać, jeżeli od uprawomocnienia się orzeczenia upłynęły 3 lata.
Przedłużenie terminów karalności przestępstw – jeśli w czasie biegu terminów organy wszczęły postępowanie karne
Zakreślone ustawowo terminu do wykonania ustawowo orzeczonych kar i środków karnych
- do czasu odbycia wyroku nie rozpoczyna się bieg upływu terminu niebiednego do zatarcia skazania…
ZATARCIE SKAZANIA
Art. 52. § 1. Orzeczenie kary lub środka karnego wymienionego w art. 47 § 2 pkt 2 i 3 uważa się za niebyłe z upływem 2 lat od wykonania, darowania albo przedawnienia ich wykonania, chyba że kodeks stanowi inaczej.
§ 2. W razie odstąpienia od wymierzenia kary lub środka karnego, zatarcie skazania następuje z upływem roku od wydania prawomocnego orzeczenia.
§ 3. Jeżeli ukarany po rozpoczęciu, lecz przed upływem okresu przewidzianego w § 1 ponownie popełnił przestępstwo skarbowe, wykroczenie skarbowe, przestępstwo lub wykroczenie, za które orzeczono karę lub środek karny, wymieniony w art. 22 § 2 pkt 2–7 i 8 lit. b) lub w art. 47 § 2 pkt 2 i 3, lub w razie odstąpienia od ich wymierzenia, dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań.
§ 4. Nałożenie kary grzywny w drodze mandatu karnego uważa się za niebyłe z upływem roku od uiszczenia lub ściągnięcia tej grzywny albo od przedawnienia jej wykonania.
W przypadku przestępstw - recepcja z KK:
Art. 106. Z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe; wpis o skazaniu usuwa się z rejestru skazanych.
Art. 107. § 1. W razie skazania na karę pozbawienia wolności wymienioną w art. 32 pkt 3 [pozbawienie wolności] lub karę 25 lat pozbawienia wolności, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.
§ 2. Sąd może na wniosek skazanego zarządzić zatarcie skazania już po upływie 5 lat, jeżeli skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego, a wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 3 lat.
§ 4. W razie skazania na grzywnę albo karę ograniczenia wolności, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 5 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania; na wniosek skazanego sąd może zarządzić zatarcie skazania już po upływie 3 lat.
§ 5. W razie odstąpienia od wymierzenia kary, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od wydania prawomocnego orzeczenia.
§ 6. Jeżeli orzeczono środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania, z zastrzeżeniem art. 76 § 2.
Art. 108. Jeżeli sprawcę skazano za dwa lub więcej niepozostających w zbiegu przestępstw, jak również jeżeli skazany po rozpoczęciu, lecz przed upływem, okresu wymaganego do zatarcia skazania ponownie popełnił przestępstwo, dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań.
- jeśli sprawca został ukarany za wykroczenie w drodze postępowania mandatowego – rok od uiszczenia czy ściągnięcia grzywny