STRUKTURA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ

POJĘCIA

Rozwój - to proces zmian jakościowych, strukturalnych w gosp. poprzez innowacje, postęp technologiczny inwestycje w kapitał ludzki prowadzące do wzrostu produkcji, zatrudnienia, zarobków.

Wzrost - jest określany w kategoriach ilościowych; jest to powiększanie zagregowanych wielkości ekonomicznych tj. dochodu, inwestycji, zatrudnienia, produkcji, spożycia w jakimś czasie.

Za teorię wzrostu uważa się tą część ekonomii, która dotyczy determinant stopy, wg której gosp. będzie wzrastać w czasie. Wzrost ujmowany jest najczęściej we wzory matematyczne i modele geometryczne. Proces ten wiąże się ze zmianami strukturalnymi i je determinuje. Jeżeli zmiany te są hamowane np. z powodów społecznych to wzrost zostanie zastopowany. Struktura popytu stwarzająca impulsy wzrostu zmienia się wraz ze wzrostem zarobków i zmianami w międzynarodowym podziale pracy. Przeszkody w zmianach strukturalnych ujawniają się w spadku zmian tempa gosp., co znajduje wyraz w spadku stopy wzrostu.

Gospodarka światowa - to zjawisko uniwersalne, włączające kraje o różnych ustrojach i na różnych poziomach rozwoju cywilizacyjnego w ogólnoświatowy proces produkcji i handlu. W gosp. światowej naczelną zasadą jest stworzenie optymalnych warunków dla czynników produkcji. Współcześnie uważa się, że liberalizacja to najlepsza droga ku temu celowi. Innym podejściem może być interwencjonizm (pomoc krajów bogatych krajom biedniejszym).

Gospodarkę światową można definiować na 3 sposoby:

• w ujęciu tradycyjnym to spontaniczna wymiana dóbr, usług i transakcje kapitałowe między wielką ilością firm i gospodarstw domowych z łagodną interwencją rządu w formie taryf

• jest to jednostka centralnie koordynowana jak: firma czy kartel

• to rządowa współpraca w podtrzymywaniu mechanizmów rynkowych

Gospodarka światowa w ujęciu 4 - aspektowym:

• w wymiarze geograficznym: obejmuje granice, centra gosp. światowej i przylegające do nich bliższe i dalsze strefy; granice określają jej przestrzeń.

• w wymiarze ekonomicznym: uwzględnia się interakcje wynikające z warunków produkcji, naturalnych i technologicznych w handlu, transporcie, ubezpieczeniach.

• w wymiarze systemowym: jest systemem społecznym, w którym występuje wielość [].

• w wymiarze czasowym uwzględnia się zmienność wszystkich tych elementów: zmieniają się granice gospodarek świata, następują zmiany jakościowe.

F. Braundel twierdzi, że świat został podzielony na strefy ekonomiczne mniej lub bardziej scentralizowane tzn. że istnieje wiele gosp. światowych.

STRUKTURA - to rozmieszczenie elementów składowych i zespół relacji między nimi charakterystyczny dla danego układu jako całości; struktura charakteryzuje się właściwym stopniem zaawansowania np.: struktura prosta, skomplikowana.

Rodzaje struktur gospodarki światowej:

• geograficzna

• towarowa: relacje wymienne grup towarów w poszczególnych krajach

• instytucjonalna: banki, korporacje trans - narodowe, przedsiębiorstwa transportowe, logistyczne, ubezpieczeniowe, które wspomagają rozwój gosp. światowej

Głównymi czynnikami zmian strukturalnych są: rozwój techniki i nauki, wzrost zasobów danego kraju, ewolucja gustów konsumentów, zewnętrzne uwarunkowania ekonomiczne i polityczno - gosp. danego kraju.

Wyróżniamy 4 źródła zmian strukturalnych: wprowadzanie nowych technologii; wzrost światowego handlu; oddziaływanie państw na procesy zmian; restrukturyzacja, głównie zasobów intelektualnych;

ANALIZA KRAŃCOWA W MAKROEKONOMII

Krańcowa zmiana to mały przyrost lub spadek w stosunku do ogólnej ilości pewnej zmiany.

Analiza krańcowa jest analizą relacji między tymi zmianami w odniesieniu do zmiennej ekonomicznej.

Koszty krańcowe to zmiany w ogólnych kosztach produkcji na skutek jej zmiany o jednostkę lub o koszt do uniknięcia przy wyprodukowaniu dodatkowej jednostki.

Wyróżniamy:

• krótkookresowe koszty krańcowe: przy wzroście kosztów produkcji w wyniku wzrostu produkcji

• długookresowe kosztu krańcowe: przy zmianie kosztów wynikającej ze zmiany produkcji

Krańcowa skłonność do konsumpcji to proporcja małego przyrostu dochodu, która zostanie przeznaczona na zwiększenie wydatków konsumpcyjnych. Oznacza to, że wzrost dochodu prowadzi do mniejszego wzrostu wydatków konsumpcyjnych, a różnica będzie stanowić oszczędności.

Krańcowa skłonność do oszczędności to proporcja to proporcja wzrostu dochodów przeznaczona na oszczędności. Wzrasta wraz ze wzrostem dochodu.

Model Hamoda - Donana: to synteza badań tych 2 uczonych; była to jedna z 1 analiz wzrostu gosp. Model składał się z firm i gospodarstw. Stwierdzili oni, że jeśli suma oszczędności równa jest sumie inwestycji w każdym okresie to gosp. będzie miała tendencje do wzrostu w tempie określonym przez krańcową stopę oszczędności; nastąpi też wzrost współczynnika kapitałochłonności, czyli relacji inwestycji netto do zmian w produkcji. Dla danego wzrostu produkcji wielkość zmian w zasobie kapitału będzie określana przez zmiany technologii i względne ceny.

Współczynnik konwergencji: w krajach słabo rozwiniętych kapitał jest drogi, tzn. wysoka jest stopa procentowa od udzielanych kredytów i wkładów terminowych; zachęca to inwestorów zagranicznych do lokowania kapitału, ponieważ przynosi to wysokie zwroty z tytułu odsetek.

Mnożnik handlu zagranicznego

W teoriach handlu zagranicznego przyjmowano automatyczne wyrównywanie się bilansu handlowego. Neomerkantyliści zaczęli argumentować na rzecz uzyskiwania nadwyżek handlowych stymulujących zyski, oszczędności, inwestycje, a w konsekwencji wzrost .

