Akceptory asymilatów- łodygi, korzenie, kwiaty, stożki wzrostu, organy spichrzowe, rozwijające się liście. Allopatia –jest to pośrednie szkodliwe lub korzystne działanie jednej rośliny na drugą przez produkcję zw. chemicznych wydzielanych do środowiska a) ulatnianie- olejki eteryczne b) rozkład ściółki c) rozkład resztek korzeniowych d) eksudaty korzeniowe – wydzielanie związków organicznych Aparaty szparkowe mogą być rozmieszczone w liściu na: -górnej powierzchni-liście epistomatyczne(liście pływające) –dolnej powierzchni- liście hipostomatyczne (liście większości drzew liściastych) –po obu stronach- liście amfistomatyczne (np. groch, kukurydza, owies). Liście trzykrotki są liśćmi hipostomatycznymi, ponieważ intensywność transpiracji po danej stronie blaszki liściowej była największa i liczba aparatów szparkowych była największa.W przypadku liści jęczmienia obserwacje wskazywały ze są to liście hypostomatyczne. Apoplast- woda wędruje między włóknami celulozy, Symplast- połaczone protoplasty na zasadzie osmozy z komórki do komórki. Autotrofy: organizmy samożywne, asymilacja CO2, syntetyzuja zw. Organiczne z prostych zw. Nieorganicznych, naleza do nich rosliny i bakterie chemosyntetyzujace. AZOT: 1.Forma pobierania: -NO3-, NH4+, mocznik 2.Funkcja fizjologiczna: składnik aminokwasow, bialek, nukleotydow, kw nukleinowych, chlorofilu. 3.Transport: przez ksylem ( i floem-reutylizacja). Redukcja azotanow w roslinie; Azotany stanowia glowne źródło azotu dla rosliny. Po wniknieciu do korzeni sa redukowane do amoniaku który jest nastepnie zuzywany do syntezy związków organicznych. Redukcja azotanow przebiega dwuetapowo: I etap: ma miejsce w cytoplazmie podstawowej katalizuje go enzym reduktaza azotanowa No3-+NAD(P)H+H+-> NO2-+NAD(P)+H2O II etap –ma miejsce w plastydach(chloroplastach lub innych)katalizuje go enzym reduktaza azotynowa NO2-+6Fd red+8H+->NH4 +6Fd red +2H2O(chloroplasty) NO2-+NAD(P)H+2H+->NH4+NAD(P)+2H2O(inne plastydy) Białka- syntetyzowane w Komorkach organow spichrzowych (glownie w nasionach) z aminokwasow dostarczonych floemem z lisci i korzeni,sa magazynowane w wakuolach w formie koloidalnej lub w postaci ziaren aleuronowych albo w plastydach w formie bezpostaciowej. Biczykowatość-rozwijają się nerwy bez liści (deficyt molibolenu) redukcja i zniekształcenie blaszki liściowej, liście poskręcane ( nie wytwarzanie się róży brokuły i kalafiora) Bilans wodny – różnica pomiędzy ilością wody pobranej a ilością wody wytranspirowanej może być dodatni lub ujemny, zrównoważony. Żeby się roślina dobrze rozwijała bilans musi być dodatni(bilans wodny może być ujemny dodatni i zrównoważony). Błony cytoplazmatyczne- sa zbudowane z lipidów(fosfolipidy, glikolipidy, lipidy obojętne) sterydow i białek. Fosfolipidy ułożone sa w sposób zorganizowany w postaci dwuwarstwowej struktury. Z lipidami w różny sposób związane sa bialka które pelnia funkcje transportowe, receptorowe oraz enzymatyczne. Odgrywaja istotna role w transporcie przez błony czasteczek rozpuszczalnych w wodzie. Błona ta jest nieprzepuszczalna dla składników soku komorkowego wwypelniajacego wakuole. CGR- wskaźnik przyrostu plonu- przyrost suchej masy na określonej powierzchni gleby zajętej przez rośliny w określonym czasie (NAR x LAI) Czynniki fizjologiczne- duża intensywność fotosyntezy, wahania stężeń, CO2 nie są czynnikiem ograniczającym fotosyntezę, duże wykorzystanie światła w fotosyntezie 7%, optymalna temperatura 35”C, oszczędna gospodarka wodna. Czynniki ograniczające fotosyntezę (w okresie doby) rano- niska temp. w południe niedobór wody i CO2. W nocy brak światła. W sezonie wegetacyjnym –wiosna niska temp. Późną wiosna i latem – deficyt wody. Czynniki wpływające na intensywność fotosyntezy – (zewnętrzne) światło, dwutlenek węgla, temperatura, woda, składniki mineralne(wewnętrzne) - anatomia liścia rozmieszczenie chloroplastu zawartość chlorofilu, wiek organizmu asymilującego Czynniki wpływające na intensywność oddychania: temperatura, dostępność tlenu, stezenie CO2, uwolnienie komorek, rodzaj i wiek organu, faza rozwojowa. Czynniki wpływające na intensywność transpiracji a) Światło (podwyższenie stężenia glukozy, wnikanie jonów potasu, obniżanie potencjału osmotycznego, obniżenie potencjału wody, osmotyczny wpływ wody, wzrost potencjału ciśnienia, otwarcie szparki) b) Ciemność (zmniejszenie stężenia glukozy odpływ jonów potasu, podwyższenie potencjału osmotycznego, podwyższenie potencjału wody, osmotyczny odpływ wody, spadek ciśnienia, zamkniecie szparki. c) Temperatura (im wyższa temp tym większy niedosyt wilgotności powietrza i parowanie) d) Wiatr przyczyniający się do usuwania mas powietrza nasyconego para wodna z otoczenia liści. Czynniki zewnętrzne wpływające na pobieranie i transport jonów –temp, odczyn gleby, światło, tlen, stężenie roztworu glebowego, mikoryza Dojrzewanie owoców- następuje hydroliza związków pektynowych, zmiana skrobi w cukry, zmniejsza się zawartość kwasów organicznych, rozkładane są chlorofile, natomiast zwiększa się zawartość barwników karotenoidowych i antocyjanowych. Podczas dojrzewania owoców zwiększa się poziom etylenu, który hamuje działanie auksyn, które pobudzają wzrost i podziały komórek, dochodzi do zaniku blaszki środkowej komórek i powstanie odcinającej, która powoduje opadanie organów np. owoców. Donory asymilatów- liście o pełnej aktywności fotosyntetycznej.

