Rozdział X

1.Wyjaśnij pojęcie budżetu i podstawowe składniki struktury wpływów i wydatków budżetowych.

BUDŻET- zestawienie wszystkich dochodów i wydatków niezależnie od szczebla struktury polityczno-administracyjnej państwa.

BUDŻET PAŃSTWA- zestawienie wszystkich dochodów i wydatków na różne cele publiczne.Ilustruje jakie dobra i usługi rząd chce kupić w danym roku, jakich chce dokonać płatności transferowych i jak chce za to zapłacić.

Podmiotem budżetu centralnego jest rząd który sporządza plan(tzw.preliminarz terminowy) i przedstawia go do zatwierdzenia parlamentowi. Po zatwierdzeniu planu, wprowadzeniu ewentualnych poprawek skarb państwa lub ministerstwo finansów wykonują budżet.

Podmiotem budżetu stanowego lub lokalnego są władze stanowe lub lokalne. Sporządzane są plany budżetów lokalnych które są korygowane i zatwierdzane przez władze wybierane w powszechnych i demokratycznych wyborach. Urzędy skarbowe władz lokalnych i centralnych nie mogą same zmienić ustawy podjętej przez parlament.

Budżet państwa jest bezpośrednio związany z bankiem centralnym który prowadzi rachunek bieżący dla budżetu państwa.Czyli przyjmuje on wszystkie wpływy i realizuje wydatki oraz przechowuje czasowo wolne środki pieniężne. Wszelkie niezgodności między rządową i bankową polityką pieniężną są konsultowane i rozstrzygane kompromisem.Ostatecznie słabsza ze stron podaje się do dymisji.

Podstawowe składniki wpływów: podatki bezpośrednie od zysków przeds.,podatki bezpośrednie od indywidualnych dochodów obywateli oraz podatki pośrednie płacone w cenie nabywanych towarów oznaczone łącznie symbolem T.

Podstawowe składniki wydatków: nakłady na obronę narodową,oświatę,kulturę,służbę zdrowia itp., wypłaty z funduszu ubezpieczeń społecznych(emerytury,zasiłki dla bezrobotnych i inne) oraz odsetki płacone od długu wew.i zadłużenia zewn.

2.Wyjaśnij przyczyny deficytu i nadwyżki budżetowej.

NADWYŻKA BUDŻETOWA występuje wtedy gdy przy wyższym dochodzie narodowym pojawi się nadwyżka wpływów nad wydatkami budżetu. Jest to zjawisko bardzo rzadkie.

DEFICYT to zjawisko które po II wojnie światowej przeważa w większości krajów świata. Przyczyny występowania deficytów mogą być naprawdę bardzo zróżnicowane:

• nadmierne wydatki budżetowe(militaryzacja gospodarki, rozbudowana administracja państwowa, inwestycje publiczne,transfery,wyokie koszty obsługi długu zagranicznego i wewnętrznego itp.)

• zbyt niskie dochody, które mogą wynikać z niskiej stopy opodatkowania, z nieefektywnego i mało skutecznego systemu ściągania podatków lub ze spadającego poziomu produkcji i dochodu narodowego. (Dlatego deficyt jest z reguły większy w okresie recesji gosp., gdy dochód narodowy spada, i mniejszy w okresie ożywienia gdy dochód narodowy znacznie wzrasta)

• rosnący deficyt budżetowy bierze się również z oczekiwań społeczeństwa że państwo będzie spełniać funkcję gwaranta bezpieczeństwa socjalnego, finansując część konsumpcji mniej zamożnych grup społecznych

• przyczyną deficytu może też być sposób uchwalania budżetu w systemie parlamentarnym. W parlamentach są reprezentowane różne siły społeczne. Jedni wskazują że wysokie podatki zagrażają wzrostowi gosp., inni że istnieją ogromne niezaspokojone potrzeby społeczne co uzasadnia zwiększeniu podatków. W zrównoważeniu dochodów z wydatkami praktycznie nikt nie jest zainteresowany. Stąd powstaje tendencja w parlamentach do nadmiernego optymizmu w szacowaniu wydatków i wpływów budżetu

Deficyt i nadwyżkę budżetową możemy zaprezentować na wykresie zakładając wcześniej że stan finansów publicznych jest określony przez 3 wielkości strategiczne:

-stopę podatkową mierzoną udziałem różnego rodzaju podatków w dochodzie narodowym

