Zgodnie z obecnie obowiązującą treścią art. 553 Kodeksu cywilnego, w skład gospodarstwa rolnego wchodzą:
Grunty rolne wraz z gruntami leśnymi
Budynki lub ich części
Urządzenia i inwentarz
Prawa związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego
Obowiązki związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego
Prawo pierwokupu wynikające z ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 „ kształtowanie ustroju rolnego” nie przysługuje, jeżeli nabywcą nieruchomości rolnej jest
Spółdzielnia produkcji rolnej – w przypadku sprzedaży przez jej członka nieruchomości rolnej stanowiącej wkład gruntowy w tej spółdzielni
Osoba bliska zbywcy w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościami
Jeżeli łącznie spełnione są warunki podane w punkcie a i b
Rozgraniczenie nieruchomości to:
Ustalenie przebiegu ich granic przez określenie położenia punktów i linii granicznych
Utrwalenie punktów granicznych znakami granicznymi na gruncie oraz sporządzenie odp. dokumentów
Ponowne zestabilizowanie przesuniętych, uszkodzonych lub zniszczonych znaków granicznych
Zniesienie współwłasności gospo. rolnego przez sąd może nastąpić według następującej kolejności:
Sprzedaż gospodarstwa rolnego; podział gospodarstwa rolnego pomiędzy współwłaścicielami, którzy wyrażą zgodę; przyznanie gospodarstwa rolnego jednemu z nich
Podział gospodarstwa rolnego pomiędzy współwłaścicielami, którzy wyrażą zgodę; sprzedaż gospodarstwa rolnego; przyznanie gospodarstwa rolnego jednemu z nich
Zgodny podział pomiędzy współwłaścicielami gospodarstwa rolnego; przyznanie gospodarstwa rolnego jednemu z nich; sprzedaż gospodarstwa rolnego
Skarb Państwa lub gmina może:
Spadek przyjąć, ale tylko gdy wyrazi oświadczenie woli w terminie sześciu miesięcy
Spadek przyjąć, ale tylko gdy wyrazi oświadczenie woli w terminie sześciu miesięcy od otwarcia spadku
Nie przyjąć spadku, który mu przypadł z mocy ustawy, ale tylko w terminie sześciu miesięcy od otwarcia spadku
Nie składają oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza
Do tytułów własności gospodarstwa rolnego należą
Akt własności ziemi
Akt przyznania gospodarstwa rolnego
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku
Postanowienie o zniesieniu współwłasności gospodarstwa rolnego
Ograniczeniu nadwyżek produktów rolnych na rynku rolnym służą następujące instrumenty:
Kwotowanie (limitowanie) wielkości produkcji rolnej
Wycofywanie produktów rolnych z rynku
Wyłączanie gruntów z produkcji rolnej
Konwersja produkcji (wytw. innego produktu w odniesieniu do którego nadwyżki nie występują)
Kontyngentowanie produkcji według kryterium
Instrumentami polityki rynkowej w UE są:
Ceny rolne
Integracyjny skup produkcji rolnych
System premii i dopłat
Instrumenty dotyczące nadmiaru produkcji
Instrumenty ochrony rynku cen UE w handlu z państwami trzecimi
/ interwencyjny skup nadwyżek towarowych; interw. Sprzedaż towarów zgromadzonych w ramach rezerw strategicznych; gromadzenie strategicznych rezerw żywnościowych; kształtowanie stabilnych cen dla konsumenta i producenta; prowadzenie analiz rynku rolnego/
Wymień przynajmniej 5 działań interwencyjnych ARR podejmowanych w celu ochrony rynku rolnego.
Interwencyjne skupy produktów rolnych
Giełdy rolnicze
Poręczenia kredytowe kredytów obrotowych dla przedsiębiorstw zajmujących się obrotem produktami rolnymi
Rejestr przedsiębiorstw
Analiza rynków produktów rolnych i żywnościowych
Dopłaty do przechowywania produktów rolnych
Płatności bezpośrednie dla rolników
Osoba przejmująca gospodarstwo rolne zgodnie z przepisami ustawy o rentach strukturalnych powinna spełnić łącznie następujące warunki: (a-e)
Jest następcą lub rolnikiem – nie ukończone 50 lat
Posiada kwalifikacje zawodowe przydatne do prowadzenia gospodarstwa:
Wykształcenie rolnicze zawodowe, średnie lub wyższe
Tyt. Kwalif. Lub zawodowy, tyt. Zaw. Mistrza w zawodzie przydatnym i 3 lata stażu w rolnictwie
Wyższe lub zawodowe inne i 3 lata stażu w rolnictwie
Podst., gimn. Lub zasadnicze inne i 5 lata stażu
Prawo pierwokupu sprzedawanej nieruchomości rolnej przysługuje jej dzierżawcy, który legitymuje się umowa dzierżawy na okres dłuższy:
Niż trzy lata
Niż pięć lat
Niż dziesięć lat
W skład gospodarstwa rolnego zdefiniowanego w K.c. wchodzą następujące składniki majątkowe:
Grunty rolne wraz z gruntami leśnymi
Budynki lub ich części
Urządzenia i inwentarz
Prawa związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego
13. O spadkach obejmujących gosp. rolne otwartych poczynając od dnia 14 lutego 2001 sąd orzeka:
a) według ogólnych zasad dotyczących dziedziczenia zawartych w K.c.
b) według szczególnych przepisów K.c. o dziedziczeniu gospodarstw rolnych
c) według szczególnych przepisów wydanych po ogłoszeniu wyroku T K dot. dziedziczenia gospodarstw rolnych.
