Kwestionariusze
Informacje ogólne:
Pavis stworzył kwestionariusz, dzięki któremu można łatwiej zebrać i uporządkować spostrzeżenia dotyczące badań. Kolejność pytań jest zgodna z przebiegiem przeżyć estetycznych u widza. Jest to próba odczytania sensu ogólnego (np. koncepcja reżysera) i bardziej szczegółowych elementów np. znaczenie kostiumu. Kwestionariusz ten jest narzędziem, a nie celem analizy.
Guido Hiß: żeby zanalizować przedstawienie trzeba zająć się tekstem - jest to analiza transformacji. Odzwierciedleniem tekstu w inscenizacji.
Erika Fischer-Lichte do analizy wybiera dany element przedstawienia (postać, akcja, przestrzeń itd.) Kiedy wybierzemy już ten element możemy rozpocząć analizę w dowolnie wybranym punkcie. Wg Fischer-Lichte tekst nie jest dominantą w analizie, ale jednym z jej elementów. Istnieją inscenizacje, w którym tekst nie znajduje się w centrum zainteresowania np. przedstawienia Roberta Wilsona.
Kwestionariusz do analizy inscenizacji według Pavisa 1988
Ogólne problemy inscenizacji (ogólny sens)
a) czy można dokonać nadrzędnej interpretacji tekstu? (czy można określić dominantę w przedstawieniu)
b) czy istnieje spójność lub niespójność (tekstu i inscenizacji)? (jedność tekstu i przedstawienia)
c) czy można założenia estetyczne? (czy dekoracje i kostiumy są dostosowane do tematu przedstawienia)
Scenografia:
a) relacje między przestrzenią widza a przestrzenią gry (czy można wydzielić miejsce dla aktora i dla widza)
b) system barw, form i materiałów oraz ich konotacje (czy dekoracje pasują do siebie, czy są spójne)
c) zasady organizacji przestrzenią
- relacja między sceną a przestrzenią pozasceniczną
- relacja między przestrzenią sceniczną a światem fikcji inscenizowanego tekstu teatralnego
- relacja między tym, co pokazane i tym, co ukryte
System oświetlenia (rola światła)
Przedmioty: rodzaj, funkcja, ich relacja z przestrzenią i aktorem (Rodzaje i funkcje rekwizytów w przedstawieniu)
Kostium: ich rodzaj i relacja z aktorem (funkcja kostiumów i ich wpływ na grę)
Wykonanie aktorskie (gra aktora)
a) relacje aktora z innymi członkami zespołu (relacja między postaciami, aktorami)
b) relacja tekst - aktor, aktor - rola (czy aktor wczuwa się w rolę)
c) operowanie głosem (dykcja)
Funkcja muzyki, dźwięków, ciszy (rola dźwięków i ciszy)
Rytm przedstawienia (zwolnienia i przyspieszania akcji)
a) rytm poszczególnych elementów (dialog, gesty, ruch) (danej sceny)
b) ogólny rytm przedstawienia (zmiana organizacji rytmicznej, ciągłość, nieciągłość) (Rytm całości przedstawienia)
Odczytanie fabuły przez inscenizację (zgodność z tekstem literackim)
a) opcja dramaturgiczna (czy przedstawienie jest dostosowane do tekstu)
b) wieloznaczność tekstu i sposoby jego dookreślenia w inscenizacji (indywidualna interpretacja)
c) sposoby traktowania przez inscenizację cech gatunkowych tekstu (uwzględnienie charakteru cech gatunku tekstu literackiego np. Werter - powieść epistolarna)
Tekst inscenizacji
a) jakich zmian dokonano w tekście? (wierność oryginałowi)
b) jaką funkcję przyznaje inscenizacja tekstowi teatralnemu (funkcja tekstu: rola znacząca, czy poboczna)
Widz (ankieta do widza: indywidualne odczucia)
a) rodzaj teatru
b) jakie oczekiwania miałeś w stosunku do tego przedstawienia?
c) jak reagowała publiczność?
W jaki sposób można dokonać zapisu tego przedstawienia (fotografia, film)?
a) jakie obrazy zachowałeś w pamięci? ( które sceny zapadły ci w pamięć)
Czego nie da się zredukować do znaków? Co nie ma znaczenia? (Co nie jest symboliczne, nie ma ukrytego znaczenia)
Modele analizy inscenizacji: teatr dramatyczny
Guido Hiß :
Analiza transformacji tekstu na przykładzie Torquatto Tasso Schauspiel Bremen 1969 reżyceria: Peter Stein
Postępowanie przygotowawcze:
a)dramaturgiczna analiza tekstu: określenie profilu inscenizacji
b) wybór analizy postaci jako cel główny
Ogólna analiza tekstu
Analiza inscenizacji:
Analiza tekstu w inscenizacji. Dostosowanie tekstu do inscenizacji.
a) organizacja dramaturgiczna
b) analiza prologu
c) szczegółowa analiza postaci
Wyniki
a) dyskusja pomiędzy historycznym a ideologicznym kontekstem inscenizacji
Zachowanie w inscenizacji ideologi czasów opisanych w tekście
Erika Fischer-Lichte
Analiza struktury przedstawienia na przykładzie Król Lear Schauspiel Frankfurt 1990 reżyseria: Robert Wilson
Postępowanie przygotowawcze
a) formułowanie pytań dotyczących wcześniejszych inscenizacji Wilsona (wcześniejszy dorobek reżysera)
b) uwagi dotyczące opracowania dramaturgicznego (opracowanie tekstu)
c) wybór przestrzeni i postaci jako celu analizy (wybór przedmiotu badań)
Analiza inscenizacji
a) podział inscenizacji: opis początku, leitmotywy itd.
(Podział na wstęp, rozwinięcie, punkt kulminacyjny i zakończenie)
Leitmotiv; lejtmotyw, motyw powracający (niem. Leitmotiv - motyw wiodący, przewodni) - termin zastosowany po raz pierwszy przez Ryszarda Wagnera[1] dla określenia przewijającego się w utworze muzycznym i istotnego dla jego treści motywu. Później stosowany także w odniesieniu do dzieł literackich i filmowych.
Leitmotiv nie musi być równoznaczny z motywem głównym utworu, często jest tylko luźno z nim związany.
W literaturze można wyróżnić:
leitmotivy treściowe - m.in. powtarzające się sceny i sytuacje;
leitmotivy rytmiczne - powtarzające się schematy konstrukcyjne dzieła (np. refren);
leitmotivy stylistyczne - związane z powracaniem jakiejś formy wypowiedzi. (wikipedia)
b) przestrzeń (określenie przestrzeni widza i aktora)
c) postaci: kostiumy, gesty, reżyseria słowa, grupowanie postaci (analiza postaci)
3) Wyniki:
a) inscenizacja jak ryt przejścia (ryt przejścia - rytuał związany z pewnym doświadczeniem progowym.)
b) recepcja czasu i przestrzeni (odbiór czau i miejsca akcji)
c) linia tradycji awangardy (Robert Wilson jest czołową postacią teatralnej awangardy XX wieku)
d) inscenizacja podejmuje temat śmierci zamiast wpisywać się w określony sposób odczytywania tej tragedii (Inny sposób interpretacji tekstu przez Wilsona)