-wielkość wydatków budżetu państwa G

-poziom wytwarzanego dochodu narodowego w kraju Y=PKB

Jeśli założymy że przeciętne stopa poadtkowa=0,25 wówczas T=0,25Y.Zakładając także że wydatki G są niezależne od dochodu Y wtedy mamy następujący wykresZ:

Równowaga budżetu jest w punkcie E przy dochodzie narodowym 800, gdyż wówczas G=hxY czyli 200=0,25x800.Poniżej tego poziomu jest deficyt, powyżej nadwyżka

3.Wyjaśnij różnice między podatkami pośrednimi a bezpośrednimi.

Podatek-przymusowe,bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne przekazane przez podatnika na rzecz budżetu państwa,miasta lub gminy.Podstawą do jego pobierania są przepisy prawne

PODATKI BEZPOŚREDNIE- podatki płacone od dochodów przedsiębiorstw i dochodów indywidualnych ludności.Podatki te uszczuplają możliwości ponoszenia wydatków na cele konsumpcyjne i inwestycyjne. Zwiększają jednak dochody i wydatki budżetu państwa. Od sposobu wykorzystania tych dochodów zależy czy łączny efekt zmniejszonych dochodów podmiotów gosp.jest mniejszy czy większy od efektu wydatkowania tych dochodów za pośrednictwem budżetu państwa.

Podatek bezpośredni od dochodów przedsiębiorstw ma charakter liniowy co znaczy że stopa podatku dochodowego płaconego od zysku brutto jest taka sama dla wszystkich producentów niezależnie od wysokości osiąganego dochodu.Progresywne opodatkowanie zysku zniechęcałoby do zwiększania produkcji i obniżania kosztów wytwarzania gdyż przy wyższym zysku byłaby wyższa stopa podatku dochodowego

Podatki bezpośrednie od dochodów indywidualnych we wszystkich krajach zbudowany jest na zasadzie progresji podatkowej. Najniższa stopa podatku,płacona od najniższych dochodów, stopniowo wzrasta aż osiąga górną granicę która sięga nawet 50-60% od dochodów najwyższych. Jest to zgodne z zasadą sprawiedliwości społecznej:bogatsi więcej płacą na cele publiczne a mniej zarabiający płacą mniej

PODATKI POŚREDNIE-podatki płacone przez konsumentów za pośrednictwem cen przy nabywaniu dóbr i usług. Podatek ten płacony od sprzedaży towarów nie obejmuje wszystkich produktów, a jedynie finalne dobra konsumpcyjne. Formalnie podatek ten płaci do budżetu państwa sprzedawca, ale faktycznie pochodzi on z kieszeni nabywcy dóbr konsumpcyjnych, który zmuszony jest płacić cenę podwyższoną o podatek obrotowy. Podatek ten ma charakter cenotwórczy. Stopy podatku obrotowego na poszczególne produkty są bardzo zróżnicowane, co nie jest korzystne dla proporcji cen.Obecnie podatek pośredni występuje w udoskonalonej formie jako podatek powszechny od wartości dodanej, zwany w skrócie VAT. Opodatkowaniu w wysokości stawki podstawowej 22% podlegają wszystkie ogniwa produkcji i obrotu

4.Dlaczego większość krajów przechodzi od podatku obrotowego do podatku od wartości dodanej?

Stopy podatku obrotowego na poszczególne produkty są bardzo zróżnicowane, co nie jest korzystne dla proporcji cen. Poza tym podatek obrotowy nie obejmuje wszystkich produktów a jedynie dobra konsumpcyjne finalne. W związku z tym ceny środków produkcji są wolne od podatku obrotowego i dlatego są odpowiednio zaniżone w stosunku do cen dóbr konsumpcyjnych obciążonych nieraz wysokim podatkiem obrotowym. W związku z tymi niedogodnościami większość krajów przechodzi od podatku obrotowego do jego ulepszonej formy czyli do powszechnego podatku od wartości dodanej. W tym przypadku opodatkowaniu w wysokości stawki podstawowej 22% podlegają wszystkie ogniwa produkcji i obrotu.

5.Wyjaśnij zasady liczenia podatku od wartości dodanej i jego rolę w kształtowaniu budżetu państwa.