Dyfuzja jest to proces samorzutnego przemieszczenia się atomów cząsteczek lub jonów substancji. Zachodzące w odrąbie danego ośrodka, jest wynikiem ruchów kinetycznych cząsteczek Odbywa się w kierunku gradientu stężenia substancji. Dyfundującej szybkość dyfuzji zależy od: gęstości ośrodka, temp, wielkości cząsteczek. Etapy oddychania i ich lokalizacja: Glikoliza zachodzi z cytoplazmie podstawowej, podczas glikolizy substrat oddechowy (glukoza) o szescioweglanowym lancuchu rozpada się na trojweglowy pirogranianu Etapy transportu asymilatów – załadunek floemu – eksport asymilatów z chloroplastów do cytoplazmy komórek miękiszu asymilującego a następnie do rurek sitowych, transport asymilatów przez błony cytoplazmatyczne wymaga nakładu energii. Faza ciemna- CO2 jest wiazany przez organiczny akceptor a nastepnie przy udziale sily asymilacyjnej, redukowany do poziomu cukrow prostych. Faza ciemna(Cykl Calvina): Karboksylacja-reakcja przylaczania CO2 do rybuloza-1,5-dwufosforanu przy udziale enzymu Rubisco. –Redukcja-reakcja redukcji kwasu 3-fosfoglicerynowego do aldehydu 3-fosfoglicerynowego.-Regeneracja-odbudowanie RUDP Faza świetlna- pod wpływem energi świetlnej z chlorofilu sa wybijane elektrony, które wędrując przez system przenośników powoduje wytworzenie tzw, sily asymilacyjnej tj. czynnika redukcyjnego-NADPH2 oraz nosnika energi-ATP. Fazy kiełkowania nasion – pęcznienie koloidów hydrofilowych nasion w największym stopniu pęcznieją białka w najniższym skrobia i składniki ścian komórkowych, tłuszcze, jako związki hydrofobowe nie pęcznieją. Pojawienie się korzonka zarodkowego. Korzonek przytwierdza kiełek do podłoża, zaopatrując go w wodę i sole mineralne. A) epigeiczne – ślad za wzrostem korzonka, że ślad za wzrostem korzonka zarodkowego wydłuża się część podliścieniowa (hypokotyl), która wynosi liścienie z umieszczonym między nimi pąkiem zarodkowym nad powierzchnię gleby. B) hypogeniczne – wydłuża się część nad liścieniowa (epikotyl) a liścienie i bielmo zostają w glebie. Fazy rozwojowe rośliny-embriogeneza, kiełkowanie roślin, faza rozwoju wegetatywnego, faza rozwoju generatywnego, starzenie. Formy kiełkowania nasion- Fizyczna: pęcznienie koloidow hydrofilowych nasion a największym stopniu pęcznieją bialka, w miejszym skrobia i składniki scian komorkowych ,tluszcze jako związki hydrofobowe nie pęcznieją. Biochemiczna- aktywacja i synteza enzymow hydrolitycznych rozkładających związki zapasowe proteaz i lipaz. Fizjologiczne- wzrost zarodka i przekształcenie go w siewke zdolna do fotosyntezy. Fosfor- H2PO4-1,HPO42-składnik fosfolipidów i nukleotydów (ATP, NDA, NADP) kwasów nukleinowych (DNA, RNA) transport: ksylem floem-rytualizacja, objawy niedoboru-strzelisty pokrój rośliny, zahamowanie wzrostu, liście ciemnozielone, po dolnej stronie fioletowo przebarwione. Fotosynteza roslin C4 Cechy fizjologiczne: obniza intensywność fotosyntezy, wahania stężenia CO2, nie sa czynnikiem ograniczającym fotosynteze, duze wykorzystanie swiatla w fotosyntezie (7%), optymalna temperatura dla fotosyntezy 35%, oszczedna gospodarka wodna, wysoka sprawność odprowadzania asymilatow w lisci. Fotosynteza –zachodzi w chloroplastach fazy świetlnej fotochemicznej (wymagane światło); ciemnej biochemicznej (niewymagane światło); głównym receptorem światła jest chlorofil, receptorami pomocniczymi są karoteny i ksantofile. Znaczenie procesu: dostarcza związków organicznych, które stanowią źródło energii i materii dla wszystkich żywych organizmów zarówno cudzożywnych jak i samożywnych, utrzymuje w atmosferze stały poziom tlenu(cały tle w atmosferze pochodzi z procesów fotosyntezy) zapobiega akumulacji CO2 w atmosferze. FUNKCJE metabolitów – a) ochronne przed infekcja ( alkaloidy, glikozydy, toiny, fenole) przed nadmiernym nasłonecznieniem (antocyjany karotenoidy) b) obronna- odstraszanie zwierząt roślinożernych (glikozydy i alkaloidy olejki eteryczne) c) ekologiczna- przywabianie barwą i zapachem zwierząt zapylających kwiatu i roznoszące nasiona (antocyjany flawony aminy olejki eteryczne karotenoidy) Gutacja- aktywne wydzielanie wody przez roślinę poprzez szparki wodne (hydatody) znajdujące się przeważnie na brzegach liści w miejscach zakończenia nerwacji wiązek przewodzących. Heterotrofy: organizmy cudzożywne, nie asymiluja CO2, syntetyzuja zw. organiczne z innych związków organicznych, naleza do nich saprofity(grzyby), symbionty i pasożyty. Intensywność transpiracji – ilość wody wytranspirowana z określonej powierzchni rośliny w określonym czasie (g wody dm” h ‘). Kohezja- ciągłość słupa wody w elementach przewodzących rośliny Koloidy hydrofilowe to białka polisacharydy (celuloza skrobia) i ich pochodne (hemicelulozy, zw. Pektynowe) oraz ligniny, występują, jako skład ścian kom protoplastu lub stanowią materie zapasową, stopień pęcznienia zależy od liczby i rodzaju grup hydrofilowych oraz stężenia roztworu, szybkość pęcznienia zależy od liczby i rodzaju grup hydrofilowych i stężenia roztworu oraz od temp. Komórka Traubego- kryształ żelazocyjanku umieszczony w roztworze siarczanu miedzi ulega stopniowemu rozpuszczeniu . Na granicy nasyconego roztworu żelazocyjanku potasu i roztworu siarczanu miedzi tworzy się nierozpuszczalny zelozocyjanek miedzi. Ma on postac półprzepuszczalnej, nieelastycznej błony. Nasycony roztwor żelazocyjanku potasu znajdujący się wewnątrz błony ma nizszy potencjal chemiczny wody niż roztwor żelazocyjanku potasu. Nastepuje wzrost objętości roztworu ograniczonego błona oraz wzrost cisnienia roztworu na blone. Błona peka , żelazocyjanek potasu wydostaje się do roztworu siarczanu miedzi. Tworzy się nowy fragment błony i nastepuje powiekszenie objętości komorki. Proces ten powtarza się wielokrotnie. LAI- wskaźnik powierzchni liści – suma powierzchni liści przypadająca na określoną powierzchnię gleby.