Demokracja, władza lokalna i samorządowa

1. Uniwersalne zasady demokracji (na czym polegają?)

1.Zasada suwerenności narodu - źródłem władzy jest naród, który jest uprawniony do decydowania i rozstrzygania w sprawach najważniejszych dla państwa (sprawowanie władzy pośredniej- wybierając parlament, prezydenta itp., bezpośredniej- uczestnicząc w referendum lub korzystając z prawa weta i inicjatywy ludowej). W warunkach demokracji możliwe jest prawo do obywatelskiego nieposłuszeństwa.

2.Zasada pluralizmu - realizowana w płaszczyźnie politycznej, społecznej, ideowej i ekonomicznej. Pluralizm polityczny polega na tym, że w państwie możliwe jest istnienie wielu partii i innych organizacji politycznych, które są niezależne od władz państwowych ani od siebie wzajemnie. Mogą tworzyć programy i strukturę organizacyjną, maja różną tożsamość ideową. Mogą też swobodnie ze sobą rywalizować(w ramach prawa i ustalonych reguł)o poparcie wyborców, dzięki któremu niektóre z nich będą rządzić państwem, a inne będą tworzyćopozycję lub zabiegać o wpływ na politykę państwa.

3.Zasada podziału władz - władza państwowa dzieli się na ustawodawczą (odpowiedzialną za stanowienie prawa), wykonawczą (mającą je realizować w praktyce) i sądowniczą(rozstrzygająca spory na podstawie obowiązujących norm prawnych).

4.Zasada państwa prawa - Państwo prawa istnieje wtedy, gdy organizacja i działanie władzy publicznej oparte są na prawie. Prawo określa wzajemne stosunki między władzami, władzą i jednostkami jako podmiotami prawa i między jednostkami. W takim państwie zagwarantowana jest równość obywateli. Dozwolone jest wszystko, czego nie zabrania prawo. Prawa jednych ograniczone są prawami drugich. Prawem związane jest społeczeństwo i władza. Prawo stoi ponad władzą. Podstawą rozstrzygania praw publicznych jest zasada większości.

5.Konstytucjonalizm i praworządność - Konstytucjonalizm współcześnie rozumiany jest jako ustrój oparty na konstytucji, a także jako określenie sprawowania władzy zgodnie z ustawą zasadniczą. Jest on również związany z praworządnością, czyli rządzeniem zgodnie z obowiązującym prawem.

6. Zasada przedstawicielstwa (reprezentacji) - władza pośrednia, przedstawiciele są wybierani w cyklicznych, wolnych i tajnych wyborach. Lud nie sprawuje swojej władzy bezpośrednio, a wybiera do jej sprawowania swoich przedstawicieli przed nim odpowiedzialnych.

7.Zasada ograniczonych rządów większości lub Rządy większości z poszanowaniem praw mniejszości - rządy większości z zastrzeżeniem, że żadna mniejszość nie może być represjonowana. Początkowo dotyczyła głównie mniejszości religijnych (Lord Acton, który nie mógł studiować w Wielkiej Brytanii z powodu bycia katolikiem) i etniczne, dopiero później polityczne.

1. Kto jest suwerenem w demokracji?

Naród , który sprawuje władzę. Suweren uczestniczy w sprawowaniu władzy lub oddziałuje na jej sprawowanie za pomocą różnych form.

1. Na czym polega demokracja pośrednia (przedstawicielska)?

Decyzje są podejmowane przez przedstawicieli ludu, którzy są wybierani w wyborach.

1. Na czym polega demokracja bezpośrednia?

Decyzje są podejmowane poprzez organizowanie plebiscytów, referendów i inicjatyw obywatelskich. Dzięki temu obywatele mają większy wpływ na władzę

1. Co to jest wolność osobista i swobody obywatelskie?

Wolności osobiste to zwłaszcza prawo do życia, wolność osobista, prawo do własności, wolności sumienia i wyznania, swoboda wyboru miejsca pobytu i poruszania się oraz tajemnica korespondencji. Są one zabezpieczeniem przed nadmierną ingerencją państwa w życie prywatne człowieka. Prawa polityczne to przede wszystkim bierne i czynne prawo wyborcze, prawo zrzeszania się, prawo skargi na organy państwowe, prawo do rzetelnej informacji. Prawa te gwarantują możliwość aktywnego uczestnictwa jednostek w życiu publicznym.

1. Jakie są ustrojowe zasady państwa prawa?

1.Zasada suwerenności narodu 

2.Zasada pluralizmu 

3.Zasada podziału władz

4.Zasada państwa prawa 

5.Konstytucjonalizm i praworządność 

6. Zasada przedstawicielstwa (reprezentacji).

7.Zasada ograniczonych rządów większości lub Rządy większości z poszanowaniem praw mniejszości

1. Na czym polega ustrojowa zasada suwerenności narodu?

Zasada suwerenności narodu - źródłem władzy jest naród, który jest uprawniony do decydowania i rozstrzygania w sprawach najważniejszych dla państwa (sprawowanie władzy pośredniej- wybierając parlament, prezydenta itp., bezpośredniej- uczestnicząc w referendum lub korzystając z prawa weta i inicjatywy ludowej). W warunkach demokracji możliwe jest prawo do obywatelskiego nieposłuszeństwa.

1. Na czym polega ustrojowa zasada podziału i równowagi władzy?

Zasada podziału władz - władza państwowa dzieli się na ustawodawczą (odpowiedzialną za stanowienie prawa), wykonawczą (mającą je realizować w praktyce) i sądowniczą(rozstrzygająca spory na podstawie obowiązujących norm prawnych).

1. Na czym polega ustrojowa zasada konstytucjonalizmu?

Konstytucjonalizm i praworządność - Konstytucjonalizm współcześnie rozumiany jest jako ustrój oparty na konstytucji, a także jako określenie sprawowania władzy zgodnie z ustawą zasadniczą.