W praktyce każdy podatnik VAT, mając do czynienia z bardzo zróżnicowanymi towarami, sumuje całą wartość sprzedaży w ciągu miesiąca i ustala od tej wartości kwotę należnego podatku. Następnie na podstawie faktur sumuje wartość dokonanych zakupów i kwoty podatku naliczonego od tych zakupów. Różnica między kwotą podatku obliczoną na podstawie faktur sprzedaży a kwotą obliczona wg faktur zakupów stanowi VAT który musi zapłacić urzędowi skarbowemu.

Ten system opodatkowania jest korzystniejszy dla budżetu państwa.Zapewnia on bowiem szybszy i bardziej systematyczny napływ dochodów do budżetu, gdyż nie trzeba czekać aż zostanie wytworzony i sprzedany produkt finalny. W przeciwieństwie do podatku bezpośredniego nie zależy on od stopnia rentowności przeds. oraz czasu sporządzania bilansu oraz rachunku zysku i strat. Najważniejszą zaletą tego podatku jest to że w przeciwieństwie do podatku dochodowego, którego wysokość może podcinać motywacje przedsiębiorców i hamować inwestycje, obciąża on społeczeństwo za pośrednictwem wyższych cen a nie wywiera ujemnego wpływu na rentowność netto przeds. i tym samym na jego działalność gospodarczą. Dlatego na świecie panuje tendencja do zmniejszania stopy podatku dochodowego przeds., a zwiększania wpływów do budżetu w formie podatków pośrednich.

6.Jakie zależności uogólnia krzywa Laffera i dlaczego zwiększenie stopy podatkowej w pewnym momencie nie prowadzi do wzrostu dochodów do budżetu, a nawet powoduje ich spadek?

Krzywa Laffera uogólnia zależność między stopą opodatkowania dochodów a wielkością wpływów do budżetu państwa.Zależność ta może oddziaływać na sytuację finansową państwa zarówno korzystnie, jak i niekorzystnie.

Krzywa ta opiera się na założeniu że wpływy do budżetu z podatków T zależą od 2 wielkości:

-podstawy opodatkowania(wysokości dochodów) Y1<Y2>Y3

-wysokości stóp podatkowych h=T/Y

Gdy h=0 lub h=100% wtedy dochód fiskalny budżetu równa się zero. Nikt nie będzie zajmował się działalnością gospodarczą, jeśli cały dochód zostanie przejęty przez budżet państwa.

Między wartością 0 i 100% leżą różne stopy opodatkowania dochodów które zwiększają do punktu b lub zmniejszają po jego przekroczeniu łączne wpływy do budżetu państwa. Wynika to ze sposobu reagowania przedsiębiorców pracowników i oszczędzających na wzrost lub spadek stóp opodatkowania ich dochodów.Wysokie podatki prowadzą do powstania całego systemu ich unikania. Przy niskich stopach opodatkowania przedsiębiorcy więcej inwestują i nie unikają płacenia podatków.

Zwiększanie stopy opodatkowania np. z T1/Y1 do T2/Y2 spowoduje wzrost łącznych wpływów do budżetu i ich maksimum w punkcie b. Czyli osiągnięta zostanie optymalna stopa opodatkowania dochodów.

Dalsze zwiększanie stopy opodatkowania w kierunku T3/Y3 prowadzi do zmniejszenia łącznego dochodu fiskalnego gdyż zmniejsza się ogólny poziom dochodu narodowego Y3 w porównaniu z Y2. Kształt krzywej wskazuje że państwo może zwiększać dochody fiskalne zarówno przez wzrost jak i przez obniżenie stopy opodatkowania.

Stopa podatkowa będzie zmniejszać lub zwiększać wpływy do budżetu w zależności od:

-poziomu stopy podatkowej w punkcie wyjściowym

-siły reakcji przeds.na inwestycje

-stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych gosp.narodowej

7.Scharakteryzuj sposoby finansowania deficytu budżetowego.

