I ELEKTROFIZJOLOGIA KOMÓRKI POBUDLIWEJ: czynność bioelektryczna komórki to trzy funkcje: -transport błony komórkowej: czynny i bierny. Dyfuzja-transport czynny (aktywny-kationy sodowe i potasowe, anion chlorkowy)-odbywa się wbrew gradientowi (różnicy stężeń)-„pod prąd”, odbywa się z nakładem energii. Jony muszą być transportowane, bowiem mają otoczkę hydracyjną i nie mogą się przepchać, „pomaga” im w tym pompa jonowa. Dyfuzja-transport bierny ze stężenia mniejszego do większego, zależy od różnicy stężeń. Jeżeli cząsteczki są duże, to potrzebują nośnika, jest to dyfuzja ułatwiona (np. w przypadku glukozy). -pompa jonowa -sodowo-potasowa, (mechanizm działania): wyrzuca ona na zewnątrz jony sodowe, a włącza do wewnątrz jony potasowe, jest to transport czynny (aktywny), około 30% całego metabolizmu komórkowego tkanek pobudliwych jest zużywana na napęd pompy jonowej, pompa może ulec zablokowaniu, enzymem tego układu transportowego jest ATP-aza Na+-K+. -potencjał spoczyzynkowy i czynnościowy komórki: potencjał spoczynkowy-to różnica potencjału elektrycznego, występująca stale w spoczynku pomiędzy wnętrzem neuronu wraz ze wszystkimi wypustkami i płynem otaczającym, to wartość: -70 do 90 mV, potencjał czynnościowy-bodziec działając na błonę komórkową neuronu zmienia jego właściwości, co z kolei wywołuje potencjał czynnościowy, wyróżniamy bodźce swoiste (adekwatne), tj. najlepiej reagujące i bodźce fizjologiczne (chemiczne, osmotyczne), gdzie musi być odpowiednia siła bodźca. . -pobudliwość komórki nerwowej i mięśniowej oraz jej miary: pobudliwość-jest to odpowiedź komórki lub tkanki na bodziec, rozróżniamy dwa rodzaje tkanek pobudliwych: tkankę mięśniową i nerwową, warunkiem pobudliwości jest obecność zmian elektrycznych w błonie komórkowej, błona komórkowa jest półprzepuszczalna (selekcyjna): mogą do niej wchodzić tylko niektóre związki (H2O,O2,CO2), pierwsze kryterium selekcji-to rozmiar cząsteczki, cząsteczka musi mieć mniejszą średnicę, niż rozmiary otworów błony, substancje,e, które mają duże rozmiary nie przechodzą przez błonę komórkową,( np. białka, jon sodowy i potasowy), wnętrze komórki ma charakter ujemny-jony białczanowe K+ (134 mEp), Na+ (5 mEp), na zewnątrz komórki jest ładunek dodatni-dominują jony sodowe Na+ (142 mEp), K+ (4mEp). Miarą pobudliwości jest chronaksja-jest to najkrótszy czas trwania bodźca o sile podwojonej reowazji, która prowadzi do wystąpienia reakcji na bodziec, odpowiedzi ustroju na skuteczne bodźce nazywamy reakcjami, –pobudzenie komórki–1;depolaryzacja błony komórkowej: polaryzacja (spoczynek)-jest to zmiana rozmieszczenia ładunku i potencjału spoczynkowego, rośnie do 0, a potem do +35 miliwoltów (mV), depolaryzacja (pobudzenie)-jest to zmiana jonów ujemnych na dodatnie, zwiększa się przepuszczalność dla jonów sodowych, następuje ich napływ, depolaryzacji podlegają tylko komórki pobudliwe, w odpowiedzi na konkretne bodźce (chemiczne, termiczne, mechaniczne), repolaryzacja (powrót do stanu spoczynkowego)-jest to powrót do wartości spoczynkowewej, spada potencjał, następuje „ucieczka” jonów potasowych, jeżeli potencjał jest niższy od wartości spoczynkowej - następuje hiperpolaryzacja (hamowanie), te trzy stany (depolaryzacja, repolaryzacja i hiperpolaryzacja) – to stany pobudzenia komórki. –rola połączeń synaptycznych i mediatorów chemicznych w przekaźnictwie pobudzeń: miejsce stykania się ze sobą błony komórkowej zakończenia aksonu z błoną komórkową drugiej komórki nosi nazwę synapsy, (np. pojedyncza komórka rdzenia ma okokoło 2000 połączeń synaptycznych), synapsy składają się z: części presynaptycznej-przekazującej impuls, części postsynaptycznej-odbierającej impuls i szpary (szczeliny), oddzielającej od siebie części synapsy, rozróżniamy dwa rodzaje synaps: aksosomatyczną (nerwowo-mięśniową) i aksodendryczną (nerwowo-nerwową), błona komórkowa neuronu przekazująca impuls to błona presynaptyczna, błona komórkowa neuronu odbierająca impuls nosi nazwę błony postsynaptycznej, z zakończeń aksonu w obrębie synapsy wydzielają się p przekaźniki (mediatory, transmitery) chemiczne, które zmieniają właściwości błony postsynaptycznej, synapsa elektryczna występuje u zwierząt, w synapsie chemicznej niezbędny jest mediator, jest nim: acetylocholina i noradrenalina, przechodzenie stanu pobudzenia: odbywa się w ten sposób, że mediator chemiczny, wydzielany przez błonę presynaptyczną neuronu przechodzi przez szczelinę (szparę) i działa na błonę postsynaptyczną, odbierającą stan czynny-powodując depolaryzację, mediatory wywołujące depolaryzację b błony komórkowej to: mediatory pobudzające, mediatory wywołujące repolaryzację błony komórkowej to: mediatory hamujące-jest to efekt działania mediatorów, im więcej cząsteczek mediatora wiążę się z receptorami w błonie postsynaptycznej, tym większy stopień depolaryzacji, im więcej synaps jest pobudzonych jednocześnie, tym wyższy jest potencjał pobudzający-zachodzi wtedy zjawisko sumowania się przestrzennego impulsów-to jest zjawisko impulsacji.

II.FIZJOLOGIA MIĘŚNI SZKIELETOWYCH 1.Submikroskopowa budowa tkanki mięśniowej-m.szkieletowych. Mięsień szkieletowy zbudowany jest z wielu tysięcy włókien mięśniowych tworzących pęczki. Na obu końcach włókna mięśniowe przyczepione są do ścięgien. Włókienko mięśniowe składa się z grubych i cienkich nitek-białek kurczliwych. Nitkę grubą tworzą cząsteczki miozyny, a n.cieńką tworzą cząsteczki aktyny i tropiomiozyny. Sarkomer-to podstawowa jednostka kurczliwa nici kurczliwych. Obejmuje-jeden cały prążek anizotropowy i sąsiadujące z nim dwie połówki prążka izotropowego. Prąrążek anizotropowy tworzą cząsteczki miozyny a prążek izotropowy-cz.aktyny które są doczepione do błony granicznej Z. Układ sarkotubularny-jest strukturą komórkową pośredniczącą w przenoszeniu pobudzenia wewnątrz całej komórki mięśniowej. Układ ten składa się z cewek poprzecznych i siateczki sarkoplazmatycznej. Końce cewek dochodzą do błony komórkowej, wewnątrz komórki mięśniowej zaś znajdują się pomiędzy miofibrylami na granicy prążków izotropowych i anizotropowych.