1. Na czym polega ustrojowa zasada praworządności?

Działanie przez wszystkie organy państwowe wyłącznie na podstawie przepisów prawa i ściśle według prawa oraz przestrzeganie prawa przez inne podmioty. Pojęcie praworządności, według dominującego stanowiska nauki prawa, dotyczy zarówno organów państwowych jak i zwykłych obywateliczy osób prawnych.

1. Na czym polega ustrojowa zasada pluralizmu?

Zasada pluralizmu - realizowana w płaszczyźnie politycznej, społecznej, ideowej i ekonomicznej. Pluralizm polityczny polega na tym, że w państwie możliwe jest istnienie wielu partii i innych organizacji politycznych, które są niezależne od władz państwowych ani od siebie wzajemnie. Mogą tworzyć programy i strukturę organizacyjną, maja różną tożsamość ideową. Mogą też swobodnie ze sobą rywalizować(w ramach prawa i ustalonych reguł)o poparcie wyborców, dzięki któremu niektóre z nich będą rządzić państwem, a inne będą tworzyćopozycję lub zabiegać o wpływ na politykę państwa.

1. Jakie są formy realizowania się demokracji bezpośredniej?

• Referendum

• Plebiscyt

• Inicjatywa obywatelska

1. Jakie są formy realizowania się demokracji pośredniej?

• Wybory przedstawicieli do izb parlamentu

1. Co to znaczy, że wybory są powszechne?

Określa krąg obywateli którzy maja prawo do udziału w wyborach, według niej każdy obywatel ma zarówno czynne i bierne prawo wyborcze. Z zasadą powszechności wyborów w niezgodzie pozostaje wprowadzenie tzw. cenzusów wyborczych. We współczesnych krajach jedynymi wyjątkami jest wiek i pełnia władz umysłowych. Ponadto wyrokiem sądu można zostać pozbawionym praw publicznych.

1. Co to znaczy, ze wybory są równe?

Każdy obywatel ma w wyborach taką samą liczbę głosów. Ponadto głos każdego obywatela, bez względu na jego miejsce w hierarchii społecznej, znaczy tyle samo.

1. Co to znaczy, że wybory są bezpośrednie?

Bezpośredniość wyborów oznacza, że każdy obywatel musi sam, a nie przez reprezentanta oddać swój głos.

1. Co to znaczy, że wybory są tajne?

Głosowanie odbywa się w sposób anonimowy i nikt z osób trzecich nie ma prawa ingerować w żaden sposób w przebieg głosowania.

1. Co to znaczy, że wybory są proporcjonalne?

Podział mandatów następuje proporcjonalnie do liczby głosów jakie padły na daną partię lub listę wyborczą w okręgu wyborczym.

1. Co to znaczy, że wybory są większościowe?

Partia, która uzyskała większość głosów w okręgu wyborczym otrzymuje wszystkie mandatyprzypadające na taki okręg.

1. Co to jest większość zwykła (względna)?

Gdy podczas głosowania więcej osób biorących udział w głosowaniu opowiada się za wnioskiem niż przeciw. Głosy wstrzymujące nie są wliczane do wyniku. WSejmie RP większość głosowań nad ustawami odbywa się w trybie większości zwykłej. Minimalną liczbą głosów potrzebną do osiągnięcia większości zwykłej jest 1 głos.

1. Co to jest większość bezwzględna?

Gdy podczas głosowania liczba głosów za wnioskiem jest większa od sumy głosów przeciw i wstrzymujących się (aby wniosek został przyjęty, liczba osób popierających go musi stanowić więcej niż 50% wszystkich głosów).

1. Co to jest większość kwalifikowana?

Jest to większość przekraczająca połowę większość głosów, niezbędna do podjęcia uchwały przez dane zgromadzenie, wyrażona procentem (np. 60%, 70%) lub ułamkiem(np. 2/3, 3/5). W zależności od regulacji prawnej może być to np. procent lub ułamek sumy głosów wszystkich członków danego zgromadzenia, członków obecnych na sali lub członków biorących udział w głosowaniu. Przepisy wymagają stosowania w głosowaniu większości kwalifikowanej stosunkowo rzadko, zazwyczaj przy wprowadzaniu zmian o ważkim znaczeniu.

1. Co to jest konstytucja?

Ustawa zasadnicza określająca ogólne zasady ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa, strukturę i kompetencje naczelnych organów władzy, podstawowe prawa i obowiązki obywateli

1. Na czym polega specjalna moc konstytucji?

Wszystkie inne akty prawne niższego rzędu muszą być z nią zgodne. Gwarancję szczególnej mocy konstytucji zapewnia Trybunał Konstytucyjny.

1. Jakie są funkcje konstytucji?

• Określenie ustroju politycznego i społeczno gospodarczego państwa

• Strukturę i kompetencje naczelnych organów władzy

• Podstawowe prawa i obowiązki obywateli

1. Na czym polegają ustrojowe gwarancje rządów prawa?

Gwarancje ustrojowe związane z formą państwa, należą do nich: podział władzy, legalnie i swobodnie działająca opozycja, niezbywalność wolności obywatelskich i niezawisłość sądów

1. Na czym polegają legislacyjne gwarancje rządów prawa?

Gwarancje legislacyjne związane ze sposobami tworzenia prawa: hierarchia aktów prawnych, nadrzędność konstytucji w systemie aktów prawnych i rozciągnięcie kompetencji prawotwórczych

1. Na czym polegają proceduralne gwarancje rządów prawa?

Gwarancje proceduralne, czyli te, które są związane ze stosowaniem prawa: wieloinstancyjność trybu rozstrzygania spraw, zasad odpowiedzialności indywidualnej, domniemanie niewinności oskarżonego w procesie karnym oraz badanie zgodności decyzji administracyjnych z prawem karnym

1. Co to jest obywatelstwo?

Przynależność państwowa łącząca się z pewnymi uprawnieniami i obowiązkami określonymi przez prawo danego państwa