Deficyt można finansować kredytem zaciąganym w bankach komercyjnych lub zaciąganiem długu publicznego:

Zaciąganie kredytu w bankach ma tę słabość że zmniejsza możliwości kredytowe dla sektora prywatnego i może spowodować podniesienie stopy oprocentowania kredytu. Wpływa to niekorzystnie na rozmiary wydatków inwestycyjnych w sektorze prywatnym. Nazywa się to efektem wypierania. Nie należy jednak oczekiwać pełnego efektu wypierania ani w czasie ożywienia ani w czasie recesji i dlatego deficyt budżetowy może być w pewnych jego granicach wykorzystywany jako element polityki nakręcania koniunktury. Kredyt zaciągany w bankach komercyjnych może okazać się niewystarczający do sfinansowania deficytu. Dlatego państwo chętnie zaciąga dług publiczny w drodze sprzedaży obligacji skarbowych. Zwiększanie długu publicznego(dług publiczny=całkowita kwota zadłużenia rządu w formie należnej zapłaty z tytułu sprzedanych pap.wartościowych skarbu państwa w celu pokrycia deficytu budżetu) jest najpowszechniejsza formą finansowania deficytu budżetowego. Istota tej metody polega na tym że skarb państwa emituje obligacje(głównie krótkoterminowe o 3-miesięcznym okresie wykupu) i sprzedaje je na wolnym rynku bankom komercyjnym, instytucjom ubezpieczeniowym, przedsiębiorstwom i indywidualnym osobom. Obligacje państwowe charakteryzują się wysokim stopniem płynności i bardzo niskim ryzykiem stąd dość chętnie są nabywane. Oprocentowanie obligacji jest zawsze korzystniejsze niż oprocentowanie depozytów terminowych. Wypłacania procentów oraz wykupywania starych obligacji, których termin płatności upłynął dokonuje się z reguły na podstawie dochodów pochodzących z emisji nowych obligacji sprzedawanych na rynku kapitałowym. To powoduje z reguły stały wzrost zadłużenia publicznego.Możliwości finansowania deficytu budżetu rosnącym zadłużeniem publicznym zależą od stopnia chłonności i poziomu rozwoju rynku kapitałowego. Jeśli rynek ten jest należycie rozwinięty i instytucje oraz obywatele kraju chętnie kupują obligacje wówczas nawet 10%udział deficytu w PKB nie musi stwarzać zagrożeń dla finansów publicznych. Państwo ściąga czasowo wolne środki pieniężne z obiegu lub lokat terminowych i wykorzystuje je do finansowania wydatków powiększających popyt konsumpcyjny a częściowo też inwestycyjny.Obligacje mogą kupować też banki komercyjne ale to zmniejsza pulę środków kredytowych i ujemnie wpływa na inwestycje w sektorze prywatnym. Niebezpieczeństwo pojawia się wówczas gdy rynek papierów wartościowych nie jest zbyt chłonny i obligacje słabo się sprzedają-wtedy może pojawić się potrzeba ograniczenia niektórych wydatków budżetowych

8.Dlaczego dług publiczny jest najpowszechniej stosowaną metodą finansowania deficytu budżetowego?

Zwiększanie długu publicznego(dług publiczny=całkowita kwota zadłużenia rządu w formie należnej zapłaty z tytułu sprzedanych pap.wartościowych skarbu państwa w celu pokrycia deficytu budżetu) jest najpowszechniejsza formą finansowania deficytu budżetowego. Istota tej metody polega na tym że skarb państwa emituje obligacje(głównie krótkoterminowe o 3-miesięcznym okresie wykupu) i sprzedaje je na wolnym rynku bankom komercyjnym, instytucjom ubezpieczeniowym, przedsiębiorstwom i indywidualnym osobom. Obligacje państwowe charakteryzują się wysokim stopniem płynności i bardzo niskim ryzykiem stąd dość chętnie są nabywane. Oprocentowanie obligacji jest zawsze korzystniejsze niż oprocentowanie depozytów terminowych. Wypłacania procentów oraz wykupywania starych obligacji, których termin płatności upłynął dokonuje się z reguły na podstawie dochodów pochodzących z emisji nowych obligacji sprzedawanych na rynku kapitałowym. To powoduje z reguły stały wzrost zadłużenia publicznego.Możliwości finansowania deficytu budżetu rosnącym zadłużeniem publicznym zależą od stopnia chłonności i poziomu rozwoju rynku kapitałowego. Jeśli rynek ten jest należycie rozwinięty i instytucje oraz obywatele kraju chętnie kupują obligacje wówczas nawet 10%udział deficytu w PKB nie musi stwarzać zagrożeń dla finansów publicznych. Państwo ściąga czasowo wolne środki pieniężne z obiegu lub lokat terminowych i wykorzystuje je do finansowania wydatków powiększających popyt konsumpcyjny a częściowo też inwestycyjny.