2. Molekularny mechanizm skurczu m. szkieletowych. Pod wpływem acetylocholiny uwolnionej na synapsach nerwowo-mięśniowych, dochodzi do pobudzenia błony komórkowej, czyli do jej depolaryzacji, dochodzi do aktywacji w błonie komórkowej. Na skutek pobudzenia wydzielane są jony wapniowe, które wiążą się z podjednostką C troponiny i zmniejszają jej powinowactwo do aktyny. Cząsteczki aktyny uwolnione od hamującego wpływu troponiny stykają się z cząsteczkami miozyny. Do połączenia miozyny z aktyną potrzebna jest energia ATP. Nitki cienkie aktyny wsuwajają się pomiędzy nitki grube miozyny powodując skracanie się mięśnia poprzecznie prążkowanego i skurcz całego mięśnia.

3. Energetyka skurczu mięśniowego. Bezpośrednim źródłem energii potrzebnej do skurczów mięśnia szkieletowego jest adenozynotrifosforan-ATP. Rozkłada się on w czasie skurczu do adenozynodifosforanu- ADP i fosforanu. Energia do resyntezy ATP czerpana jest w procesie spalania składników odżywczych, aż do końcowych produktów, tj. do CO2 H2O. Całkowity rozpad glukozy dostarcza najwięcej energii do syntezy ATP. Dzieje się to w czasie glikolizy tlenowej , kiedy prężność tlenu w komórce jest dostateczna. W czasie szybko narastającego wysiłku fizycznego, dowóz tlenu do komórek mięśniowych nie nadąża za zapotrzebowaniem na energię i prężność tlenu znacznie się obniża. Dochodzi do dysocjacji mioglobiny, która uwalnia związany tlen. W tym stanie energia do resyntezy ATP czerpana jest w procesie glikolizy beztlenowej.

4. Klasyfikacja włókien mięśni szkieletowych i ich charakterystyka. A/ Włókna czerwone-włókna wolnokurczliwe ST-wolno się kurczą, zachodzą tu przemiany tlenowe, mogą długo pracować, ponieważ wolno w nich narasta zmęczenie, np.: mięśnie postawy. B/ włókna białe –włókna szubkokurczliwe FT- bardzo szybko się kurczą, szubko się męczą, nie ma tu przemiany tlenowej, np.: mięśnie gałki ocznej.

5. Rodzaje skurczów mięśni szkieletowych;teżcowy,pojedyńczy,koncentryczny,ekscentryczny. A/ Skurcz pojedyńczy-pojedyńczy bodziec wywołuje pojedyńczy krótkotrwały skurcz po czym mięsień wraca do stanu wyjściowego, jego rodzaje: 1-izotoniczny-komórki mięśniowe skracają się i cały mięsień ulega skróceniu, zaś jego napięcie pozostaje bez zmiany. 2-izometryczny, wzrost napięcia mięśnia bez zmiany jego długości. 3-auksotonicznych-jednoczesne zbliżanie przyczepów i wzrost napięcia. B/ Skurcz tężcowy-wywołany jest serią impulsów, bodźce jeden za drugim, duża częstotliwość, rodzaje: 1-skurcz tężcowy zupełny-występuje kiedy bodźce pobudzają mięsień w odstępach czasu krótszych niż trwa skurcz pojedyńczy /zjawisisko sumowania się bodźców/, 2-s.tęż.niezupełny-rozpoczyna od rozkurczu, ale do niego nie dochodzi i znowu jest skurcz. 3-s.tężcowy izotoniczny-mięsień skraca się, jego napięcie nie ulega zmianie. 4-s.tężcowy izometryczny-wzrost napięcia mięśnia, bez zmniejszenia jego długości.

III.FIZJOLOGIA UKŁADU NERWOWEGO
1.FIZJOLOGIA NEURONU I JEGO ZNACZENIE W PRZEKAŹNICTWIE POBUDZEŃ NERWOWYCH. Zasadniczą funkcją neuronu jest przekazywanie informacji zakodowanych w postaci impulsów nerwowych. Neurony składają się z ciała komórkowego oraz z dwóch rodzajów wypustek: jednego aksonu i licznych dendrytów. Neurony różnią się znacznie pomiędzy sobą zarówno pod względem morfologicznym jak i czynnościowym. Wyróżniamy neurony o krótkich aksonach rozgałęziających się w pobliżu ciała komórki, które przewodzą impulsy nerwowe na małe odległości, pośrednicząc pomiędzy neuronami o długich aksonach, jak i o długich aksonach osiągających nawet około 1,2m. W warunkach prawidłowych aksony przewodzą impulsy nerwowe tylko w jednym kierunku: : od ciała neuronu do zakończeń aksonu wyrózniamy przewodzenie ciągłe 20m\\s i przewodzenie skokowe 120m\\s. W obrębie zakończeń aksonu następuje przekazywanie impulsu nerwowego na inne komórki. Dendryty przewodzą impulsy do ciała komórkowego. Możemy wyróżnić także transport wsteczny szczególnie w przypadku układu autonomicznego. Tak jest transportowany czynnik wzrostu nerwów od unerwianych narządów do ciała neuronów. W organiźmie impulsy nerwowe przekazywane są z jednej komórki nerwowej na drugą za pośrednicictwem zakończeń aksonów. Miejsce stykania się ze sobą błony komórkowej zakończenia aksonu z błoną kom. drugiej kom. nosi nazwę synapsy. Błonę komórkową neuronu przekazującego impuls przyjęto nazywać błoną presynaptyczną, odbierającego błoną postsynaptyczną. Kom. nerwowe, których aksony posiadają dodatkową osłonkę mielinową zwaną również rdzenną noszą nazwę włókien rdzennych w odróżnieniu od włókien bezrdzennych czyli aksonów bez osłonki mielinowej. Spełnia ona jednocześnie funkcję ochrony mechanicznej i izololatora elektrycznego aksonu. W odstępach około 1 mm w obrębie cieśni węzła (przewężeń Ranviera) włókna rdzenne nie mają osłonek.

2.OŚRODKI NERWOWE I MODYFIKACJA IMPULSÓW W OŚRODKU NERWOWYM. Ośrodki nerwowe są to skupienia neuronów ośrodkowym układzie nerwowym wyspecjalizowanych w kontroli i regulacji określonych układów i narządów. Od czynności ośrodka zależy, czy odruch wystąpi, jaki będzie jego okres utajonego pobudzenia i z jaką siłą zostanie pobudzony efektor. Przewodzenie przez ośrodki polega na przenoszeniu się impulsów z jednych neuronów na drugie w czym pośredniczą synapsy. Impulsy przenoszone są do ośrodka gdzie muszą przebyć rozmaite drogi wytyczone im przez neurony pośredniczące i ich synapsy hamujące i pobudzające. Cechy ośrodków: 1.Duża wrażliwość na zmęczenie, niedobór tlenu, składników odżywczych, przepływu krwii. 2.Jednokierunkowe przewodzenie impulsów. 3.Zmniejszenie prędkości przewodzenia, czasu odruchu, opóźnienie ośrodkowe. 4.Dywergencja(rozbieżność informacji) i konwergencja (zbieżność informacji). 5.Sumowanie impulsów w czasie i przestrzeni. 6.Okluzja (wypadnięcie efektu). 7.Mała labilność, duża zdolność do transformacji rytmu, siły pobudzenia. 8.Działanie następcze, rekrutacja. 9.Wzajemne oddziaływanie procesów pobudzania i hamowania. 10.Nie ma możliwości regeneracji.

