WSPÓLNA POLITYKA PRZEMYSŁOWA
Etapy kształtowania podstaw polityki wspólnotowej w dziedzinie przemysłu.
Wspólna pol. przem. zainicjowana została przez grupę 6 krajów (Francja, RFN, Włochy, Belgia, Luksemburg), które podpisały Traktat Paryski 18 kwietnia 1951 roku i utworzyły EWWiS, obejmując wówczas jedynie dwie gałęzie przemysłu. Wspólna pol. przem. rozumiana jako strategia rozwoju przem. grupy krajów podjęta została w latach 80-ych, jednak jako projekt kompleksowej wspólnej pp traktowany jest dopiero Raport Bangemanna z 1990 r. Podstawy wspólnej pp stworzone zostały w roku 1970 i przedstawione przez Komisję Wspólnot Europejskich w raporcie „Pol. przem. Wspólnoty”. (Do tego czasu pp zaistniała jedynie jako pol. trzech gałęzi, co wynikało z utworzenia EWWiS oraz EWEA.) Konieczność prowadzenia wspólnej pp została uzasadniona m. in. zaostrzającą się konkurencją na rynku międzynarodowym oraz istnieniem luki technologicznej między przemysłem krajów EWG a USA i Japonii. W roku 1973 Rada Ministrów zatwierdziła program wspólnej pp i technologicznej, w którym przyjęto następujące cele:
likwidacja barier w handlu
stopniowe znoszenie ograniczeń w dostępie do zamówień publicznych
stworzenie sieci instytucjonalnej wspomagającej współpracę między przedsiębiorstwami oraz umożliwiającej przepływ informacji
wspieranie rozwoju gałęzi o wysoko zaawansowanej technologii.
Mimo stworzenia podstaw wspólnej pp, do połowy lat 80-tych miała ona charakter narodowy. Występowały również różnice pomiędzy krajami w zakresie i sposobie realizacji pp, mające ścisły związek z systemami gosp. uzależnionymi w różnym stopniu od interwencjonizmu państwowego.
Nowa koncepcja pp wynikająca z założeń Jednolitego Rynku Europejskiego.
Zasadnicza zmiana polityki wobec sektora przemysłu była związana z wprowadzeniem Programu Jednolitego Rynku Europejskiego w 1992 roku. Priorytetem stał się wzrost konkurencyjności i sposób realizacji tego celu. Okres realizacji prawdziwie wspólnotowej pp rozpoczął się wraz z opracowaniem raportu „Pp w otwartym i konkurencyjnym otoczeniu” (Raport Bangemanna), zgodnie z którym musi być zapewniona równowaga między trzema elementami pp, którymi są:
utworzenie stabilnych możliwości efektywnego funkcjonowania gospodarki rynkowej w długim okresie, utrzymanie konkurencyjnego otoczenia ekonomicznego, zapewnienie wysokiego poziomu wykształcenia społeczeństwa i spójności społecznej,
2. dostarczanie głównych katalizatorów dla dostosowań strukturalnych,
3. wypracowanie instrumentów przyśpieszających dostosowania strukturalne i wzrost konkurencyjności przemysłu.
Ad. 1. Podstawowe znaczenie ma przestrzeganie reguł konkurencji i zapewnianie kontroli, by nie dochodziło do jej ograniczania. W tym celu w Raporcie zwraca się uwagę na rolę kontroli przejęć i fuzji przeds. oraz bardziej rygorystycznego podejścia do pomocy finansowej wspierającej sektor publiczny. Osiągnięcie przewagi konkurencyjnej jest bezpośrednio związane z jakością zasobów ludzkich, która decyduje o kreowaniu i wdrażaniu nowych technologii, doskonaleniu metod organizacji pracy oraz możliwościach w dziedzinie dostosowań strukturalnych. W Raporcie nadano zasadnicze znaczenie edukacji zawodowej, która jest niezbędnym warunkiem osiągania wyższego poziomu specjalizacji, a zatem i warunkiem zdobywania przewagi konkurencyjnej. Efektywne funkcjonowanie gospodarki rynkowej wymaga podjęcia inicjatyw stymulujących wyższą spójność ekonomiczną i społeczną pomiędzy regionami. Stworzenie korzystniejszych warunków rozwoju w regionach ekonomicznie słabszych ma na celu zapewnienie im zbliżonych szans w warunkach wyższego poziomu konkurencji. Jako główny instrument osiągania tego celu uważa się Fundusze Strukt.