Cele uzupełniające dla zagranicznej polityki państwa to:

• dążenie do osiągnięcia nadwyżki handlowej

• zdobywanie konkurencyjnego szczytu w handlu międzynarodowym np. przez markowe produkty; szczyty takie przez stymulowanie eksportu są wystarczające w kraju do wywołania prawidłowego cyklu wzrostu

Mnożnik handlu zagranicznego nazywa się mnożnikiem otwartej gosp. Import jest tu negatywny, ponieważ oznacza przekazywanie dochodu za granicę. Tylko import służący rozwojowi eksportu jest pożądany. Ponieważ z punktu widzenia inwestycji wzrost wywozu stymuluje wzrost krajowego dochodu, którego wielkość jest zdeterminowana przez krańcową skłonność do oszczędności i importu.

Wzrost eksportu lub spadek krańcowej skłonności do importu (polityki stosowane przy osiąganiu nadwyżek handlowych) tworzy prawidłowe cykle wzrostu. Spadek eksportu lub wzrost krańcowej skłonności do importu może inicjować nieprawidłowe, zaklęte cykle wzrostu, które ciągną gosp. w dół. Cyklami tymi można manipulować poprzez zmiany mnożnika inwestycyjnego. W krajach rozwiniętych manipulacja taka prowadzi do prawidłowego cyklu wzrostu, a w krajach słabo rozwiniętych - odwrotnie.

Wg Burbridgea z punktu widzenia 1 kraju eksport prowadzi do wzrostu zatrudnienia, produkcji, oszczędności, zysków, a import do spadku tych wielkości. Zyski dobrobytu z importu są statyczne, a z eksportu dynamiczne i kumulatywne. Wyższy poziom zysków dostarcza środków finansowych na rozszerzenie zdolności produkcyjnych, innowacje w wyposażeniu, co prowadzi do silniejszej pozycji konkurencyjnej. Zmianie struktury i unowocześnieniu produktów w kraju powinny służyć zagraniczne inwestycje bezpośrednie. W tym celu powinien on prowadzić politykę zachęcającą obcy kapitał do inwestowania na jego terenie, powinien bronić się przed kapitałem spekulacyjnym.

Merkantylizm

Wczesny merkantylizm dążył do zwiększenia ilości kruszców w kraju.

W 17 w. można mówić o rzeczywistym systemie światowym, o międzynarodowym podziale pracy i organizacji wymiany, które utrwalały stosunki dominacji i zależności. Był to okres wojen i podbojów, a skutki tych działań obserwujemy w gosp. do dziś. Przez traktowanie rozwoju przemysłu i handlu powstał zasadniczy zwrot w charakterze struktury gosp. światowej. Wiele krajów przekształciło się z feudalno - rolniczych, w przemysłowo - rolnicze i przemysłowo - usługowe.

Merkantylizm zostanie omówiony:

• z punktu widzenia teorii socjo - psychologicznej i przyczynowej: rozumowanie warunkował tu stan ówczesnych nauk społecznych np. humanistycznych. Nowe zagadnienia etyczne to: przesunięcie rozważań teologiczno - metafizycznych na kwestie społeczne i ekonomiczne. Problemy socjalne ujmowano na wzór działania maszyn np. mechanizmu zegarowego, który posłużył za koncepcje funkcjonowania mechanizmu społecznego. Mechanizm ludzkiego krwiobiegu zainspirował merkantylistów do rozwijania koncepcji dynamicznej roli ruchu pieniądza. Nie traktowano świata społeczno - ekonomicznego i jego problemów jako danych niezmiennych. Byli przekonani, że państwo to czynnik zmian społeczno - ekonomicznych. Podkreślali potrzebę siły wolnej gry rynkowej, aby producenci mogli być konkurencyjni. Ludzkie nawyki powinny również podlegać grze, ale uwzględniając interes społeczny. Subiektywny standard życiowy robotników uważali merkantyliści za stały, a ceny dóbr światowych za dane, zalecali spadek wynagrodzeń i wzrost wydajności pracy (do poł. 18 w.). Pod koniec 18 w. zauważono potrzebę wzrostu płac robotniczych w kontekście zwiększania popytu na rynku na produkowane dobra.

• z punktu widzenia mechanizmów alokacyjnych: kładziono nacisk na system cen, ich alokacyjno - dystrybucyjną rolę i sztywność. Na początku 18 w. przydawano konkurencji znaczenie rywalizacji gatunków, a nie cen. To ona decydowała o miejscu danej gałęzi na rynku. Propagowano wysiłki na rzecz przyjaznego środowiska społecznego i ekonomicznego dla przemysłu i handlu.

• z punktu widzenia struktury zawodowej: odrzucono starą hierarchię, w której takie zajęcia jak feudał, czy duchowny były notowane wyżej niż handlowiec czy przemysłowiec. Handel i przemysł stały się dynamicznymi i strategicznymi sektorami gosp., źródłami zmian strukturalnych i rozwiązywania bieżących problemów ekonomicznych. Rolnictwo jest zależne od rozwoju handlu i przemysłu. Wg czołowego merkantylisty W. Pittego dochód z przemysłu na 1 mieszkańca jest większy od dochodu z innych rodzajów działalności. Należy więc dążyć do transferu robotników z nisko dochodowych działalności do przemysłu i handlu, w celu zapewnienia wysokiego wzrostu dochodu i dobrobytu kraju. Honor i inne symbole estemy społecznej powinny przynależeć kupcom i przemysłowcom. Rolnictwo jest ważne, ale nie strategiczne i nie jest źródłem dynamicznego ekonomicznego zrywu, dostarcza surowców dla rozwoju handlu. Rynek na wyroby przemysłowe jest bardziej chłonny od rynku surowców i wyrobów rolniczych.

• z punktu widzenia czynników produkcji, ich podaży i stopnia zużycia: na 1 miejscu jest praca, następnie ziemia i kapitał; wzrost produkcji wiązał się ze wzrostem siły roboczej. Globalna produkcja rośnie, gdy wzrasta siła robocza. Nie wiedziano jednak, że wzrost liczby ludności i kondycji produkcyjnych mógł tworzyć względny spadek produkcji. Szczególne zajęcia w określonych przemysłach mogą wymagać techników z zagranicy, imigracja była 1 ze sposobów rozwiązania tego problemu. Imigranci przywozili ze sobą nowy kapitał, pomysły. Preferowano imigrację specjalistów wysoko wykwalifikowanych. Opowiadano się za polityką pro - ludnościową, polegającą na przedsięwzięciach prowadzących do spadku ilości zgonów, popieraniu zawierania małżeństw, ograniczeniu emigracji, popieraniu imigracji. Ziemia to źródło produkcji surowców dla przemysłu. Im lepsze jest użytkowanie ziemi, tym koszty produkcji innych dóbr są niższe, surowce mogą być efektywniej wykorzystane. Podobnie traktowano zasoby morza. Kapitał - doceniano jego znaczenie, ale nie poświęcano mu tyle uwagi co pracy. Nie rozróżniano rodzajów kapitału. Stopę % traktowano jak zależną od podaży pieniądza, bardziej niż od sumy dostępnego kapitału. Nie wyodrębniono usług jako czynnika skoordynowanego z pracą, ziemią i kapitałem.