Łancuch oddechowy- w blonie wewnętrznej mitochondriom odlaczone w cyklu Krebsa atomy wodoru sa przekazywane na FAD i NAD a nastepnie elektrony przenoszone sa przez zespol związków i ostatecznie redukuja tlen przy udziale oksydazy cytochromowej, powstaje jon tlenkowy. Protony wodorowe transportowane sa do przestrzeni międzybłonowej przez przenośniki a nastepnie przez pompe wodorowa typu synteza ATP z przestrzeni miedzyplonowej do matriks, gdzie lacza się z jonami tlenkowymi i powstaje woda. MagnezMg2+-składnik chlorofilu odpowiedzialny za współdziałanie ze światłem, aktywator licznych enzymów przenoszących reszty fosforanowe. Transport – ksylem (floem –w cz. Rytualizacji) objawy niedoboru: chloroza miedzy żyłkowa liści przechodząca w nekrozę, objawy w częściach starszych (nerwy ciemne). Makroelementy – N, P, K, Mg, Ca, S nieorganiczne – Azot w formie N-NH4 i N-NO3 Fosfor K205 Potas K20 Magnez Mg0Materiały zapasowe- związki wytworzone przez roślinę z produktów fotosyntezy i okresowo wyłączone z przemian metabolicznych.(Białka, tłuszcze, węglowodany) znajdują się w nasionach korzeniach spichrzowych, bulwach, cebula. Merystemy apikalne(wierzcholkowe) Merystemy subapikalne(powierzcholkowe) tylko w lodydze:lokalizacja w roslinie: wierzcholki łodyg lisci dwuliściennych oraz wierzcholki korzeni roslin jedno i dwuliściennych. Funkcja: Ich aktywność przyczynia się do wzrostu łodyg i korzeni na długosc. Merystemy boczne(kambium) lokalizacja: rownolegle do pionowej osi łodygi i korzenia Funkcje: przyczyniaja się do wzrostu na grubosc. Merystemy Brzezne i wierzcholkowe :lokalizacja: liscie roslin dwuliściennych Funkcje: Ich aktywność przyczynia się do wzrostu lisci. Merystemy interkalarne( wstawowe): lokalizacja w roslinie: górne czesci węzłów łodyg i podstawa lisci roslin jednoliściennych Funkcja: ich aktywność przyczynia się do wzrostu łodyg i lisci. Metabolizmy wtórne –są to związki, które nie są niezbędne do funkcjonowania metabolizmu pierwotnego, związki metabolizmu podstawowego są prekursorami metabolizmów wtórnych, nie występują we wszystkich komórkach a ich synteza następuje tylko w specyficznych komórkach, tkankach, lub organach i często na określonym etapie rozwoju. Wykazują dużą różnorodność chemiczną, ich liczbę szacuje się na ok., 10000 z których wiele to związki o niewyjaśnionych funkcjach i szlakach syntezy Mikroelementy - Fe, Mn, Cu, Zn, B, Mo, Cl NAR- intensywność fotosyntezy netto- przyrost suchej masy w przeliczeniu na powierzchnię liści w określonym czasie. Okresy krytyczne-fazy rozwojowe rosliny, w których wykazuje ona szzcegolnie duze zapotrzebowaniem na wode a deficyt wody w tych okresach powoduje zmniejszenie plonu. mOsmoza – dyfuzja H2O przez błonę półprzepuszczalną oddzielającą 2 roztwory różniące się potencjałem chemicznym H20 kierunek przepływu H2O jest zgodny z gradientem stężeń. Osmoza przebiega tak długo aż nie nastąpi wyrównanie potencjału wody po obu stronach błony półprzepuszczalnej Pęcznienie (inhibicja) –uwalnianie koloidów hydrofilowych, którego efektem jest zwiększenie masy i objętości. Porównanie roślin C4 i CAM-podobieństwo podwójna karboksylacja, pierwotnym akceptorem, CO2 jest fosfopirogronian, pierwszym trwałym produktem karboksylacji jest szczawiooctan. Różnice: u roślin typu C4 pierwotna i wtórna karboksylacja są rozdzielone przestrzennie pierwotna w miękiszu, wtórna w pochwie międzyzwiązkowej, u roślin CAM pierwotna i wtórna karboksylacja są rozdzielone czasowo ( pierwotna w nocy wtórna w dzień) Postacie wody glebowej i jej dostępność dla roslin- Higroskopijna: warstwa czasteczek wody powlekajaca czastki gleby, utrzymywana przez nie z wielka siłą. Niedostepna. Błonkowata- warstwa czasteczek wody, nastena po higroskopijnej, przyciagana z siłą przekraczającą siły ssace korzenia. Niedostepna. Kapilarna- wypelniajaca kapilary w glebie , przytrzymywana silami napiec powierzchniowych nie przemieszcza się w glab profilu glebowego. Dostepna. Grawitacyjna: wypelniajaca wieksze przestwory glebowe, przemieszczajaca się w glab profilu glebowego pod wpływem sily ciazenia. Dostepna. Potas-K+, w roślinie występuje wyłącznie w postaci jonowej, jest aktywatorem różnych enzymów, uczestniczy w regulacji osmotycznej i ruchach komórek szparkowych Transport: ksylem (floem –rytualizacja) objawy niedoboru: zahamowanie wzrostu, chloroza i nekroza liści od wierzchołka i brzegów blaszki liściowej na liściach starszych. Potencjal matrycowy- wynikajacy z obecności w strukturach komorki hydrofilowych związków wielkocząsteczkowych. Te obdarzone ładunkiem