LIST DO FILIPIAN
List do Filipian, tak jak inne listy św. Pawła z Tarsu, jest tekstem o charakterze retorycznym. Zalicza się do gatunku retoryki deliberatywnej. Analiza retoryczna (wg D. Watsona) wykazuje następujące fazy retoryki w liście:
exordium
narratio
probatio (argumentatio)
peroratio
Faza exordium (1, 3-26) jest wstępem do dalszego przemówienia. Św. Paweł stosuje tutaj funkcję estetyczną- mówi o uczuciach, na które będzie później oddziaływał (pathos). W części tej stara się zainteresować słuchaczy i przykuć ich uwagę do dalszej części swojej mowy.
3 Dziękuję Bogu mojemu, ilekroć was wspominam - 4 zawsze w każdej modlitwie, zanosząc ją z radością za was wszystkich - 5 z powodu waszego udziału w [szerzeniu] Ewangelii od pierwszego dnia aż do chwili obecnej. 6 Mam właśnie ufność, że Ten, który zapoczątkował w was dobre dzieło, dokończy go do dnia Chrystusa Jezusa. 7 Słusznie przecież mogę tak o was myśleć, bo noszę was wszystkich w sercu jako tych, którzy mają udział w mojej łasce: zarówno w moich kajdanach, jak i w obronie Ewangelii za pomocą dowodów. 8 Albowiem Bóg jest mi świadkiem, jak gorąco tęsknię za wami wszystkimi [ożywiony] miłością Chrystusa Jezusa. 9 A modlę się o to, aby miłość wasza doskonaliła się coraz bardziej i bardziej w głębszym poznaniu i wszelkim wyczuciu 10 dla oceny tego, co lepsze, abyście byli czyści i bez zarzutu na dzień Chrystusa, 11 napełnieni plonem sprawiedliwości, [nabytym] przez Jezusa Chrystusa ku chwale i czci Boga.
xxx pojawia się wielokrotne powtórzenie zaimka osobowego, dzięki któremu zainteresowanie odbiorów mogło być żywsze, mogli oni bardziej skupić się na słowach Pawła, ponieważ odczuwali, że słowa te skierowane są bezpośrednio do nich; oddziaływało to na ich uczucia, na poczucie ważności, odegrania swojej roli w misji, o której mówi św. Paweł
xxx elipsa
xxx jest to nawiązanie do tego, że Paweł „pisał” ten list w więzieniu; nie wiemy dokładnie, w którym, ponieważ był on więziony w Efezie, Rzymie oraz Cezarei Nadmorskiej
xxx zaznaczenie, że Bóg jest najważniejszy, do niego się odwołuje, pokłada w nim bezgraniczną ufność.
xxx tutaj św. Paweł odwołuje się do nawrócenia Filipian, do ich wkładu w szerzenie Ewangelii, tym samym pokazuje im, jak są dla niego (i równocześnie dla Boga) ważni i potrzebni ze swoim działaniem- szerzeniem chrześcijaństwa
xxx powtarzając to, że modli się do Boga, w konkretnych sprawach, pokazuje ludziom, że warto z Nim rozmawiać, że jest On dostępny dla wszystkich i droga do porozumienia jest otwarta w postaci modlitwy, bez względu na to, czego ona dotyczy
xxx przypomina, że zwrócenie się Filipian do Boga będzie im wynagrodzone w dniu Sądu Ostatecznego, który nazywa tutaj dniem Chrystusa Pan
12 Bracia, chcę, abyście wiedzieli, że moje sprawy przyniosły raczej korzyść Ewangelii, 13 tak iż kajdany moje stały się głośne w Chrystusie w całym pretorium i u wszystkich innych. 14 I tak więcej braci, ośmielonych w Panu moimi kajdanami, odważą się bardziej bez lęku głosić słowo Boże. 15 Niektórzy wprawdzie z zawiści i przekory, drudzy zaś z dobrej woli głoszą Chrystusa. 16 Ci ostatni [głoszą] z miłości, świadomi tego, że jestem przeznaczony do obrony Ewangelii. 17 Tamci zaś, powodowani niewłaściwym współzawodnictwem, rozgłaszają Chrystusa nieszczerze, sądząc, że przez to dodadzą ucisku moim kajdanom. 18 Ale cóż to znaczy? Jedynie to, że czy to obłudnie, czy naprawdę, na wszelki sposób rozgłasza się Chrystusa. A z tego ja się cieszę i będę się cieszył. 19 Wiem bowiem, że to mi wyjdzie na zbawienie dzięki waszej modlitwie i pomocy, udzielanej przez Ducha Jezusa Chrystusa, 20 zgodnie z gorącym oczekiwaniem i nadzieją moją, że w niczym nie doznam zawodu. Lecz jak zawsze, tak i teraz, z całą swobodą i jawnością Chrystus będzie uwielbiony w moim ciele: czy to przez życie, czy przez śmierć. 21 Dla mnie bowiem żyć - to Chrystus, a umrzeć - to zysk. 22 Jeśli bowiem żyć w ciele - to dla mnie owocna praca. Co mam wybrać? Nie umiem powiedzieć. 23 Z dwóch stron doznaję nalegania: pragnę odejść, a być z Chrystusem, bo to o wiele lepsze, 24 pozostawać zaś w ciele - to bardziej dla was konieczne. 25 A ufny w to, wiem, że pozostanę, i to pozostanę nadal dla was wszystkich, dla waszego postępu i radości w wierze, 26 aby rosła wasza duma w Chrystusie przez mnie, przez moją ponowną obecność u was.