• z punktu widzenia roli pieniądza: pieniądz odgrywał najważniejszą rolę w rozwoju gosp. Aby rozwój był efektywny, a produkcja na rynkach światowych konkurencyjna, stopa % powinna być niska. Nie można było dopuścić do deflacji, czyli do spadku cen, ponieważ nie sprzyja to rozwojowi. Merkantyliści opowiadali się za umiarkowaną inflacją.

• z punktu widzenia zewnętrznych stosunków ekonomicznych: krajowe środowiska ekonomiczne może być siłą rozszerzone, bądź przez rozwój normalnych stosunków handlowych na zasadach partnerskich. Handel miał dostarczać surowców i materiałów dla rozwoju stosunków handlowych z nowymi kontrahentami. Przykładano dużą wagę do bilansu handlowego i płatniczego. Kraj powinien więcej eksportować niż importować. Merkantyliści to zwolennicy protekcjonizmu, ochrony własnych rynków. W drugiej poł. 16 w. nie mówiono o ekspansji w skali europejskiej, a 1 kolonistami byli Portugalczycy. Pod koniec 17 w. w Brazylii rozwinęła się na szeroką skalę uprawa plantacyjna trzciny cukrowej, gdzie pracowali niewolnicy kolonialni. Z wybrzeża gwinejskiego wywożono wtedy ok. 40 tyś. Niewolników rocznie. Proceder był silnym bodźcem zmian strukturalnych w gosp. światowej. Hiszpanie walczyli na granicy Chile w kierunku Teksasu i Kalifornii. Holandia na przełomie 18/19 w. ze swoją tanią i potężną flotą wypierała wszystkich konkurentów ze swoich faktorii. Ponadto Holendrzy utrzymywali handel (korzenny) z Japonią. Francja koncentrowała się na kolonizacji dorzeczy rzeki św. Wawrzyńca z uwagi na handel futrami. W 16/17 w. powstają kampanie do handlu z Indiami. W 1600 r. powstaje kampania Wschodnio - indyjska. Pod koniec 17 w. nastąpiła zmiana charakteru kampanii, będących zrzeszeniami kupców i handlowców. Zastąpiono je wprowadzając spółki akcyjne, co poprawiło znacznie funkcjonowanie i sens giełd; powstał ostateczny profil międzynarodowego podziału pracy i specjalizacji.

• z punktu widzenia roli państwa i innych instytucji: opowiadano się za interwencją państwa w celu ochrony gosp. i rodzimych rynków danego kraju. Państwo nie powinno ograniczać się do interwencji pośrednich, czyli subwencjonowania, udzielania pożyczek, budowy infrastruktury, ale powinno działać bezpośrednio w zakresie rozwoju takich instytucji i spraw jak: policja, wojsko, ochrona dróg, kształcenie kadr.

• z punktu widzenia roli innych czynników: nauka i wykształcenie społeczeństwa były ważnymi czynnikami przyszłego rozwoju. Inwestycje w kapitał ludzki jako pierwsi docenili Anglicy. Wychodzono z założenia, że osiągnięcia naukowo - badawcze powinny być szybko wprowadzane do gosp. Wprowadzono ochronę patentową wynalazków. W wyniku postępu technicznego wzrósł popyt na kapitał stały. Opowiadano się za tworzeniem uniwersytetów, wyższych szkół technicznych.

Ekonomia klasyczna i jej poglądy

Teorię merkantylistyczną upatrującą korzyści w dodatnim bilansie handlowym jako jedyny podważył Adam Smith (18 w.). Stworzył on teorię kosztów komparatywnych. O wartości danego towaru miała decydować praca ludzka przeznaczona na wyprodukowanie danego dobra. Podział pracy i specjalizacja w produkcji miały poprawić umiejętności wytwarzania i ułatwić ekspansję na inne rynki.

Rolnictwo z uwagi na geograficzną dyspersję, psucie się produktów, sezonowość jest mniej podatne na podział pracy niż przemysł.

Proces rozwoju ekonomicznego wg Smitha powinien zakładać, że:

• przy obfitości zasobów pracy, odzież i mieszkania są jedynymi wolnymi dobrami

• w miarę wzrostu liczby ludności dobra te stawały się dobrami rzadkimi i rodziły rentę

• powodowało to ulepszenia techniczne, które rozciągano na rolnictwo

• potrzebowano zatem mniej siły roboczej przy produkcji żywności, a większa część rolników mogła być zatrudniona w przemyśle, gdyż jest ono bardziej produktywne niż rolnictwo, a jego rozwój znosił przeszkody dla rozwoju całej gosp.

Bogate narody przewyższały swoich sąsiadów rozwojem rolnictwa, ale to co odróżniało ich od biedniejszych to rozwój przemysłu.

Smith opowiadał się za wprowadzeniem 4 wolności:

1. zniesienie wszelkich przeszkód w wyborze zajęci (zawodu)

2. wprowadzenie wolnego handlu ziemią

3. wprowadzenie wolnego handlu wewnętrznego

4. wprowadzenie wolnego handlu zagranicznego

Smith popierał potrzebę ograniczania działalności rządu w gosp. do rozwijania prac publicznych, oświaty i higieny, ochrony patentowej odkryć, ceł, podatków. Państwo nie powinno wtrącać się do działalności gospodarczej. Preferował wysiłek na rzecz dobra wspólnego, a kierować ma tym niewidzialna ręka rynku. Odciął się od stanowiska fizjokratów, atakował kolonializm. Twierdził, że tylko handel kraju macierzystego z koloniami może prowadzić do spadku zagregowanego poziomu dochodu narodowego. Proponował utworzenie federacji do handlu z koloniami, które miałyby swoich przedstawicieli w parlamencie.

Poglądy Ricarda:

We wczesnym stadium rozwoju gosp. liczba ludności jest relatywnie niska w stosunku do zasobów naturalnych, co w rezultacie daje wysoką stopę zysku, akumulacji i płacy. Wysoka akumulacja sprzyja wzrostowi produkcji i utrzymaniu się popytu płacę. Prowadzi to do wzrostu liczby ludności. Ponieważ z punktu widzenia jakości ilość ziemi jest ograniczona, następuje ograniczenie dochodu z jednostki pracy w produkcji. Dalszy wzrost liczby ludności prowadzi do pochłaniania przez płacę większej ilości globalnego produktu redukując zysk. Spada skłonność do inwestycji, płace zostają zduszone do poziomu zapewnienia egzystencji (Spiżowe prawo płac), uważał, że w młodszych krajach zasobnych w żyzne gleby tzw. nadwyżka ludnościowa jest rezultatem, a nie przyczyną rozwoju. Anglia może pozwolić sobie na wzrost kapitału większy niż wzrost ludności i korzystać z dobrobytu. Można to osiągnąć, gdy dystrybucja dochodu przechyla się na korzyść kapitału. Wzrost zysku generuje oszczędności na inwestycje. Stały wzrost postępu technicznego zapewnia wysoką produktywność pracy, ale postęp techniczny jest praco oszczędny i może prowadzić do przejściowego wzrostu bezrobocia. Ricardo nie wierzył w długotrwałe bezrobocie, był zwolennikiem wolnego handlu. Twierdził, że kraje nie mają skłonności rozwojowych, nadwyżki żywnościowe są marnowane przez rządy i przedsiębiorców. W sprzyjających warunkach liczba ludności w rajach podwaja się co 20 lat, a zwiększenie produkcji w tym tempie jest bardzo trudne.