Ad. 2. Jednolity Rynek Europejski traktowany jest jako katalizator zmian strukturalnych poprzez tworzenie warunków wolnej konkurencji. Najważniejsze reguły zintegrowanego rynku wewnętrznego sprzyjające konkurencyjności to:
- standardy i jakość produktów; eliminują bariery techniczne w wymianie handlowej, są miernikiem wiarygodności producentów,
- urynkowienie zamówień publicznych; są ważne z trzech powodów: wysokiej wartości, przyczyniania się do podnoszenia ogólnego poziomu technologicznego, są kierowane do określonych dziedzin,
- eliminacja kontyngentów, - ujednolicenie podstaw prawnych dla biznesu, - stworzenie transeuropejskiej sieci łączącej systemy narodowe.
Ad. 3. Przyśpieszenie zmian strukturalnych. Główne czynniki:
- rozwój tech, rozpowszechnianie wiedzy, promowanie polityki innowacyjnej, stworzenie dostępu do know-how,
- prowadzenie dynamicznej polityki w stosunku do małych i średnich przeds. umożliwiającej im szybkie dostosowanie do tendencji rynkowych, wspomagających ich wzajemną współpracę,
- lepsze wykorzystanie zasobów ludzkich przez rozwój szkoleń zawodowych i doskonalenie metod pracy,
- stworzenie w ramach JRE wspólnego rynku usług biznesowych.
Raport Bengemanna stanowił pierwszą koncepcję kompleksowej polityki przemysłowej szczebla wspólnotowego, uzasadniał potrzebę takiej polityki w warunkach gospodarki rynkowej. Przełomowym wydarzeniem było podpisanie Traktatu o UE, w którym zawarto zapisy podkreślające konieczność tworzenia warunków zapewniających konkurencyjność przemysłu. W celu zapewnienia istnienia warunków niezbędnych dla konkurencyjności przemysłu Wspólnoty, działania państw członkowskich winny zmierzać do:
przyśpieszenia dostosowywania się przemysłu do zmian strukturalnych
tworzenia warunków sprzyjających inicjatywom i rozwojowi przedsiębiorczości, zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw
tworzenia warunków sprzyjających współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami
lepszego wykorzystania potencjału przemysłowego polityki innowacyjnej, badań i rozwoju technologii
Kolejnym ważnym wydarzeniem było przyjęcie przez Radę Europejską w Brukseli Białej Księgi w sprawie wzrostu, konkurencyjności i zatrudnienia (grudzień 1993), opracowanej głównie w celu stworzenia programu walki z rosnącym bezrobociem. Komunikat Komisji w sprawie polityki konkurencyjności przemysłowej w roku 1994 podkreślał istnienie dziedzin przemysłu i regionów, w których wymagane jest przyśpieszenie zmian strukturalnych. Do dziedzin tych należą: telekomunikacja, energetyka, transport oraz informatyka i biotechnologia. Komunikat określa 4 główne cele:
promocja inwestycji niematerialnych w zakresie badań i rozwoju
rozwój współpracy w dziedzinie przemysłu, zarówno w Unii jak i z zagranicą
przestrzeganie zasad uczciwej konkurencji, szczególnie przez ograniczenie pomocy państwa i działań zapobiegających naruszaniu reguł wolnej konkurencji
zmiana roli władz publicznych - upraszczanie legislacji i procedur administracyjnych.
Druga połowa lat 90-ych to kontynuacja działań zmierzających do poprawy konkurencyjności przemysłu. Od 1997 roku podjęto inicjatywę przenoszenia do UE najlepszych rozwiązań polegających na stwarzaniu sprzyjającego otoczenia dla biznesu.
Polityka wspierania małych i średnich przedsiębiorstw (SMEs).
Wg definicji Komisji Europejskiej do grupy małych i średnich przedsiębiorstw zalicza się te, które zatrudniają do 250 pracowników i osiągają roczny obrót do 40 mln ECU.
Znaczenie SMEs w gospodarce UE:
stanowią ponad 99% wszystkich firm działających na obszarze Unii
zatrudniają ponad 66% siły roboczej
ich udział w wartości całkowitych obrotów UE wynosi około 65%.
