Krótki opis tematyki przedmiotu

Atmosfera ziemska, pochodzenie, skład, budowa, Charakterystyka troposfery, stratosfery, mezosfery i termosfery. Promieniowanie w atmosferze: pochłanianie, odbicie, rozpraszanie, bilans atmosfery, bilans promieniowania. Gazy cieplarniane: para wodna, dwutlenek węgla, metan.ozon troposferyczny i stratosferyczny, dziura ozonowa. Temperatura i ciśnienie w atmosferze, stany równowagi, ruchy powietrza, wiatr geostroficzny, konwekcja, cyrkulacje lokalne, regionalne. Globalna cyrkulacja atmosfery, pole ciśnienia, stacjonarne ośrodki baryczne. Gospodarcze wykorzystanie wiatru, skala tornad. Typu mas powietrza i frontów atmosferycznych, cyklogeneza w umiarkowanych i niskich szerokościach geograficznych. Geneza i budowa chmur, opady, mgły, smog, osady atmosferyczne. Strefy klimatyczne Ziemi, podział klimatu wg Koppena-Geigera, cechy klimatu Polski ze szczególnym uwzględnieniem regionu północno - wschodniego. Globalne i regionalne zmiany klimatu, konsekwencje gospodarcze. Efekt cieplarniany, zjawisko El Ninio, La Ninia, wskaźniki NAO, SAO. Zapoznanie się z funkcjonowaniem systemu obserwacyjnego pogody i stacji meteorologicznych, aparatury pomiarowej, metodami graficznymi prezentacji danych obserwacyjnych na Ziemi. Analiza sytuacji pogodowej na mapach dolnych. Na zajęciach terenowych obserwacje pogody, analiza mikroklimatu wybranych form użytkowania terenu z zastosowaniem prostych pomiarów psychrometrycznych.

Wykład

Lp.	Zawartość tematyczna poszczególnych wykładów	Liczba godzin
1.	Atmosfera ziemska, pochodzenie, skład, budowa. Charakterystyka troposfery, stratosfery, mezosfery i termosfery.	2
2.	Gazy cieplarniane: para wodna, dwutlenek węgla, metan, ozon troposferyczny i stratosferyczny, dziura ozonowa. Chemia i zanieczyszczenia atmosfery.	2
3.	Promieniowanie w atmosferze: pochłanianie, odbicie, rozpraszanie, bilans atmosfery, bilans promieniowania.	2
4.	Globalna cyrkulacja atmosfery, pole ciśnienia, stacjonarne ośrodki baryczne.	2
5.	Temperatura powietrza w atmosferze, pole termiczne, inwersja, izotermia. stany równowagi.	2
6.	Czynniki prowadzące do ruchu powietrza, wiatr geostroficzny, konwekcja, cyrkulacje lokalne, regionalne.	2
7.	Gospodarcze wykorzystanie wiatru, tornada, tajfuny, skala tornad.	2
8.	Typu mas powietrza i frontów atmosferycznych, cyklogeneza w umiarkowanych i niskich szerokościach geograficznych.	2
9.	Geneza i budowa chmur, opady, powstawanie gradu, mgły, smog, osady atmosferyczne.	2
10.	Prognozy pogody, metody opracowania prognoz, rola analizy satelitarnej i radarów meteorologicznych w osłonie meteorologicznej kraju.	2
11.	Czynniki klimatotwórcze. Strefy klimatyczne Ziemi.	2
12.	Podziału klimatu wg Okołowicza i Koppena-Geigera, charakterystyka typów klimatu.	2
13.	Cechy klimatu Polski ze szczególnym uwzględnieniem regionu północno - wschodniego.	2
14.	Globalne i regionalne zmiany klimatu, konsekwencje gospodarcze. Efekt cieplarniany, zjawisko El Ninio, La Ninia, wskaźniki NAO, SAO.	2
15.	Elementy bioklimatologii, klimat odczuwalny, fenologia	2
RAZEM		30

Seminarium

Lp.	Zawartość tematyczna	Liczba godzin
1.	Zajęcia organizacyjne. Budowa atmosfery. Organizacja ogródka meteorologicznego.	2
2.	Chemia i zanieczyszczenia atmosfery.	2
3.	Promieniowanie słoneczne i jego charakterystyka. Rozwiązywanie zadań.	2
4.	Bilans cieplny, pomiary temperatury.	2
5.	Temperatura powietrza. Skala odczuwalności cieplnej. Adiabatyczne zmiany temperatury powietrza - zadania rachunkowe.	2
6.	Ciśnienie atmosferyczne. Stopień baryczny - rozwiązywanie zadań	2
7.	Interpolacja - wykreślanie izolinii.	2
8.	Cyrkulacja mas powietrza w atmosferze.	2
9.	Woda w atmosferze. Opady atmosferyczne.	2
10.	KOLOKWIUM I. Klasyfikacja chmur.	2
11.	Mapa synoptyczna.	2
12.	Podstawy klimatologii. Interpretacja klimatogramów. Klimat Polski ze szczególnym uwzględnieniem województwa podlaskiego.	2
13.	Klimat na Ziemi. Klasyfikacja klimatu na Ziemi wg Köppena - Geigera.	2
14.	Klimat Ziemi wg Okołowicza, strefy klimatyczno-roślinne.	2
15.	KOLOKWIUM II. Efektowane zjawiska przyrodnicze - doświadczenia chemiczne.	2
RAZEM		30