1. Jakie są drogi nabycia obywatelstwa?

• Zasada prawa krwi: przez urodzenie z rodziców obywateli polskich lub gdy jedno z rodziców jest obywatelem polskim

• Zasada prawa ziemi: dziecko urodzone bądź znalezione w Polsce, którego rodzice są nieznani lub nie posiadają żadnego obywatelstwa

• Nadanie przez Prezydenta RP w przypadku cudzoziemca

• Uproszczona naturalizacja: nabycie przez cudzoziemca pozostającego w związku małżeńskim z obywatelem polskim

• Reintegracja: nabycie obywatelstwa utraconego na skutek małżeństwa z cudzoziemcem

• Prawo opcji: nabycie obywatelstwa utraconego w dzieciństwie

• Repatriacja: powrót uchodźców, przesiedleńców do ojczyzny

1. Co to jest pluralizm?

W życiu społecznym jest to taka sytuacja w funkcjonowaniu państwa lub innej organizacji, gdy różne grupy mają prawo wyrażać swoje interesy, w tym zwłaszcza mieć udział w sprawowaniu władzy. Pluralizm zakłada poszanowanie zróżnicowań społecznych i kulturowych i uznanie równości poglądów.

Albo

Doktryna polityczna głosząca potrzebę stworzenia warunków ustrojowych do swobodnego ujawniania różnorodnych opinii dotyczących życia zbiorowego oraz tworzenia organizacji reprezentujących różne interesy grupowe (partii, stowarzyszeń).

1. Jakie są rodzaje pluralizmu?

• Polityczny: zapewnia odpowiednie warunki dla działalności wszystkich partii politycznych w kraju, które reprezentują różne doktryny polityczne oraz ideologie

• Ekonomiczny: gwarantuje swobodę działania podmiotom gospodarczym oraz stwarza warunki dla lepszej konkurencyjności rynku

• Społeczny: różne grupy mają prawo wyrażać swoje interesy, w tym zwłaszcza mieć udział w sprawowaniu władzy

• Kulturowy: dotyczy świadomego wysiłku grup mniejszościowych celem podtrzymania własnej etniczności. Mniejszość jednocześnie pracuje na uzyskanie politycznego i ekonomicznego wpływu w społeczeństwie dominującym

1. Co to jest monizm?

System politycznyoparty na jednym ośrodku sprawowania władzy, charakteryzuje go brak równowagi pomiędzy władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Centrum decyzyjne (np. partia polityczna, wódz, grupa osób) stara się w dyrektywny sposób kierować i zarządzać wszystkimi dziedzinami życia społecznego i politycznego. Monizm polityczny jest typowy dla państwa totalitarnego (totalitaryzm).

1. Co to jest subsydiarność w odniesieniu do społeczeństwa obywatelskiego

Subsydiarność – zasada, według której każdy szczebel władzy powinien realizować tylko te zadania, które nie mogą być skutecznie zrealizowane przez szczebel niższy lub same jednostki działające w ramach społeczeństwa.

Tam, gdzie nie jest to konieczne, państwo powinno pozwolić działać społeczeństwu obywatelskiemu, rodzinom, wolnemu rynkowi. W sytuacji wymagającej interwencji, winno natomiast rozwiązywać problem na szczeblu możliwie najbliższym obywatelom, a więc raczej w gminach niż w regionach i raczej w regionach niż w centrum.

1. Co to było państwo patrymonialne?

Forma państwa powszechna we wczesnym, w której władca traktuje podległy mu kraj jako własność i swobodnie nim dysponuje, np. dzieląc między synów.

1. Co to były sejmiki szlacheckie?

Był to zjazd całej szlachty z terenu danej ziemi bądź województwa. Wywodził się ze zjazdu urzędników ziemi, na który zaczęła przybywać szlachta.

Od połowy XV wieku sejmiki zaczęły wysyłać swych przedstawicieli - posłów - na sejm walny. Z chwilą powstania izby poselskiejsejmu walnego zmalała rola ustawodawcza sejmików, zachowały one jednak pewne istotne kompetencje. Zależnie od funkcji sejmiki przybierały różne nazwy:

• Przedsejmowe ( wybór posłów na sejm )

• Relacyjne ( relacja posłów z sejmu )

• Elekcyjne ( wysuwanie kandydatów na urzędy ziemskie )

• Deputackie ( wybieranie członków Trybunału Koronnego i Litewskiego )

• Kapturowe ( podczas bezkrólewia przejmowały władzę w województwie)

• Gospodarcze - od XVII w ( uchwalanie podatków lokalne i dysponowanie nimi )

• Konstytucja 3 maja utrzymała sejmiki, ale odebrała uprawnienia podatkowe i instrukcje sejmikowe

1. Co to była ustawa scaleniowa?

Ustawa z 1933 roku:

• Kadencja samorządu – 5 lat;

• Ujednolicenie samorządowego prawa wyborczego;

• Określenie ustroju gminy wiejskiej;

• Określenie kompetencji organów samorządu miejskiego;

• Ustalenie nadzoru rządowego nad samorządem (Minister SW, wojewoda, starosta )

• Ujednolicenie terminologii i zasad funkcjonowania;

• Nie dotyczyła powołania samorządu wojewódzkiego

1. Co to był system rad narodowych?

Terenowy organ władzy państwowej w PRL. Zgodnie z Konstytucją z 1952 roku były wybieralnymi na 3 lata organami w gminach, miastach, dzielnicach większych miast, powiatach i województwach. Rady narodowe poszczególnych szczebli wybierały swoje prezydia i były zależne od rad wyższego szczebla.

Stanowiły fasadowy twór mający stwarzać pozory demokracji. W rzeczywistości ich zadaniem było realizowanie polityki rządu, która była całkowicie zależna od PZPR.

1. Podział administracyjny PRL – podać etapy

• Od 1950 roku 17 województw ( nowe:koszalińskie, zielonogórskie, opolskie ).

