Nauka i współpraca dziecka z innym dzieckiem jest bardzo cennym doświadczeniem. Jak wiemy każde dziecko jest inne, nie ma dwóch identycznych osób. Każdy człowiek ma inny zasób wiedzy, słów, doświadczeń. Każdy ma swoje idee, z którymi się utożsamia i za którymi dąży. Styl uczenia się i motywacja są odmiennymi rzeczami u dzieci. Różnice te sprawiają, iż każdy człowiek z osobna nadaje inny sens światu. Uczenie się może być procesem indywidualnym, może również zachodzić w kontekście społecznym. Bruner powiedział, że: „ nadawanie znaczenia jest procesem społecznym”. Według Wygotskiego interakcje społeczne ogrywają główną rolę w edukacji dziecka. Mówi, że przebywanie z „mądrymi ludźmi” ( rodzice, koleżanki, rodzeństwo) pozwala na ujawnienie się możliwości poznawczych dziecka. Ważną rzeczą w efektywnej współpracy jest język i komunikowanie się. Praca z drugą osobą jest bardziej efektywna niż praca samodzielna. Kiedy pracujemy z kimś, możemy więcej i więcej robimy. Dzieci uczą się najlepiej, kiedy mogą liczyć na intelektualne wsparcie innych ludzi, gdy zadanie, jakie przed nim stoi wykracza delikatnie po za ich zasięg poznawczy. Zadania powinny być dostosowane do wieku i możliwości intelektualnych dziecka. Zbyt trudne zadanie, z którym dziecko może sobie nie poradzić, może rodzić niechęć i frustrację. Nauczyciel powinien dostarczać uczniowi zadania ambitne pod względem poznawczym jak i wspierać je by im sprostało.

Znajomość podstaw językowych jest sukcesem w uczeniu się. Każde dziecko powinno mieć wyznaczoną drogę, jaką ma pokonać. Każdemu dziecku potrzebne jest pnące się w górę rusztowanie poznawcze, z którego dzieci będą czerpać tworząc własne myśli i cały proces myślowy od miejsca, w jakim się znajdują do wyższych form. Dzięki podstawom językowym: 1- dziecko komunikuje to, co jest wiadome 2- Dochodzi do nowych znaczeń poprzez głośne myślenie, zmagając się z ideami i pomysłami oraz precyzując myśli 3- poddaje refleksji to, do czego w procesie myślenia doszło i czego się nauczyło, oraz wymienia wiedzę z innymi uczniami i dorosłymi.

Nauka w parach jest metodą nauczania, z której korzysta ten, co naucza, ten, który jest nauczany i nauczyciel. Już w starożytności Jan Amos Komeński zauważył, że „ kto naucza, uczy się”. Najlepiej uczymy się, jeśli nauczamy tego innych. Uczymy się wtedy podwójnie: nim przystąpimy do nauczania i nauczając. Wspólne uczenie się rodzi społeczne korzyści np. wspólny cel i rozwój więzi społecznych. Na postępy w nauce składa się opanowanie treści i nauka jak się uczyć. Ucząc kogoś pomagamy sobie. Pozwala to nam ujednolicić, poskładać naszą wiedzę, usunąć z niej luki, poszerzyć strukturę pojęciową, być może dojść do nowych znaczeń. Ucząc kogoś możemy również dowiedzieć się więcej o samym procesie nauczania. Osoba nauczana jest w centrum uwagi, otrzymuje cenne i trafne podpowiedzi., Relacje z kolegą są wartościowe, mają charakter osobisty a nauka jest wtedy przyjemna. Nauczanie to jednak nie dorównuje nauczaniu przez nauczyciela. Nauczyciel, gdy widzi, że dziecko sobie radzi wycofuje się, daje tylko delikatne wskazówki. Stara się by uczeń dochodził do wszystkiego samodzielnie. Dziecko-nauczyciel nie wie, kiedy ma się wycofać, mówi konkretnie, co trzeba zrobić, ale nie wiąże wiadomości ze sobą. Dzieci nie potrafią budować tzw. „ rusztowania” dla cudzego procesu uczenia się. Uczeń- nauczyciel pokazuje nam jak się uczyć i zachowywać, zapewnia wsparcie emocjonalne. Zadaniem nauczyciela jest nadzorowanie pracy tych dwóch osób, dbanie o pozytywne relacje między nimi. Praca w parach np. czytanie mobilizuje dzieci do pracy, do ćwiczenia danej umiejętności. Dzieci same powinny wybrać, co chcą czytać. Nauczyciel lub kolega mogą sprawdzić czy dany tekst jest odpowiedni dla czytelnika za pomocą metody 5 palców.( Zakrywamy tekst ręką, czytamy słowa, których dotykają opuszki palców, jeżeli udało nam się przeczytać wszystkie tzn., że tekst jest odpowiednio dobrany. Dzieci ucząc się w parach mają możliwość rozmowy na dany temat. Partner- nauczyciel nie pomaga partnerowi-, uczniowi, gdy utknie na jakimś słowie. Czeka, jeśli uczeń nie potrafi sobie sam poradzic daje mu delikatne wskazówki. Zadaniem nauczyciela jest chwalenie obu partnerów. Proces nauczania tą metodą jest prosty. Wystarczy przydzielić odpowiednie role, wyznaczyć zadanie. Postępy powinny być małe, proste i konsekwentne.

Każde dziecko pisząc jakąś pracę potrzebuje osoby, która będzie tzw. Przyjaznym krytykiem. Może nią być kolega z klasy, przyjaciel lub rodzic. Zadaniem krytyka jest naprowadzenie autora tekstu na odpowiedni tor, udzielanie mu wskazówek, co robić i jak można pisać. Przyjazny krytyk ma chwalić autora, ale i jednocześnie delikatnie sugerować, co jest złe i co należałoby poprawić. Dzieci pomagają sobie wzajemnie. Uczą jak się uczyć. Dzięki takiej wspólnej pracy mają okazję do nauczania kolegów i uczenia się od nich. Stają się partnerami równymi sobie, dzielą się ze sobą problemami i spostrzeżeniami.

