DEZYNTERIA

~ biegunka z krwią

~ krew stan zapalny przede wszystkim jelit grubych, także wrzody w żołądku (dno). Zapalenie włóknikowe głębokie jelit grubych

~ ale też kał bez krwi

~ ewentualnie postać bez biegunki

gorsze wykorzystanie paszy chroniczne niedożywienie, gorsze przyrosty

Dyzenteria świń występowanie

• Zakaźne zaraźliwe nieżytowo-krowtoczne zapalenie przewodu pokarmowego świń z biegunką, często krwawą i wyniszczeniem

• Znana od 1921 roku w USA, dziś jeden z głównych problemów tuczu

• Cały świat tam, gdzie intensywny wielkostadny chów świń i grupowanie do tuczu warchlaków z różnych źródeł

• Tam po kolibakteriozie główna choroba przewodu pokarmowego

• Tam gdzie jest przestrzegana rygorystycznie higiena - mało

• „Biosecurity”

• W Polsce dyzenteria od półwiecza

• Stacjonarnie z cyklicznością i sezonowością (latem przygasa)

• Głównie warchlaki i tuczniki w wieku 2-6 miesięcy, ale nierzadko prosięta kilkutygodniowe, więc w zarodowych też problem

Etiologia

Brachyspira (Serpulina) hyodysenteriae

• G(-) krętki, silnie betahemolityczne !!, bezwzględne beztlenowce

• Czynniki zjadliwości: białkowa egzotoksyna (hemolizyna), rzęski ułatwiają poruszanie się w śluzie i dotarcie do komórek jelita grubego, LPS (endotoksyna)

• W substancji organicznej w temperaturze 5-25°C - miesiącami zakaźne (kał, zwłaszcza gnojówka!)

• Wrażliwy na wysychanie i nasłonecznienie (sezonowość)

• Przynajmniej 9 serotypów

• Łatwo nabywa oporności na antybiotyki (złe ich stosowanie?)

• Konieczność różnicowania od innych krętków:

• Brachyspira pilosicoli - przyczyna tzw. spirochetozy

• Brachyspira intermedius, Br. murdochii - wątpliwa patogenność

• Brachyspira innocens - niepatogenny

Rola czynników środowiskowych w etiologii dyzenterii

• Przeładowanie chlewni

• Złe żywienie (nagłe zmiany, z podłogi, za dużo serwatki, żywienie na mokro)

• Transport

• Wahania temperatury (przechłodzenie)

• Niedobór wody

• Inne choroby

Epidemiologia i znaczenie dyzenterii świń

• Rezerwuar Br. hyodysenteriae: świnie (maciory, warchlaki), głównie nosiciele (ozdrowieńcy! - miesiącami wydalają)

• Zarazek też u psów, myszy, szczurów w chlewniach

• Ewentualnie przenoszenie na butach itp.

• Źródło: świnie chore i nosiciele, wydalają z kałem (dużo śluzu w nim i on chroni bakterie przed HCl w żołądku)

• Inne zakażają się alimentarnie

• Szerzy się głównie drogą przerzutów świń (warchlaki ze stad bezobjawowo zakażonych)

• Choroba chowu wielkostadnego - tuczarnie, chlewnie zarodowe często endemicznie

• W małych chlewniach chłopskich - rzadko

• Straty: upadki (kilka do 25-30%), ale przede wszystkim słabsze przyrosty i gorsze wykorzystanie paszy, też koszty leczenia i profilaktyki

Patogeneza dyzenterii i odporność

• Patogeneza mało poznana

• Br. hyodysenteriae namnaża się okrężnicy

• Ale ona sama mało patogenna - rzadko choroba

• Często inne bakterie (Bacteroides vulgatus, B. fragilis, Fusobacterium necrophorum, Campylobacter coli, Clostridium sp., Listeria denitrificans)

• Hemolizyna oraz inne bakterie: powierzchowna martwica nabłonka, jego nadżerki, obrzęk, przekrwienie, wylewy, naciek zapalny w śluzówce i podśluzówce - zapalenie okrężnicy i żołądka

• Gorsze wchłanianie w okrężnicy, ponadto

• Cytokiny mogą uszkodzić komórki produkujące śluz oraz enterocyty - biegunka wydzielnicza, odwodnienie, kwasica

• Bez posocznicy

• Po przechorowaniu - przeciwciała w surowicy są, ale nie zawsze i nie mają wartości ochronnej