Mimo że jest to najpowszechniejsza metoda finansowania deficytu należy pamiętać że posiada ona też pewne wady. A mianowicie obligacje mogą kupować też banki komercyjne ale to zmniejsza pulę środków kredytowych i ujemnie wpływa na inwestycje w sektorze prywatnym. Niebezpieczeństwo pojawia się też gdy rynek papierów wartościowych nie jest zbyt chłonny i obligacje słabo się sprzedają-wtedy może pojawić się potrzeba ograniczenia niektórych wydatków budżetowych. Zawsze istnieje obawa że stale rosnące zadłużenie publiczne skłoni rząd do podniesienia stopy podatkowej, a także zmusi do drukowania nowych pieniędzy bez pokrycia i rozkręcania tą droga inflacji.Rosnący dług publiczny zmniejsza również znaczenie polityki pieniężnej.

9. Dlaczego wydatki rządowe dzielimy na 2 zasadnicze części: G oraz Bt?

Wydatki budżetu państwa dzielimy na dwie kategorie (Rz=G+Bt):

G-wydatki państwa na zakup dóbr i usług konsumpcyjnych oraz inwestycji publicznych

Bt-budżetowe transfery(emerytury,renty itp.)

Wydatki budżetu państwa dzielimy na dwie kategorie ze względu na różne role jakie pełnią. Wydatki państwa na zakup dóbr i usług G tworzą bezpośredni popyt konsumpcyjny i inwestycyjny w sektorze publicznym i tym samym wpływają na poziom dochodu narodowego oraz na stan zatrudnienia w gospodarce narodowej. Budżetowe transfery natomiast nie powiększają bezpośrednio globalnego popytu lecz zwiększają dyspozycyjny dochód ludności Yd.

10.W jakim celu posługujemy się pojęciem podatku bezpośredniego netto Tn?

Pojęciem podatku bezpośredniego netto Tn posługujemy się w celu modyfikacji i udoskonalenia funkcji konsumpcji. Nie używając tego pojęcia funkcja konsumpcji ma postać: K=a+cY_d gdzie a=stały poziom konsumpcji niezależny od poziomu dochodu narodowego;c= krańcowa skłonność do konsumpcji. Podatki netto Tn są ważne gdyż przy danej krańcowej skłonności do konsumpcji pomniejszają ogólną sumę wydatków na konsumpcję.Po ich uwzględnieniu funkcja konsumpcji ma postać:

K_T=a+cY_d-cT_n

Podatki netto mnożymy też przez krańcową skłonność do konsumpcji c ponieważ wydatki na konsumpcję są zmniejszane nie przez całą sumę podatków lecz przez tę ich część która wynika z krańcowej skłonności do konsumpcji.

11.W jaki sposób podatki netto modyfikują funkcję konsumpcji?

Podatki netto zmieniają funkcję konsumpcji z postaci K=a+cY_d [gdzie a=stały poziom konsumpcji niezależny od poziomu dochodu narodowego;c= krańcowa skłonność do konsumpcji] w postać K_T =a+cY_d-cT_n

Podatki netto Tn są ważne gdyż przy danej krańcowej skłonności do konsumpcji pomniejszają ogólną sumę wydatków na konsumpcję.Aby lepiej wyjaśnić wpływ podatków netto na konsumpcję a tym samym na globalny popyt można posłużyć się kilkoma przykładami:

1. gdy nie występują ani podatki netto Tn ani wydatki rządowe G wtedy realny poziom dochodu narodowego Y wyniesie: 900K + 200I = 1100 Y₁

2. gdy wydatki rządowe G=300 ale nie są finansowane podatkami lecz np. kredytem zaciągniętym w banku komercyjnym wtedy 900K + 200I + 300G = 1400 Y₂

3. mamy połączony efekt podatków netto Tn=300 i wydatków rządowych G=300 wtedy K_T=100 + 0,8x1000 - 0,8x300 = 660 stąd 660K_T + 200I + 300G = 1160Y₃

