TEMAT: Bóle głowy, brzucha i klatki piersiowej zagrażające życiu.

RODZAJE BÓLÓW

Ból trzewny- Bodźce bólowe są źle umiejscawiane i odbierane jako „tępe” lub „rozlane”.

Ból somatyczny- Ból jest umiejscawiany precyzyjnie i odbierany jako ostry.

BÓLE GŁOWY zagrażające życiu

Bóle głowy zagrażające życiu występują względnie rzadko, lecz konieczna jest czujność, żeby rozpoznawać i odpowied­nio leczyć chorych z tą kategorią bólu głowy. Do ciężkich chorób, które należy uwzględnić jako możliwą przyczynę bólu głowy, należą:

ZAPALENIE OPON MÓZGOWO-RDZENIOWYCH

silny ból głowy (występujący u niemal wszystkich pacjentów) i towarzysząca mu, szybko rozwijająca się, gorączka oraz zmiany stanu psychicznego pacjenta takie jak nadwrażliwość na światło, ogólne rozdrażnienie, senność a czasami także upośledzenie mowy. Do innych objawów typowych dla zapalenia opon mózgowych zalicza się tzw. objaw Brudzińskiego zwany także objawem oponowym czyli sztywność karku. Występuje on u ponad 70% pacjentów cierpiących na bakteryjne zapalenie opon mózgowych.

Dodatkowymi symptomami mogącymi świadczyć o zapaleniu opon mózgowych są podrażnienie mięśni oraz upośledzenie mowy. Dodatkowo, szczególnie u małych dzieci może wystąpić brak apetytu oraz apatia a także bladość skóry połączona w występowaniem na niej plam. Także u małych dzieci objawem zapalenia opon mózgowych jest ból kończyn dolnych.

KRWAWIENIE PODPAJĘCZYNÓWKOWE

najczęściej pojawia się około 50. roku życia. Wiele osób dotkniętych tą chorobą opisuje towarzyszący jej ból jako wyjątkowo silny, najdotkliwszy w życiu. Ból zjawia się nagle i często określany jest jako eksplozja w środku czaszki. Początkowo umiejscawia się z tyłu głowy, po jednej stronie. Szybko rozprzestrzenia się na całą głowę. Może promieniować do karku, pleców, ramion. Ból nasila się pod wpływem światła, co nazywane jest światłowstrętem lub fotofobią. Często dołączają się nudności i wymioty. W cięższych przypadkach dochodzi do utraty przytomności. Może zdarzyć się tylko krótkotrwałe omdlenie. Czasem jednak na odzyskanie przytomności potrzeba kilku godzin czy nawet dni. U niektórych osób dochodzi do problemów z poruszaniem gałkami ocznymi i, w związku z tym, zeza oraz podwójnego widzenia.

KRWIAK NADTWARDÓWKOWY

Po urazie poszkodowany może stracić przytomność. Potem najczęściej odzyskuje przytomność i ma objawy typowe dla wstrząśnienia mózgu – zaburzenia pamięci, bóle i zawroty głowy, nudności i wymioty. Objawy te jednak nie ustępują tak jak w przypadku wstrząśnienia mózgu, a nasilają się. Poszkodowany staje się co raz bardzie zdezorientowany, co raz trudniej nawiązać z nim kontakt i w końcu powtórnie traci przytomność.

KRWIAK PODTWARDÓWKOWY

Krwiaki podtwardówkowe dzielimy na:
- ostre - do 3 dni od urazu,
- podostre - do 20 dni,
- przewlekłe - powyżej 21 dni.

Objawy krwiaka podtwardówkowego różnią się w zależności od rodzaju, siły urazu i lokalizacji krwiaka. W przypadku ostrych krwiaków podtwardówkowych mogą wystąpić objawy niedowładu połowicznego ( niemożność poruszania kończynami), zaburzenia chodu, zaburzenia mowy, poszerzenie źrenicy i brak jej reaktywności po stronie krwiaka, spadek tętna, zaburzenia świadomości, napady padaczkowe, śpiączka. Przy krwiakach podostrych występuje najczęściej ból głowy, nudności i wymioty, spowolnienie psychoruchowe, i niedowład połowiczy. Natomiast przewlekły krwiak może nie powodować objawów lub objawy mogą przyjąć postać umiarkowanych bólów głowy, spowolnienia, senności, napadów drgawkowych czy miernie nasilonego niedowładu.

JASKRA

Jaskra może objawiać się wyczerpującym bólem głowy z nudnościa­mi i wymiotami. Pacjent podaje zazwyczaj, że ból głowy rozpoczął się od ciężkiego bólu oka. W badaniu przedmiotowym oko jest czę­sto zaczerwienione, z niereagującą na światło umiarkowanie rozsze­rzoną źrenicą.