• 1957 – trzy miasta wydzielone, województwa miejskie: Kraków, Poznań, Wrocław.

• 1972 – przywrócenie gmin z połączenia gromad.

• 1975 – wprowadzenie 49 województw i likwidacja powiatów.

1. Co to była zasada nomenklatury w PRL?

Najogólniej oznacza pracowników aparatu partyjnegooraz mianowanych przez władze partyjne urzędników i funkcjonariuszy państwa, organizacji społecznych i administracji przemysłowej. W żargonie partyjnym nomenklatura oznaczała sformalizowany ściśle system mianowań na stanowiska; stanowiska wyższe były w nomenklaturze wyższych instancji partyjnych (one decydowały o ich obsadzie). Warstwa ludzi, zwana potocznie nomenklaturą, miała szereg niedostępnych dla innych przywilejów - bardzo zresztą formalnie zróżnicowanych, od nieznacznie lepszych warunków wczasów, po specjalne kliniki, sklepy i inne dobra.

1. Co jest podmiotem samorządu terytorialnego?

Podmiotem samorządu terytorialnego jest zamieszkująca określony obszar społeczność lokalna lub regionalna, zorganizowana w terytorialny związek samorządowy.

1. Co jest przedmiotem samorządu terytorialnego?

Przedmiotem samorządu terytorialnego jest administracja publiczna wykonywana na określonym obszarze i w prawem określonym zakresie.

1. Co to jest samorząd terytorialny?

Samorząd terytorialny to prawo i zdolność społeczności lokalnych do kierowania i zarządzania zasadniczą częścią spraw publicznych w interesie swoich mieszkańców i na własną odpowiedzialność. Granice tego kierowania i zarządzania określają odpowiednie przepisy prawa.(definicja EKST)

1. Jakie są zasady funkcjonowania samorządności terytorialnej?

• Zasada subsydiarności (pomocniczości)

• Zasada decentralizacji władzy publicznej

• Zasada samodzielności

• Zasada demokracji przedstawicielskiej

• Zasada wolności zrzeszania

1. Na czym polega zasada subsydiarności?

Zasada subsydiarności zakłada, iż decyzje władcze dotyczące jednostek i grup społecznych powinny być podejmowane na szczeblu im najbliższym. Władze wyższe winny podejmować decyzje tylko wówczas, gdy sprawy wykraczają poza możliwości szczebli niższych i gdy jest to bardziej efektywne.

1. Na czym polega zasada decentralizacji?

Przeniesienie części uprawnień i odpowiedzialności władzy publicznej z organów władzy państwowej na organy władzy samorządowej możliwie najniższego szczebla.

1. Na czym polega zasada względnej samodzielności?

Wykonywanie zadań na własną odpowiedzialność bez skrępowania poleceniami indywidualnymi, które pochodziłyby od innych władz publicznych, a nadzór administracji rządowej co do zasady ograniczony jest do kryterium legalności z wykluczeniem celowości.

Państwo suwerenem, czyli decentralizacja, delegacja i nadzór (kryterium legalności).

1. Na czym polega zasada demokracji przedstawicielskiej?

Decyzje podejmują przedstawiciele społeczeństwa wybrani w wyborach. Model ten jest zastosowany w większości państw demokratycznych, m.in. w Polsce. Jest dominującym systemem władzy w państwie współczesnym, opiera się na cyklicznej wymianie przynajmniej części członków politycznego aparatu państwowego, głównie w formie wyborów powszechnych do parlamentu; system ten polega raczej na kontroli działania aparatu państwowego przez obywateli niż na faktycznym i stałym braniu przez nich udziału w podejmowaniu decyzji państwowych; w większości państw jest to zdeterminowane wielkością ich obszaru i liczbą ludności; uzupełniająco występują w nich instytucje demokracji bezpośredniej, np. referendum.

1. Na czym polega wolność zrzeszania?

Jedno z podstawowych praw i wolności obywatelskich odnoszące się do możliwości stowarzyszania się obywateli w dowolne (mieszczące się w porządku prawnym) organizacje społeczne. Prawo to stanowi praktyczny wyraz funkcjonowania demokracji, społeczeństwa otwartego i pluralizmu, dlatego też jego gwarancje można znaleźć we wszystkich uniwersalnych dokumentach międzynarodowej ochrony praw człowieka, stwierdza się w nich, że każda osoba ma prawo do swobodnego zrzeszania się z innymi, włącznie z prawem do tworzenia związków zawodowych i partii politycznych.

1. Jakie są i na czym polegają przejawy samodzielności samorządu?

Samorząd oznacza ustalony prawem zakres kompetencji do zawiadywania własnymi sprawami, samodzielnie i niezależnie, w zakresie administracji publicznej, a także samodzielne wykonywanie funkcji państwowych o charakterze administracyjnym. Do podstawowych przejawów samodzielności zalicza się m.in.: tworzenie klubów radnych, liczba zastępców wójta, procedura uchwałodawcza, powoływanie komisji doraźnych

1. Jakie są w Polsce organy nadzorcze nad samorządem terytorialnym?

Nadzór nad działalnością samorządu sprawowany jest pod kątem jej zgodności z prawem. Jedynie w przypadku zadań zleconych gminie nadzór wykonywany jest także na podstawie kryteriów celowości, rzetelności i gospodarności. Sprawowanie nadzoru rozciąga się na działania wszystkich samorządowych osób prawnych, a nie, jedynie nad radą danej jednostki lub jej zarządem.

Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są: Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych ¬regionalne izby obrachunkowe

1. Co to jest lokalny samorząd terytorialny?

To organizacja społeczności lokalnej (gmina, powiat) i jednocześnie forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i względnie samodzielnie decydują o realizacji zadań administracyjnych, pod określonym ustawowo nadzorem administracji rządowej.