substancje wielkoczaseczkowe maja zdolność adsorpcji wody, czyli imbibicji. W Komorkach o duzej zawartości czastek koloidalnych sily imbibicji znacznie przewyższają sily smotyczne. Potencjal matrycowy ma znak ujemny i obniza potencjal wody w komorce. Potencjał chemiczny wody- jest to czastkowo molowa energia swobodna Gibbsa okreslajaca zdolność wody w danym punkcie układu do wykonania pracy przepływu, Wielkosc potencjalu chemicznego wody zależy od temperatury, cisnienia oraz obecności jonow i czasteczek substancji rozpuszczonych. Potencjał cisnienia- identyczny z cisnieniem turgorowym, wynika z wzajemnych oddziaływań sciany komorkowej i protoplastu, spowodowanych zmianami zawartości wody. Przyjmuje wartości dodatnie, zwieksza energie swobodna wody i i podwyzsza potencjał wody w komorce. Potencjał osmotyczny soku komorkowego- przyjmuje wartości ujemne i wynika z obecności substancji rozpuszczonych w soku komorkowym, które obniżają energie swobodna wody oraz potencjal wody w komrce. Powierzchnia wewnętrzna liścia – jest to suma powierzchni ścian komórkowych graniczących z przestworami międzykomórkowymi powierzchnia wewnętrzna – jest 7-20 x większa od powierzchni zewnętrznej. Prawo maximum – nadmiar składnika pokarmowego w glebie ogranicza skuteczność działania innych składników w ich następstwie powoduje obniżkę plonów. Prawo minimum Lebiega – wysokość plonów określa ten składnik pokarmowy, który występuje w glebie w ilości najniższej w stosunku do potrzeb rośliny. Prawo pierwszeństwa wartości biologicznej –stosowanie nawozów musi mieć na celu przede wszystkim poprawę wartości biologicznej plonów, która ma większe znaczenie niżeli wysokość plonów. Prawo wzrostu składników pokarmowych–, aby utrzymać żyzność gleby trzeba zwracać jej składniki pokarmowe, pobrane przez rośliny, oraz te, które zostały wymyte w głąb gleby, lub uwstecznione w wyniku stosowania nawozów. Punkt hamowania – natężenie światła, którego przekroczenie powoduje obniżenie intensywności fotosyntezy. Punkt kompensacyjny –natężenie światła, przy którym ilość, C02 wydzielanego w procesie oddychania jest równa ilości, CO2 związanego w procesie fotosyntezy. Punkt wysycenia –natężenie światła, którego przekroczenie nie powoduje dalszego zwiększenia intensywności fotosyntezy. Redukcja azotanów w roślinach –azotany stanowią główne źródło azotu dla roślin, po wniknięciu do korzenia są redukowane do amoniaku, który jest następnie zużywany do syntezy związków organicznych, redukcja przebiega dwuetapowo I etap- ma miejsce w cytoplazmie, katalizuje go enzym reduktaza azotanowa. II etap- ma miejsce w plastydach, chloroplastach katalizuje go enzym reduktaza azotynowa. Rośliny C4-cechy anatomiczne: w liściu występuje pochwa około zalążkowa, komórki miękiszu asymilacyjnego są promieniście ułożone wokół pochwy, dwa rodzaje chloroplastów(mniejsze w miękiszu) (większe w pochwie około zalążkowej.)Np. kukurydza. Wiązanie C02 przez rośliny C4- zdolność do wstępnego magazynowania, CO2 dzięki pierwotnej karboksylacji zachodzącej w komórkach miękiszu, pierwotnym akceptorem, CO2-fosfopirologronian(PEP), w wyniku karboksylacji powstaje 4 węglowy szczawio-octan a z niego jabłczan, który przenoszony jest do pochwy około zalążkowej, w cytoplazmie komórek pochwy około zalążkowej. Następuje rozpad jabłczanu, na CO2 i pirogronian, w chloroplastach pochwy około wiązkowej naste pije wtórna karboksylacja, czyli wiazanie, CO2 przez RuDP w cyklu Calvina i pirogronian powraca do komórek miękiszu. Rośliny C4 mogą stać się roślinami przyszłości znoszą nadmiar dwutlenku węgla, maja możliwość kumulowania CO2. Rośliny CAM- Rośliny rosną w klimacie pustynnym należące do roślin kaktusowatych - przystosowanie do życia w warunkach deficytu wody. Otwierają aparaty szparkowe tylko w nocy wówczas, CO2 wnika do wnętrza rośliny, w cytoplazmie komórek miękiszu asymilującego jest przyłączony do PEP powstaje szczawiooctan a następnie jabłczan, który jest magazynowany w wakuoli. W dzień jabłczan przenoszony jest do cytoplazmy gdzie ulata karboksylacji dostarczając, CO2 do cyklu Calvina. Rośliny dnia długiego- zakwitają, kiedy dzienny okres oświetlenia jest dłuższy od okresu krytycznego, który waha się od 8 do 15 godzin. Rośliny dnia krótkiego- kwitną gdy dzienny okres oświetlenia jest krótszy od długości krytycznej, 11 do 15 godzin. Rozetowatośc- rozeta liści na wierzchołku (deficyt Zn) przy pędach występują krótkie międzywęźle. Rozwój rośliny dwuletniej- W pierwszym roku wegetatywny- intensywny wzrost korzeni liści i łodygi, duża aktywność tkanek merystematycznych, duże zdolności regeneracyjne, niezdolność do tworzenia organów generatywnych tj., kwiatów i owoców. W drugim roku – osiągnięcie przez roślinę stanu gotowość do kwitnienia, indukcja kwitnienia, kwitnienie, zapylenie i zapłodnienie kwiatów, rozwój owoców i wydanie nasion. Ruchy komórek szparkowych są ruchami turgorowymi. Otwieranie się szparek jest zwiane z obniżeniem w nich potencjału wody, co powoduje osmotyczny dopływ wody i wzrost potencjału ciśnienia. Sacharoza jak i kwas ABA powoduje zamkniecie aparatów szparkowych. Siarka –SO4; składnik niektórych aminokwasów, cystyny, cysteiny, melatoniny tworzy mostki