ROPNE ZAPALENIE ZATOK

Niedrożność nosa, która powoduje uporczywy, obfity katar, kataralna gęsta wydzielina z nosa często spływa po tylnej ścianie gardła, powodując uczucie ucisku lub rozpierający ból w obrębie twarzy, upośledzony węch, kaszel, gorączkę, ból głowy, nasilający się zwłaszcza przy jej schylaniu. Nieleczone lub niewłaściwie leczone ostre zapalenie zatok przynosowych przechodzi w zapalenie przewlekłe.

Gdy obecne są niepokojące objawy podmiotowe i przedmiotowe, szybkie rozpoznanie oraz postępowanie mają istotne znaczenie.

Objawy bólu głowy sugerujące istnienie ciężkiego zaburzenia. Ból głowy „najsilniejszy w życiu” Pierwszy ciężki ból głowy

Podostre pogarszanie się przez kilka dni bądź tygodni Nieprawidłowości w badaniu neurologicznym Gorączka lub niewyjaśnione objawy ogólnoustrojowe Wymioty występujące przed bólem głowy. Ból głowy wywołany schyleniem się, podniesieniem ciężaru albo kasz­lem Ból głowy zakłócający sen lub obecny tuż po przebudzeniu. Zaburzenia świadomości, zaburzenia pamięci, napady padaczkowe. Znana choroba ogólnoustrojowa Wystąpienie bólu głowy po 55. roku życia Ból z tkliwością miejscową, np. w okolicy tętnicy skroniowej

BÓLE BRZUCHA zagrażające życiu

„Ostry brzuch” to stan zagrażający życiu!!!

Są to stany chorobowe jamy brzusznej, które w czasie kilku godzin lub dni mogą doprowadzić do utraty życia chorego i dla których często jedynym sposobem leczenia jest zabieg operacyjny.

Stany określane mianem „ostrego brzucha”, to:

OSTRE ZAPALENIE WYROSTKA ROBACZKOWEGO:

Badanie podmiotowe:

Ból początkowo w nadbrzuszu lub wokół pępka, następnie umiejscawia się w dolnym kwadrancie j. brzusznej (tzw. prawym dole biodrowym), Klasycznie ból w punkcie McBurneya, Brak łaknienia, Nudności i wymioty, U dzieci objawy często nietypowe

Badanie przedmiotowe:

Niewysoka gorączka, Wraz z rozwojem choroby dochodzi do zajęcia otrzewnej – obrona mięśniowa i tkliwy ból z odbicia (objaw Blumberga), Objaw Rovsinga , Objaw lędźwiowy, Objaw zasłonowy

OSTRE ZAPALENIE TRZUSTKI:

Objawy:

bardzo silny ból w nadbrzuszu, promieniujący do pleców, wymioty, bardzo intensywne, wzdęcie brzucha, bolesność brzucha rozlana, obrona mięśniowa, objaw Blumberga, cisza w brzuchu - osłabienie szmerów perystaltyki jelit, objaw Greya-Turnera wybroczyny na bocznych powierzchniach brzucha, objaw Cullena wybroczyny wokół pępka. Pojawiają się przy krwawieniu pozaotrzewnowym, czerwono sine zabarwienie twarzy, wstrząs, spadek ciśnienia

OSTRE ZAPALENIE PĘCHERZYKA ŻÓŁCIOWEGO:

Powstaje najczęściej w wyniku utkwienia kamienia żółciowego w przewodzie żółciowym

Objawy podmiotowe:

Stały ból o charakterze kolkowym w prawym górnym kwadrancie, niekiedy promieniuje do łopatki, Mogą towarzyszyć mu nudności, wymioty, Ból może się nasilać po posiłku zwłaszcza bogato tłuszczowym

Objawy przedmiotowe:

Tkliwość w prawym górnym kwadrancie, Objaw Murphyego, Może być wyczuwalny pęcherzyk żółciowy, Może być gorączka, Może występować żółtaczka

TĘTNIAK AORTY BRZUSZNEJ:

Jest to poszerzenie się naczynia krwionośnego o 50 % i więcej a więc w przypadku aorty poszerzenie światła aorty do >3cm ( n-2 cm)

Objawy:

Ból brzucha, pleców lub boku. Nie jest związany z poruszaniem i może promieniować do jąder, nogi, Objawem towarzyszącym może być omdlenie, Mogą być dolegliwości o charakterze chromania przestankowego lub objawów neurologicznych