1. Co to jest regionalny samorząd terytorialny?

To organizacja społeczności regionalnej (województwo samorządowe) i jednocześnie forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i względnie samodzielnie decydują o realizacji zadań administracyjnych, wynikających z potrzeb tej wspólnoty na danym terytorium i dozwolonych samorządowi przez ustawy, pod określonym ustawowo nadzorem administracji rządowej.

1. Zadania gminy

Zadania własne gminy :

- infrastruktura techniczna gminy ( zadania dotyczące nadzorowania i tworzenia gminnych dróg, ulic, placów, mostów, kanalizacji, wodociągów, utrzy­mywanie czystości, tworzenie wysypisk oraz uty­lizacji odpadów komunalnych oczyszczania i usuwania ścieków komunalnych, utrzymywania urządzeń sanitarnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną; regulujące komunalne budownictwo mieszkaniowe, targo­wiska i hale targowe, lokalny transport zbiorowy, obiekty i urządzenia użyteczności publicznej a także obiekty administracyjne na terenie gminy ),

- infrastruktura społeczna ( dotycząca ochrony zdrowia, kultury, oświaty, kultury fizycznej i pomocy społecznej )

- bezpieczeństwo i porządek publiczny (realizowane przez organizację ruchu drogowego, porządek publiczny, ochronę przeciwpożarową, bezpieczeństwo sanitarne ),

- ładu przestrzennego i ekologicznego ( dotyczące planowania przestrzennego, gospodarki terenami oraz ochrony środowiska ).

Gmina wykonuje ponadto zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. Gmina wykonuje te zadania po zapewnieniu środków finansowych przez administrację rządową. O ile ustawa tak stanowi, gmina jest obowiązana do wykonywania takich zadań. Gmina może ponadto wykonywać zadania zlecone dobrowolnie, na podstawie porozumienia z właściwym organem administracji rządowej.

1. Zadania powiatu

Powiat wykonuje zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie:

- infrastruktury technicznej (transport i drogi publiczne, gospodarka nieruchomościami, utrzymanie powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej),

- infrastruktury społecznej (edukacja publiczna, promocja i ochrona zdrowia, pomoc społeczna, polityka prorodzinna, wspieranie osób niepełnosprawnych, kultura i ochrona dóbr kultury, kultura fizyczna i turystyka, przeciwdziałanie bezrobociu oraz aktywizacja lokalnego rynku pracy, ochrona praw konsumenta, promocja powiatu, współpraca z organizacjami pozarządowymi),

- porządku i bezpieczeństwa publicznego (porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli, ochrona przeciwpowodziowa, przeciwpożarowa i zapobieganie innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi, obronność, wykonywanie zadań powiatowych służb, inspekcji i straży),

- ładu przestrzennego i ekologicznego (geodezja, kartografia i kataster, zagospodarowanie przestrzenne i nadzór budowlany, gospodarka wodna, rolnictwo, leśnictwo i rybactwo śródlądowe, ochrona środowiska).

Ustawy mogą także określać niektóre sprawy należące do zakresu działania powiatu jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez powiat. Powiat wykonujeustawowe zadania w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

1. Zadania województwa

Regionalne usytuowanie samorządu województwa sprawia, że jest on właściwy w sprawach określania strategii rozwoju województwa, realizowanej przez programy wojewódzkie, uwzględniającej zgodnie z ustawą następujące cele:

- pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców,

-pobudzanie aktywności gospodarczej,

- podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa,

- zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń,

- kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego.

Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami, w szczególności w zakresie:

- infrastruktury technicznej (drogi publiczne i transport);

- infrastruktury społecznej ( edukacja publiczna, w tym szkolnictwo wyższe; promocja i ochrona zdrowia; kultura i ochrona jej dóbr; pomoc społeczna, polityka prorodzinna, kultura fizyczna i turystyka, ochrona praw konsumentów, przeciwdziałanie bezrobociu oraz aktywizacja lokalnego rynku pracy);

- bezpieczeństwa publicznego;

- ładu przestrzennego i ekologicznego (modernizacja terenów wiejskich, zagospodarowanie przestrzenne, ochrona środowiska).

Ustawy mogą także określać sprawy należące do zakresu działania województwa jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez zarząd województwa. Samorząd województwa wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, dysponuje mieniem wojewódzkim oraz prowadzi samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie budżetu.

1. Jakie są władze gminy?

rada gminy – władza uchwałodawcza i kontrolna

wójt, burmistrz, prezydent miasta – władza wykonawcza

• RADA GMINY wybiera ze swego składu przewodniczącego oraz od l do 3 wiceprzewodniczących. Funkcji tych nie można łączyć ze stanowiskiem wójta lub burmistrza (prezydenta).

• WÓJT Kadencja wójta rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji rady gminy lub wyboru go przez radę gminy i upływa z dniem upływu kadencji rady gminy. Mandatu wójtanie można łączyć z mandatem wójta lub funkcją jego zastępcy w innej gminie; z członkostwem w organach jednostek samorządu terytorialnego, w tym w gminie, w której jest wójtem; z zatrudnieniem w administracji rządowej; z mandatem posła lub senatora.

• BURMISTRZ przewodniczący zarządu gminy miejskiej ( w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców przewodniczącym jest prezydent miasta, natomiast na terenach wiejskich jego odpowiednikiem jest wójt). Od 2002 roku wybierany jest w powszechnych bezpośrednich i tajnych wyborach, może zostać odwołany na skutek nie udzielenia absolutorium zarządowi lub na wniosek ustawowego składu rady gminy większością 2/3 głosów w głosowaniu tajnym. Do obowiązków burmistrza należy: organizowanie prac zarządu, zajmowanie się szeroko rozumianymi problemami gminy, reprezentowanie jej na zewnątrz, wydawanie w trybie przewidzianym w kodeksie postępowania administracyjnego indywidualnych decyzji administracyjnych.

• PREZYDENT MIASTA organ władzy wykonawczej gminy wybierany w wyborach bezpośrednich, odpowiednik burmistrza (wójta). W miastach na prawach powiatu pełni ponadto funkcję starosty.

1. Jakie są władze powiatu?

rada powiatu oraz zarząd powiatu ze starostą/ prezydentem miasta

RADA POWIATU

Rada powiatu wybiera ze swego składu przewodniczącego oraz od l lub 2 wiceprzewodniczących. Funkcji tych nie można łączyć ze stanowiskiem członka zarządu powiatu. Ustawa powiatowa nie zalicza przewodniczącego rady do organów powiatu. Jego ustawowym wyłącznym zadaniem jest organizowanie pracy rady oraz prowadzenie jej obrad.

Rada z uwagi na swój społeczny (ale wynagradzany pieniężnie) charakter nie może obradować ciągle. Jej charakter pracy jest sesyjny, a sesje są czasowo ograniczone. Z uwagi na szeroki zakres zadań rady istnieje potrzeba przekazywania części jej zadań innym organom do rozstrzygania - z wyłączeniem spraw zastrzeżonych do właściwości rady; do zaopiniowania, bądź opracowania projektu rozstrzygnięcia - we wszystkich sprawach.

ZARZĄD POWIATU

Zarząd jest organem wykonawczym powiatu. W skład zarządu powiatu wchodzą starosta jako przewodniczący oraz pozostali członkowie w liczbie od 3 do 4 osób, w tym wicestarosta, wybrani przez radę powiatu ze swego grona bądź spoza składu rady. Członkostwa w zarządzie nie można łączyć z członkostwem w organie samorządu gminy i województwa oraz z zatrudnieniem w administracji rządowej, a także z mandatem posła albo senatora.

Zarząd wykonuje uchwały rady powiatu oraz zadania powiatu określone przepisami prawa.

STAROSTA

Starosta organizuje pracę zarządu powiatu jako jego przewodniczący i starostwa powiatowego jako jego kierownik; jest zwierzchnikiem służbowym pracowników starostwa i kierowników jednostek organizacyjnych powiatu oraz zwierzchnikiem powiatowych służb, inspekcji i straży; kieruje bieżącymi sprawami powiatu oraz reprezentuje powiat na zewnątrz.

Staroście przysługuje kompetencja podejmowania działań o charakterze doraźnym, w sprawach nie cierpiących zwłoki, związanych z zagrożeniem interesu publicznego, zagrażających bezpośrednio zdrowiu i życiu oraz w sprawach mogących spowodować znaczne straty materialne, z wyłączeniem możliwości wydawania przepisów porządkowych.

1. Jakie są władze województwa?

sejmik województwa oraz zarząd województwa z marszałkiem

wojewoda – przedstawiciel rządu

SEJMIK WOJEWODZTWA

Zakres działania sejmiku województwa obejmuje najważniejsze sprawy regionalnej wspólnoty samorządowej oraz funkcjonowania jej władz.

Sejmik województwa wybiera ze swego składu przewodniczącego oraz nie więcej niż 3 wiceprzewodniczących. Funkcji tych nie można łączyć ze stanowiskiem członka zarządu województwa. Ustawa wojewódzka nie zalicza przewodniczącego sejmiku do organów województwa. Jego ustawowym zadaniem jest organizowanie pracy sejmiku oraz prowadzenie jego obrad. Przewodniczący sejmiku może powierzyć wykonywanie tych czynności jednemu z wiceprzewodniczących sejmiku województwa.

Sejmik województwa z uwagi na swój społeczny (mimo wynagrodzeń pieniężnych) charakter nie może obradować ciągle. Jego charakter pracy jest sesyjny, a sesje są czasowo ograniczone.

ZARZAD WOJEWODZTWA

Zarząd jest organem wykonawczym województwa. W skład pięcioosobowego zarządu województwa wchodzą marszałek województwa jako przewodniczący, jeden lub dwóch wicemarszałków oraz pozostali członkowie. Marszałek oraz pozostali członkowie zarządu mogą być wybrani także spoza składu sejmiku.

MARSZAŁEK WOJEWODZTWA

Marszałek województwa organizuje pracę zarządu województwa jako jego przewodniczący i urzędu marszałkowskiego jako jego kierownik; jest zwierzchnikiem służbowym pracowników urzędu marszałkowskiego i kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.

Marszałkowi przysługuje kompetencja podejmowania działań o charakterze doraźnym, w sprawach nie cierpiących zwłoki, związanych z bezpośrednim zagrożeniem interesu publicznego, zagrażających bezpośrednio zdrowiu i życiu oraz w sprawach mogących spowodować znaczne straty materialne.

1. Co to jest SKO?

Samorządowe Kolegium Odwoławcze. Rozpatruje ono odwołania od decyzji administracyjnych, zażalenia na postępowanie administracyjne, żądania wznowienia postępowania administracyjnego, żądania stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnych.

1. Jak wybierane są władze gminy?

Są wybierana jest w wyborach czteroprzymiotnikowych: powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych. Prawo wybierania (czyli prawo wyborcze czynne) do rady mają wszyscy obywatele Polski, którzy najpóźniej w dzień wyborów ukończyli 18 lat oraz którzy na stałe zamieszkują na terenie działania danej rady gminy. Natomiast prawo wybieralności (czyli prawo wyborcze bierne) przysługuje każdej osobie, która ma prawo wybierania członków rady gminy. To, ilu radnych się wybiera zależny od wielkości danej gminy i jest określone w ustawie. Radnych wybiera się w okręgach wyborczych, wybierani są bezpośrednio spośród wszystkich zgłoszonych kandydatów. Wyborca ma prawo oddać wyłącznie jeden głos i tylko na jednego kandydata. W gminach liczących do 20.000 mieszkańców rada gminy jest wybierana w systemie większości względnej, a w gminach większych stosuje się ordynację proporcjonalną. Kadencja rady gminy trwa 4 lata licząc od dnia wyboru.

Prezydent miasta jest przewodniczącym Zarządu, w tych miastach, które liczą powyżej stu tysięcy mieszkańców. Prezydent jest wybierany w wyborach równych, powszechnych, bezpośrednich, a głosowanie jest tajne. Prawo do wyboru prezydenta miasta w jakiejś gminie (czyli prawo wyborcze czynne) ma każda osoba, która ma prawo wybierania członków rady gminy. Natomiast prawo wybieralności (czyli prawo wyborcze bierne) mają wszyscy obywatele Polski, którzy posiadają prawo wybierania członków rad gminnych, i którzy najpóźniej w dzień głosowania skończyli 25 lat.

1. Jak wybierane są władze powiatu?

Wybory są czteroprzymiotnikowe: powszechne, bezpośrednie, równe, a głosowanie jest tajne. Prawo wybierania (czyli prawo wyborcze czynne) do rady powiatu mają wszyscy obywatele Polski, którzy najpóźniej w dzień wyborów ukończyli 18 lat oraz, którzy na stałe mieszkają na terenie działania danej rady powiatu. Natomiast prawo wybieralności (czyli prawo wyborcze bierne) przysługuje tym osobom, które mają prawo wybierania członków rady powiatu. To, ile wybiera się radnych jest zależne od wielkości danego powiatu, liczba ta zawsze określona jest w ustawie. Radnych wybiera się w okręgach wyborczych, wybierani są bezpośrednio spośród wszystkich zgłoszonych kandydatów. Wyborca ma prawo oddać wyłącznie jeden głos i tylko na jednego kandydata.

Starostę wybiera Rada Powiatu. Wybiera się go większością bezwzględną głosów liczoną zgodnie z liczbą ustawowego składu Rady. Głosowanie jest tajne. Rada Powiatu wyłania ze swojego składu organ wykonawczy, którym jest Zarząd. Zarząd Powiatu składa się ze starosty, wicestarosty oraz członków zarządu. Członków jest od trzech do pięciu, w zależności od powiatu.

1. Jak wybierane są władze województwa?

W wyborach powszechnych, bezpośrednich, równych, tajnych i proporcjonalnych. Próg 5% dla listy. Podział województwa na okręgi (od 5 do 15 radnych w okręgu).

Marszałek Województwa wybierany jest przez Sejmik. Wyboru dokonuje się większością bezwzględną głosów naliczaną zgodnie z ustawową liczbą członków Sejmiku (liczby są różne dla województw). Ponadto głosowanie jest tajne. Sejmik wybiera także dwóch Wicemarszałków i pozostałych dwóch członków Zarządu

1. Jakie jednostki samorządu terytorialnego zajmują się rynkiem pracy?

Zwalczanie bezrobocia i aktywizacja regionalnego rynku pracy to jedno z zadań województwa samorządowego. Jednostką województwa jest Wojewódzki Urząd Pracy. WUP nie zwalcza jednak bezpośrednio bezrobocia. Zajmuje się tym Powiatowy Urząd Pracy.

1. Jakie są rodzaje powiatów?

Powiat ziemski-składający się z kilku (kilkunastu) gmin, na terytorium których znajduje się miejscowość posiadająca status miasta. Powiat może obejmować kilka miast, ale jedno z nich jest siedzibą powiatu. Obszar powiatu ziemskiego związany z wykonywaniem jego zadań pokrywa się z obszarem kilku gmin. Obecnie zadania gmin i powiatu oraz ich organy są w pełni odrębne.

Powiat grodzki- jest dużym miastem, które z uwagi na swoją wielkość i charakter pełni dwojakiego rodzaju funkcje gminy i powiatu. Obok zadań samorządu gminnego (miejskiego) wykonuje zadania samorządu powiatowego. Powiat grodzki ma charakter miejski w odróżnieniu od powiatu ziemskiego, który wykazuje cechy powiatu wiejskiego.( związane z obecnością gmin wiejskich)

1. Co to jest budżet?

Zestawienie planowanych na dany okres (np. tydzień, miesiąc, najczęściej rok) dochodów i wydatków jednostki gospodarującej. Celem sporządzania budżetu jest racjonalizacja wydatków. Budżet stanowi podstawę finansowego planowania przedsięwzięć oraz dostarcza najważniejszych informacji potrzebnych do kontroli prowadzonej działalności.

1. Co to jest absolutorium?

Absolutorium (łac. absolutorium - zwolnienie, unieważnienie) - określenie aktu prawnego, który dokonywany jest poprzez organ uprawniony (np. parlament) na podstawie przedstawionego sprawozdania rachunkowego. Udzielenie absolutorium oznacza stwierdzenie prawidłowości działania finansowego organu wykonawczego (w tym przypadku rządu) w określonym przedziale czasowym.

1. Co to jest komisja rewizyjna?

Komisja jest organem Rady(gminy, miasta) realizującym na bieżąco jej funkcję kontrolną. Komisja ponadto

spełnia funkcję opiniodawczą oraz inicjującą. Celem jej działalności jest zbieranie w różnych

formach oraz wyjaśnianie /badanie/ informacji służących Radzie dla doskonalenia działalności

jej organu wykonawczego. (Na przykładzie statutu komisji rewizyjnej miasta Płocka.)

1. Co to jest organ stanowiący w jednostce samorządu terytorialnego?

Organy stanowiące mają za zadanie kontrolę jednostek samorządu terytorialnego, za pośrednictwem komisji stałych lub doraźnych wśród których pierwszoplanową rolę zajmuje komisja rewizyjna. Ustawy ustrojowe przewidują, że organy stanowiące j.s.t. kontrolują działalność organów wykonawczych i podporządkowanych im  jednostek.