Na skutek działania międzynarodowego podziału pracy koszty produkcji i tendencja do jednostkowego zużycia maleją.

Zdaniem Milla nauka odgrywa podwójną rolę: poszerza zdolności techniczne i stymuluje mentalny postęp człowieka. Mill dzielił kooperacje pracy na prostą i złożoną. Możliwości oddziaływania państwa na gosp. są ograniczone. W krajach słabo rozwiniętych państwo powinno ingerować w gosp. Mill podkreślał zasadę „infant industry” - jest to przemysł zaszczepiany na danym terenie, który nie ma doświadczeń, by konkurować z podobnymi przemysłami za granicą. Jest to przemysł zasługujący na odstępstwa od zasady wolnego handlu. Teoria rozwoju gosp. Milla nie różni się od dzisiejszych ujęć tego problemu. Zmiany produkcji zależą od wzrostu kapitału i ludności oraz wzrostu poziomu rozwoju intelektualnego społeczeństwa.

Teorie stadiów wzrostu gospodarczego

Neoklasycy:

• rozpatrują ewolucje na życie organiczne. Od zainicjowania wzrostu gosp. osiąga on dojrzałość i schyłek

• szkoła niemiecka traktuje rozwój ekonomiczny jako aspekt ogólnych trendów i postępu cywilizacji

• wzrost gosp. realizowany jest sukcesywnie do coraz wyższych stadiów ekonomicznej organizacji

F. List wymienia 5 stadiów rozwojowych: dzikości, pasterskie, rolnicze, rolniczo - przemysłowe, przemysłowo - handlowe. Wszystkie kraje przeszły przez wszystkie stadia rozwoju. Tylko kraje strefy umiarkowanej mogą rozwijać przemysł; charakteryzują się gęstym zaludnieniem, wysokim poziomem rolnictwa, dysponują zasobami, a dalszy rozwój mogą osiągnąć na drodze industrializacji. Można to realizować wprowadzając wolny handel, gdy inne narody zaangażowane w proces uprzemysłowienia będą na tym samym poziomie cywilizacji i postępu, bądź też gdy niektóre kraje będą wyprzedzały inne w rozwoju handlu przez wprowadzenie protekcjonizmu przemysłowego. Kraj rozwinąwszy przemysły przetwórcze może stopniowo rezygnować z ich ochrony, lecz nie wolno mu stosować protekcjonizmu rolnego.

Wg teorii Fischera są 3 stadia i sektory rozwojowe:

• w pierwszym wysiłek kładzie się na rozwój 1 - SZEGO SEKTORA (rolnictwo, pasterstwo itp.)

• stadium drugie: dominuje rozwój produkcji przemysłowej i towarzyszących jej działalności

• trzecie stadium: wzrasta zaangażowanie środków w rozwój 3 - CIEGO SEKTORA - usługi, sztuka, rozrywka

Siłą napędową przechodzenia z 1 stadium do 2 jest rozwój wiedzy, nauki i technologii.

Teorie K. Büchena. Wyodrębnia on 3 stadia rozwoju:

• stadium niezależnej gosp. domowej: brak wymiany, produkcja wyłącznie na własne potrzeby

• stadium gosp. miejskiej: charakteryzuje się ograniczoną od producenta do konsumenta wymianą; jest to okres rozwoju miast w średniowieczu

• stadium gosp. narodowej: rozwijanie masowej produkcji na rynek, na którym ani konsumenci ani producenci nie znają się nawzajem, a towar przechodzi przez wiele rąk, zanim dotrze do konsumenta finalnego (okres współczesny)

Wg Schmollera jest 5 stadiów rozwoju gosp.:

• gosp. wiejska

• miejska

• terytorialna

• narodowa

• międzynarodowa

Współczesne teorie wzrostu gospodarczego

Prawo nierównomiernego rozwoju: Marksiści dowodzili, że w wielu wypadkach dochodzi do likwidacji zainwestowanego kapitału w starych gałęziach, do długookresowych stagnacji w jednych dziedzinach i rozwoju innych. Marnotrawstwo i zahamowanie gosp. ogranicza średnie tempo wzrostu w gosp. światowej, a wobec zakończonego już podziału świata między panujące mocarstwa może dochodzić do prób obalenia tego porządku i wprowadzenia nowych granic łącznie z podbiciem nowych rynków zbytu i źródeł surowców. Doprowadziło to do wybuchu dwóch wojen. Teoria marksistowska wzywała do likwidacji imperializmu i wprowadzenia socjalizmu, co miało doprowadzić do końca wszelkich konfliktów i zapoczątkować dobrobyt.

Nowe teorie nawiązują do rozwoju stadiów i sektorów w kierunku usług.

Wielu łączy procesy zmian strukturalnych z industrializacją. W miarę wzrostu dochodu narodowego zmieniają się proporcje między głównymi działami gosp. Udział rolnictwa spada, wzrasta udział przemysłu i usług. Następnie udział przemysłu spada bądź stabilizuje się, a udział usług nadal rośnie. 2% to wartość graniczna poniżej której produkcja i zatrudnienie w rolnictwie nie mogą spaść, ponieważ stanowiłoby to zagrożenie dla bezpieczeństwa żywnościowego.

Analiza zmian doprowadziła do podziału rozwoju na 3 stadia:

• stadium społeczeństwa przed przemysłowego

• stadium społeczeństwa przemysłowego

• stadium społeczeństwa po przemysłowego

Społeczeństwo postindustrialne to społeczeństwo informatyczne. W etapie industrializacji wyróżnia się 3 fazy:

• startu: bardzo szybki wzrost zatrudnienia w przemyśle

• ekspansji: maksimum zatrudnienia w przemyśle

• dopełnienia: stabilizacja i spadek zatrudnienia w przemyśle, wzrost zatrudnienia w usługach

W epoce postindustrialnej główna rola przypada TRZECIEMU SEKTOROWI, który zatrudnia do 70% siły roboczej. Za kryterium podziału na 3 sektory przyjmuje się czynniki ograniczające wzrost produkcji. Do 1 - szego sektora zalicza się gałęzie, których wzrost ograniczony jest przez warunki naturalne; drugi sektor tworzą gałęzie determinowanie przez czynniki techniczne, a trzeci przez wydajność pracy.