Badanie przedmiotowe:

Pulsujący opór w jamie brzusznej na wysokości pępka, Może być słyszalny szmer naczyniowy nad brzuchem, Może być wyczuwalne zmniejszenie napięcia tętna, Wstrząs krwotoczny w przypadku pęknięcia tętniaka

PRZEDZIURAWIENIE WRZODU ŻOŁĄDKA LUB DWUNASTNICY:

Stan ten może zdarzyć się u pacjentów, u których od dawna występował wrzód, lecz zdarza się też u osób, u których wcześniej nie stwierdzono wrzodu. Jest to bardzo groźny stan i nie leczony prowadzi w ciągu kilku dni do śmierci

Objawy:

nagły silny ból w nadbrzuszu, wymioty, zlewne poty, obrona mięśniowa, brzuch deskowaty

NIEDROŻNOŚĆ JELIT:

Jest to zatrzymanie normalnego pasażu treści pokarmowej w obrębie jelita grubego lub cienkiego

Przyczyny: zrosty po uprzednich zabiegach chirurgicznych, przepukliny, rak, schorzenia zapalne, ciała obce, zawęźlenie, zadzierzgnięcie jelit, wgłobienie

objawy:

Bóle kurczowe w nadbrzuszu i okolicy pępkowej, które naprzemienne narastają i maleją, Rozlana bolesność brzucha bez objawów otrzewnowych. Objawy otrzewnowe wskazują na zadzierzgnięcie lub przedziurawienie jelita, Wymioty są objawem niedrożności wysokiej, mogą przechodzić dalej w żółciowe, kałowe, Wzdęcie brzucha zwłaszcza w niskiej niedrożności, Metaliczne dźwięki przy osłuchiwaniu jamy brzusznej, Wstrzymanie gazów i stolca

UWIĘŹNIĘTA PRZEPUKLINA:

Jest to stan, który polega na tym, że jelito ulega takiemu zakleszczeniu w przepuklinie, Zostaje przerwany pasaż treści jelitowej oraz upośledzone zostaje ukrwienie jelita, Prowadzi do martwicy jelita, Stan taki obserwujemy najczęściej u dzieci poniżej 2 r.ż. I u osób po 60 r.ż.

Jest to stan zagrażający życiu chorego

Objawy:

1. ogólne:

• wymioty, silne bóle brzucha nachodzące falowo, później wzdęcie brzucha, przyspieszone tętno, leukocytoza

2. miejscowe:

• żywo bolesne uwypuklenie w miejscu typowym dla przepukliny; jeśli uwięźnięcie trwa długo, skóra może ulec zaczerwienieniu

KRWOTOK Z PRZEWODU POKARMOWEGO:

Jest to często występujące powikłanie wrzodu trawiennego żołądka i dwunastnicy

Źródła krwotoku:

ostry nieżyt żołądka, wrzód żołądka, wrzód dwunastnicy, żylaki przełykowo – żołądkowe

Objawy:

fusowate wymioty, smoliste stolce, omdlenie, wstrząs, bóle wrzodowe ustają

ZAPALENIE OTRZEWNEJ

Przedziurawienie trzewi w wyniku procesu chorobowego (np. ostre zapalenie wyrostka robaczkowego), Przedziurawienie trzewi mechaniczne urazowe (np. w wyniku endoskopii), Krwiopochodne zakażenie (np. paciorkowcem)

Objawy:

silny ból brzucha, obrona mięśniowa, objaw Blumberga, cisza w brzuchu, powiększenie obwodu brzucha, tachykardia, zatrzymanie gazów i stolca, wymioty, suchy język, zaostrzone rysy twarzy, skąpomocz

BÓLE W KLATCE PIERSIOWEJ zagrażające życiu

BÓL DŁAWICOWY

Związany jest z niedokrwieniem mięśnia sercowego, wynika z dysproporcji pomiędzy zapotrzebowaniem na tlen a jego podażą do mięśnia sercowego. Ból spo­wodowany niedokrwieniem mięśnia sercowego zwykle zlokalizowany jest blisko mostka. Może być także od­czuwalny w dowolnym miejscu pomiędzy nadbrzuszem a żuchwą lub zębami, między łopatkami lub w której­kolwiek kończynie górnej od barku do nadgarstka i pal­ców. Dolegliwości są zwykle odczuwane jako ucisk lub uczucie ciężaru, czasem jako dławienie, ściskanie lub pieczenie. Ból miewa różne natężenie i nie koreluje z ciężkością choroby. Dławicy może towarzyszyć duszność, a także inne mniej swoiste objawy, takie jak: osłabienie, męczliwość, mdłości, czkawka, niepokój lub lęk przed śmier­cią. Ból w stabilnej dławicy nie przekracza 10 minut, zwykle trwa krócej. Na ogół jest powiązany z wysiłkiem, określonymi czynnościami, stresem emocjonalnym lub przyjęciem obfitego posiłku. Objawy zwykle nasilają się wraz ze zwiększeniem intensywności wysiłku. Dławicę łagodzą azotany podane na błonę śluzową języka lub policzka.