xxx św. Paweł powołuje się na swoją sytuację, na to, że jest prześladowany za wiarę i podkreśla, że to nie jest ważne, że to tylko ziemskie zniewolenie, a sam jest przeznaczony do czegoś więcej- do obrony Ewangelii; wszystko co robi, robi w Chrystusie i dla Chrystusa
xxx pokazuje, jak jego uwięzienie wpłynęło na innych, głoszących Słowo, wskazuje, że jedni robią to z prawdziwej wiary, a inni na przekór, ale wyraźnie zaznacza, że nie ważne, czym `głosiciele' są powodowani, a istotne jest to, że głoszą o Chrystusie, a to jest dla Pawła powodem do wielkiej i nieprzemijającej radości
xxx zestawił tutaj na zasadzie kontrastu ludzi głoszących Ewangelię; wskazuje powody, dla których podjęli się jej rozprzestrzeniania, jednak nie osądza ich postępowania, nie gani, wskazuje tylko negatywne i pozytywne powody ku temu; w dalszej części listu mówi nawet wprost, że nie jest istotne to jak i dlaczego propaguje się wiarę w Chrystusa, ale sam fakt, że się to robi
xxx tutaj Paweł rezygnuje z ogólnej formy zaimka osobowego i zwraca się już konkretnie do określonej grupy ludzi: do braci, którzy wierzą w to samo, wyznają i propagują tę samą wiarę; tym samym zbliża się niejako do swoich odbiorców, wskazując na więzi, jakie łączą ich ze sobą
xxx ciągle powtarza sformułowanie `moje kajdany', by przypomnieć o swoim położeniu, o swojej sytuacji, w której znalazł się, ponieważ krzewił Słowo, co nie spodobało się tępicielom Chrystusa i właśnie przez nich został uwięziony, właśnie oni nałożyli na niego kajdany
xxx wskazuje na swoją rolę na ziemi, na to, że dzięki swojej obecności przybliża innych do Boga, pokazuje go im i przekazuje nauki Chrystusa; Paweł jest przekonany, że przypadła mu właśnie ta bardzo istotna rola na świecie i, pomimo że pragnie odejść do swego Pana, to uznaje, że lepiej będzie mu zostać wśród ludzi, którym może pomóc w wierze, postępie w niej i radości
xxx w tych słowach św. Paweł przekazuje wiernym jedną z głównych myśli teologicznych, mówi, że chrześcijanin opiera swoje życie, swoją egzystencję na Chrystusie, który jest najwyższą wartością; egzystencja chrześcijańska zmierza ku doskonałości, dopełnieniu, które dokona się po powtórnym przyjściu Chrystusa
xxx elipsa
Werset 26 kończy pierwszą fazę listu (exordium) św. Pawła. Później następuje faza narratio (opowiadanie, przedstawienie faktów; przygotowuje argumentację, która będzie rozwinięta w kolejnej części), faza probatio (argumentatio), czyli dowodzenie (przytaczanie argumentów, mające na celu przekonanie odbiorcy. Ostatnia fazą jest peroratio (konkluzja), które ma za zadanie podsumować wcześniejszy wywód (narratio oraz probatio) oraz ma poruszyć uczucia słuchaczy, wywołać w nich emocje (pathos).