3.ODRUCH JAKO PODSTAWOWA JEDNOSTKA DZIAŁANIA UKŁADU NERWOWEGO. Odruch jest to odpowiedź efektora wywołana przez bodziec działający na receptor i wyzwolona za pośrednictwem układu nerwowego. Droga jaką przebywa impuls nerwowy od receptora do efektora, nazywa się łukiem odruchowym. Składa się on z 5 zasadniczych części: 1.receptora, 2.aferentnego włókna nerwowego (dośrodkowego), 3.ośrodka nerwowego, 4.eferentnego włókna nerwowego (odśrodkowego), 5.efektora. Wyróżniamy odruch bezwarunkowy (wrodzony)-odpowiedź na bodziec zawsze ta sama np.odruch źreniczny, odruch warunkowy (nabyty)- charakteryzuje się dużą zmiennością odpowiedzi na bodźce. W zależności od liczby neuronów w ośrodkach nerwowych, przewodzących impuls nerwowowy od receptora do efektora, odruchy dzielą się na proste i złożone. Odruchy proste to przede wszystkim odruchy rdzeniowe, składa się z 2 lub 3 kom. nerwowych. Impulsy nerwowe do i od rdzenia kręgowego biegną przez nerwy rdzeniowe, które składają się zarówno z włókien aferentnych, jak i eferentnych. Rozdzielając się tworzą korzeń brzuszny(eferentne) i korzeń grzbietowy(aferentne). W o druchu prostym występuje tylko jedna synapsa pomiędzy neuronem czuciowym i ruchowym, jest to łuk odruchowy monosynaptyczny. O Odruch monosynaptyczny to odruch na rozciąganie mięśni szkieletowych. Łuki odruchowe złożone to łuki gdzie występują 3 neurony i 2 synapsy są to łuki odruchowe polisynaptyczne np. odruch zginania kończyn, w wyniku silnego działania bodźca uszkadzającego tkanki dochodzi do skurczu mięśni zginaczy.

4.BUDOWA I FUNKCJE –

RDZENIA KRĘGOWEGO.
Rdzeń kręgowy leży w kanale kręgowym , przechodzi w rdzeń przedłużony przez otwory międzykręgowe odchodzi od rdzenia 31 par nerwów rdzeniowych. Zewnętrzną budowę rdzenia stanowi istota biała. Składa się ona z pęczków włókien nerwowych połączonych w sznury. Zespoły włókien przewodzących identyczne impulsy w tym samym kierunku noszą nazwę dróg nerwowych ( zstępujące-przewodzą impulsy z mózgu do efektorów i wstępujące-przewodzą impulsy do mózgu ). Na brzusznej powierzchni rdzenia przebiega podłużna szczelina , na grzbietowej stronie rdzenia widać płytką bruzdę .Istota szara tworzy rogi przednie i tylnie . Od każdego z rogów przednich odchodzi zespół włókien nerwowych ruchohowych tworzących korzeń przedni. Do każdego rogu tylnego dochodzi zespół włókien nerwowych czuciowych tworzących korzeń tylny. Nerwy rdzeniowe są nerwami mieszanymi i unerwiają mięśnie i skórę. W skład nerwu rdzeniowego wchodzą włókna czuciowe , ruchowe , oraz autonomiczne. Wspólny pień nerwu rdzeniowego dzieli się na 4 gałęzie – gałąź grzbietową, - gałąź brzuszną, - gałąź oponową, - gałąź łączącą.
Od rdzenia kręgowego odchodzi 31 par nerwów rdzeniowych. Wyróżniamy: 8 par nerwów szyjnych C1 – C8 , 12 par nerwów piersiowych Th1 – Th12 , 5 par nerwów lędźwiowych L1 – L5 , 5 par nerwów krzyżowych S1 – S5 , i jeden nerw guziczny Co.Gałęzie grzbietowe nerwów rdzeniowych unerwiają głębokie mięśnie grzbietu oraz skórę całej okolicy grzbietowej , każda z tych gałęzi dzieli się na gałąź przyśrodkową i boczną. Gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych unerwiają mięśnie oraz skórę przedniej i bocznej okolicy szyi i tułowia , a także kończyn. W pobliżu kręgosłupa tworzą sploty. Gałąź oponowa ununerwia oponę twardą rdzenia. Gałąź łącząca łączy układ mózgowo – rdzeniowy z pniem wspólczulnym układu autonomicznego. Na przekroju poprzecznym rdzenia widać ciemniejszą część położoną w jego środku o kształcie litery H zwaną istotą szarą. Zasadniczym składnikiem są ciała komórek nerwowych. Rozróżniamy: słupy przednie i tylne o kształcie rogów przednich i tylnich oraz istotę szarą i środkową. W odcinku piersiowym znajduje się jeszcze słup boczny. W rdzeniu wyróżniamy tzw. ośrodkowe drogi przewożące: p pęczki krótkie - łączą różne części rdzenia, pęczki długie – łączą rdzeń kręgowy z mózgowiem. Istota szara rdzenia jest ośrodkiem nadawczo – odbiorczym podniet nerwowych , a istota biała pełni funkcję ich przewodzenia. Rdzeń kręgowy jest miejscem lokalizacji ośrodków odruchów mięśniowych kończyn i tułowia oraz narządem przekazującym impulsy nerwowe między tymi ośrodkami a mózgowiem w obydwu kierunkach. Do najważniejszych ośrodków rdzenia należą ośrodki ruchowe kończyn i tułowia oraz ośrodek kiererujący skurczami mięśni gładkich oka , ośrodek kierujący funkcją oddawania kału , moczu , erekcji i ejakulacji.

RDZENIA PRZEDŁUŻONEGO
Rdzeń przedłużony łączy się z rdzeniem kręgowym na wysokości otworu wielkiego . Na dolnej powierzchni widnieją dwa wypukłe białe pasma zwane piramidami tworzone przez drogi nerwowe korowo – rdzeniowe. Powodują one ruchy świadome oraz bodźce ruchowe kierowane wolą. W rdzeniu przedłużonym występują skupienia istoty szarej z których wychodzą na obwód nerwy , są to jądra nerwów czaszkowych. Wyróżniamy nerwy czuciowe , ruchowe , mieszane. Rdzeń przedłużony stanowi skupienie ośrodków nerwowych : ośrodek oddechowy , regulujący pracę serca , naczynio – ruchowy , ośrodki odruchów trawiennych ( żucia , ssania , połykania , wydzielania soków trawiennych ) i odruchów obronnych ( kichanie , kaszel , odruch wymiotny ). Rdzeń przedłużony kontroluje czynności rdzenia kręgowego oraz przekazuje impulsy idące przez rdzeń kręgowy z obwodu ciała do wyższych ośrodków mózgowia. W rdzeneniomózgowiu krzyżuje się 80% włókien drogi korowo – rdzeniowej.

TWORU SIATKOWEGO
Jest to twór nieswoisty znajdujący się w środkowej okolicy pnia mózgu i pól sąsiednich, przewodzi impulsy przez całą sieć neuronów i synaps pomiędzy nimi. Wypustki neuronów tworu siatkowatego docierają do wszystkich pól kory mózgu oraz do ośrodków podkorowych kontrolujących czynności poszczególnych narządów i układów, a także do ośrodków motywacyjnych kierujących zachowaniem człowieka. Ulega pobudzeniu pod wpływem drażnienia jakiegokolwiek obwodowego narządu zmysłowego. Można więc uznać że jest to układ pobudzający korę mózgu „nieswoiście”, czyli niezależnie od rodzaju działającego na organizm bodźca. Układ ten podtrzymuje stan czuwania i czujności, skupienia uwagi, sprawności kojarzenia, powoduje również przebudzenie ze snu. Zniszczenie tej okolicy wywołuje stan przypominający długotrwałą śpiączkę.