Metodą uczenia się we współpracy dobrą dla wszystkich sytuacji dydaktycznych jest metoda pomyśl- omów- przedstaw. Dzieci dzięki tej metodzie zapoznają się z problemem mają czas na przemyślenie odpowiedniego wg nich rozwiązania, dyskusję na jego temat i prezentację na forum całej grupy. Metoda ta powinna być wykorzystywana przez wszystkich nauczycieli, gdyż aktywizuje prace uczniów.

Praca w grupach ma wiele plusów i minusów. Dzieci pracując razem pomagają sobie, uczą się od siebie. Rozwijają się u nich umiejętności społeczne, poznawcze(wyjaśnianie i negocjowanie) i emocjonalne zaangażowanie( wzrost motywacji dzięki zapałowi grupy i jej liderów). Praca w grupie ma sens, jeśli widzimy, ze działanie we współpracy przynosi więcej pozytywnych efektów niż nauka samodzielna. Minusem pracy w grupie jest fakt, iż dzieci pracując w grupie często jednak wykonują zadania indywidualnie. Tzw. Praca grupowa jest zbiorem indywidualnych, samodzielnych zadań. Siedząc w grupie uwaga dzieci często jest rozpraszana przez rozmowy, przez co nie skupiają się one na swojej pracy. Nauczyciel powinien tak planować pracę grupową by dzieci wiedziały dokładnie, co mają robić i na czym ich praca ma polegać. Praca grupowa powinna być zaplanowana i odpowiednio dobrana. Musimy zdecydować jak liczne mają być grupy, jak będziemy je dobierać i jak zorganizujemy pracę. Liczebność i skład grupy powinna być zależna od zadania. Przeciętnie jest to od 3 do 5 osób.

Wyróżniamy 3 rodzaje uczenia się w grupie:

- Praca nad indywidualnym zadaniem

- Efekt osiągnięty tylko przez pracę wspólną

- Praca nad czymś, co ma stanowić element ogólnego efektu np. jeden rozdział opowiadania.

Jeżeli chodzi o skład grupy to może on być różny. Możemy łączyć w grupy uczniów najzdolniejszych, średnio zdolnych i mało zdolnych. Grupy mogą być również wymieszane. Zdolny uczeń w grupie z osobami niezdolnymi staje się ich „ nauczycielem” pomocniczym. Przejmuje inicjatywę, pomaga i tłumaczy. Żeby praca grupowa przynosiła oczekiwane efekty niezbędne są 2 elementy: poczucie bezpieczeństwa i ambitne zadanie. Efekty są najlepsze, jeśli dzieci stworzą udany zespół i potrafią zespołowo pracować.

Zadania, które nadają się do przeprowadzenia w grupie to:

- dyskusje interpretujące( omawianie wiersza, obrazu)

-rozwiązywanie problemów( omawianie, dyskusja na tematy otwarte, szukanie rozwiązań)

- Zadania produkcyjne( praca grupy przynosi materialne, widoczne efekty).

Dzieci nie potrafią pracować w grupie, tej umiejętności musimy ich nauczyć. Muszą wiedzieć, jakiego rodzaju umiejętności i postępowanie sprawiają, że praca w grupie przynosi efekty.

Umiejętności te to:

- rozumienie potrzeb i praw innych

- przedstawienie własnego punktu widzenia

- wysłuchiwania zdania innych

- argumentowanie, wnioskowanie, odpowiadanie.

Pracując w grupie napotykamy również liczne przeszkody. Są nimi np. hałas, zachowania agresywne, przemądrzałe czy rywalizacja.

Umiejętność pracy w grupie u dzieci powinniśmy rozwijać. Dzieci powinny czuć, że tworzą grupę. Pozwólmy dzieciom na to by miały wpływ na ustalanie reguł obowiązujących w grupie i na jej podział. Dzieci powinny czuć, że pracując wspólnie tworzą, realizują jedno określone wspólne zadanie. Są dzieci, które mają problemy z akceptacją pracy w grupie, osoby nieśmiałe i nadmiernie dominujące, to czy będą się dobrze czuły w danej grupie zależy tylko od jej członków. Uczniowie muszą pasować do siebie a zadnie do grupy. Grupa powinna mieć zawsze przydzielone zadanie a funkcje powinny być rozdzielone. Uczniowie muszą wiedzieć, że rolą nauczyciela jest wspieranie, ocenianie i nagradzanie ich wysiłku. Uczniowie muszą wiedzieć, że to ich wspólne dzieło, muszą mieć świadomość, w jakim stopniu opanowali umiejętność współpracy i czego zdołali się nauczyć. Nauczyciel powinien obserwować i nadzorować pracę uczniów za pomocą bezpośredniej obserwacji, rozmowy z uczniami lub analizy reakcji uczniów. Praca w dużej grupie np. klasie daje uczniom poczucie, że ma on swoje miejsce w szerszej strukturze społecznej. W pracy grupowej można wyróżnić 2 składniki: Kontekst społeczny(kulturowy) i kontekst poznawczy(intelektualny-czyli wyzwania intelektualne stawiane dziecku, które mają aktywizować myślenie wszystkich uczniów w grupie).

Praca grupowa, jeżeli jest dobrze zaplanowana i zorganizowana może przynosić oczekiwane efekty. Dzieci pracując wspólnie pomagają sobie. Uczą się od siebie nawzajem a ich wzajemne relacje polepszają się.