W epoce postindustrialnej mamy do czynienia z procesem de - industrializacji, czyli uprzemysłowienia.

Najważniejsze wnioski płynące z teorii kosztów komparatywnych:

• łączna produkcja na świecie na skutek podziału pracy i specjalizacji międzynarodowej wzrasta w porównaniu ze stanem autarkii

• każdy kraj ma możliwość realizacji swoich towarów za granicą wg relacji korzystniejszych niż na własnym rynku

• wszystkie kraje biorące udział w handlu zagranicznym, realizują korzyści komparatywne poprzez ten handel, ale korzyści te są dla krajów nierówne, większe są dla krajów wysokorozwiniętych , mniejsze przypadają krajom słabo rozwiniętym

WSKAŹNIK PRZETWORZENIA

Wskaźnik przetworzenia: to relacja wartości dodanej do nakładów intelektualnych do wyników materialnych (WD:N). W liczniku są - praca, innowacyjność i menedżment, które estymują się przez płacę, amortyzację i zysk. W mianowniku mamy koszty własne produkcji, wydatki na surowce, materiały, energię, koszt ogólno fabryczne; w zależności od jakości parametrów licznika zmieniają się parametry czynników mianownika w skutek czego zmienia się wielkość i jakość wskaźnika przetworzenia, ponieważ praca wysoko wykwalifikowana tworzy więcej wartości niż praca prosta w tym samym czasie. Popyt na pracę wykwalifikowaną jest nieograniczony, a możliwości p. prostej limitowane. Dlatego elastyczność dochodowa popytu, czyli stosunek % zmiany wolumenu popytu do procentowej zmiany dochodu, na dobra produkowane przy użyciu pracy wykwalifikowanej jest większa od 1; popyt na produkty wykonane pracą prostą jest sztywny 0 lub względnie prosty 1.

Są 3 grupy krajów z różnymi wskaźnikami przetworzenia:

WP>1 - wyroby zaawansowane technologicznie np. samoloty

WP=1 - wyroby standardowe np. telewizory

WP<1 - surowce naturalne

Produkty nieprzetworzone napotykają barierę popytu, a wysoko przetworzone na bariery handlowe. Elastyczność dochodowa popytu na dobra high - tech jest wysoka, lecz na ich sprzedaż bardziej wpływa elastyczność cenowa podaży. Wskaźnik przetworzenia na rynku międzynarodowym realizuje się tylko pośrednio poprzez Terms of Trade.

Praca: im wyższa płaca tym bardziej wykwalifikowana praca; praca wiąże się z kapitałem ludzkim. Wg Beckera ludzie wydają na siebie na różne sposoby nie na rzecz bieżącego lepszego zadowolenia lecz na przyszłe osiągnięcia pieniężne. Są to wydatki na naukę, zdrowie, zatrudnienie, koszty migracji, doskonalenie zawodowe. Nie są to wydatki konsumpcyjne lecz inwestycje. Ważne jest rozróżnianie między ekonomiczną treścią kształcenia ogólnego (podnoszącego poziom ogólnych umiejętności osoby a przez to krańcową zdolność produkcyjną wielu dziedzinach; pracodawca nie finansuje tego kształcenia ponieważ byłoby to finansowanie dóbr publicznych) i kształcenia specjalistycznego ( daje to pracodawcy możliwość zwrotu nakładów poniesionych na kształcenie pracownika i jest on tym zainteresowany). Nadwyżka tempa wzrostu inwestycji w kapitał ludzki większa niż w kapitał rzeczowy jest niezbędna dla stabilnego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Obniżenie tempa wzrostu nakładów na człowieka poniżej tempa wzrostu dochodu na głowę spycha kraj do stanu równowagi stagnacyjnej o zerowym tempie wzrostu dochodu na 1 mieszkańca osiąganym po okresie ujemnego wzrostu dochodu na głowę.

Technologia: jest domeną krajów bogatych, bo tylko one mają środki na rozwój techniki i nauki oraz potrafią z wyników tych badań zrobić użytek. Współczesny rozwój gosp. światowej toczy się pod dyktando rewolucji technicznej, decyduje o udziale w korzyściach komparatywnych, o skróceniu cyklu życia produktu, o szybkim starzeniu się środków produkcji, o ruchliwości czynników produkcji.

Teoria Varmona o cyklu życia produktu ­- fazy:

• zainicjowanie

• wczesny wzrost

• późny wzrost: pojawia się nowy produkt, konkurencyjne

• dojrzałość

• schyłek

Postęp technologiczny wyznacza nowe kierunki w rozwoju nauki i techniki w produkcji dóbr i usług. Żaden kraj nie jest w stanie rozwijać wszystkich dziedzin naukowych w pełnym wymiarze. Kraje dzielą się na: innowacyjne, naśladowcze, kraje pustyni technologicznej( w których nie ma warunków do wykorzystania nowych technologii). Wyścig technologiczny to przyczyna nierównomiernego rozwoju sektorów gosp. i krajów, dzieli świat na bogatych i biednych. Uczestnicy postępu technologicznego to też kraje słabiej rozwinięte. Nie ponoszą one wielkich nakładów na badania podstawowe, ale polepszają badania aplikacyjne, wykorzystują cudzą myśl techniczną i rozwijają ją.

Badania dzielimy na 3 grupy:

• podstawowe: technologie generujące postęp w wielu dziedzinach życia gosp.;

• stosowane: technologie we wstępnym stadium rozwoju nakierowane na konkretne dziedziny wzrostu gosp., czy rozwoju przemysłu, usług, rolnictwa;

• rozwój eksperymentalny: technologie przed konkurencyjne spotykane w parkach technologicznych, gdzie prezentuje się funkcjonowanie maszyn czy urządzeń

Technologia to wiedza przetransformowana w niemal namacalną własność przez nabycie uprawnień ustawowych.

Zastosowanie wiedzy dla tworzenia rozwiązań satysfakcjonujących ludzkie potrzeby. Technika to materialna część technologii, a umiejętność zastosowania techniki to niematerialna część technologii, czyli Know How.

Nagromadzenie się wiedzy i doświadczeń w procesie uczenia się prowadzi do przyspieszenia tego procesu w wyższych kręgach przy zwiększonym wykorzystaniu struktury.