Jeśli chory zgłasza typowe dolegliwości dławicowe, to na podstawie wywiadu można rozpoznać chorobę wieńcową, jednak dodatkowo należy zlecić EKG lub wykonać próbę wysiłkową.

NIESTABILNA DŁAWICA PIERSIOWA

Niestabilna dławica piersiowa może występować w jed­nej z trzech form:

1) jako dławica spoczynkowa, tzn. ból o charaktery­stycznych właściwościach i lokalizacji, ale występu­jący w spoczynku i trwający dłużej, do 20 minut;

2) dławica gwałtownie narastająca, tzn. wyjściowo sta­bilna dławica, w której nasilenie i czas trwania dole­gliwości narastają szybko, z niższym progiem bólo­wym, w ciągu 4 tygodni lub krócej;

3) dławica de novo, tzn. świeży początek ciężkiej dławi­cy powodującej znaczne ograniczenie zwykłej aktyw­ności, która wystąpiła po raz pierwszy w ciągu ostat­nich dwóch miesięcy.

W tych przypadkach konieczne jest wykonanie EKG i natychmiastowe zgłoszenie się chorego do szpitala w celu oznaczenia enzymów martwicy myocardium.

ZAWAŁ MIĘŚNIA SERCOWEGO

Ból zawałowy jest to ból zwykle zlokalizowany za most­kiem, pojawia się gwałtownie, a chorzy określają go jako rozrywający, piekący, ściskający lub gniotący. Trwa znacznie dłużej, zawsze powyżej 30 minut, nieraz kilkanaście godzin i nie ustępuje po zaprzestaniu wysił­ku lub przyjęciu nitrogliceryny pod język. Może poja­wiać się w spoczynku, często w nocy. Dolegliwościom tym mogą towarzyszyć inne objawy, takie jak: silne pocenie, nudności, bóle brzucha, dusz­ność i omdlenie. Wielu chorych ma cechy pobudzenia autonomicznego układu nerwowego (bladość skóry, obfite poty) oraz niskie ciśnienie i małe ciśnienie tęt­na. Czasem stwierdza się nieregularne tętno, bradykardię lub tachykardię, trzeci ton serca i rzężenia u pod­stawy płuc.

ROZWARSTWIENIE AORTY

Rozwarstwienie aorty należy podejrzewać u każdej oso­by z silnym bólem w klatce piersiowej bez wyraźnych zmian odcinka ST w zapisie EKG. Występuje częściej u mężczyzn, zwykle po 60. roku życia. Objawem charakterystycznym rozwarstwienia aor­ty jest nagły, silny ból w klatce piersiowej opisywany jako rozpierający lub przeszywający, niezwykle silny, towarzyszą mu dramatyczne objawy pogorszenia sta­nu ogólnego z towarzyszącymi objawami wstrząsu lub omdleniem. Ból nie ustępuje po azotanach. Jeśli rozwarstwienie dotyczy aorty wstępującej, ból zlo­kalizowany jest zwykle za mostkiem, jeśli aorty zstępu­jącej, ból umiejscawia się głównie w okolicy między-łopatkowej. Rozszerzanie się rozwarstwienia na aortę brzuszną powoduje przemieszczanie się bólu na okoli­cę lędźwiową, może również promieniować do kończyn dolnych. Ból może trwać krótko, ale może też utrzymywać się kilka godzin, a nawet kilka dni

ZATOROWOŚĆ PŁUCNA

W zatorowości płucnej ból ma najczęściej charakter opłucnowy z towarzyszącą dusznością wywołaną po­drażnieniem opłucnej przez zatory naczyń obwodowych powodujące zawał płuca. Jeśli zawał płuca współistnie­je z krwotokiem pęcherzykowym, pojawia się krwioplucie. Izolowana nagła duszność jest zwykle spowodo­wana bardziej centralną postacią zatorowości płucnej powodującą silniej wyrażone konsekwencje hemodyna­miczne. Może jej towarzyszyć za mostkowy ból w klat­ce piersiowej odzwierciedlający niedokrwienie prawej komory.