5.BUDOWA I FUNKCJE UKŁADU LIMBICZNEGO (RĄBKOWEGO).
Nadrzędny układ kierujący podstawowymi mechanizmami zachowania. Obejmuje szereg struktur: hipokamp, ciało migdałowate, przegrodę przezroczystą oraz drogi je łączące: sklepienie, prążek krańcowy. Do tego układu zalicza się również filogenetycznie najstarsze części kory mózgu: zakręt obręczy oraz sąsiadujące ze sobą pola wyspy, płat skroniowy po stronie wewnętrznej i zakręty oczodołowe. Dzięki licznym połączeniom z różnymi ośrodkami w U L dochodzi do integracji informacji z różnych receptorów oraz uruchomienia odpowiednich mechanizmów kierujących czynnością narządów w wykonawczych. Impulsy nerwowe krążą w U L po tzw. Kręgach funkcjonalnych, z których najważniejsze to: krąg emocjonalny oraz krąg rąbkowo-śródmózgowiowy. U L kieruje pobieraniem pokarmu, przyjmowaniem wody i soli mineralnych, reakcjami obronnymi, agresji, czynnościami seksualnymi i macierzyńskimi, analizuje działające na ustrój bodźce pod względem ich znaczenia emocjonalnego, bierze udział w regulacji procesów czuwania i snu oraz w mechanizmach uczenia się i pamięci.

6.ROLA PODWZGÓRZA I OŚRODKÓW MOTYWACYJNYCH PODWZGÓRZA.
Podwzgórze, choć rozwojowo należy do dwóch różnych pęcherzyków wtórnych, morfologicznie stanowi jednolitą strukturę leżącą u podstawy mózgu. Dzieli się na część wzrokową i część sutkowatą. Część wzrokowa podwzgórza nazwę swą zawdzięcza temu, że graniczy bezpośrednio z drogą wzrokową, jednakże z samym procesem widzenia nie ma nic wspólnego. Wyróżniamy tu blaszkę krańcową, guz popielaty i lejek. Guz popielaty jest ważną strukturą podwzgórza, ponieważ jest bardzo istotny dla regulacji czynności neurohormonalnych. Część sutkowata podwzgórza leży ku tyłowi od części wzrokowej. W jej obrębie znajdują się ciała sutkowate. Istota szara w obrębie podwzgórza tworzy szereg jąder, z których niektóre spełniają bardzo ważną funkcje fizjologiczne. Do najważniejszych jąder podwzgórza zalicza się jądro nadwzrokowe, przykomorowe, brzuszno-przyśrodkowe i grzbietowo przyśrodkowe. Obszar znajdujący się w sąsiedztwie blaszki krańcowej nazywany jest polem przedwzrokowym. W podwzgórzu wydzielane są hormony podwzgórórzowe działające pobudzająco, powodując wydzielanie hormonów przez przysadkę, oraz hamująco – zmniejszając lub całkowicie hamując biosyntezę i uwalnianie do krwi hormonów przysadki. Hormony podwzgórzowe działające pobudzająco to: - kortykoliberyna(CRH),- tyreoliberyna(TRH),- gonadoliberyna(GnRH), - somatokrynina(GRH). Działające hamująco: - somatostatyna (SRIF), -prolaktostatyna (PIF). Komórki mikrogleju w podwzgórzu wytwarzają interleukinę, która działa nieswoiście na komórki części gruczołowej przysadki. Pobudza wydzielanie hormonu kortykotropowego(ACTH), luteinizującego(LH) i hormonu wzrostu(GH), hamuje natomiast wydzielanie prolaktyny(PRL). W podwzgórzu znajdują się detektory, w wyniku konwergencji ich podrażnienia i impulsacji nerwowej dochodzi do zwiększonego lub zmniejszonego wydzielania poszczególnych hormonów przysadki.

IV.CZYNNOŚCI UKŁADU NERWOWEGO(DUŻY OUN) I UKŁ. WEGETATYWNWGO.
Struktura i czynność układu piramidowego,pozapiramidowego,móżdżku.
1. UKLAD PIRAMIDOWY.
Ośrodki kontrolujące ruchy dowolne i postawę ciała: -kora mózgu, -jądra podkorowe mózgu, -móżdżek W warstwie V kory mózgu zakrętu przedśrodkowego znajduje się około 34 tys. Komórek nerwowych piramidalnych olbrzymich (Betza) których aksony biegną do jąder ruchowych pnia mózgowia i rdzenia kręgowego. Komórki nerwowe piramidalne olbrzymie stanowią I neuron ruchowy i są jednocześnie ogniwem w licznych łańcuchach neuronów. Neurony, pomiędzy którymi krążą impulsy nerwowe, są to zarówno neurony pośredniczące, znajdujące się w warstwie IV kory zakrętu przedśrodkowego, jak i neurony innych pól kory mózgu i ośrodków podkorowych. Aksony komórek nerwowych piramidalnych olbrzymich mają największa średnice od 10 do 20 mikrometrów. Stanowią jednak tylko około 1% włókien biegnących przez każda drogę piramidową. Pozostałe 9% ma średnicę od 5 do 10 mikrometrów (najwięcej włókien), około 90%, ma jeszcze mniejsza średnicę od 1 do 4 mikrometrów.

2.UKŁAD POZAPIRAMIDOWY
Do układu pozapiramidowego zalicza się następujące struktury podkorowe: jądro ogoniaste, jądro soczewkowate, jądro brzuszne, przednio-boczne, wzgórza, jądro niskowzgórzowe, istota czarna i jądro czerwienne. Zasadnicza funkcją układu pozapiromidowego jest współdziałanie w wyzwalaniu ruchów dowolnych i regulowania napięcia mięsni szkieletowych. Funkcje te układ piramidowy spełnia dzięki:
-zwrotnej projekcji dającej odrzut impulsów z jąder podkorowych z powrotem do kory mózgu
-impulsacji bezpośredniej biegnącej poprzez drogi pozapiramidowe od jąder podkorowych do jąder ruchowych rdzenia kręgowego
-impulsacji wysyłanej przez jądra podkorowe do jąder ruchowych rdzenia kręgowego za pośrednictwem neuronów tworu siatkowatego pnia mózgowia i rdzenia kręgowego.

3.CZYNNOŚCI MÓŻDŻKU
Móżdżek odbiera informację wysyłaną przez wszystkie receptory całego ciała, przetwarza je i gromadzi na ułamek sekundy, a następnie kontroluje układ ruchowy. Móżdżek pełni funkcję dystrybutora siły skurczów mięśni poprzecznie prążkowanych, umożliwiając poruszanie się człowieka, utrzymywanie postawy wyprostowanej. W korze mózgu sa reprezentowane wszystkie rodzaje receptorów, zaruwno receptory błędników, proprioreceptory, eksteroreceptory i telereceptory. Receptory błędnika sa reprezentowane w korze mózgu starego po tej samej stronie ciała – ipsilateralnie – i po przeciwnej stronie ciała – kontralateralnie. Impulsacja aferentna jest przewodzona do kory móżdżku przez:
- drogi szybko przewodzące kończące się w postaci tzw.włókien kiciastych
- drogi przewodzące z opóźnieniem kilkunasto i kilkudziesięcio milisekundowym, których zakończeniem są włókna pnące.