• Ochronna jest odporność miejscowa (sIgA), ale swoista dla serotypu i chyba tylko powstaje jeśli nie było antybiotyków, więc w sumie mało skuteczna i możliwe reinfekcje

• Często wydalają zarazek tygodniami po wyzdrowieniu

Przebieg dyzenterii (postaci)

1. Nadostra - zwykle tuczniki > 60 kg

2. Ostra - biegunki często z krwią, szybkie odwodnienie i liczne upadki

3. Przewlekła - długotrwała biegunka (niestrawione części pokarmu) prowadzi do charłactwa, ewentualnie wtórnych infekcji

4. Nietypowa - gorsze: apetyt, przyrosty i wykorzystanie paszy

• Bardzo różny przebieg, zależny od szczepu, wieku, warunków

• W dobrych warunkach - stado bezobjawowo zakażone (straty produkcyjne)

• Objawy w stadzie często skrycie się zaczynają, pierwsze zachorowania nie zauważone, stopniowo więcej chorych świń, aż jakby „nagły” początek choroby (po 2-3 tygodniach), albo tylko straty produkcyjne

Możliwości rozpoznawania dyzenterii

• Wywiad, objawy, sekcja

• Badanie bakterioskopowe kału czy wymazów z jelita - krętki widać, ale nie wiadomo czy patogenne

• Izolacja na agarze z krwią (hemoliza!) i biochemiczne odróżnianie od innych krętków

• PCR

Możliwości zwalczania dyzenterii

• Chemioterapeutyki skuteczne, ale narasta oporność i dużą chlewnię bardzo trudno uwolnić

• Często konieczna profilaktyczne stosowanie leków

• Koszty!

• Szczepień brak - próby z zarazkiem inaktywowanym i atenuowanym nie dawały rezultatów

• Higiena (wczesny odsad, „puste-pełne”, ścisła izolacja grup wiekowych, zwalczanie gryzoni, dezynfekcja)

ROZROSTOWE ZAP. JELIT - ADENOMATOZA

(Porcine proliferative enteritis - PPE; zapalenie jelita biodrowego - ileitis; adenomatoza jelit)

• Niedawno wykryta choroba warchlaków i tuczników z nagłymi padnięciami, biegunką i zahamowaniem przyrostów

Lawsonia intracellularis

• G(-) pałeczki, ścisłe wewnątrzkomórkowce (nie namnaża się na podłożach bezkomórkowych)

• Mało poznany, szerzy się z kałem i per os

• Wrażliwy na antybiotyki i nie nabywający lekooporności

• Chyba współudział też innych drobnoustrojów

• Rola środowiska: nadmierne zagęszczenie, zbyt wczesny odsad, za zimno, złe żywienie, rotacja świń

Patogeneza

Dochodzi do następującego zespołu zaburzeń jelitowych

• Adenomatoza jelit - przerost nabłonka krypt (!)

• Odcinkowe martwicowe zapalenie jelit cienkich i grubych, głównie biodrowego

• Rozrostowa krwotoczna enteropatia

• W efekcie tych zmian początkowo obrzęk podśluzówki, czasem wybroczyny, czasem krew lub skrzepy w świetle, wzdęcia

• Potem śluzówka grubieje - tęga, poprzeczne fałdy, niekiedy pokryta włóknikiem

• Inkubacja 12-14 dni, zachorowalność 10-15%

Postać ostra RZP

• Częste u tuczników 50-100 kg

• Zwykle zaczyna się od nagłych padnięć (do 6% stada) przy kale luźnym, ciemnoczerwonym, ale bez śluzu

• Inne świnie blade, słabe, nie jedzą, hipertermia, ewentualnie ronienia

• Potem też upadki

Postać przewlekła

• Głównie 20-50 kg, już od 6 tygodnia życia

• Rzadko biegunka, tylko trochę luźniejszy kał i gorszy apetyt, bez gorączki, bez upadków

• Ale to trwa tygodniami - charłaczenie

Możliwości rozpoznawania

• Sekcja inna niż przy dyzenterii

• Histopatologia (przerost nabłonka krypt)

• Preparat bakterioskopowy z jelit - G(-) pałeczki w komórkach

• Badanie serologiczne

• PCR

Możliwości zwalczania RZP

• Leczenie stada antybiotykami

• Bądź ich profilaktyczne stosowanie

• Szczepień brak

• Higiena

Dezynteria2

- 1 -

---