Wykład 8 Podstawy kinezjologii
1. Charakterystyka ogólna mięśni szkieletowych.
2. Mechanika mięśni w ujęciu wektorowym.
1. Charakterystyka ogólna mięśni szkieletowych.
Mięśnie szkieletowe stanowią część czynną narządu ruchu (systema motorium activum). Składają się na ogół z dwóch części:
~ brzuśca z przyczepem początkowym
~ ścięgna z przyczepem końcowym.
Na usługach brzuśca są powięzie, a na usługach ścięgna - pochewki, bloczki i trzeszczki. Mięsień wraz z kością, do której się przyczepia, działa na zasadzie dźwigni. W ustroju 95% to dźwignie jednoramienne, a tylko 5% - dwura-mienne. Przykładem dźwigni jednoramiennej jest mięsień ramienny z przyczepem na guzowatości kości łokciowej. Punktem podparcia jest koniec bliższy kości łokciowej wsparty w stawie łokciowym. Przykładem dźwigni dwura-miennej jest działanie mięśni karku na staw szczytowo-potyliczny. Mięśnie karku przeciwdziałają oporowi twarzo-czaszki zabezpieczając ją przed opadaniem (czyli ruchy potakiwania odbywają się na zasadzie dźwigni dwuramien-nej). Mięśnie działają na wszystkie stawy, nad którymi przebiegają. Mięśn ie wykazją również działanie na odległość, tzn. działają na staw,-nad którym nie przebiegają, np. m. ramienny zgina staw łokciowy, nad którym przebiega i pros-tuje staw ramienny, nad którym nie przebiega.
Siła działania mięśnia nie zależy od jego długości, tylko od:
grubości (przekroju fizjologicznego)
kąta zawartego pomiędzy ścięgnem, a kością, do której się przyczepia
odległość przyczepu początkowego i końcowego do szczeliny stawu, nad którym przebiega
# Przekrój fizjologiczny obejmuje wszystkie rodzaje włókien, gdyż przebiega do nich prostopadle. Przekrój
anatomiczny przebiega poprzecznie i tylko w mięśniach prostych i wrzecionowatych pokrywa się z przekrojem
fizjologicznym, a w pozostałych typach, tj. płaskim, skrzyżowanym, pierzastym i spiralnym przekrój anatomiczny
jest mniejszy niż fizjologiczny.
Siła zależy także od kąta
F1 - siła efektywna, która wykonuje pracę
F2 - działa w kierunku stałym, odpowiada
za zwieranie bądź rozwieranie kości w stawie
F3 - powoduje nawracanie bądź odwracanie kości
# Siła efektywna F1 = F sin , więc wyraźnie zależy od kąta. Ścięgno może dochodzić do kości pod kątem ) 0 -180 .
Ponieważ siła efektywna F1 zależy od sinusa, a sinus 0-180 >0, to siła ta jest dodatnia.
F2 = F cos , a w przedziale 0-180 cos zmienia się, od 0-90 F2 jest dodatnia, a 90-180 ujemna (działa odstawo-
wo).
Siła F1>0, odpowiada za pracę mięśnia. F2 nie wykonuje żadnej pracy, tylko w zależności od ukształtowania zwiera
lub rozwiera kości w stawie (sprzyja zwichnięciu).
# W mięśniach typu m. brachialis odległość przyczepu początkowwego od stawu jest większa od koncowego od
tegoż stawu. Siła efektywna jest tu duża. [Zwichnięcie w stawie łokciowym jest łatwiejsze przy zgiętym łokciu.] W
mięśniach typu m. brachioradialis, w których odległość przyczepu początkowego od stawu jest mniejsza niż przy-
czepu końcowego od stawu, praca efektywna jest niewielka, a zawsze dominuje wektor F2, który działadostawowo.
Przy takich warunkach przyczepów kąt jest zawsze 0-90 , zatem F2 ma zawsze dużą wartość i działa dostawo-
wo.