4.FIZJOLOGIA ZMYSŁU SŁUCHU
Właściwy receptor odbierający fale akustyczne znajduje się w uchu wewnętrznym, w narzędzie spiralnym – cortiego. Tam zachodzi przetworzenie fal akustycznych na impulsy nerwowe. Fale akustyczne przewodzone są przez powietrze znajdujące się w przewodzie słuchowym zewnętrznym. Na swej drodze napotykają błonę bębenkową i wywierają na nią zmienne ciśnienie. Drgania błony bębenkowej pod wpływem fal akustycznych przenoszone są w uchu środkowym na okienko przedsionka przez dźwignię utworzoną z 3 kosteczek słuchowych: młoteczka, kowadełka, strzemiączka.Umownie przyjęto mierzyć natężenie fal akustycznych w decybelach. Bodziec progowy, przy którym można osiągnąć u człowieka próg słyszenia wynosi 0 dB, bodziec maksymalny 140 dB (tzw. próg bólu). Ludzie młodzi odbierają dźwięki o częstotliwości od 20 do 20000 Hz. Najlepiej odbierane są dźwięki w zakresie 1000-3000 Hz.

5.CZUCIE SKÓRNE
Z powierzchni skóry odbierane jest czucie dotyku, ucisku, ciepła, zimna i bólu. Bodziec pobudzający narządy odbiorcze charakteryzuje się: siła, czas narastania i czas jego trwania. Dla powstania wrażenia zmysłowego najważniejszy jest czas trwania siły bodźca. W czasie działania bodźca o tej samej sile występuje zjawisko przystosowania się receptora do bodźca czyli adaptacja. Pojedyncze aferentne włókno nerwowe przewodzi impulsy nerwowe od jednego rodzaju receptorów. Receptory te zajmują pewną określoną powierzchnię skóry. Jednostkąką czucia są wszystkie receptory połaczone z pojedynczym włóknem aferentnym. Obszary unerwione przez poszczególne jednostki czucia częściowo zachodzą na siebie, ponieważ receptory, z których poszczególne włókna nerwowe odbierają impulsację, są często wzajemnie przemieszczane.

Podział i własności układu wegetatywnego.
1.UKŁAD ANDRENERGICZNY
W błonie komórkowej komórek narządów wewnętrznych występują receptory nadrenergiczne: alfa i beta. Receptory alfa są najbardziej wrażliwe na cząsteczki neoadrenaliny, receptory beta zaś najsilniej reagują pod wpływem izopropylanoadrenaliny. Receptory andrenergiczne są to białka o długich łańcuchach polipeptydowych przeplatających się 7 razy przez błonę komórkową. Pętle cytoplazmatyczne tych białek receptorowych łączą się z białkami G. Działanie neoadrenaliny przez receptory andrenergiczne beta1 i beta2 wiąże się z aktywacją adenylocyklazy w błonie komórkowej i zwiększeniem w komórkach stężenia cANP, czyli ma działanie metabolitropowe.
2.UKŁAD CHOLINERGICZNY
Acetylocholina syntetyzowana jest w zakończeniach nerwowych przy udziale enzymu – acetylotransferazy cholinowej, która przenosi grupe acetylenową z acetylo–koenzymu na cholinę.
Receptor nikotynowy w blonie komórkowej narządów wewnętrznych jest podobny do receptora w błonie postsynaptycznej zakończenia synaptycznego nerwowo-mięśniowego. Białko stanowiące receptor nikotynowy zbudowane jest z 5 podjednostek, z których każda przechodzi przez całą grubość błony komórkowej. 5 jednostek tworzy w błonie komórkowej kanał o średnicy ok. 0,5 nanometra w stanie spoczynku. Związanie się acetylocholiny z dwiema takimi samymi podjednostkami powoduje zmianę konformacji białka i średnica kanału poszerza się. Przez ten kanał napływają do komórki jony sodowe i powodują jej aktywację.

3.WZAJEMNY ANTAGONIZM UKŁADU WEGETATYWNEGO
W obrębie komórek efektorów występuje stałe współzawodnictwo pomiędzy impulsacją przywspółczulną, czyli cholinergiczną, a współczulną, czyli andrenergiczną. Impulsacja współczulna pobudza lub hamuje aktywność komórek efektora w zależności od przewagi receptorów alfa lub beta w ich błonie komórkowej. Transmitery układu autonomicznego wpływają na metabolizm wewnątrzkomórkowy. Pod wpływem neoadrenaliny w komórkach wątrobowych zachodzi glikoza i uwalnianie cząsteczek glukozy do krwi. Natomiast w komórkach tkanki tłuszczowej następuje hydroliza tria-cylogliceroli i przechodzenie do krwi wolnych kwasów tłuszczowych. W zakończenia nerwowych andrenergicznych i cholinergicznych z transmitterami i modulatorami u uwalniany jest ATP. Działa on na błone tresynaptyczną neuronów neoandrenergicznych poprzez receptor purynergiczny P1 i P2 wraz z jonami Ca nasila uwalnianie transmittera – neoadrenalinę. Na zakończenia presynapryczne neuronów cholinergicznych również działa ATP za pośrednictwem erceptorów purynergicznych P1 i P2 potęgując działanie acetylocholiny.

