Caillois, Roger „Żywioł i Ład”

*jego zdaniem Huizinga ukazał znaczenie gry i zabawy dla rozwoju

*gra i zabawa ma być widowiskiem

*Huizinga pominął klasyfikację gier

*mówiąc o bezinteresowności gier Huizinga pominął hazard i wymianę dóbr

*gry są dobrowolne, bezproduktywne, tworzą reguły i normy

*klasyfikacja gier (kto gra, w co gra, czy wymaga użycia konkretnych przedmiotów):

-agon – współzawodnictwo

-alea – los

-mimicry – naśladowanie

-illinx – oszołomienie

*agon:

-oparte na jednej cesze (np. szybkość)

-pojawia się zwycięzca

-na początku uczestnicy mają równe szanse (teoretycznie)

*illinx:

-mają wprowadzić w trans, upojenie

-ruch prowadzący do oszołomienia

-np. huśtawka, karuzela, taniec

*cechy gry/ zabawy:

-dobrowolna;

-wyodrębniona (zamknięta przestrzeń/ czas);

-zawierająca element niepewności;

-bezproduktywna;

-ujęta w normy (konwencje, chwilowo zawieszające zwykłe prawa);

-fikcyjna („specyficzne poczucie wtórnej rzeczywistości lub też całkowitego oderwania od życia powszedniego”)

*przeciwstawne bieguny gier i zabaw:

-zabawa – paidia -gra – ludus

*zabawa (paidia) – polega na swobodnej improwizacji, jest podejmowana w sposób spontaniczny, nie trzeba jej odgórnie formalizować

*gra (ludus) – spontaniczność trzeba podporządkować regułom, reguły zaczynają się mnożyć

*między zabawą a grą istnieją formy pośrednie

*alea, agon, illinx i mimicry mogą przyjmować formy gry lub zabawy np.:

-agon paidia – dziecięce zabawy

-agon ludus – zawodowy sport

-alea paidia – (brak zupełnie spontanicznej formy) – bliskie są wyliczanki dziecięce, rzucanie monetą

-alea ludus – ruletka, loteria

-mimicry paidia – zabawy dziecięce np. w dom, w sklep

-mimicry ludus – teatr oraz sztuki widowiskowe

-illinx paidia – kręcenie się dzieci wokół własnej osi, karuzela, huśtawka

-illinx ludus – alpinizm, ćwiczenia na trapezie (nie w pełni sformalizowana)

*paidia jest formą pierwotną, potem pojawiają się reguły i ludus

*pierwotne formy z reguły nie mają nazw (np. kręcenie się w kółko)

*ludus są najbardziej uzależnione od mody, ulegają konwencjonalizacji, są zależne od kontekstów kulturowych, bardziej zróżnicowane

*wypaczenia gier i zabaw – pojawiają się, gdy zaciera się ścisła granica dzieląca ścisłe reguły gier i zabaw od życia codziennego – gry i zabawy wkraczają w czas i przestrzeń codziennego życia:

-agon – formy instytucjonalne włączone w życie codzienne – konkursy, zawody / wypaczenia: przemoc, żądza władzy, oszustwo, np. piłka nożna doprowadza do zamieszek

-alea – formy instytucjonalne to m.in. giełda / wypaczenia: przesądy i astrologia brane serio np. spekulacje giełdowe

-mimicry – najbardziej zinstytucjonalizowane formy to kino, teatr, karnawał, kult gwiazd czyli mundur, etykieta, ceremoniały (zmiana ubioru i zachowania zmienia status społeczny) / wypaczenia: sytuacje prowadzące do alienacji i zaburzeń tożsamości, rozdwojenia jaźni

-illinx – najbardziej zinstytucjonalizowane formy to alpinizm, ćwiczenia na trapezie / wypaczenia: alkoholizm, narkomania

*gra – niezmiennie wprowadza w atmosferę odpoczynku lub rozrywki, odpręża i bawi, stwarza sytuację do działania bez przymusu, bez konsekwencji dla realnego życia, jest istotowo sterylna, niczego nie tworzy, do niczego nie zobowiązuje, po zakończeniu wraca do punktu wyjścia

*gry to czyste marnowanie energii bez żadnego elementu wytworzonego, poza przyjemnością

*gra – nie przygotowuje do określonego zawodu, wprowadza w życie całościowo, rozwijając zdolności do pokonywanie przeszkód i stawiania czoła trudnościom, zakłada wolę zwycięstwa, jednak trzeba się nastawić i na porażkę

*od zabawy bierze początek cywilizacja, która jest zbiorem misternych reguł, a w pewnym sensie prawa, i wojskowe rytuały, i reguły poetyckie, muzyczne, inscenizacje, liturgie

*popsujzabawa – osoba psująca grę

*ważne są gry gdy ktoś kogoś udaje

*maska – pozwala wedrzeć się w nasz świat siłom zwykle wypieranym, ignorowanym; przodkom, zwierzętom, nadprzyrodzonym mocom; wywołuje wrażenie nawiedzenia, bycia kimś innym; początkowe ew. niedowierzanie delikwenta przeradza się w oszołomienie, upojenie, uniesienie, wczucie się w rolę