MAZURY

To, co większość ludzi rozumie mówiąc Mazury, to Pojezierze Mazurskie. Niezmiennie jeden z najatrakcyjniejszych regionów Polski. Malownicze ukształtowanie terenu, porośniętego rozległymi kompleksami leśnymi, urozmaicanego mnóstwem jezior, morenowymi wzgórzami i dolinami rzek przyciąga zarówno miłośników ciszy i bliskiego kontaktu z naturą jak i amatorów aktywnego wypoczynku.

Pojezierze Mazurskie rozciąga się pomiędzy Pojezierzem Iławskim na zachodzie a Pojezierzem Litewskim na wschodzie. Od północy ograniczone jest Niziną Staropruską, a od południa - Niziną Północnomazowiecką. Dzieli się na 7 mniejszych mezoregionów: Pojezierze Olsztyńskie, Pojezierze Mrągowskie, Krainę Wielkich Jezior Mazurskich, Krainę Węgorapy, Wzgórza Szeskie, Pojezierze Ełckie i Równinę Mazurską. 

Chociaż nazywana jest krainą tysiąca jezior, w rzeczywistości jest ich ponad dwukrotnie więcej. Największe jeziora to Śniardwy (113,8 km²) i Mamry (104,4 km²). Najgłębsze to Wukśniki (68 m), Babięta Wielkie (65 m) i Piłakno (56,6 m). Część tych jezior, spięta kanałami i rzekami, tworzy wielokilometrowe szlaki wodne. Najbardziej znany to Kanał Elbląski z systemem pochylni umożliwiających podróż statkiem po… lądzie.

Spośród licznych rzek mazurskich godną polecenie jest ich królowa – rzeka Krutyń, najbardziej malowniczy szlak kajakowy Europy. Szlak ten biegnie przez Mazurski Park Krajobrazowy, Puszczę Piską i liczne jeziora. Spływ można rozpocząć w dowolnym odcinku Krutyni, a przepłynięcie całej trasy liczącej 102 km z Sorkwit do Rucianego Nidy wytrawnym wodniakom zajmuje kilka dni.

U ludzi, którzy po raz pierwszy przybywają w te okolice, zachwyt nad skarbami natury miesza się z przygnębieniem w obliczu ubóstwa i trudnych warunków życia wielu mieszkańców. Jest to teren najmniej zaludniony w Polsce. Jednocześnie jest to atutem dla turystów preferujących wypoczynek z dala od zgiełku miast, hałasu i spalin samochodów. Ludność tego regionu nastawiona jest w dużej mierze na agroturystykę, dostosowując swoje domostwa do wypoczynku i organizując przeróżne atrakcje. Tradycyjna architektura Mazur to drewniane, niskie domy, pokryte ceramiczna dachówką w kolorze czerwonym oraz jasne okna z okiennicami w charakterystycznych żółtych i białych kolorach. Prawie każdy mazurski dom zdobią, różnego kształtu ganki , najczęściej wspierane na filarach. Warto pojechać na Mazury, chociażby po to, aby podziwiać ten specyficzny i piękny rodzaj architektury. Zdarza się, że w gospodarstwach agroturystycznych powstają muzea, które zawierają prawdziwe, stare chaty z zachowanym i odrestaurowanym wnętrzem, łącznie z różnymi kącikami i sprzętami do wykonywania codziennych czynności. Do jednych z tego typu miejsc zaliczyć można Muzeum Mazurskie w Owczarni. Większe ośrodki, w których gromadzone są liczne eksponaty starodawnej kultury znajdują się w Muzeum Budownictwa Wiejskiego i Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie.

Różnym formom ochrony podlega tu ponad milion hektarów gruntu - od Mazurskiego Parku Krajobrazowego poprzez dziesiątki rezerwatów i obszarów chronionego krajobrazu, a wszystko to usłane kilometrami szlaków pieszych i rowerowych oraz traktów przeznaczonych do wycieczek konnych. Dla turystów lubiących kontakt z naturą, długie spacery, spokojne otoczenie i relaks w otoczeniu zieleni, nie zabraknie miejsc i ścieżek do podziwiania piękna przyrody i rozkoszowania się ciszą i spokojem. Dodatkowo można obserwować zwierzęta dziko żyjące. Szczególnie łatwo dostrzec je zimą, gdy drzewa opustoszeją z liści. Wówczas na tle białego krajobrazu łatwo zauważyć lisa, zająca a nawet wilka. Wśród ptactwa można wymienić orła bielika i bardzo liczne ptactwo wodne. Oprócz podziwiania rzadkich i dziko żyjących zwierząt warto zwrócić uwagę na żywe pomniki przyrody, które w tutejszych lasach występują w formie skupiska lub pojedynczych , bardzo wiekowych drzew lub nawet kamieni i głazowisk.

Popularnym miejscem do zwiedzania są tereny byłej kwatery Hitlera, „Wilczego Szańca" w Gierłoży k. Kętrzyna. Z licznych bunkrów, które powstały wśród gęstych lasów, w latach 40-stych, wiele zachowało się do dnia dzisiejszego i stanowią ciekawą atrakcję dla turystów. Ponadto w okolicach Olsztyna można zwiedzać, znane wszystkim, historyczne Pola Grunwaldu. W miastach natomiast zachowały się jeszcze stare kamieniczki, które dzięki odpowiedniej restauracji i konserwacji zachwycają swoim pięknem do dzisiaj.

Gleby Pojezierza Mazurskiego są średniourodzajne, przede wszystkim brunatne, płowe i bielicowe, występuje ponadto niewiele czarnych ziem i madów rzecznych. Nie ma tam zbyt dobrych warunków do uprawy roślin, gleby są mało urodzajne, przeważnie piaszczyste i gliniaste. Uprawę roli utrudniają liczne głazy narzutowe i kamienista gleba. Ponad to zima trwa dłużej niż w innych częściach Polski i jest bardzo mroźna; a lato chłodne. Uprawia się tam żyto, ziemniaki, owies i len. Znaczna powierzchnia łąk sprzyja hodowli bydła.