V. FIZJOLOGIA KRWI:
FUNKCJE SKŁAD KRWI I JEJ GŁÓWNE WŁASNOŚCI FIZYKO-CHEMICZNE: zasadniczą rolą krwi jest utrzymywanie stałego środowiska wewnętrznego, funkcjami i Własnościami fizyko-chemicznymi są: transport tlenu z płuc do tkanek, transport dwutlenku węgla z tkanek do płuc, transport z przewodu pokarmowego do wszystkich tkanek produktów energetycznych i budulcowych, transport wchłoniętych z tkanek produktów przemiany materii do nerek, skąd zostają wydalone, transport hormonów i witamin, magazynowanie hormonów, wyrównywanie ciśnienia osmotycznego we wszystkich tkankach, wyrównywanie stężenia jonów wodorowych, tworzenie zapór przed inwazją drobnoustrojów, , eliminacja substancji obcych z organizmu za pomocą przeciwciał, osocze i główne funkcje jego składników E,T,L: osocze zawiera składniki nieorganiczne (kationy, aniony) i organiczne (białka, lipidy, składniki pozabiałkowe z resztą azotową i bez reszty azotowej, białka osocza występuje w ilości 70-75 g na 1l. osocza, białka osocza dzielą się na trzy zasadnicze frakcje: albuminy, globuliny i fibrynogen, albuminy: wytwarzane są w wątrobie, zasadniczą ich funkcją jest wiązanie wody i bycie nośnikiem dla hormonówów we krwi, globuliny: we frakcji globulin występują: mukoproteiny i glikoproteiny-które są połączeniem białka z węglowodanami (wiążą jony metali), lipoproteiny-które połączeniem białka z lipidami, gamma-globuliny–wytwarzane są w węzłach chłonnych i dzielą się na immunoglobiny G,A,M,D,E, ich zasadniczą rolą jest aktywacja antygenów, fibrynogen: jest białkiem wytwarzanym przez wątrobę, składniki organiczne pozabiałkowe osocza: węglowodany i produkty ich przemiany, produkty przemiany białkowej, produkty p przemiany tlenu, we krwi stale występują: glukoza, kwas mlekowy (jako krańcowy produkt przemiany beztlenowej- glikolizy), aminokwasy-są najważniejszym produktem przemiany materii (wchłaniane są z przewodu pokarmowego i uwalniane do krwi), mocznik-jego ilość we krwi: 1,3-3,3 mmol/l. osocza, bilirubina i kreatynina (62-133 mmol/l. osocza), lipidy osocza: 5-8 g/l. osocza, w skład lipidów osocza wchodzą: cholesterol, fosfolipidy, witaminy, hormony steroidowe i wolne kwasy tłuszczowe, krwinki czerwone, budowa i f funkcje hemoglobiny: erytrocyty (krwinki czerwone): są wytwarzane przez szpik kostny, krążą we krwi obwodowej ok.120 dni, transportują cząsteczki tlenu z płuc do tkanek, erytrocyt podczas przepływania przez naczynia włosowate odkształca się, następnie powraca do pierwotnego kształtu (wklęsłego dysku), otoczka erytrocytu jest półprzepuszczalna, hemoglobina: zbudowana jest z białka (globiny), składającego się (u ludzi dorosłych) w 97% z: hemoglobiny A1-w skład, której wchodzą dwa łańcuchy polipeptydowe typu alalfa, zawierające141 aminokwasów i dwa łańcuchy typu beta, z których każdy ma 146 aminokwasów, hemoglobiny A2-mającej dwa łańcuchy alfa i dwa łańcuchy beta, hemoglobina jest „budowniczym” krwi, bierze udział w transporcie tlenu z płuc do tkanek, razem z mioglobiną stanowią magazyn tlenu w organizmie, układ grupowy krwi: A, B, 0: wyróżniamy grupy krwi: A, B, AB, 0, antygeny grupowe występują w otoczce erytrocytów, antygen A nie jest jednorodny, dzieli się na A1 i A2, dlatego w praktyce wyróżniamy s sześć grup krwi: A1, A2, A, A1B, A2B i 0, istnieje podział na dwie grupy układu Rh: Rh „dodatni” i Rh „ujemny”, „0” – dawca: 0, A, B, AB – biorca: 0, „A” – dawca: A, AB – biorca:0, A, „B” – dawca: B, AB – biorca: 0, B, „AB” – dawca: AB – biorca:0, A, B, AB, krwinki białe, budowa i funkcja obronnościowa i odpornościowa krwinek białych: do krwinek białych (leukocytów) zaliczamy: granulocyty-z-zawierające w cytoplazmie ziarnistości wytwarzane w szpiku kostnym, dzielą się na: kwasochłonne, zasadochłonne i obojętnochłonne, limfocyty-są wytwarzane w czerwonym szpiku kostnym, grasicy, węzłach chłonnych, śledzionie, grudkach chłonnych układu pokarmowego, monocyty-pochodzą ze szpiku kostnego czerwonego, biorą udział w: reakcji biosyntezy immunoglobulin, w reakcjach przeciwbakteryjnych, przeciwpasożytniczych i przeciwwirusowych, usuwają uszkodzone tkanki, wytwarzają czynniki wzrostowe, monocyty są najwięiększymi z krwinek białych, mogą poruszać się ruchem pełzakowatym i pochłaniać bakterie w drodze, fagocytozy-mogą zmieniać się w makrofagi i połykać 100 i więcej bakterii, leukocyty mają ogromne znaczenie przy długotrwałych infekcjach, makrofagi mogą pochłaniać duże cząsteczki resztek komórkowych i oczyszczają zakażone pole, leukocyty mogą przekształcać się w fibroblasty i wydzielać włókna kolagenowe, limfocyty „T” rozwijają się w limfoblasty, natomiast limfocyty „B”, w plazmocyty, obaba rodzaje syntetyzują i wydzielają przeciwciała istotne w procesach odpornościowych, płytki krwi, budowa i rola trombocytów w mechanizmie krzepnięcia krwi: u ssaków są pozbawione jąder, mają kształt okrągłych lub owalnych dwuwklęsłych tarczek, w których cytoplazmie występują liczne ziarnistości, powstają przez fragmentację cytoplazmy dużych komórek, występujących w szpiku kostnym zwanych megakariocytami, płytki krwi uwalniają tromboplastynę i rozpoczynają proces krzepnięcia krwi, pobudzają uszkodzone naczyninia krwionośne do skurczu, wskutek zaś zlepienia się w grupy zamykają światło zranionych naczyń.

VI.FIZJOLOGIA SERCA I UKŁADU KRĄŻENIA
1. ELEKTROFIZJOLOGIA MIĘŚNIA SERCOWEGO
Mięsień sercowy należy do tkanek pobudliwych. Oznacza to ,że na pozostającą w stanie spoczynku komórkę może zadziałać bodziec wzbudzający w niej i rozprzestrzeniającysię potencjał czynnościowy Potencjał czynnościowy zapoczątkowany jest szybkim ( 1-3 m/s ) odwróceniem się potencjału błony komórkowej-nosi nazwę depolaryzacji, trwa od 200 do 400 m/s. Szybki okres depolaryzacji powstaje dzięki podwyższeniu przepuszczalności błony komórkowej dla jonów sodu Na+, które wnikają do komórki i potasu K+, który komórkę opuszcza Po zakończeniu depolaryzacji m. sercowy powoli powraca do równowagi elektrycznej, czyli ulega repolaryzacji. W okresie repolaryzacji i pewien czas po jej zakonczeniu komórka mięśniowa jest niewrażliwa na nowe bodźce tzw. okres refrakcji Długość refrakcji ma ważne znaczenie czynnościowe, przede wszystkim dlatego , że chrhroni m. sercowy przed zbyt wczesnym pobudzeniem, co mogłoby zaburzyć funkcję serca

2.STRUKTURA I ELEKTROFIZJOLOGIA UKŁADU PRZEWODZĄCEGO SERCA.
Rytmiczne skurcze serca mają miejsce pod wpływem bodżców powstałych w nim samym tzw : automatyzm serca. Węzeł przedsionkowo – zatokowy i przedsionkowo – komorowy i pęczek Hisa tworzą tzw układ przewodzący serc Impulsy do skurczu serca powstają w węźle przedsionkowo-zatokowym. Węzeł ten stanowi rozrusznik serca I rzędu.i wysyła bodźce z częstotliwością 70 razy na minutę. Rozrusznik II rzędu towęzeł przedsionkowo komorowy ,częstotliwość od 40 do 60 razy na minutę.rozrusznik III rzędu to komórki pęczka Hisa,częstotliwość 30-40 razy.

3. SKURCZ MIĘŚNIA SERCOWEGO
Kurczy się cały mięsień – zgodnie z Prawem wszystko albo nic. Kurczy się skurczem pojedynczym.
Na rytmiczną czynność serca składają się 3 następujące po sobie fazy: skurcz,rozkurcz i pauza występująca po rozkurczu przed skurczem. W fazie skurczu pierwsze kurczą się przedsionki,krew spływająca z żył unosi płatki zastawek przedsionkowo-komorowych, a skurcz przedsionków powoduje wypchnięcie dalszej porcji krwi i szczelne ich domknięcie. Jednocześnie kurczą się mięśnie okrężne ujść żylnych, co utrudnia wsteczny ruch krwi. Bespośredio po skurczu przedsionków rozpoczyna się skurcz komór, składa się on z dwóch faz; napinania się mięśnia sercowego i wyrzucania krwi do tętnic. Napinanie mięśnia sercowego trwa do chwili takiego wzrostu ciśnienia w komórkach aż przewyższy ono ciśnienie krwi w tętnicach, o otwierają się wtedy zastawki półksiężycowate aorty i pnia płucnego,umożliwiając przetłoczenie krwi do tętnic.

4. DYSTRYBUCJA KRWI W OBRĘBIE UKŁADU KRĄŻENIA
Krew jest najpierw magazynowana, następnie przesuwana co związane jest ze zmianę rozmieszczenia krwi w zależności od potrzeb. Krew może być rozprowadzana do naczyń powierzchownych, wątroby, układu pokarmowego, mięśni ( przy wysiłku), nerki.