Konsekwencje postępu technicznego:

• nowa technologia niszczy zatrudnienie w starych dziedzinach produkcji, dlatego nowe dziedziny powinny dać zatrudnienie powstałej nadwyżce siły roboczej i tworzyć nowe rynki zbytu

• obniżenie zużycia surowców, energii, zasobów ekologicznych, oszczędność czasu pracy

• obniżka cen towarów, wzrost wydajności

• zwiększenie siły nabywczej społeczeństwa

Management: to źródło efektywności „X” określający ogólną efektywność menedżerską i techniczną. Jest to efektywność z jaką firma zdobywa nakłady, rozwiązuje problemy, podejmuje wszystkie rodzaje działalności przy minimalnych kosztach. Przedsiębiorca nie zawsze musi być dobrym administratorem , planistą, szefem wykonawczym. Manager musi być natomiast dobrym przedsiębiorcą. Cechy: preferuje własne decyzje, ceni ryzyko, chce widzieć rezultaty tego co robi, oczekuje konstruktywnej krytyki i pochwały, bierze aktywny udział w biznesie i dlatego czuje się lepiej w mniejszych organizacjach, lubi rozwój, rozkwita w warunkach ekspansji i otoczenia zorientowanego biznesowo, stawia wielkie wymagania, nie znosi braku postępu, stagnacji, biurokracji, planowania, dyplomacji, uwagę i energie kieruje na osiągnięcie celu, jest samoukiem, przywiązuje wagą do stosunków międzyludzkich, jest otwarty, ciekawy, zdecydowany, wzbudza zaufanie, elastyczny, spokojny.

AZJA

AZJA: żyje tam 60% ludności świata. Azja południowo - wschodnia to najbardziej i najszybciej rozwijające się kraje po 2 wojnie. Warunki klimatyczne są tam niesprzyjające rozwojowi. Większość krajów azjatyckich miało system autorytarny. W latach 60 - 80 średni wzrost Azji płd. - wsch.(Singapur, Tajwan, Filipiny, Tajlandia, Malezja, Korea - Płd., Hongkong) to 6% w skali roku. Najwłaściwsza miara wzrostu gosp. to przeliczenie PKB na 1 mieszkańca. W krajach Ameryki Łacińskiej 2,4%. Wpływa na to m.in. korupcja, populistyczne rządy, które spowodowały brak dyscypliny, nie wywiązywanie się polityków z programów wyborczych, niegospodarność, marnotrawstwo. Azja zachodnia rozwija się podobnie jak reszta świata.

Aspekty wzrostu gospodarczego w Azji:

• wpływ polityki

• rola inwestycji zagranicznych i eksportu: powodowały rozkręcanie całej gosp. Rząd powinien promować dobre sektory; orientacja eksportowa jest przyczyną postępu technicznego, a postęp wpływa na orientację eksportową - był to tzw. rozwój ciągniony eksportowo

• warunki wyjściowe: były to kraje zacofane, panowała zimna wojna Stanów Zjednoczonych z komunizmem i budowanie zapor przeciw komunizmowi, brak zbrojeń i przeznaczenia dochodu narodowego na cele nieproduktywne, skarb chiński został przewieziony na Tajwan, stworzono tym krajom zbywanie ich produktów na rynkach wolnodewizowych

Rozwój gosp. Azji Płd. - Wsch. był intensywny, oparty na wzroście pracy, kapitału i technologii. Szczególna rola przypada na badania podstawowe, rozwinięto inwestycje w kapitał ludzki (uniwersytety, politechniki, uczelnie). Tradycyjna matematyczna formuła wzrostu gosp. sugeruje, że tylko rozwój technologiczny zapewnia wzrost gosp. w długim okresie. Wzrost pracy czy kapitału nie rokuje szybkiego wzrostu gosp., ale w połączeniu tych czynników z technologią zapewnia zdumiewający wzrost gosp.

Wzrost 4 tygrysów określono mianem skokowego. Jego powodzenie zależało w dużej mierze od dyscypliny wśród społeczeństwa, systemu autorytarnego.

Skokowy rozwój polega nie na stwierdzeniu przyspieszonego rozwoju, ale na omijaniu pewnych etapów rozwoju. Punktem wyjścia były zmiany oszczędności i inwestycji przy określonych współczynnikach kapitałochłonności. Chodzi tu o realizację zadań wyższego etapu rozwoju bez powtarzania prowadzących do nich dróg, nawet w przyspieszonym tempie. Jest to zatem rozwój dysproporcjonalny. Aby skok był udany to dysproporcje nie mogą hamować wzrostu gosp.. Jest możliwe rozwijanie gospodarki w sposób dysproporcjonalny, ale musi dopływać z zagranicy nowa technologia, kapitał, nowe wzorce organizacyjne, musi być zbyt za granicą na nowo powstałe produkty. Warunki zewnętrzne zapewniają tu równowagę i chronią gosp. przed załamaniem. Było to możliwe w okresie zimnej wojny i walki USA z komunizmem na świecie.

Na rozwój skokowy wpływają:

• zewnętrzne czynniki: (mają dwojaki sens) impulsów płynących z zewnątrz i inicjatyw dostarczenia wzorców organizacyjnych i jeśli jest to wsparte kapitałami, nowymi technologiami to powoduje kominową strukturę rozwoju gosp.

• instytucjonalne: ponieważ siłą sprawczą tego rozwoju nie była grą sił rynkowych, ale instytucje państwowe, które stwarzały zachęty do rozwoju nowoczesnych dziedzin produkcji. Szkoły myślenia:

1. polityka wolnego rynku: rozwój gosp. zależy od dostępności zasobów fizycznych i nowych technologii. Jest to wiara w klasyczny liberalizm. Rząd powinien ograniczać się do dostarczania dóbr publicznych, unikać ingerencji w gosp., wysokich podatków, kontroli cen zapewnić warunki dla spadku inflacji, unikać deficytu budżetowego, zapewnić liberalne warunki dal rozwoju systemu bankowego, prowadzić realny kurs walutowy.

2. selektywna interwencja państwa: jej przeciwnicy sądzą, że w krajach słabo rozwiniętych rynek nie działa poprawnie, ma miejsce niszczenie środowiska naturalnego, bezrobocie, wysokie stopy %. Rząd powinien wspomagać rozwój przez nabywanie nowych technologii, powinien inicjować start do industrializacji przez szybszą transformację struktury niż byłoby to możliwe w warunkach wolnej przedsiębiorczości. Zwolennicy selektywnej interwencji państwa dopuszczają użyci polityki podatkowej dla promowania pewnych dziedzin produkcji, traktują manipulacje cen relatywnych, jeżeli da to spodziewany efekt. Ingerowano za pomocą subsydiowania kredytów dla wybranych przemysłów, niskich stóp depozytów i stóp kredytowych, importowej ochrony krajowych substytutów, subsydiowanie przemysłów schyłkowych, tworzenia i wspierania banków państwowych, publicznych inwestycji w badania stosowane, popieranie celów eksportowych, rozwijanie informacji o technologii, rynkach, zbytu.