dwusiarczkowe niektóre stabilizują 2 i 3 rzędową strukturę białkową Transport- ksylem, objawy niedoboru- chloroza całych liści liście czerwonawe objawy na częściach młodszych słaba rytualizacja. Siły uczestniczace w pobieraniu i transporcie wody: siła ssaca transpiracji sila kohezji i adhezji-transport bierny. Siła parcia-transport aktywny. Spoczynek nasion bezwzględny- nieprzepuszczalny dla wody i gazów okrywa nasienna, niewykształcony morfologicznie lub fizjologicznie niedojrzały zarodek, obecność w nasieniu inhibitorów kiełkowania stratyfikacja – nacięcie zarysowanie lub całkowite usuniecie okrywy nasiennej umożliwiające szybsze ustąpienie spoczynku bezwzględnego spowodowana fizjologiczna niedoskonałością zarodka lub jego niedostatecznym wykształceniem lub obecnością inhibitorów. Spoczynek nasion- to stan małej aktywności fizjologicznej pozwalający przetrwać okres niesprzyjających warunków klimatycznych mogą tu podlegać nasiona pąki lub korzenie spichrzowe. Nasiona w okresie spoczynku nie kiełkują, spoczynek bezwzględny uwarunkowany jest właściwościami wewnętrznymi nasienia, spoczynek względny jest uwarunkowany niesprzyjającymi czynnikami środowiska. Susza fizjologiczna – w glebie jest woda dostępna dla roślin, jednak rośliny nie mogą jej pobrać z powodu niskiej temperatury, zasolenia, nieodpowiedniego pH, obecności toksyn w glebie. Susza glebowa – jest to stan, przy którym zaczyna brakować wody dostępnej dla roślin. Zawartość wody w glebie spada do współczynnika więdnięcia. => Jest wilgotność trwałego więdnięcia jest to zawartość wody w glebie wyrażona w % suchej masy gleby, przy której dochodzi do stałego więdnięcia rośliny. Symplast- połączone protoplasty na zasadzie osmozy z komórki do komórki Gutacja- aktywne wydzielanie wody przez roślinę poprzez szparki 0,,33wodne (hydatody) znajdujące się przeważnie na brzegach liści w miejscach zakończenia nerwacji wiązek przewodzących. Tłuszcze- jako związki nierozpuszczalne w wodzie nie mogą być transportowane z komorki do komorki i dlatego sa syntetyzowane na miejscu w komorkach organow spichrzowych z metabolitow procesu oddychania, które stanowia materialy wyjściowe do syntezy kwasow tluszczowych i gliceroli. Substratem oddechowym jest glukoza pochodzaca z przemian wstępnie zmagazynowanej skrobi lub sacharozy dostarczonej floemem. Transpiracja – jest to dyfuzja pary wodnej z rośliny do atmosfery, rodzaje transpiracji- szparkowa (dominująca przez aparaty szparkowe w liściach), kutykularna( przez skórę), przedchlinkowa(w korzeniu). Transpiracja szparkowa 2 etapy I- zamiana wody w parę na powierzchni wewnętrznej, II- dyfuzja wody przez szparki. Intensywność transpiracji– ilość wody wytranspirowana z określonej powierzchni rośliny w określonym czasie (g wody dm” h ‘). Transport jonów przez błonę aktywny (dominujący) – z udziałem energii metabolicznej ATP, wbrew gradientowi chemicznymi lub elektrochemicznymi, przez nośniki jonowe, prowadzi doi akumulacji jonów, z duża szybkością, ma duże znaczenie ilościowe. Transport jonów przez błony bierny- bez udziału energii, na zasadzie dyfuzji prostej lub ułatwionej zgodnie z gradientem stężeń chemicznym lub elektrochemiczny przez pory w białkach, kanały jonowe lub nośnik jonów, nie prowadzi do akumulacji jonów we wnętrzu komórki. Transport asymilatów: Bliski transport na niewielkie odległości, z niewielką szybkością, przez tkankę miękiszową, głównie w drodze dyfuzji; Daleki na duże odległości, z duża szybkością, przy udziale floemu, załadunek i rozładunek floemu na zasadzie transportu aktywnego. Transport wody w roslinie- w obrebie komorki, miedzy Komorkami, wobrebie rosliny, miedzy roslina a otoczeniem, bliski, daleki, bierny, czynny. Typy oddychania: -Oddychanie tlenowe (właściwe)- calkowite utlenianie substratu na CO2 i H2O przy udziale tlenu tlenu atmosferycznego . Zasadniczy typ oddychania we wszystkich komorkach roslin wyzszych, w normalnych warunkach. –Fermentacja własciwa- rozpad substratu na prostrze związki organiczne i CO2 bez udzialu tlenu atmosferycznego(np. fermentacja mlekowa, alkoholowa) –Fermentacja oksydacyjna-czesciowe utleninie substratu przy udziale tlenu atmosferycznego na prostrze związki organiczne i wode.-Fermentacje przeprowadzaja bakterie i grzyby, w tkankach roslin wyzszych fermentacji mogą wystąpić w warunkach ograniczonego dostępu tlenu. Wapń Ca2+ -uczestniczy w przekazywaniu informacji w regulacji metabolizmu, stabilizuje błony komórkowe, jest składnikiem pektynianów ściany komórkowej- Transport – ksylem Objawy niedoboru: na wierzchołkach zahamowanie Wzrostu, deformacja liści, zamieranie pąków szczytowych, chloroza wierzchołków pędu, śluzowacenie korzeni zanik włośników. Właściwości fizykochemiczneH20 o znaczeniu biologicznym dwubiegunowa (diploidalna) budowa cząsteczki powoduje zdolność tworzenia wiązań wodorowych, mała gęstość-dobry ośrodek dla dyfuzji różnych substancji, wysokie ciepło właściwe (złagodzenie nagłych wahań temp.), wysokie ciepło parowania (ochrona roślin przed przegrzaniem), duża spójność cząsteczek. Wpływ kwasu absycysynowego (ABA) w warunkach deficytu wody ABA- transport z korzeni do liści lub w komórkach liści chloroplastów do cytoplazmy.