5. SCHEMAT BUDOWY UKADU KRĄŻĘNIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIE ROLI SERCA,NACZYŃ TĘTNICZYCH I ŻYŁ
Serce składa się zdwóch pracujących synchronicznie pomp , odpowiadających prawej i lewej połowie serca. Pod względem czynnościowym serce prawe pompuje krew żylną i serce lewe tłoczy krew tętniczą. Ruch krwi tłoczonej przez prawą komorę serca do płuc i powracającej do lewej połowy nazywamy krążeniem małym lub płucnym.W krążeniu płucnym krew z komory prawej zdąża do płuc i po przejściu przez system naczyń włosowatych pęcherzyków płucnych powraca do przedsionka lewego. Lewa połowa serca tłoczy krew do wszystkich pozostałychch organów ciała,z których poprzez układ żylny spływa do prawego przedsionka. Ten obieg krwi nazywa się krążeniem wielkim Krążenie wielkie zaczyna się w komorze lewej poprzez tętnice, naczynia włosowate,żyły kończy się w przedsionku prawym. Krew płynąca w naczyniach krążenia wielkiego zaopatruje w tlen i substancje odżywcze tkanki ustroju a pobiera od nich produkty przemiany materii głównie dwutlenek węgla. W obrębie krążenia małego następuje wydalanie dwutlenku węgla do pęcherzyków płucnych i pobranie tlenu.
Tętnice nie mają zastawek, panuje w nich duże ciśnienie, ściany ich są mocne , elastyczne zbudowane z 3 warstw.
Żyły- mają zastawki, są wiotkie i cienkie

6 METABOLIZM MIĘŚNIA SERCOWEGO
Komórki mięśnia sercowego można podzielić na dwa rodzaje;
1.Włókna czynnościowe wykonujące właściwą pracę serca, jaką jest pompowanie krwi
2. Włókna przewodzące ( komórki Purkiniego) tworz drogi po których rozchodzi się pobudzenie.
W mięśniu sercowym znajdują się dwie funkcjonalne jednostki, mięśnie przedsionków i m. komór.
Potencjał czynnościowy zapoczątkowany jest szybkim ( 1-3 m/s ) odwróceniem się potencjału błony komórkowej-nosi nazwę depolaryzacji, trwa od 200 do 400 m/s. Po zakończeniu depolaryzacji m. sercowy powoli powraca do równowagi elektrycznej, czyli ulega repolaryzacji. W okresie repolaryzacji i pewien czas po jej zakonczeniu komórka mięśniowa jest niewrażliwa na nowe bodźce tzw. okres refrakcji
Mięsień sercowy uzyskuje energię z resyntezy tlenowej ATP. Substraty to glukoza, kwas mlekowy, wolne kwasy tłuszczowe

7. SIŁY WSPOMAGAJĄCE POWRÓT KRWI ŻYLNEJ DO SERCA
- Działanie siły ssącej przedsionków serca
- Działanie siły ssącej spowodowanęj rozszerzaniem się klatki piersiowej przy wdechu
- W dużych i średnich żyłach tworzą się tzw. kieszonkowate zastawki żylne, które uniemożliwiają cofanie się krwi
- Ciśnienie resztkowe
- Pompa moęśniowa- mięśnie szkieletowe ( w czasie chodzenia powodują, że krew sprawnie krąży)

8 CIŚNIENIE TĘTNICZE KRWI
Zależy od dopływu i odpływu krwi ze zbiornika tętniczego, konieczne jest dla utrzymania przepływu krwi przez narządy i tkanki. Największe ciśnienie krwi panuje w dużych tętnicach w momencie skurczu komór- ciśnienie skurczowe. Najniższe ciśnienie tętnicze przypada na fazę rozkurczu serca- ciśnienie rozkurczowe

9.REGULACJA CYNNOŚCI SERCA
Do serca dochodzą włókna współczulne oraz odgałęzienia nerwu błędnego- włókna przywspółczulne. Ich wpływ przystosowuje pracę serca do aktualnych potrzeb organizmu. Układ współczulny- przyśpiesza pracę serca, układ przywspółczulny opóźnia, zwalnia pracę serca. Przeciwstawne oddziaływanie obu rodzajów nerwów autonomicznych warunkuje stan równowagi fizjologicznej serca, stałą regulację ciśnienia oraz prawidłowy dopływ krwi do tkanek.

10. ANALIZA ZAPISU ELEKTROKARDIOLOGICZNEGO-EKG
Skuczom m. sercowego towarzyszą zmiany elektryczne w sercu. Kurczący się mięsień osiąga w stosunku do pozostałych ujemny potencjał elektryczny. Zmiany te dają się rejestrować za pomocą elektrokardiografów. Metoda badania serca oparta na zapisie tych prądów pozwala rejestrować wszelkie odchylenia, ich zapis to elektrokardiogram.U osób o zdrowym sercu ma ona zawsze 5 załamań oznaczonych literami P, Q, R, S, T
P- załamek odpowiadający skurczą przedsionków ( depolaryzacja )
Q R S – załamki odpowiadające poszczególnym fazom skurczów komór ( depolaryzacja komór )
T- uchyłek –koniec skurczu komór ( repolaryzacja komór )
Analiza krzywej EKG- załamki, odcinki odstępy.

11. PRAWA RZĄDZĄCE KRĄŻENIEM KRWI W NACZYNIACH KRWIONOŚNYCH
- Prawo Płaseja- decyduje o szybkości
- Rodzaj przepływu krwi: ( laminarny) ciągły niesłyszalny - burzliwy ( słyszalny),
- Rodzaj lepkości krwi

VII.FIZJOLOGIA UKŁADU ODDECHOWEGO I PRZEMIANA MATERII
MECHANIKA ODDYCHANIA
1. Warunki wymiany gazowej w płucach:
Mechanizm wymiany gazów w płucach można śledzić porównując skład powietrza wydychanego i wdychanego. Ucieczka tlenu z powietrza pęcherzykowego i wędrówka dwutlenku węgla w kierunku odwrotnym zachodzą zgodnie z prawem fizyki. Zawartość gazów w pęcherzykach płucnych różni się od powietrza atmosferycznego mniejszą zawartością tlenu i większą dwutlenku węgla. W skład powietrza pęcherzykowatego wchodzi również para wodna. Parcjalne ciśnienie tlenu w pęcherzykach płucnych (około 13,3 kPa) jest znacznie większe od stężenia tlenu we krwi żylnej dochodzącej do naczyń włosowatych płucnych (około 5,3 kPa). Odwrotnie – stężenie dwutlenku węgla we krwi żylnej napływającej do naczyń włosowatych sieci pęcherzyków płucnych jest o 6,1 kPa od ciśnienia parcjonalnego tego gazu w pęcęcherzykach płucnych. Różnice prężności tlenu w powietrzu pęcherzykowym i we krwi tętniczej z jednej strony oraz różnica prężności dwutlenku węgla we krwi żylnej i powietrzu pęcherzykowym z drugiej, w zupełności wystarcza do wymiany tych gazów . DYFUZJA GAZÓW – cząsteczki gazów przechodzą z miejsc o wysokim ich stężeniu do miejsc, w których to stężenie jest niższe. Czynniki wpływające na dyfuzyjność przepływu gazów: sprawność wentylacji, prawidłowe rozmieszczenie gazu w pęcherzykach, szybkość dyfuzji i i prawidłowy przepływ krwi w płucach, tzw. perfuzja.

