Proces czytania

1. Czytanie -umiejętność intelektualna, która umożliwia poznanie mowy utrwalonej na piśmie. Jest złożonym dynamicznym procesem poznawczym, na który składają się zjawiska fizyczne, fizjologiczne i psychologiczne.

2. Psychofizjologiczne podstawy procesu czytania.

Czynniki wpływające proces czytania:

1. proces opanowywania nowych nazw przedmiotów i zjawisk otaczającego świata,

2. cechy osobowości dziecka,

3. stopień rozwoju inteligancji emocjonalnej,

4. stopień rozwoju centralnego układu nerwowego dziecka,

5. wyobraźnia twórcza i odtwórcza,

6. zaangażowanie zmysłów,

7. stopień rozwoju procesu myślenia.

Rodzaje myślenia:

1. podział:

• myślenie logiczne - umożliwia wykrywanie zależności, trafne, krytyczne sądy, niezależnie od właściwości pozornych;

• myślenie krytyczne - zwiera elementy wnioskowania i oceny, a dotyczących kontroli zdobytych informacji, wiarygodności źródeł i syntezy dokonanych spostrzeżeń.

2. podział:

• myślenie odtwórcze (algorytmiczne) i myślenie twórcze (heurystyczne) - oparte na analogiach uprzednio poznanych reguł i sposobów, a także wyobraźni kreatywnej.

3. Aspekty czytania:

Najczęściej wyodrębniane

1. znajomość znaków języka pisanego,

2. umiejętność ich rozszyfrowywania lub tłumaczenia,

3. zdolność ogarniania przy jednorozowym spojrzeniu na tekst pisany coraz większej liczby symboli graficznych, najpierw wyrazów, później zdań i dłuższych fragmentów, które umożliwiają rozumienie tekstu.

Aspekty stanu gotowości do nuki czytania wg Anny Brzezińskiej:

1. gotowość psychomotoryczna - decyduje o szybkim opanowaniu sprawności czytania,

2. gotowość słownikowo - pojęciowa - warunkuje rozumienie czytanych wyrazów, wyrażeń i tekstu,

3. gotowość emocjonalno - motywacyjna - odkrywanie potrzeby i wartości znajomości języka pisanego i zasad nim rządzących

Aspekty w związku z interpretacją krytyczna i symboliczną.

1. Techniczny - kojarzenie znaków graficznych z fonicznymi i odwrotnie.

2. Semantyczny - rozumienie znaczeń zawartych bezpośrednio w tekście oraz sensu poszczególnych fragmentów w kontekście całości.

3. Krytyczno - twórczy - zakłada rozumienie nie tylko dosłowne, lecz także przenośne oraz umiejętność wykorzystania przeczytanych treści.

Odpowiednie przygotowanie do nauki czytania powinno obejmować trzy następujące sfery:

1. Procesy psychomotoryczne (sprawność analizatorów, sprawność manualna)

2. Procesy poznawcze (myślenie, zasób pojęciowy i słownikowy)

3. Proces emocjonalno - motywacyjny (wywieranie wpływu na stosunek do kształtowanych umiejętności oraz pokonywanie trudności z nim związanych)

Czynniki wpływające na poziom gotowości do nuki czytania

• Właściwości wewnętrzne (tkwiące w samym dziecku: poziom inteligencji, koncentracji uwagi, wytrwałości itp.)

• zewnętrzne uwarunkowania społeczno - środowiskowe (poziom kultury i wykształcenie rodziców, zaopatrzenie w odpowiednie książki i materiały, metody i doświadczenie nauczyciela)

4. Kształtowanie umiejętności czytania

Badania nad fizjologia czytania wykazały, że oko wykonuje trzy rodzaje ruchów:

1. Postępujące - wzdłuż wierszy tekstu od lewej do prawej strony - ruchy skokowe

2. Wsteczne (regresyjne) - korygujący błędy w czytanym tekście, oko się cofa

3. Ruchy zwrotne - podczas przenoszenia wzroku z jednego wiersza na drugi

Właściwe czytanie odbywa się podczas przerw spoczynkowych, między jednym skokiem a drugim. Im mniej oko wykonuje ruchów, tym lepiej czytamy.

Bardzo szybkie czytanie oznacza wybiórcze traktowanie treści i omijanie całych fragmentów tekstów. Czytelnik często korzysta z antycypacji czy domyślania się znaczenia dłuższych wyrazów. Szybkość czytania zależy od:

• kształtów całych zespołów literowych,

• charakterystycznych konturów grup wyrazowych.

Etapy nauki czytania wg J. Zborowskiego:

1. głoskowanie,

2. czytanie sylabami,

3. bezpośrednie czytanie wyrazów.

Poziomy rozumienia tekstu literackiego:

1. dosłowna interpretacja,

2. wykrywanie zależności przyczynowo - skudkowych,

3. interpretacja symboliczna.

5. Etapy w procesie nauki czytania

1. Przygotowawczy - utrwalający umiejętność czytania w zakresie poznanych liter, wyrównujący braki.

2. Elementarzowy - wprowadzający poszczególne litery, dwuznaki i zmiękczenia.

3. Poelementarzowy - oparty na prace z tekstem, doskonalący naukę czytania.

---