Współczynnik produktywności transpiracji– stosunek przyrostu suchej masy do wytranspirowanej wody (g suchej masy kg-1 wody).. Współczynnik transpiracji –stosunek wytranspirowanej wody do przyrostu suchej masy (g wody dm-1s.m). Wykazanie wpływu roznych czynnikow na pobieranie wody przez nasiona pobieranie i utrzymywanie wody przez tkanki o malej zawartości wody np. suche nasiona, odbywa się na drodze pęcznienia. Pecznienie do zdolność odwodnionych koloidow do wiazania wody. WS czasie pęcznienia suchych nasion nastepuje adsorpcja wody przez kolidy cytoplazmy, sciany komorkowe oraz substancje zapasowePecznienie jest przykładem pobierania wody przez komorke bez udzialu blon cytoplazmatycznych czyli nie jest zwiazen z osmotycznym ruchem wody. Zjawisko rytualizacji- w przypadku deficytu w glebie, niektórych składników niezbędnych roślina posiada zdolność do ich ponownego wykorzystania czy rytualizacji, składniki te są wycofywane z części starszych i transportowane do części młodszych rośliny jeszcze rosnących, transport pierwiastków restylizowanych odbywa się floemem Znaczenie procesu oddychania: -Oddychanie-proces rozkładu związku organicznego(substratu) na związki proste, podczas którego powstaje energia. Jako substraty oddechowe zuzywanych jest ok. 30% produktow fotosyntezy. -Funkcja biochemiczna- proces oddychania przebiega wieloetapowo, niektóre związki pośrednie sa kierowane na inne szlaki metaboliczne gdzie stanowia surowce wyjściowe(prekursory) do syntezy nowych składników komorkowych. -Funkcje energetyczne –uwalniana w procesie oddychania energia jest w około 50% magazynowana w wysokoenergetycznych związkach typu ATP(energia uzyteczna, a pozostale 50% to energia cieplna, która ulega rozproszeniu do otoczenia(straty energii). Związki azotowe w glebie i ich dostępność w glebie –związki organiczne –mocznik białka, amidy, aminy, aminokwasy, kwasy nukleinowe, (łatwo dostępny tylko azot mocznika) związki nieorganiczne –sole amonowe (N-NH4+) i sole azotowe (N-NO3-), -azot cząsteczkowy amfoteryczny dostępny dla niektórych roślin i mikroorganizmów żyjących z nimi w symbiozie) Żelazo Fe2+, Fe3+, składnik ferredoksyny i cytochromów biorących udział w transporcie elektronów w procesie fotosyntezy i oddychania, wchodzi w skład wielu enzymów oksyredukcyjnych, stymulator syntezy chlorofilu80% Fe znajduje się w chloroplastach Transport –ksylem, Objawy niedoboru chloroza miedzy żyłkowa a przy silnym deficycie całkowita liści najmłodszych słaba rytualizacja.

Sciaga z pytan:

1.Organy spichrzowe mogą być donorami czy akceptorami? Organy spichrz. są akceptorami odwracalnymi jak i donorami wtórnymi asymilatów. Jako akceptory pobierają asymilaty (część wykorzystują na swoje potrzeby a część przechowują w formie materiałów zapasowych), później stają się donorami wtórnymi (czyli oddają asymilaty w koniecznej sytuacji) .2. Czym charakteryzuje się zdolność regeneracyjna roślin? To zdolność do zabliźniania ran, odtwarzanie utraconych organów, lub całej rośliny z fragmentów jej organów lub z pojedynczej kom. somatycznej. Jest to wynik totipotencji pojedynczej komórki, czyli ich zdolności do odtwarzania całego organizmu dzięki temu, że każda komórka zawiera pełna informację genetyczną. Można wyróżnić 3 etapy regeneracji : odróżnicowanie komórek, wytworzenie tkanki kalusowej, różnicowanie się kalusa i wytworzenie nowych organów. Poszczególne gatunki i tkanki roślin różnią się zdolnością regeneracyjną. Zmienia się ona również w zależności od pory roku. 3. Rola ochronna antocyjanów w roślinie. Absorbują UV (ochrona przed nadmiernym nasłonecznieniem), odstraszają zwierzęta swoim nieprzyjemnym smakiem i toksycznymi właściwościami. Hamują tym samym rozwój patogenów. Nadają barwę. 4. Krótko opisać rozwój rośliny dwuletniej. W pierwszym roku rozwój wegetatywny (czyli wytwarzają liście i podziemny organ spichrzowy): -intensywny wzrost korzeni, liści i łodygi -duża aktywność tkanek merystematycznych- duże zdolności regeneracyjne - niezdolność do tworzenia organów generatywnych tj. kwiatów i owoców . W drugim roku rozwój generatywny (wytwarzają pęd kwiatostanowy i po wydaniu nasion giną): -osiągnięcie przez roślinę stanu gotowości do kwitnienia -indukcja kwitnienia –kwitnienie -zapylenie i zapłodnienie kwiatów -rozwój owoców i wydanie nasion 5. Jakie merystemy odgrywają role we wzroście liścia roślin jednoliściennych Merystemy wstawowe (interkalarne) zlokalizowane w górnych częściach węzłów łodyg i podstawy liści oraz merystemy wierzchołkowe w wierzchołkach korzeni. 6. Roślina została oświetlona światłem o pewnej długości fali. Roślina zakwitła. Układ fitochromów, będący w równowadze zmienił się tak, że cześć fitochromu 730 przekształciła się w 660. Reakcja zaszła pod wpływem d/nocy długiej wybrać i podkreślić jaka to roślina: dnia długiego czy krótkiego 6. Podany rysunek łodyżki która wygina się w stronę światła napisać co to jest za reakcja i krótko opisać Fototropizm- ruchy kierunkowe o charakterze wzrostowym, których kierunek uwarunkowany jest od bodźca świetlnego. Strona łodygi silniej oświetlona rośnie wolniej niż strona przeciwna, co prowadzi do wygięcia w strefie wzrostowej w stronę światła . Na stronie zacienionej większe nagromadzenie auksyn. Jest to fototropizm dodatni. 7. Jaki wpływ ma powietrze zanieczyszczone tlenkami siarki i azotu na stres rośliny? Tlenki te dostając się do rośliny, działając przy dużym stężeniu lub długotrwale, powodują zanik warstw wosku pokrywającego zewnętrzne ściany komórek epidermy, zmiany aktywności enzymów, zahamowanie fotosyntezy i oddychania, uszkodzenie organelli komórkowych, ograniczenie wzrostu a nawet śmierć rośliny. Wszystko zależy od stężenia substancji toksycznej, od wieku rośliny, cech morfologicznych, fazy aktywności. 