10. Temat lekcji

• Temat lekcji - definicja:

• to, nad czym uczniowie pracują na lekcji pod kierunkiem nauczyciela;

• określone zafadnienie, umiejętność, które się na lekcji rozwiązuje, ćwiczy, przyswaja, bądź zdobywa;

• jeden z integralnych składników lekcji, ważny ze względu na sprawne i celowe działanie uczniów.

• FUNKCJA TEMATU:
  1) zaznajomienie uczniów z treścią i zakresem pracy na lekcji;
  2) postawienie ich w stan gotowości do działania;
  3) skoncentrowanie uwagi na określonym wycinku wiedzy, zagadnieniu bądź umiejętności;
  4) rozwijanie dokładności myślowej i słownej uczniów, umiejętności pracy „na temat”;

• MIEJSCE TEMATU W LEKCJI • ze względu na funkcję temat musi być sformułowany na początku lekcji; • wyjątkiem może być lekcja problemowa, gdzie na początku postawiony jest problem, który mają rozwiązać uczniowie, a dopiero na końcu formułuje się temat - np. problem: jakie to części mowy, przymiotniki czy czasowniki? A temat: Imiesłów przymiotnikowy - jedna z form czasownika

• FORMA GRAMATYCZNA TEMATU - Powinna być różnorodna, przeciwdziała to monotonii i wpływa dodatnio na aktywność uczniów.
  1) Temat w formie zdania oznajmującego pojedynczego lub złożonego; Poznajemy głoski ustne i nosowe;
  2) temat w formie zdania pytającegopojedynczego lub złożonego:
  a) pytanie o rozstrzygnięcie; Czy w zdaniu zawsze musi być podmiot?;
  b) pytanie o uzupełnienie; Do czego służy akcent zdaniowy i intonacja zdania?;
  3) temat w formie zd. rozkazującego pojedynczego lub złoż; Opisać swoje przeżycia związ z ostatnim dniem roku szkol;
  4) temat w formie równoważnika zdania lub zawiadomienia; Pożegnanie z krainą baśni (powtórzenie);
  5) temat w formie kilku zdań bądź kilku równoważników; Co zawiera nasz podręcznik? Jak będziemy z niego korzystać?

• ZALEŻNOŚĆ TEMATU OD METODY LEKCJI
  1) temat w formie zdania oznajmującego bądź wypowiedzenia bez orzeczenia odpowiada najczęściej:
  a) metodzie podającej; Poznajemy głoski ustne i nosowe;
  b) metodzie zajęć praktycznych; Posługiwanie się encyklopedią;
  2) temat w formie zdania pytającego jest typowy dla lekcji problemowych;
  3) temat w formie wypowiedzenia bez orzeczenia może zapowiadać lekcję problemową, jeśli zawiera problem do rozstrzygnięcia lub uzupełnienia; Jak oceniamy wystawienie Zemsty w Teatrze Polskim?;
  4) temat w formie pozornego pytania - wymaga zrelacjonowania znanych treści lub zapoznania się z nimi na podstawie podręcznika lub wyjaśnień nauczyciela; Jakie poznaliśmy części mowy? (nie wiem, jaki tu związek z konkretną metodą)

• TEMAT A HASŁA PROGRAMU NAUCZANIA

• zakres wiedzy i umiejętności wskazany przez temat lekcji w danej klasie musi być zgodny z zakresem wiedzy i umiejętności wskazanym dla tej klasy przez program nauczania j.p.;

• sformułowanie tematu nie może być tożsame z hasłem programu, lecz jego odpowiednio zinterpretowanym uszczegółowieniem; np.: hasło programowe: Język utworów literackich a inne wypowiedzi; funkcja poetycka języka - tematy realizujące to hasło: Czym się różni język poetycki od „zwyczajnego”? (na podstawie wierszy...) albo: Jak piszą poeci, a jak my?

• TEMAT A ZESPÓŁ UCZNIÓW
  1) temat wybiera zazwyczaj i formułuje nauczyciel, uwzględniając:

• zakres treści programowych;

• rozkład materiału nauczania;

• możliwości umysłowe i językowe uczniów;

czasem temat może być zaproponowany przez uczniów, zwłaszcza jeśli chodzi o wybór zagadnień związ. z omaw. lekturą
2) cechy tematu:
a) zgodność z programem nauczania: np. Cechy osobowości Jacka Soplicy a nie: Jacek Soplica jako bohater romant.;
b) przystępność i zrozumiałość, czego warunkiem jest posiadana już wiedza uczniów, poznane lektury, będące podstawą opracowania tematu, oraz słownictwo znane uczniom: np. Jakie były przyczyna napisania Pana Tadeusza (na podst. „Inwokacji” i „Epilogu” a nie: Geneza Pana Tadeusza;
c) precyzyjność i szczegółowość - temat wyraźnie i ściśle określa zakres i podstawę pracy lekcyjnej: np. Co jest podobnego w losach Janka i Antka, bohaterów nowel Prusa? a nie: Dola dzieci w drugiej poł. XIX wieku w utw. Prusa;
d) atrakcyjność - temat atrakcyjny to taki, który wyjątkowio zaciekawia uczniów i mobilizuje ich do pracy: np. Przyimek. Taki mały, a taki ważny!

---