Pierwsze inicjatywy na rzecz wspierania SMEs pojawiły się w roku 1983, ale podstawy polityki wobec tej grupy zaczęły kształtować się od roku 1985. Rada Europejska w grudniu 1985 roku na szczycie w Luksemburgu przyjęła stanowisko w sprawie instrumentów wspierania SMEs i przygotowania rozwiązań upraszczających procedury administracyjne, podatkowe i ogólne otoczenie prawne. Realizacja polityki wspierania rozwoju SMEs przebiegała w dwóch etapach. Etap pierwszy to działalność przygotowawcza; przyjęcie przez Radę Ministrów rezolucji w sprawie instrumentów wspomagających rozwój małych i średnich przedsiębiorstw. Etap drugi rozpoczął się utworzeniem w strukturze Komisji Europejskiej nowej dyrekcji generalnej odpowiedzialnej za przygotowanie i wprowadzenie w życie programów na rzecz tworzenia sprzyjających warunków dla małych i średnich przedsiębiorstw. W związku z recesją gospodarczą na początku lat 90-ych w grudniu 1992 roku przyjęto deklarację, w której zawarto treści bezpośrednio odnoszące się do małych i średnich przedsiębiorstw, koncentrując się na kwestii zmniejszania barier prawnych w funkcjonowaniu SMEs, w tym uproszczeniu procedur w zakresie egzekwowania podatku VAT i dostarczaniu im wszelkiej niezbędnej informacji. W aspekcie wykonawczym istotna była decyzja Rady Ministrów z 14 czerwca 1993 roku o przyjęciu Drugiego Wieloletniego Programu dla Przedsiębiorstw, którego priorytetowym celem było wspomaganie rozwoju i wzrostu zatrudnienia SMEs. Bardzo ważne było przygotowanie w 1994 roku przez Komisję Europejską Zintegrowanego Programu dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw oraz Rzemiosła, którego znaczenie polega na tym, że objęte zostały nim wszystkie wcześniej wypracowane programy funkcjonujące na szczeblach: wspólnotowym, krajowym czy regionalnym.
Kolejny raport przedstawiony w grudniu 1995 roku w Madrycie wskazał dwa priorytetowe kierunki działań:
poprawę warunków działalności SMEs - stworzenie sprzyjającego otoczenia dla rozwoju biznesu,
przygotowanie programów i instrumentów wspomagających ich aktywność.
W celu stworzenia lepszych, bardziej sprzyjających warunków dla rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw wskazano na konieczność przygotowania wspólnotowych reguł w zakresie prawa, procedur administracyjnych, fiskalnych i w dostępności do wszelkich środków wspomagania finansowego. Określono cele szczegółowe takie jak:
ułatwienie pozyskiwania pomocy i kredytów
rozwój SMEs w obszarach mniej atrakcyjnych
eruopeizacja i globalizacja SMEs
podniesienie ich konkurencyjności
ułatwienie dostępu do wyników prac badawczych, innowacji i szkoleń
promowanie rozwoju przedsiębiorczości
zapewnienie SMEs informacji w wymiarze europejskim i światowym.
Trzeci Wieloletni Program obejmujący lata 1997-2000 został przyjęty decyzją Rady UE 9 grudnia 1996 r. Przed wprowadzeniem go w życie zmieniona została definicja SMEs: średnie przedsiębiorstwo zatrudnia do 250 pracowników i osiąga roczny obrót do 40 mln ECU albo sumę rocznego zestawienia bilansowego poniżej 27 mln ECU; małe przedsiębiorstwo zatrudnia do 50 pracowników, jego roczny obrót nie przekracza 7 mln ECU, a suma rocznego zestawienia bilansowego nie jest większa niż 5 mln ECU.
Cechy charakterystyczne polityki szczebla wspólnotowego wobec małych i średnich przedsiębiorstw:
podjęta została w związku z realizacją programu Jednolity Rynek Europejski 1992, aby zapewnić tej grupie firm funkcjonowanie w warunkach nowych reguł konkurencji
polityka ta nabrała większego znaczenia na początku lat 90-ych, wraz z przyjęciem ich dużej roli w walce z bezrobociem
polityka wspomagania SMEs ma również na celu poprawę ich konkurencyjności na rynku europejskim i światowym.
główna odpowiedzialność za tworzenie sprzyjających warunków dla SMEs spoczywa na państwach członkowskich; Komisja Europejska przygotowuje programy, wprowadza je w życie i pełni funkcje koordynacyjne
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl