Światło
Światło jest to widzialna część promieniowania elektromagnetycznego, odbierana przez ludzkie oko.
Jego źródłem może być wszystko co takie promieniowanie emituje.
W naukach ścisłych światło podzielono na trzy zakresy:
podczerwień
światło widzialne
ultrafiolet
Światło jest to forma energii.
Widzimy Słońce oraz inne gwiazdy dlatego, że emitują one światło. Większość przedmiotów, które nas otaczają widzimy ponieważ odbijają one światło.
Funkcje światła:
funkcja artystyczna (kreuje atmosfere)
oświetla plan (rysujące, wypełniające, kontrowe)
Barwy podstawowe:
Białe światło można uzyskać łącząc ze sobą kilka promieni z których każdy posiada inny kolor widma. Istnieje jednak prostszy sposób. Światło białe uzyskujemy przez połączenie kolorów czerwonego, niebieskiego i zielonego,a kolory te nazywane są barwami podstwowymi. Poprzez różne mieszanie barw podstawowych możemy uzyskać różne inne kolory. Na przykład aby wytworzyć światło o barwie żółtej wystarczy zmieszać ze sobą promienie czerwony z zielonym. Ogólnie definiując barwy podstawowe można powiedzieć ze jest to minimalny zestaw kolorów, które potrzebne są do wytworzenia innego koloru z danego zakresu. Przy świetle emitowanym zachodzi zjawisko mieszania kolorów przez dodawanie promienie o różnych długościach. Zjawisko to znalazło zastosowanie w różnego rodzaju monitorach i wyświetlaczach RGB. Jeżeli farby o różnych barwach zostaną ze sobą zmieszane każda z nich pochałania inne składaniki światła białego, dlatego mieszanka staje się ciemniejsza. Dlatego mieszanie kolorowych farb jest procesem przeciwnym do mieszania barwnych promieni światła. Zachodzi wówczas zjawisko mieszania kolorów przez odejmowanie promieni o różnych długościach. W tym wypadku używa się też innych barw podstawowych do otrzymania nowych kolorów. Są to megenta, cyjan i zółty. Te trzy kolory połączone ze sobą utworzą nam kolory czarny.
Temperatura barwowa:
O wrażeniu kolorystycznym oglądanego otooczenia decyduje między innumi rodzaj bieli, jak wysyłany jest ze źródła światła. Parametr ten określany jest mianem temperatury barwowej. Tb. Różne źródła światła emitują światło o roznej temperaturze.
Temperatura barowa jest to obiektywna miara wrażenia barwy danego źródła światła. Można przy tym wyróżnić trzy główne grupy barwy światła:
ciepłobiała - 3300K
chłodnobiała 3300- 5000K
dzienna- 5000K
Podział lamp:
Światła żarowe
Wyładowcze
HMI
Reflektory
Halogenowe
Lampy LED
Swiatło żarowe:
główne oświetlenie studyjne
zestawy reporterskie
lampki kamerowe
reflektory z soczewką Fresnela
Lampy wyładowcze HMI:
Lampy wyładowcze, których wnętrze szklanej bańki wypełnione jest parami rtęci oraz metali ziem rzadkich i innych pod wysokim ciśnieniem mają krótki, lub średni łuk. Dodanie pewnej ilości bromu zwiększa żywotność lampy, które podobnie jak w żarówkach halogenowych przeciwdziała parowaniu elektrod i osadzaniu sie wolframu na ściankach bańki. Temperatura barwowa lamp HMI obniża się w czasie ekspoatacji, co powodowane jest reakcjami metali ziem rzadkich z elektrodami i z bańką lampy, zmienającymi skład chemiczny. Po zapaleniu następuje szybko wzrost napięcia na lampie oraz strumienia świetlnego. Po 40s cała rtęć znajdująca się wewnątrz bańki jest już w stanie gazowym. Po ok. 3min całkowicie ustalają się warunki pracy lampy i jej temperatura barwowa.