1. Co to jest organ wykonawczy w jednostce samorządy terytorialnego?

Organ wykonawczy wykonuje uchwały rady (gminy, miasta) i zadania danej jednostki określone przepisami prawa. Władzę wykonawczą w gminach wiejskich stanowią wójtowie, burmistrzowie w gminach miejsko - wiejskich i miejskich lub prezydenci w dużych gminach miejskich.

1. Jakie są w UE państwa federalne?

Austria, Belgia, Niemcy

1. Jakie są w UE państwa regionalne?

Hiszpania, Włochy, Wlk. Brytania

1. Jakie są w UE państwa Unitarne?

Francja, Polska, Grecja, Czechy, Rumunia, Szwecja, Bułgaria, Słowacja, Litwa, Łotwa, Estonia

1. Co to jest państwo unitarne?

Państwo stanowi jedną całość z punktu widzenia systemu administracji, a poszczególne jednostki administracyjn całkowicie lub w znacznym stopniu podporządkowane są władzy centralnej. W tych państwach podział administracyjny oparty jest wyłącznie na kryterium racjonalnym: występuje zunifikowany system prawny, szkolnictwo, finanse, itd.

1. Co to jest państwo regionalne?

Z punktu widzenia prawa konstytucyjnego są to państwa stanowiące jedną całość (przykład: zapis w konstytucji Hiszpanii), przy czym poszczególne jednostki administracyjne, wszystkie bądź część z nich, posiadają szersze uprawnienia niż pozostałe. Podział administracyjny w tych krajach w znacznym stopniu odwołuje się do kryteriów etnicznych, kulturowych i historycznych, a poszczególne regiony posiadają uprawnienia autonomiczne (stanowienie regionalnego prawa zgodnego z ustawą zasadniczą), przy czym mogą się one różnić w obrębie danego państwa - mogą wreszcie wykraczać poza uprawnienia regionów w państwach federalnych.

1. Co to jest państwo federalne?

Tzw. państwa związkowe, oparte na daleko posuniętej decentralizacji terytorialnej usankcjonowanej ustawą zasadniczą; kompetencje władz centralnych i regionów są ściśle rozdzielone przy czym w zasadzie brak większych różnic pomiędzy kompetencjami poszczególnych jednostek administracyjnych, w dużej mierze odpowiadających regionom historycznym i/lub etnicznym. Cechą charakterystyczną państw federalnych (federacyjnych) jest fakt, iż izba wyższa parlamentu składa się z przedstawicieli poszczególnych regionów, kantonów, landów.

1. Jakie są szczeble samorządu terytorialnego we Francji?

Gminy podstawowym szczeblem (ustawa z 1884 )Kantony (tylko okręg wyborczy do RR)

Departamenty samorządowe (tradycje napoleońskie)Arrondissement (poddepartament)

Regiony samorządowe (unifikacja regionalna we wspólnocie europejskiej)Podlegają państwowej kontroli legalności (do 1982 był nadzór wstrzymujący administracyjnie - nie sądownie - akt prawa miejscowego).

1. Jak są wybierani burmistrzowie we Francji?

Pośrednio. Reszty nie mogę znaleźć.

1. Kto to jest prefekt?

• Pilnuje legalności funkcjonowania samorządów terytorialnych w departamencie.

• Kieruje służbami rządowymi w departamencie.

1. Jakie są szczeble samorządu terytorialnego w Niemczech?

• Federacja

• Kraj

• Okręg (Bawaria)

• Powiat

• Gmina

1. Jak są wybierani burmistrzowie w Niemczech?

W ustroju gminnym Północnoniemieckim a także Burmistrzowskim i Magistrackim burmistrz jest wybierany pośrednio przez radę gminy. Natomiast w ustroju gminnym Południowoniemieckim burmistrz jest wybierany bezpośrednio.

1. Jak są wybierani starostowie w Niemczech?

Północne Niemcy- starosta jest wybierany spośród radnych.

Zachodnie Niemcy- starosta jest mianowany przez land.

Południowe Niemcy- starosta jest wybierany w wyborach powszechnych lub przez Radę Powiatu (Badenia-Wirtembergia)

Dolna Saksonia, Nadrenia Palatynat- Rada Powiatu wybiera zamiast starosty Naddyrektora Powiatu (jakie to niemieckie:D)

1. Jakie są szczeble samorządu terytorialnego w Hiszpanii?

• Prowincja

• Region

• Gmina

1. Jak są wybierani burmistrzowie w Hiszpanii?

• Wyłaniany w wyborach pośrednich przez radę.

• Jest przewodniczącym rady.

• Jest organem wykonawczym gminy.

• Kieruje administracją gminną.

• Mianuje, spośród radnych swoich zastępców.

• Powołuje Radę Administracyjną (w gminach ponad 5 tyś. mieszkańców) wspomagającą pracę jego i zastępców.

1. Jak są wybierane rady prowincjonalne?

Są wybierane przez Radę Gmin.

1. Co to jest local government?

-. Monizm administracyjny ( brak równoległej administracji rządowej i samorządowej – jest jedna )

-. Lokalny zarząd a nie stanowienie prawa miejscowego ( self goverment ).

-. Osobowość prawną ma organ administracyjny a nie jednostka samorządu terytorialnego.

-. Brak domniemania kompetencji (kompetencji generalnej) – tylko enumeratywnie wymienione kompetencje odpowiednia jednostka samorządu terytorialnego.

1. Jakie są szczeble samorządu terytorialnego w Anglii?

Parafia

Dystrykt

Hrabstwo

Regiony (od 1998)

1. Jakie są szczeble samorządu terytorialnego w Walii?

Wspólnoty

Rady Unitarne

Zgromadzenie Walijskie

1. Jakie są szczeble samorządu terytorialnego w Szkocji?

Wspólnoty

Rady Unitarne

Równoległe Dystrykty

Parlament Szkocki

1. Jakie są szczeble samorządu terytorialnego w Irlandii północnej?

Parafie

Zarządy Okręgowe

Zgromadzenie Irlandii Północnej