Temat ćwiczenia: Sprawdzanie suwmiarek

Cel ćwiczenia:

1. Poznanie zasad użytkowania suwmiarek

2. Zapoznanie z kryteriami oceny jakości suwmiarek

3. Wykształcenie umiejętności wyboru oraz oceny jakości suwmiarki

Zasady używania suwmiarek

1. Dbać o czystość (czyścić bezkwasową benzyną apteczną lub spirytusem)

2. Kontrolować temperaturę pomiarów

3. Nigdy nie układać razem z innymi narzędziami lub materiałami

4. Zwracać uwagę, aby narzędzia pomiarowe nie zostały uderzone

5. Używać specjalnych czystych rękawiczek

6. Posiadać własną

7. Konserwować wazeliną bezkwasową

Budowa suwmiarek

1. Szczęka krawędziowa

2. Szczęka płaska

3. Suwmiarka analogowa

4. Suwmiarka cyfrowa

5. Suwmiarka zegarowa

6. Jednostronna, dwustronna, z głębokościomierzem

Sprawdzanie suwmiarek

1. Suwmiarka oraz użyte do jej sprawdzania środki pomiarowe powinny znajdować się w pomieszczeniu pomiarowym przynajmniej 3 godziny przed rozpoczęciem sprawdzania.

2. Zanotuj odchylenie temperatury przy sprawdzaniu od temperatury odniesienia 20°C (dla suwmiarek z noniuszem 0,02 mm dopuszcza się ± 3 °C, dla pozostałych ± 5 °C).

3. Zidentyfikuj: typ, zakres pomiarowy, producenta, oznaczenia, numery fabryczne, numer inwentażowy.

4. Sprawdź: kompletność, czytelność, poprawność numeracji i oznaczeń skali pomiarowej.

5. Sprawdź poprawność wykonania noniusza sprawdzając jednoczesne pokrywanie się skrajnych jego kresek z kreskami głównej skali pomiarowej.

6. Sprawdź ogólny stan suwmiarki

− Czy dobrze wygląda?

− Czy ma ostre krawędzie, zadziory, odkształcenia, rysy, pęknięcia, lub rdzawe plamy?

− Czy ma jakieś uszkodzenia lub wykruszenia?

− Czy szczęki pomiarowe mają wykruszenia?

− Czy opory przesuwu są stałe (bez luzów i zacięć) w całym zakresie pomiarowym?

− Czy zacisk lub śruba zaciskowa zapewniają unieruchomienie suwaka w całym zakresie pomiarowym?

− Czy śruba nastawcza po unieruchomieniu dodatkowego suwaka swobodnie przesuwa suwak z noniuszem?

− Czy ruch jałowy śruby nastawczej jest mniejszy od 1/3 obrotu w nowej suwmiarce i jest mniejszy od ½ obrotu w używanej suwmiarce?

− Czy przyrząd nie wykazuje właściwości magnetycznych?

7. Sprawdź całkowitą szerokość i promienie zaokrąglenia płasko-walcowych szczęk pomiarowych. Pomiar należy wykonać mikromierzem. Dla nowych suwmiarek błędy całkowitej szerokości powinny być dodatnie, dla używanych ujemne. Promień krzywizny powinien być mniejszy od połowy zmierzonej szerokości szczęk. Można to sprawdzić wzorcem łuków oraz mikromierzem zaciskanym pod różnymi kątami.

8. Sprawdź chropowatość powierzchni przez wzrokowe ich porównanie ze wzorcami chropowatości oglądanymi przez lupę, gdy wymaga się: R_a = 0,16 μm dla głównych szczęk pomiarowych, R_a = 0,32 μm dla pozostałych powierzchni pomiarowych.

9. Wyznacz błędy wskazań suwmiarki

− Sprawdź wskazania suwmiarki (można posługiwać się lupą pomiarową) przy zaciśnięciu szczęk ze stałym naciskiem na stosie odpowiednich płytek wzorcowych ustawionych prostopadle do szczęk suwmiarki (raz przy końcu szczęk, a drugi raz przy prowadnicy) co około 20 mm (przy zwolnionym i unieruchomionym suwaku)

− Sprawdź wskazania suwmiarki ściskając pomocnicze szczęki pomiarowe w mikromierzu.