Lampy HMI:
charakteryzują się temperaturą barwową zbliżoną do światła dziennego, prosta i bezpieczna obsługa.
charakteryzują się znacznym tętnieniem światła(miganie) . Podwyższenie częstotliwości prądu zasilającego zmniejsza to zjawisko
wykorzystywane głównie w plenerze (wysoka sprawność)
Sterowanie i kontrola:
stół mikserski
linie DMX
konieczne zaadresowanie i zaprogramowanie
efektywne wykorzystanie z "zawodowym" dymem
głowy to lampy wyładowcze muszą się rozgrzać- po włączeniu odpalą po ok.20min
W celu uzyskania wrażenia bieli konieczna jest zmiana temperatury barwowej lamp żarowych na 5200K.
RODZAJE LAMP
1.Lampy halogenowe - dają światło o temperaturze barwowej około 3500 K, ich moc może być różna od 500-2000W. Są najczęściej stosowanym źródłem światła sztucznego w praktyce amatorskiej. Podczas pracy silnie się nagrzewają dlatego wymagają intensywnego chłodzenia.
2.Lampy HMI – są nowoczesnym źródłem światła do profesjonalnych zastosowań. Świecą światłem białym o temperaturze barwowej zbliżonej do umownej temperatury światła słonecznego 5600K. Wytwarzają znaczenie mniej ciepła niż lampy halogenowe co jest dogodne w studiu filmowym gdzie jak wiadomo ilość światła jest duża. Idealne do stosowania w plenerze. Lampy HMI umożliwiają mieszanie oświetlenia naturalnego ze sztucznym.
3.Lampy Fresnela - Poza rodzajem żarówki świecącej w lampie na charakter źródła światła ma wpływ obudowa lampy i element frontowy, przez który przechodzi światło. Jednym z typów lamp jest lampa z soczewką Fresnela. Światło w tej lampie przechodzi przez czołową soczewkę, która ma za zadanie zapewnić równomierny rozkład światła w oświetlanym przez lampę obszarze. W filmie amatorskim wykorzystuje się lampy Fresnela o mocach od 500 W do 5000 W. Lampa Fresnela może mieć regulację mocy poprzez zmianę położenia żarówki wewnątrz obudowy.
4.Reflektor - Lampa typu reflektor jest bardzo podobna do lampy halogenowej. Różni ją to, że ma uchwyt pozwalający na montaż blend i przesłon zmieniających charakter źródła światła i nie ma soczewki. Przesłona instalowana jest przed reflektorem. Lampa tego typu służy do doświetlania cieni, gdyż daje miękkie rozproszone światło. Po zamontowaniu ekranu rozpraszającego może służyć jako główne oświetlenie modelujące. Rodzaj rozpraszacza decyduje o jakości uzyskanego światła.
5.Lampy typu SPOT - Lampy SPOT świecą silnym skupionym światłem. Pozwalają oświetlić scenę punktowo i podkreślić konkretny szczegół obrazu.\
6.Lampy podręczne - Większość kamer wideo ma możliwość instalacji lampy. Na kamerze można zainstalować małą lampę typu halogenowego lub HMI, zasilaną zazwyczaj napięciem 12 V.
Jeśli nie może być podłączona do akumulatora kamery wideo, wtedy operator musi nosić ze sobą dodatkowy pojemnik z akumulatorem. Niewielka lampa montowana na kamerze może mieć wbudowany akumulator. W wypadku większych lamp akumulator musi być zewnętrzny. Przy długim czasie nagrania operator będzie potrzebował kilku baterii. W celu wygodnego ich noszenia dodatkowe baterie są montowane na specjalnym pasie, zakładanym przez operatora.
RODZAJE ŚWIATŁA:
ŚWIATŁO
ŚWIATŁO
KLUCZOWE – (ang. Key Light). W oświetleniu filmowym KLUCZOWE znalazły zastosowanie następujące rozwiązania: po pierwsze oświetlenie jest rezultatem świecenia jednej lub wielu identycznych lamp. Poszczególnym źródłom światła przydziela się określone
funkcje. Klucz świetlny wprowadził następującą systematykę: światło GŁÓWNE – czyli RYSUJĄCE (rysunek), światło ROZJAŚNIAJĄCE – czyli WYPEŁNIAJĄCE (wypełnienie), światłoODCINAJĄCE – czyli KONTROWE (kontra) i światło OŚWIETLAJĄCE TŁO.