8. Podaj 3 fazy odpowiedzi rośliny poddanej długotrwałemu stresowi ? Faza alarmu, faza odporności, faza wyczerpania. 9.W jaki sposób roślina może wywoływać stres u innej rośliny? Allelopatia –pośrednie lub bezpośrednie działanie jednej rośliny na drugą przez produkcję związków chemicznych wydzielanych do środowiska. Drogi uwalniania: -ulatnianie-olejki eteryczne -wymywanie-przez wodę opadową -rozkład ściółki -rozkład resztek korzeniowych -eksudaty korzeniowe –wydzielanie związków organicznych 10.Wymienić warunki przejścia rośliny do fazy generatywnej i miejsca percepcji faza świetlna ( indukcja fotoperiodyczna) --------------- w liściach faza termiczna ( indukcja termiczna)---------------- merystemy 11.coś o materiałach zapasowaych gdzie występują i w jakich tkankach Są to związki organiczne okresowo wyłączone z dalszych przemian metabolicznych, substratami do powstawania związków org są asymilaty, które magazynowane są w postaci białek, tłuszczy, cukrów, magazynowane są w organach spichrzowych w celu przetrwania niekorzystnych warunków środowiska do produkcji asymilatów oraz okresu w cyklach rozwojowych rośliny gdy nie jest ona zdolna do fotosyntezy. Organy spichrzowe generatywne (nasiona) lub wegetatywne (korzenie spichrzowe, łodygi spichrzowe, bulwy korzeniowe, bulwy pędowe, kłącza i cebule). 13.funkcje liścieni w kiełkowaniu epigeicznym - funkcja organów spichrzowych - zdolność do fotosyntezy (tuż po zazielenieniu się) dzięki syntezie chlorofilu na liścieniach 14.gdzie w praktyce stosowana jest regeneracja - w rozmnazaniu roślin wegetatywnie - w genetyce roślin - w szczepieniu roślin 15.uzupełnianka gdzie się znajduje merystem ( w liściach dwu i jedno liściennych, korzeniach jedno i dwuliściennych) -liście (rośliny dwuliścienne)- merystemy wierzchołkowe na wierzchołku liścia, merystemy brzeżne na brzegach liści - liście (jednoliścienne)- u nasady, podstawy liści - korzenie (rośliny jedno i dwuliścienne)- wierzchołek korzenia nad czapeczką 16.co o jest skaryfikacja Jest to zabieg polegający na nacięciu, zarysowaniu, lub całkowitym usunięciu okrywy nasiennej. Zabieg ten ma w celu szybsze ustąpienia bezwzględnego spoczynku spowodowanego nieprzepuszczalną dla tlenu i wody okrywą nasienną. 17.jak są transportowane asymilaty i w jakiej formie Transport asymilatów może być bliski lub daleki. Ten na niewielki odległości odbywa się z niewielką szybkością, głównie na drodze dyfuzji ,przez tkankę miękiszową. Natomiast ten na dalsze odległości z dużą szybkością, na zasadzie transportu aktywnego, przy udziale floemu. Etapy transportu asymilatów: -załadunek floemu – eksport asymilatów z chloroplastów do cytoplazmy komórek miękiszu asymilacyjnego, a następnie do rurek sitowych. Transport asymilatów przez błony cytoplazmatyczne wymaga nakładu energii -transport daleki – przepływ asymilatów rurkami sitowymi od organu donora do organu akceptora -rozładunek floemu-przemieszczenie asymilatów z rurek sitowych floemu do tkanek organu akceptora. Transport asymilatów przez błony cytoplazmatyczne wymaga nakładu energii białka – w postaci aminokwasów cukry – w postaci sacharozy tłuszcze- tłuszcze są nierozpuszczalne (mogą ulec przekształceniu w sacharozę) 18.co to jest totipotencja Jest to zdolność do odtwarzania całego organizmu roślinnego z jednej komórki, ponieważ każda komórka posiada pełną informacje genetyczną 19.funkcja obronna metabolitów wtórnych -odstraszanie zwierząt roślinożernych ( glikozydy, alkaloidy, olejki eteryczne,) -sygnalizowanie niebezpieczeństwa (w obrębie zaatakowanej rośliny wewnątrz i zewnątrztkankowe oraz między roślinami) 20.merystemy pierwotne liści u jednoliściennych i dwuliściennych liście jednoliścienne – merystemy interkalarne liście dwuliścienne- merystemy wierzchołkowe i brzeżnem 21.tabelka na podstawie której napisać czy roślina jest dnia długiego czy krótkiego Roślina dnia krótkiego-kwitną, gdy dzienny okres oświetlenia jest krótszy od długości krytycznej, która wynosi 11-15 godzin Roślina dnia długiego –kwitną, gdy dzienny okres oświetlenia jest dłuższy od długości krytycznej, która wynosi 8-15 godzin 22.co się dzieje przy dojrzewaniu owoców Następuje hydroliza związków pektynowych, zamiana skrobi w cukry, zmniejsza się zawartość kwasów organicznych, rozkładane są chlorofile, natomiast zwiększa się zawartość barwników karotenoidowych i antocyjanowych. Podczas dojrzewania owoców zwiększa się poziom etylenu, który hamuje działanie auksyn ,które pobudzają wzrost i podziały komórek, dochodzi do zaniku blaszki środkowej komórek i powstawanie warstwy odcinającej która powoduje opadanie organów np. 24.jak powstaje zarodek nasienia po przez podwójne zapłodnienie, 2 komórki plemnikowe łączą się jedna z wtórnym jądrem i powstaje z tego bielmo 3n, druga łączy się z komórką jajową i tworzy się zygota z której potem powstaje nasiono 25.Funkcje zarodka nasienia Zarodek jest nośnikiem DNA, który jest niezbędny w tworzeniu się nowej rośliny. Bielmo zawiera substancje odżywcze potrzebne do kiełkowania i wzrostu rośliny. 26.Jakie enzymy hydrolizują: -białka -proteazy -tłuszcze- lipazy -sacharoza- amylazy -twarda pokrywa nasienna - pektyna 27.Wyjasnic o co chodzi w rozmnazaniu wegetatywnym Polega na powstaniu z organizmu rodzicielskiego potomstwa o takim samym materiale genetycznym jak rodzicielski, przykładem mogą być bulwy, kłącza, szczepienie roślin, sadzonki . 