− Sprawdź wskazania suwmiarki porównując wskazania głębokościomierza suwmiarki z głębokościomierzem mikrometrycznym lub z płytkami wzorcowymi.

− Wykonaj pomiary w całym zakresie pomiarowym suwmiarki.

− Błędy wskazań suwmiarki umieść na wykresie.

− Oceń dopuszczalne błędy pomiarowe, gdy dopuszczalną niepewność pomiaru dla suwmiarki z noniuszem oblicza się według wzoru:

,

w którym: u [μm] − niepewność pomiaru,

L [mm] − zakres pomiarowy suwmiarki zaokrąglony w dół z dokładnością do 100 [mm]

10. Sprawdź przyleganie płaskich powierzchni i krawędzi pomiarowych oglądając ich powierzchnie i krawędzie pod światło przy zaciśniętym i zwolnionym zacisku pomiarowym w kilku punktach zakresu pomiarowego wykorzystując odpowiednie płytki wzorcowe. Sprawdź wpływ luzu prowadnicy przy zaciskaniu i rozsuwaniu szczęk pomiarowych. W nowych suwmiarkach szczelina nie powinna być widoczna. W suwmiarkach używanych dopuszcza się szczeliny: 6 μm w suwmiarkach z noniuszem 0,02 mm, 10 μm w suwmiarkach z noniuszem 0,05 mm oraz 15 μm w suwmiarkach z noniuszem 0,1 mm. Wymiary szczelin porównuje się ze szczelinami pomiędzy liniałem przyłożonym do odpowiednich płytek wzorcowych ustawionych na płytce interferencyjnej.

11. Sprawdź odchylenia od płaskości powierzchni pomiarowych i prostoliniowość pomocniczych krawędzi pomiarowych:

− Dokładnie oczyść powierzchnie szczęk pomiarowych.

− Sprawdź szczelinę w świetle przechodzącym pomiędzy liniałem krawędziowym, a głównymi szczękami pomiarowymi i czołową krawędzią prowadnicy suwmiarki z głębokościomierzem. Należy sprawdzić trzy przyłożenia liniału: po przekątnych i w części środkowej równolegle do dłuższego boku sprawdzanych powierzchni. Wymiary szczelin porównuje się ze szczelinami pomiędzy liniałem przyłożonym do odpowiednich płytek wzorcowych ustawionych na płytce interferencyjnej.

− Sprawdź szczelinę w świetle przechodzącym pomiędzy płytką wzorcową, a dodatkowymi szczękami pomiarowymi (i powierzchniami walcowymi).

− Oceń odchylenia od płaskości płaskich powierzchni pomiarowych porównując je ze szczelinami wzorcowymi, gdy:

Dokładność noniusza [mm]	Klasa dokładności	Dopuszczalne odchylenie od płaskości [mm]
0,05	I	0,003
0,05	II	0,006
0,1	I	0,006
0,1	II	0,012

12. Sprawdź odchylenia od równoległości powierzchni:

− Dokładnie oczyść powierzchnie pomiarowe.

− Zaciśnij płytkę wzorcową w głównych szczękach pomiarowych suwmiarki i pod światło oceń powstałą szczelinę (lub dokonaj pomiarów dokładną średnicówką)

− Mikromierzem zmierz wymiar pomocniczych szczęk pomiarowych.

− Równoległość powierzchni lub krawędzi pomiarowych sprawdź zarówno po unieruchomieniu, jak i po zwolnieniu suwaka z noniuszem.

− Powtórz pomiary w kilku punktach zakresu pomiarowego suwmiarki.

− Oceń największe zaobserwowane odchylenie od równoległości powierzchni pomiarowych suwmiarki, gdy:

Dokładność noniusza [mm]	Klasa dokładności	Dopuszczalne odchylenie od równoległości [mm]
0,05	I	0,008
0,05	II	0,020
0,1	I	0,012
0,1	II	0,030

---