Realizacja zasady ostrożności interpretacyjnej wyników badań psychologicznych.
Biegły psycholog realizujący zasadę ostrożności interpretacyjnej powinien:
I. Mieć świadomość niedoskonałości metod diagnostycznych wynikających z błędów standaryzacyjnych i walidacyjnych.
- stosowanie metod pewnych i sprawdzonych w praktyce klinicznej
- potwierdzanie budzących wątpliwość wyników badań przez zastosowanie dodatkowych metod
- formułowanie diagnozy i prognozy resocjalizacyjnej na podstawie całokształtu wyników badań diagnostycznych (uwzględnienie danych z akt sądowych)
- udokumentowanie wyników badań przez podanie zastosowanych metod
II. Uwzględniać wszystkie okoliczności badania i aktualny stan badanego.
Zachowanie nieletniego jest zdeterminowane sytuacją i osobowością.
Nieletni znajduje się w trudnej sytuacji, jaką jest badanie sądowe. Orzeczenie środka wychowawczo- poprawnego odbierane jest subiektywnie, jako kara i rodzaj napiętnowanie społecznego. Powoduje to, że badany stara się przedstawić siebie w lepszym świetle. Z łatwością przychodzi to ekstrawertykowi o psychopatycznych rysach osobowości, gdyż jest on elokwentny, pozornie szczery, deklaruje poczucie winy i chęć poprawy. Taki ekstrawertyk wywiera większe wrażenie na psychologu niż introwertyk, który to jest małomówny, zamknięty w sobie i często odreagowuje stres poprzez demonstrowanie zachowań agresywnych. Dlatego też postawy badanego i tendencje poprawy należy oceniać krytycznie i ostrożnie.
III. Nie rozstrzygać wątpliwości na niekorzyść opiniowanego.
Niekorzystne dla nieletniego opinie mogą być wydawane na skutek:
- niewłaściwej interpretacji wyników wywiadu, rozmowy i obserwacji psychologicznej, w których badany przedstawia się na ogół w lepszym świetle.
- małej liczby informacji o nieletnich ( stosowanie niewielu technik badawczych, nie potwierdzanie informacji niepewnych i wątpliwości dodatkowym badaniem)
- niewykorzystanie wszystkich istotnych dla sprawy informacji
Opinia korzystna dla dobra nieletniego ma na celu uzyskanie pozytywnych efektów resocjalizacji. Powinna być korzystna nie tylko z obiektywnego punktu widzenia, ale także nieletni musi być subiektywnie przekonany o słuszności proponowanego środka resocjalizacyjnego.
IV. Udokumentowanie wyników badań przez podanie zastosowanych metod.
Biegły sądowy powinien:
- kierować się dobrem probantka, pomijając przy tym względy ambicjonalne, chęć usatysfakcjonowania zleceniodawcy czy popisywanie się swoją błyskotliwością
- unikać ryzykownego interpretowania wyników badań
- w miarę możliwości kategorycznie rozstrzygać
- dysponując wysoce prawdopodobnymi informacjami o nieletnim podać szczegółową prognozę resocjalizacyjną
- zaproponować zastosowanie konkretnego środka wychowawczo- poprawczego
- sformułować szczegółowe, dostosowane do właściwości indywidualnych nieletniego i jego środowiska wskazania resocjalizacyjne
Natomiast psycholog nie posiadający, tak dokładnych informacji o badanym powinien określić bardziej ogólnie rodzaj środka resocjalizacyjnego.
Należy unikać ogólnikowych, schematycznych wniosków, oderwanych od diagnozy osobowości i zachowania opiniowanego.