ŚWIATŁO
RYSUJĄCE – jest światłem wiodącym i określa charakter ujęcia lub RYSUJĄCE sceny. Rysunek powinien być umotywowany przez grające lub domyślne źródło światła, takie jak słońce, czy okno. Ta jego funkcja powinna wynikać ze scenariusza (historia, czas i miejsce). – Widz powinien przyjąć światło rysujące jako główne tło w oświetleniu sceny; z reguły są to najsilniejsze źródła światła, w stosunku do innych źródeł. Światło rysujące decyduje o dramaturgicznej wymowie sceny. Inne rodzaje światła stanowią, w gruncie rzeczy, tylko uzupełnienie tego głównego światła potrzebne dla kompozycji obrazu. Dla uściślenia: światło rysujące nie jest, jak często się sądzi, definiowane przez ustawienie w stosunku do kamery, ale przez dominującą rolę w oświetleniu sceny. Ale pozycja światła rysującego w stosunku do kamery i obiektu zdjęciowego – nie mówiąc już o kolorze, jakości i mocy decydują właśnie o wyrazie dramaturgicznym. Oto, dla przykładu, oświetlenie portretu. Oświetlając osobę z kierunku kamery miękkim światłem zobaczymy twarz gładką, znikną zmarszczki i drobne skazy skóry. Odczujemy wrażenie młodości, ale zaniknie wrażenie trójwymiarowości twarzy, będzie ona płaska. Przy kierunkowym świetle rysującym ustawionym bocznie, twarz będzie bardziej plastyczna i wyrazista. Bardziej czytelna stanie się struktura skóry: osoba wygląda starzej. Jeśli światło rysujące będzie ustawione od tyłu (kontrowo), postać będzie widoczna jako sylweta. Światło rysujące padające od góry spowoduje, że oczodoły staną się czarnymi plamami i postać nabędzie brutalności i tajemniczości, będzie to tzw. twarz pokerzysty. Ciemne oczodoły mogą niekiedy sprawić wrażenie stanu chorobowego. Oświetlenie twarzy od dołu daje, często stosowany w horrorach, efekt niesamowitości i grozy.
ŚWIATŁO
WYPEŁNIAJĄCE – Jest to następny krok przy ustawianiu świateł WYPEŁNIA Cienie, utworzone przez światło rysujące, są ROZJAŚNIANE lub wypełniane (stąd nazwa) pewną ilością światła. Wielkość wypełnienia podyktowana jest zamysłem dramaturgicznym, jak również przez możliwości techniczne (reprodukcja kontrastu). Do tego celu używa się lamp światła skierowanego i rozproszonego. Zasadniczo siła światła wypełniającego jest podporządkowana światłu rysującemu.
ŚWIATŁO
KONTROWE – Zadaniem światła kontrowego jest optyczne KONTROWE oddzielenie postaci lub innego fotografowanego przedmiotu od tła i tym sposobem nadanie obrazowi większej głębi. Przy portrecie, światło kontrowe pada na głowę z tyłu, powstaje przy tym lekki obrys na włosach. Specjalną formą kontry jest tzw.aureo1 a, gdzie obrys światłem jest tak
dominujący, że sprawia wrażenie promieniowania postaci światłem, znane z malarstwa obrazy świętych. Stosuje dla tego efektu skoncentrowane reflektory światła skierowanego.
OŚWIETLENIE
TŁA – Oświetlenie tła jest w gruncie rzeczy oświetleniem TŁA przestrzeni inscenizacyjnej. Bardzo często tło i inne partie dekoracji wymagają doświetlenia dla utrzymania założonego kontrastu oświetlenia sceny.
Cztery wymienione wyżej w różnych wariantach funkcje światła są elementami składowymi każdego oświetlenia. Obojętnie czy dotyczy to zbliżenia twarzy czy też oświetlenia dekoracji.
Dla tych funkcji używa się także nazw wywodzących się z ustawienia lampy w stosunki do postaci, przedmiotu czy dekoracji, a więc: przednie, górne, tylne, boczne. Ważne jest jeszcze ŚWIATŁO NA OCZY. Jest to właściwie pewien rodzaj refleksu. Mała lampa (100 W) odbija się w źrenicach. Te małe punkty świetlne i ich położenie w oku są bardzo ważne i wpływają zasadniczo na wyraz twarzy. W telewizyjnych shows, gdzie światło jest ustawione na cały spektakl i nie ma możliwości jego zmiany - lampa ta montowana jest na kamerze. Przy zbliżeniach operator ją włącza i lampa odbija się w rogówce tworząc tzw. blik.