2. Spirometria:
Podczas oddychania w spoczynku z częstotliwością około 16 oddechów na minutę każdorazowo napływa do płuc 350 – 500 ml powietrza. Jest to tzw. pojemność oddechowa. Jest ona wyrazem objętości powietrza oddechowego. Zwiększając maksymalnie wdech doprowadzimy do płuc jeszcze około 2500 ml powietrza, wypełniając pojemność rezerwową wdechową, i wynosi ona około 2500 ml. Pojemność tą wypełnia powietrze dopełniające. Przy głębokim wydechu ma miejsce usunięcie powietrza z pojemności rezerwowej wydechowej, będącej siedliskiem powietrza zapasowego (około 1000 ml). Nie całe powietrze może być usunięte z pęcherzyków płucnych, pozostaje w nich powietrze zalegające o objętości 1200 ml. Suma pojemności oddechowej, pojemności rezerwowej i przestrzeni zawierającej powietrze zalegające nazywa się pojemnością całkowitą płuc. wynosi ona średnio 5200 ml. Suma powietrza oddechowego dopełniającego i zalegającego wynosi około 4000 ml i określa pojemność życiowową płuc. Pojemność płuc mierzy się SPIROMETREM . Przyrząd składa się z dwóch naczyń w kształcie walca, przy czym jedno z nich odwrócone dnem do góry, znajduje się w drugim wypełnionym wodą. Powietrze wydychane przez rurkę zbiera się pod walcem górnym i unosi go. Objętość wydychanego powietrza odczytuje się na odpowiedniej skali.

3. Chemiczna regulacja oddychania:
Bardzo ważną rolę w regulacji oddychania odgrywają czynniki chemiczne, a przede wszystkim dwutlenek węgla (stężenie), tlenu i związany z tymi stężeniami odczyn pH. Czynniki chemiczne wpływają nie tylko na proces dyfuzji, ale również na wentylację płuc. W wyniku tego powstają sprzężenia zwrotne prowadzące do wyrównania zachodzących zmian. Zwiększenie koncentracji CO2 we krwi tętniczej prowadzi do powiększenia częstotliwości i głębokości oddychania, przy czym ważną rolę odgrywa tu odczyn pH krwi. Wzrost zakwaszenia krwi (pH>7,4) powoduje zwiększenie wentylacji płuc. Na charakter oddychania wpływają również bodźce z chemoreceptorów znajdujących się w w węzłach zatoki szyjnej oraz w skupieniach komórek nerwowych znajdujących się w obrębie kłębku aortowego. Czynniki chemiczne działają nie tylko bezpośrednio na ośrodki oddechowe, ale również pośrednio – przez węzły. Chemoreceptory tych węzłów reagują przede wszystkim na spadek stężenia przydatnego O2, a dopiero w drugiej kolejności na zmniejszenie koncentracji CO2 i zmianę pH.

4. Podstawowa przemiana materii:
Mierząc zużycie tlenu przez organizm w ściśle określonych warunkach, można uzyskać dane porównawcze odnoszące się do przemiany materii w organizmach różnych ludzi. Warunki pomiaru zużycia tlenu w jednostce czasu są następujące:
- całkowity spoczynek fizyczny i psychiczny, pozycja leżąca
- od 12 do 14 godzin po ostatnim posiłku,
- temperatura otoczenia +20oC.
Zużycie tlenu w jednostce czasu w tych warunkach wiąże się z wyzwoleniem energii dla procesów fizjologicznych niezbędnych do utrzymania człowieka przy życiu i nosi nazwę podstawowej przemiany materii. Podstawowa przemiana materii zależy od: - powierzchni ciała, - wieku badanego człowieka, - płci. Podstawowa przemiana materii w przeliczeniu na metr kwadratowy powierzchni ciała zmienia się w miarę przybywania lat. U płci męskiej jest ona większa, a u płci żeńskiej mniejsza. Przeciętnie u ludzi dorosłych podstawowa przemiana materii wynosi u mężczyzn około 7,28 MJ na dobę, u kobiet zaś 5,62 MJ na dobę.

5. Kalorymetria pośrednia i bezpośrednia:
Wyzwolenie energii z węglowodanów, białek i tłuszczów wiąże się z utlenianiem produktów ich rozpadu. Mierząc zużycie tlenu w jednostce czasu można pośrednio oznaczyć energię wytworzoną w organizmie. Zużycie 1 L tlenu przez organizm wyzwala przeciętnie około 20,2 kJ. Jest to energetyczny równoważnik tlenu oznaczony metodą kalorymetrii pośredniej, w odróżnieniu od kalorymetrii bezpośredniej polegającej na oznaczeniu energii wytworzonej w organizmie na podstawie wartości energetycznej spożytych pokarmów.

6. Rola wskaźnika oddechowego w ocenie przemiany materii (metoda kalorymetrii pośredniej) (brak informacji i materiałów)

7. metody pomiaru przemiany materii podstawowej i spoczynkowej:
Podstawowa przemiana materii jest to intensywność metabolizmu (oddychanie, bicie serca) wykluczając specyficzne działanie układu pokarmowego, jest to najmniejsze tempo przemian metabolicznych. Przy pomiarze przemiany materii najdoskonalsze są metody bezpośrednie polegające na pomiarze w kalorymetrze strat ciepła wydzielonego przez organizm w jednostce czasu. w Celach praktycznych stosuje się metody pośrednie, w których wartość przemiany określa się na podstawie ilości pochłoniętego przez organizm tlenu w jednostce czasu. Ponieważ tlen bierze udział we wszystkich redukcjach biologicznego utleniania jego zużycie musi być miarą intensywności przemiany. Stosunek ilości wydzielonego dwutlenku węgla do ilości pochłoniętego w tym samym czasie tlenu nosi nazwę współczynnika oddechowego. Wielkość jego zależy od rodzaju wykorzystywanego pokarmu. Ostatecznymi produktami katabolizmu jest woda, dwutlenek węgla, mocznik oraz innene substancje. Cechą szczególną procesów przemiany materii w ustrojach żywych jest to, że odbywają się one w stosunkowo niskiej temperaturze(30-40oC). Procesy przemiany materii można podzielić na dwie grupy: Anabolizm i katabolizm. Anabolizm (asymilacja) – polega na przyswajaniu substancji pokarmowych i budowanie z nich żywych tkanek. Katabolizm (dysymilacja) – polega na rozkładzie substancji wchodzących w skład tkanek i wydalaniu produktu tego rozkładu.

8. czynności modyfikujące przemianę materii (masa ciała, skład ciała, zawartość tkanki tłuszczowej) Wiele czynników pobudza przemianą materii i zwiększa zużycie tlenu przez organizm w jednostce czasu. Do czynników tych zaliczyć można: - praca fizyczna, - praca umysłowa i stany emocjonalne, - niska lub wysoka temperatura otoczenia, - zwiększenie wartości niektórych hormonów we krwi, zwłaszcza hormonów gruczołu tarczowego i hormonów rdzenia nadnerczy, - trawienie i przyswajanie pokarmów.
Praca fizyczna zwiększa zużycie energii w mięśniach szkieletowych. U ludzi pracujących fizycznie przemiana materii jest 0,5-2 razy większa od podstawowej przemiany materii. Niska temperatura otoczenia, poniżej 20oC, zwiększa utratę ciepła i przyspiesza metabolizm w organizmie w celu utrzymania stałej temperatury ciała. Temperatura otoczenia wyższa o kilkanaście lub kilkadziesiąt stopni od 20oC wymaga dodatkowej energii na odprowadzenie ciepła z organizmu i zapobieżenie przegrzaniu. Trawienie i przyswajanie składników pokarmowych zwiększa przemianę materii co nosi nanazwę swoistego dynamicznego działania pokarmów. W warunkach pomiaru zużycia tlenu, wykonanego tak jak przy oznaczaniu podstawowej przemiany materii, po spożyciu węglowodanów lub tłuszczów w ilości równoważnej 419kJ następuje zwiększenie przemiany o kilkanaście kilodżuli. Po spożyciu natomiast białka w ilości równoważnej 419 kJ przemiana zwiększa się o 126 kJ. Świadczy to o tym, że białka wymagają znacznie większego zużycia energii do ich przyswojenia niż węglowodany i tłuszcze.