Można więc wyciągnąć wniosek że wydatki budżetowe G zwiększają globalny popyt i wpływają na wzrost dochodu narodowego zaś podatki netto obniżają poziom wydatków na konsumpcję indywidualną. Zmniejszenie wydatków na konsumpcję z tytułu Tn nie likwiduje w całości dodatniego efektu wzrostu globalnego popytu z tytułu wydatków rządowych G. Wynika to stąd że dochód przejęty w formie podatków do budżetu będzie w całości wydawany na zakup dóbr i usług natomiast ten sam dochód byłby w mniejszym stopniu wydany przez gosp.domowe.część byłaby skonsumowana a część zaoszczędzona. Dlatego wielkość Tn mnożymy przez krańcową skłonność do konsumpcji 0<c<1

12. Wyjaśnij mechanizm działania mnożnika zrównoważonego budżetu.

Przyrost dochodu narodowego z tytułu działania mnożnika zrównoważonego budżetu można zilustrować przykładem liczbowym:

Załóżmy że ∆Y=30, Tn=30,c=0,8

Efekt ten obliczamy wg formuły:∆Y=1/(1-c) x ∆G - c/(1-c) x ∆Tn

Wówczas ∆Y=1/(1-0,8)x30-0,8/(1-0,8)x30 czyli ∆Y=30

Zatem ∆Y=∆G, gdyż mnożnik zrównoważonego budżetu zawsze równa się jedności. Oznacza to że przyrost wydatków z budżetu państwa ∆G zrównoważony przyrostem podatków netto ∆Tn w warunkach nie wykorzystanych rezerw produkcyjnych i stałego poziomu cen powoduje taki sam przyrost dochodu narodowego.

Efekt mnożnikowy zrównoważonego budżetu wynika stąd że krańcowa skłonność do konsumpcji jest mniejsza od jedności(c<1). Gdyby hipotetycznie założyć że c=1 wtedy ten sam przyrost dochodu narodowego byłby osiągany zarówno z tytułu wydatków gospodarstw domowych jak i wydatków rządowych. Ponieważ gosp.domowe zawsze część dochodów oszczędzają stąd efekt popytowy wydatków gosp.domowych będzie zawsze mniejszy niż efekt popytowy wydatków budżetowych.

Efekt popytowy gosp.domowych w przypadku niepłacenia podatków wynosiłby c/(1-c)x∆Tn natomiast efekt popytowy wydatków budżetowych finansowanych przyrostem podatków netto ∆Tn wyniesie 1/(1-c)x∆G.Zatem mnożnik zrównoważonego budżetu działa tak że taki sam wzrost wydatków państwa ∆G=30 jak wzrost podatków netto ∆Tn=30 prowadzi do przyrostu dochodu narodowego ∆Y=30 gdyż efekt dochodowy wydatków budżetowych jest większy niż wydatków gosp.domowych.

13. W jaki sposób wydatki rządowe G i podatki netto Tn modyfikują ogólną zależność między inwestycjami i oszczędnościami?

Włączenie podatków do makroekonomicznego mechanizmu rynkowego wprowadza ważną modyfikację do równania inwestycji i oszczędności I=Os. Omijając handel zagraniczny równanie wydatków i dochodów w skali gosp.narodowej wyrażamy: K+I+G=K+Os+Tn. Stąd uzyskujemy: I+G=Os+Tn. Oszczędności prywatne Os jako źródło finansowania wydatków inwestycyjnych w sektorze prywatnym I zostają powiększone o sumę podatków netto Tn jako źródła finansowania wydatków rządowych . Łącząc składniki sektora prywatnego po jednej i sektora publicznego po drugiej stronie równania otrzymujemy: Os-I=G-Tn. Jeśli ma być spełniona równowaga ogólna to deficyt budżetu państwa wyrażający się nadwyżką wydatków G nad dochodami Tn może być sfinansowany nadwyżką oszczędności Os nad inwestycjami I. Podmioty mające oszczędności kupują wtedy obligacje rządowe i uzyskany stąd dochód wykorzystuje się do finansowania deficytu budżetowego. Gdy mamy nadwyżkę Tn nad G co zdarza się rzadko dodatnie saldo budżetu państwa może być wykorzystane do finansowania inwestycji także w sektorze prywatnym. Nadwyżka ta zwiększa możliwości kredytowe banków komercyjnych.

Fakt stałego istnienia wydatków rządowych G działa jak stabilizator który podtrzymuje aktywność gosp przdsiębiorstw i sprawia że poziom dochodu narodowego oraz zatrudnienia jest wyższy w porównaniu z poziomem możliwym do osiągnięcia bez wydatków rządowych.

---