Zajęcia terenowe

Lp.	Zawartość tematyczna	Liczba godzin
1.	Wizyta w stacji IMGW	2
2.	Pomiary elementów pogody w terenie o kontrastowych formach użytkowania. Zasady analizy mikroklimatu.	12
3.	Interpretacja otrzymanych wyników.	2
RAZEM		16

Zalecana literatura podstawowa i uzupełniająca

Literatura podstawowa

1. Bac St., Rojek M., „Meteorologia i klimatologia w inżynierii środowiska” 2. Górniak A., „Klimat województwa podlaskiego”, IMGW, Białystok 2000 3. Woś A., „Klimat Polski”, PWN, Warszawa 1999 4. Woś A., „Meteorologia dla geografów”, UAM, Poznań 2006 5. Richling A., Ostaszewska K., Klimat w: Geografia fizyczna Polski, Warszawa 2005 6. Martyn D., „Klimaty kuli ziemskiej”, PWN, Warszawa 2000 7. Roth G. D., „Pogoda i klimat”, Świat Książki, Warszawa 2000

Literatura uzupełniająca

1. Szwejkowski Z., „Pogoda, klimat i środowisko”, UWM, Olsztyn 2004 2. Kożuchowski K., „Meteorologia i klimatologia”, PWN, Warszawa 2005 3. Sorbjan Z., „Meteorologia dla każdego”, 4. Woś A., „ABC meteorologii”, UAM, Poznań 1999 5. Dunlop S., „Pogoda - przewodnik ilustrowany”, Świat Książki, Warszawa 2003 6. Rup K., „Procesy przenoszenia zanieczyszczeń w środowisku naturalnym”, Wydawnictwa Naukowo - Techniczne, Warszawa 2006 7. Czaja St., „Globalne zmiany klimatyczne”, Ekonomia i Środowisko, Białystok 1998 8. Batman L. J., „Pogoda”, PWN, Warszawa 1979 9. Mrugała Sz., „Problematyka pomiarów i opracowań elementów meteorologicznych” UMCS, Lublin 2001 10. CIBET „Pogoda” z serii Poznawaj z Nami, CIBET, Warszawa 1996 11. IMGW, „Międzynarodowy atlas chmur”, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1987

Warunki zaliczenia

WYKŁAD - uzyskanie co najmniej 51% ogólnej liczby punktów z egzaminu. Aby przystąpić do egzaminu należy zaliczyć seminarium z tego przedmiotu. SEMINARIUM - uzyskanie co najmniej 51% ogólnej liczby punktów z każdego z kolokwiów. Obecność na co najmniej 12 z 15 zajęć. Zaliczenie wszystkich sprawozdań. Zaliczenie seminarium z meteorologii i klimatologii jest warunkiem koniecznym aby przystąpić do zajęć terenowych z tego przedmiotu. ZAJĘCIA TERENOWE - obecność na zajęciach w terenie, wykonanie pomiarów oraz poprawne wykonanie sprawozdania z tego przedmiotu. Warunkiem koniecznym aby przystąpić do zajęć terenowych jest zaliczenie seminarium z tego przedmiot.

????????????????????????????????????????????????????????????????????????????

10. Rodzaj i zakres ćwiczeń:

Ćwiczenia 1. Bilans promieniowania. Przyrządy: heliograf, pyranometr, solarymetr. Obliczanie bilansu promieniowania krótkofalowego.

Ćwiczenia 2. Bilans cieplny i temperatura gleby. Przyrządy: termometry glebowe, termometr wodny. Sporządzanie wykresu termoizoplet glebowych w dwóch kolejnych dobach. Sprawdzian.

Ćwiczenia 3. Temperatura i wilgotność powietrza. Przyrządy: termometry: stacyjny, minimalny i maksymalny, psychrometry, higrometr włosowy. Obliczenie średniej i amplitudy dobowej. Wykres przebiegu dobowego temperatury powietrza. Obliczanie godzinnych wartości "f" i "d" oraz wykonanie wykresu przebiegu dobowego wilgotności powietrza. Sprawdzian

Ćwiczenia 4. Parowanie wskaźnikowe i ewapotranspiracja rzeczywista. Opady atmosferyczne Przyrządy: ewaporometr Wilda, ewaporometry i lizymetry glebowe, deszczomierz Hellmanna, pluwiograf. Obliczanie miesięcznych sum parowania i klimatycznych bilansów wodnych. Sprawdzian

Ćwiczenia 5. Ciśnienie atmosferyczne i wiatr. Przyrządy: barometr, aneroid, barograf, wiatromierz Wilda, anemometry czaszowe. Przydział tematów do opracowania klimatologicznego. Opracowanie danych wieloletnich z zakresu usłonecznienia, promieniowania całkowitego, temperatury powietrza, opadów atmosferycznych i parowania. Sprawdzian

Ćwiczenia 6. Opracowanie klimatologiczne cz. II. Opracowanie danych meteorologicznych z wybranego roku z zakresu usłonecznienia, temperatury powietrza i opadów atmosferycznych. Sprawdzian

Ćwiczenia 7. Opracowanie klimatologiczne cz. III. Opis klimatologiczny oraz sposoby interpretacji źródłowych danych meteorologicznych dla celów oceny warunków klimatycznych i warunków pogodowych dla wybranych upraw roślinnych.

Ćwiczenia 8. Oddanie opracowania klimatologicznego i zaliczenie ćwiczeń.

Ćwiczenia - 7 tygodni po 2 godziny w 8 tygodniu godzina. Sprawdziany w form testów zawierających po 10 pytań jednorazowo.

---