3. agnostyczna: wysuwa wątpliwości do obu szkół myślenia; sukces ma 1000 ojców, a niepowodzenie to sierota. Sukces Azji jest niewątpliwy a interwencje rządowe nie potwierdzają szybkiego wzrostu. Nie sposób dowieść jak szybko rozwijałaby się gosp. Azji gdyby była nie było systemu autorytarnego. Polityka publiczna, która wspierała wzrost gosp. jest daleka od jednorodności. Niektórzy zwracają uwagę na interwencjonizm Japonii czy Korei, a inni na brak interwencjonizmu w Hong Kongu czy Tajlandii. Łatwo jest rządowi utrzymywać zdrową pozycję finansową, gdy jest wzrost gosp.

Chiny

W 92 r. udział Chin w światowym PKB wynosił 2,9%, w ostatnich latach 12%. Chinom nie grozi kryzys taki jak w Azji, ponieważ dopływa tam kapitał w formie inwestycji, a krótkoterminowych kapitałów spekulacyjnych jest niewiele. Waluta Chin nie jest wymienialna jeśli chodzi o rachunki kapitałowe. W 97 r. Chiny dysponowały 140mld. $ jako rezerwy, co stanowiło równowartość ich rocznego importu. Chiny są w okresie rewolucji strukturalno - ekonomicznej. Jest to typ rozwoju podwójnej drogi: obok sektora publicznego buduje się sektor prywatny. Zlikwidowano komunę ludową, wydzierżawiono ziemię chłopom z możliwością wykupu, nie rozbito aparatu partyjnego i aparatu przemocy, który gwarantuje stabilność i bezpieczeństwo rozwoju gosp., równocześnie w Rosji zlikwidowano partię i władzę została przejęta przez mafię. W Chinach buduje się socjalizm rynkowy i gdyby ten model udał się to zaprzeczyłby tezie SOLIDARNOŚCI, która twierdzi, że socjalizm jest niereformowalny.

Afryka

Afryka rozwija się najwolniej na świecie. Przyczyny:

• spuścizna pokolonialna: sztuczne granice, konfliktogenne, powodujące nieprzyjazny polityczny klimat

• warunki klimatyczne nie sprzyjają wydajnej pracy, rodzą się tam bakterie, wirusy

• zacofanie cywilizacyjne, gosp. i społeczne

• brak stabilności politycznej i nieumiejętne rządzenie

• słabe powiązania ze strukturami państwowymi

• wojny plemienne

• klęski żywiołowe (susze i potopy)

• niedożywienie, głód, choroby wpływające na wydajność pracy (55% ludności żyje w skrajnej nędzy)

• brak infrastruktury ekonomicznej, technicznej, niedorozwój portów, lotnisk, dróg, stare systemy informacyjne

• niedorozwój infrastruktury intelektualnej: brak szkół, uczelni

• brak kapitału i wykwalifikowanej siły roboczej

• uzależnienie rozwoju gosp. od pomocy zagranicznej, wydobycia bogactw naturalnych i sprzedaży produktów rolnych;

• handlowo ograniczony rozwój: niski potencjał eksportowy; niekorzystne Terms of Trade

• wysokie zadłużenie zagraniczne ok. 330mld. $

Kategorie krajów afrykańskich:

• Ghana i Uganda - w 90 latach miały 5% wzrost gospodarczy

• Angola, Etiopia, Benin, Bostwana, Le Sotho, Nigeria, Wybrzeże Kości Słoniowej, Gwinea Równikowa, Gwinea Bossa, Mauritius, Togo

• ok. 20 państw o rocznym PKB podzielonym przez liczbę ludności równym zero: Niger, Sudan, Kenia, Czad, Tanzania - stagnacja

• RPA, Kongo, Burundi, Komory (12 państw): ujemny wzrost PKB

Organizacje nielukratywne - non profit organizations: służą rozwojowi gosp. światowej, ale nie są nastawione na zysk: WTO, OECD. Ich zadanie to badanie potrzeb gosp. światowej, organizowanie środków i sił na rozwiązywanie problemów.

Organizacje integracyjne NAFTA (USA, Meksyk, Kanada) i UE.

Organizacje nieintegracyjne:

• Europejski Obszar Gospodarczy (1.1.1993) zrzesza 15 krajów UE i pozostałe kraje EFTA (Szwajcaria, Norwegia, Islandia, Lichtenstein)

• Środkowo Europejskie Porozumienie o Wolnym Handlu CEFTA (Polska, Węgry, Czechy, Słowacja)

• Forum Współpracy Gospodarczej Azji i Pacyfiku APEC ( 2mld ludności, Australia, Brunei, Chile, Filipiny, Hong Kong, Indonezja, Japonia, Chiny, Kanada, Korea Płd., Malezja, Meksyk, Nowa Zelandia, Papua, Singapur, USA, Tajlandia, Tajwan)

• Rada Współpracy Zatoki Perskiej (23mln ludności, Bombaj, Katar, Kuwejt, Oman, Arabia Saudyjska, Emiraty Arabskie)

• Wspólnota Rozwoju Płd. - Afryki (11 krajów, 126mln ludności, Angola, Bostwana, Le Sotho, Malibi, Mozambik, Tanzania, Namibia, RPA, Suazi, Zambia, Zimbabwe)

• Wspólnota Gospodarcza Afryki Zach. ECOWAS (16 krajów, 191mln ludności, Burkina Faso, Gambia, Genua, Benin, Gwinea, Liberia, Muretania, Niger, Nigeria, Senegal, Sierra Leone, Togo)

• Mercosul (4 kraje, 195mln ludności Argentyna, Brazylia, Paragwaj)

• Pakt Andyjski (94mln ludności, Boliwia, Ekwador, Kolumbia, Peru, Wenezuela)

TEORIA ASYMPTOTYCZNEJ STAGNACJI

Ostatnie 25 lat przyniosło generalny spadek zatrudnienia w przemyśle, czyli deindustrializację zarówno w Europie, USA jaki i w Azji Płd. - Wsch. (4 tygrysy azjatyckie). W 23 największych krajach Europy zatrudnienie w przemyśle spadło od końca lat 60 - tych 28% do 18% w 1994 r. Najwcześniej zjawisko to uwidoczniło się w USA w 67 r.

Ze spadkiem zatrudnienia w przemyśle rosło zatrudnienie w usługach (w USA z 56% r 60 r. Do 73% w 94 r. Wielu badaczy uważało, że przyczyną tego zjawiska jest globalizacja, inni twierdzili, że zasadniczą rolę odegrał rozwój handlu Płn. - Płd. Wg tych interpretacji wzrost zatrudnienia w przemysłach pracochłonnych powodował spadek zatrudnienia w innych.

Deindustrializacja to wynik wyższej wydajności pracy w przemyśle niż w usługach. Tempo rozwoju usług dyktuje tempo rozwoju gosp.