28.Opisac rośliny polikarpiczne Są to rośliny u których faza generatywna powtarza się wielokrotnie w ontogenezie rośliny. Są to rośliny wieloletnie(co roku zakwitają i wydają nasiona) : -zielne(byliny)-na zimę tracą część nadziemną a organ podziemny zimuję w glebie -drzewiaste(krzewy i drzewa)-nie tracą części nadziemnych lub tracą tylko liście 29.Dlaczego w ogrodnictwie ma duże znaczenie dominacja wierzchołkowa Dominacja wierzchołkowa –ukierunkowanie przemieszczania się w roślinie substancji hormonalnych i odżywczych. Decydującą rolę w tym mechanizmie odgrywa auksyna, która syntetyzowana w pąku wierzchołkowym transportowana jest do pąków bocznych. Stężenie tego hormonu sprawia, że hamowany jest rozwój pąków bocznych. 30.Bylo podane np zwiększanie komórek i jaki związek to powoduje(auksyna etylen itp) hamowanie wzrostu komórek, wydłużanie komórek hamowanie wzrostu- etylen ABA wydłużanie- auksyny zwiększanie- gibereliny 31.Adaptacja i jaki ma wpływ na czynnik stresowy Skutek dziedzicznych zmian w strukturze i funkcji organizmu, które zastąpiły w toku ewolucji, zwiększających jego szanse przeżycia i reprodukcji w niesprzyjających warunkach środowiska. 32. Zmiany w owocach Dochodzi do wzrostu poziomu etylenu i zahamowania działania auksyn, dochodzi do powstania warstwy odcinającej która powoduje opadania organów np. owoce, etylen powoduje dojrzewanie owoców 33.Bylo podane np pękanie strąków rośniecie, korzenie w pionie i napisać czy to nastia czy trofizm Pękanie strąków – ruchy higroskopowe Wzrost korzenia w pionie –geotropizm 35.Co to są odwracalne akceptory asymilatów? Organy spichrzowe które przechowują materiały zapasowe i oddają je roślinie gdy ta ich potrzebuje36.Metabolity wtórne, które pełnią funkcję ekologiczną Przywabianie barwą i zapachem zwierząt zapylających kwiaty i roznoszących nasiona(antocyjany, flawony, flawonale, karotenoidy, betalainy, aminy, olejki eteryczne) 37.Co to jest wernalizacja? Reakcja na okresowe obniżenie temperatury(przez okres kilkunastu do kilkudziesięciu dni w zakresie 0-10 stopni Celsjusza ) miejscem percepcji bodźca termicznego są merystemy. Tego procesu wymagają rośliny ozime jednoroczne, dwuletnie i wieloletnie. 38.Co to jest partenokarpia? wytwarzanie owoców bez nasion, nie poprzedzone zapłodnieniem kwiatów. Następuje, gdy kwiat jest pobudzony do stworzenia owocu przez niewłaściwy pyłek lub inny czynnik i nie wytwarza nasion. Czynnikiem wywołującym partenokarpię może być nadmierna ilość auksyn. 39.Różnice i podobieństwa nastii i tropizmów Podobieństwo –ruchy kierunkowe o charakterze wzrostowym Różnica – kierunek zależy od: nastia-budowy organu; tropizm-kierunku działania bodźca 40.Jak zasolenie wpływa na stres roślin? Im wyższe zasolenie tym bardziej zostaje zahamowany wzrost części nadziemnej i podziemnej. 41.jakie zmiany zachodzą w fazie fizycznej kiełkowania Pęcznienie koloidów hydrofilowych nasion, w największym stopniu pęcznieją białka, w mniejszym skrobia i składniki ścian komórkowych, tłuszcze jako związki hydrofobowe nie pęcznieją. 42.roślina zakwita na wiosnę, którego fitochromu jest więcej i jak wpływa to na inne rośliny Więcej jest fitochromu P730 a mniej P660 43. Był rysunek plazmolizy i trzeba było ją opisać proces tracenia wody w komórce w roztworze hipertonicznym. W wyniku tego następuje obkurczenie cytoplazmy od ścian komórki. Dotyczy ona wyłącznie komórek roślinnych. 44. Jaki wpływ ma światło na morfogenezę światło jest istotnym czynnikiem we wzroście i rozwoju rośliny, jest bowiem ono niezbędne do przeprowadzania procesu fotosyntezy. W procesie tym powstaje niezbędna do życia i wzrostu glukoza. Ta z kolei jest wykorzystywana w procesie oddychania, w którym produkowana jest energia równie ważna przy wzroście rośliny. 45. Jaki wpływ ma na roślinę niedobór tlenu w glebie
- bezpośrednio - powodując niedotlenienie korzeni roślin i zahamowanie ich oddychania - pośrednio - przez nagromadzenie się CO2 w stężeniach szkodliwych (ponad 10 %); - deficyt azotu na skutek denitryfikacji i ulatniania się go z gleby w postaci gazowej; - toksyczność niektórych produktów powstających w procesach beztlenowych np Mn++, Fe++ NO-2, S- -, CH4, C2H4. 46. Dlaczego w liściach znajduje się skrobia Jest ona produktem końcowym w procesie fotosyntezy, która zachodzi właśnie w liściach. 47. Podaj przybliżona wartość potencjału chemicznego wody w : glebie -0,3MPa ; Liściach -1 do -7 MPa; powietrzu -100 MPa Ma to wpływ na transport wody z gleby do korzeni i do liści, ponieważ cząsteczki wody dyfundują z roztworu o wyższym potencjale chemicznym wody do potencjału niższego. 48.Faza jasna fotosyntezy Zachodzi w tylakoidach, gdzie pod wpływem energii świetlnej z chlorofilu są wybijane elektrony, które wędrując przez system przenośników powodują wytworzenie tzw. siły asymilacyjnej (tj. czynnika redukującego NADPH2) oraz nośnika energii(ATP). 49. podkreśl właściwą odpowiedz dotyczącą transportu jonów (aktywny czy bierny): a) transport na zasadzie dyfuzji ( aktywny / bierny) b) transport wbrew gradientowi stężeń (aktywny / bierny) c) transport bez nakładu energii (aktywny / bierny) d) transport selektywny (aktywny / bierny) 52. dwuetapowy przebieg redukcji azotanów. 1-ma miejsce w cytoplazmie podstawowej, katalizatorem jest reduktaza azotanowa NO₃⁻ + NADPH + H⁺ NO₂⁻ +NADPH +H₂O 2-ma miejsce w plastydach (chloroplasty i inne) NO₂⁻ +6 ferredoksyna red + 8 H⁺ NH₄ + 6 ferredoksyna utl +2 H₂O (chloroplasty) NO₂⁻ + NADPH +2 H⁺ NH₄ + NADP +2 H₂O (inne plastydy) 55. dopisać rodzaj ruchu: - ruch spowodowany dotykiem – tigmotropizm - pękanie strąków – ruchy higroskopowe - wzrost korzeni do wody – hydrotropizm - zamykanie kwiatów w południe - termonastia