Prawo Engla: w miarę wzrostu dochodu ludności, udział wydatków na żywność maleje.

Szybki wzrost produktywności w rolnictwie (postęp techniczny) umożliwia produkcję większej ilości żywności przy mniejszym zatrudnieniu. Ogółem zatrudnienie w rolnictwie w krajach wysoko rozwiniętych spadło z 40% do 11%. Obecnie zatrudnienie przesuwa się z przemysłu do usług.

Produktywność pracy w przemyśle rośnie szybciej niż w usługach, przemysł w przeciwieństwie do usług łatwo podlega standaryzacji. Jeśli siła robocza będzie kierowana do usług to postęp w usługach będzie wyznaczał tempo rozwoju gospodarczego. Z czasem średnie tempo wzrostu gosp. będzie wyznaczane przez najsłabszy wzrost, albo przez wzrost sektora, który rozwija się najwolniej np. jeżeli produkcja komputerów jest technologicznie progresywna, a produkcja oprogramowania będzie mniej progresywna to z czasem cały przemysł komputerowy stanie się asymptotycznie stagnacyjny, nawet jeżeli możliwości technologiczne produkcji komputerów byłyby nieograniczone.

Jeżeli przemysł jest technologicznie progresywny, a usługi mniej progresywne to stopa wzrostu gosp. w długim okresie będzie określana przez wzrost produktywności w usługach, czyli będzie słabsza. (dotyczy to krajów wysokorozwiniętych).

Kraje trzeciego świata znajdują się na etapie industrializacji, rozwijają się szybciej niż kraje wysoko uprzemysłowione.

WNIOSKI:

1. Deindustrializacja nie jest zjawiskiem negatywnym lecz naturalną konsekwencją rozwoju krajów wysoko rozwiniętych.

2. Głównym powodem deidustrializacji jest szybszy wzrost produktywności pracy w przemyśle niż w usługach.

3. Handel Płn. - Płd. Odegrał znikomą rolę w deidustrializacji.

4. Przyszły wzrost krajów rozwiniętych coraz bardziej zależy od rozwoju usług.

5. Handel między krajami uprzemysłowionymi, a nie między nimi a między rozwijającymi się wpływa na zróżnicowanie struktury zatrudnienia w krajach wysoko rozwiniętych.

6. Usługi są mniej podatne na rozwój, działalność związków zawodowych i scentralizowane negocjacje płacowe.

Dlaczego Europa rozwija się wolniej niż USA:

• europejskie zagraniczne inwestycje bezpośrednie koncentrują się na rynkach sąsiednich bądź dojrzałych, co wpływa hamująco na eksport

• w Europie wyższe są koszty usług podstawowych (zaopatrzenie w energię, wodę, komunikacja, transport)

• wyższe koszty europejskiej siły roboczej nie są kompensowane wyższa wydajnością pracy

• wysokie koszty siły roboczej w Europie wiążą się z zastępowaniem siły roboczej kapitałem

• Europa mniej wydaje na badania podstawowe i rozwój niż USA

• Europa jest w tyle jeśli chodzi o rozwijanie nowej gospodarki

• europejskie produkty są gorsze jakościowo, ponieważ gorsze jest zarządzanie jakością

• postęp liberalizacji dostępu do rynków w Europie jest za wolny

• niedostateczna jest mobilność siły roboczej w Europie

• Europa za mało inwestuje w kapitał ludzki, co jest przeszkodą w poprawieniu konkurencyjności produkcji

• Europa musi nadrobić dystans w zakresie IT

Nowa gospodarka

Nowa gsop. ma zwolenników i wrogów. Jej cechy to:

• technologia

• konkurencja

• nowe metody zarządzania gospodarką

Narodziny nowej gosp. sięgają lat 50 - tych, nie została ona nigdzie zdefiniowana, ale wiąże się z tendencjami do globalizacji i upowszechniania się technologii informatycznej. Pojęcie globalizacji zostało tu uproszczone do rozpowszechniania się kapitalizmu na całym świecie. Oznacza to zasadniczy zwrot w handlu zagranicznym. Upowszechnienie się technologii idzie w parze z cyfryzacją: tekstów, obrazów, danych liczbowych; wzrostem szybkości przepływu informacji i braku zniekształceń w przesyle. Informatyka wpływa na wydajność innych branż.

Globalizacja i informatyka wymuszają na firmach restrukturyzację i zachęcają do szybkiego podejmowania decyzji. Suma tych działań przyczynia się do kreowania nowych miejsc pracy, podnoszenia standardu życia bez obawy o spowodowanie inflacji.

Zwolennicy nowej gosp. twierdzą, że stopa wzrostu gosp. w USA może wynieść 3% - 4% i można pozwolić sobie na zignorowanie zasady płynącej z wykresu krzywej Philipsa (wzrost bezrobocia powoduje wzrost inflacji). Od 10 lat bezrobocie w USA spadło o 10%, a inflacja o 1,4%.

Sceptycy twierdzą, że obecne zmiany w gosp. świadczą o jej przegrzaniu i niedługim załamaniu. Na poziom inflacji w USA wpłynęło zmniejszenie kosztów leczenia, co pozwoliło firmom na większe inwestycje. Obawy pracowników o utratę pracy pozwoliło utrzymać płace na minimalnym poziomie przy wzroście cen. Niskie bezrobocie może spowodować inflację płacową. Mocny Dolar to przyczyna kryzysu azjatyckiego i przypływ kapitałów spekulacyjnych do USA. Gdy zła sytuacja się skończy kapitał spekulacyjny wróci da Azji. Manipulacja stopami procentowymi daje ograniczone efekty nie powodujące bodźców rozwojowych. USA znajdują się przed kryzysem gosp.

Megatrendy

Megatrendy wg Naisbitta:

• od społeczeństwa industrialnego do społ. Informacyjnego

• od forsownej (automatyzacja) technologii do high tech i high tuch (wysoka precyzja)

• od gosp. narodowej do globalnej

• od krótkich (sprawy krótkie) do długich (sprawy strategiczne) terminów

• od centralizacji do decentralizacji

• od pomocy instytucjonalnej do samopomocy

• od demokracji reprezentatywnej do demokracji uczestnictwa

• od hierarchii do sieci

• z Płn. Na Płd.

• od albo, albo do wielości opcji

Megatrendy 2000 (poprawione) wg Naisbitta:

• globalny BOOM ekonomiczny lat 90 - tych

• renesans w sztukach

• pojawienie się socjalizmu wolnorynkowego (Chiny)

• globalizacja stylu życia i kultury nacjonalizmu

• prywatyzacja państwa dobrobytu

• wzrost sfery Pacyfiku

• lata 90 - te dekadą przywództwa kobiet

• era biologii

• odrodzenie się religii 3 - ciego Milenium

• tryumf indywidualizmu

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

1

---