14. postępowanie scaleniowe wszczyna się na wniosek:
a) większości właścicieli gospodarstw rolnych położonych na obszarze scalenia
b) właścicieli gruntów, których obszar przekracza połowę gruntów objętych scaleniem
c) zainteresowanych rolników w granicach obszaru posiadanych przez nich gruntów
15. zgodnie z prawem UE rolnicy uprawnieni są do płatności bezpośrednich z tytułu:
a) produkcji roślinnej (zboża, rośliny oleiste itd.)
b) produkcji zwierzęcej (bydło, owce itd.)
c) odłogowania gruntów
d) środków towarzyszących ( zalesienia, renty strukturalne itd.)
16. Formą pomocy finansowej realizowanej w ramach programu SAPARD jest:
a) dofinansowanie określonej części nakładów inwestycyjnych brakujących inwestorowi do zrealizowania inwestycji wchodzącej w zakres działania sapard – inwestycje w gospodarstwach rolnych, rozwój i poprawa
infrastruktury wiejskiej, poprawa przetwórstwa produktów rolnych i rybołówstwa, zróżnicowanie działalności gospodarczej zapewniającej mieszkańcom alternatywne źródła dochodu. Dotacja jako zwrot części kosztów po zakończeniu inwestycji.
Wskaż przykłady w ustawodawstwie rolnym w latach 80 wzmocnienia indywidualnej własności rolniczej :
Wymogi obszarowe w obrocie nieruchomościami z lat 71: minim. 0,5 ha; podst. 8 ha; max 15-20 ha./ zachowana minimalna, rezygnacja z podstawowej i max. W zamian za kryterium zdolności do towarowej produkcji rolnej.
Zliberalizowano warunki dziedziczenia – dopuszczenie większej ilości spadkobierców do dziedziczenia gosp. rolnego.
Uchylono przepisy do pozbawienia własności indywidualnej / z ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych/
W konstytucji wprowadzono zapis o rodzinnych gospodarstwach rolnych.
Można odzyskać mienie przejęte w tamtych latach pod warunkiem, że zostało przejęte z rażącym naruszeniem prawa.
Lata 90.
Gosp. przestawiona na tory gosp. rynkowej, uwolniono ceny żywności; dopasowano Kc do mechanizmu gosp. rynkowej / skreślono przepisy pozwalające na ingerowanie w obrót cywilno prawny w trybie administracyjnym czyli władczym/
Przepisy o obrocie nieruchomościami
Od 1 X 1990 r. obrót nieruchomościami stał się wolny, dziedziczenie zliberalizowano – dziedz. Gosp.rolnych/ testamentowe i ustawowe, priorytet test./
14 luty 2001 – orzeczenie TK – zlikwidowano szczególne, otwarte po wszyscy spadkobiercy dziedziczą.
Test A
Czy w Polsce doszło do wyodrębnienia się prawa rolnego na płaszczyźnie legislacyjnej?:
Z punktu widzenia legislacyjnego w Polsce nie ma wyodrębnionego prawa rolnego;
Nie ma w Polsce kodeksu rolnego, takiego jak np.: francuski Code rural z 1955r.;
W Polsce istnieje kodeks rolny, stąd należy uznać, że biorąc pod uwagę legislacyjny punkt widzenia, doszło do wyodrębnienia się prawa rolnego;
W Polsce mamy wiele ustaw szczególnych poświęconych wyłącznie regulacji ustroju rolnego, jak i wiele bardzo istotnych unormowań prawnych, które regulują stosunki w rolnictwie, zawartych w kodeksie cywilnym, w ustawodawstwie administracyjnym, finansowym, itp.
Źródłami prawa wtórnego na gruncie prawa unijnego, które regulują m.in. problematykę rolną są:
Akty prawne stanowione przez organy UE (Parlament Europejski wspólnie z Radą, Radę i Komisję);
Rozporządzenia , dyrektywy, decyzje, a także jako akty niewładcze – opinie i zalecenia;
Tylko dyrektywy i decyzje, a jako akty niewładcze – opinie i zalecenia;
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
Traktaty modyfikujące i uzupełniające Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Zgodnie z art.23 Konstytucji RP podstawę ustroju rolnego w Polsce stanowi:
Towarowe indywidualne gospodarstwo rolne
Ekologiczne gospodarstwo rolne
Rodzinne gospodarstwo rolne
Pod pojęciem gospodarstwa rolnego na gruncie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników ( art. 6 pkt. 4 ustawy) rozumie się:
Każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rolniczej;
Gospodarstwo rolne w rozumieniu K.c. o obszarze nie mniejszym niż 1 ha;
Gospodarstwo rolne w rozumieniu K.c. o obszarze nie mniejszym niż 0,5 ha.
Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników:
Przywróciła znaczenie umowie dożywocia i umowie darowizny (ustawodawca przewidział preferencje dla tych dwóch typów umów zawieranych w związku z zaprzestaniem prowadzenia działalności rolniczej przez rolnika , który ma ustalone prawo do emerytury lub renty);
Wprowadziła nowy typ umowy – tzw. Umowę z następcą, która została tak skonstruowana, aby przechodzenie gospodarstwa rolnego w ręce młodszego pokolenia było pewnym procesem rozłożonym na lata (przejście to jest bowiem poprzedzone dopuszczeniem młodego rolnika do pracy czy współzarządzania gospodarstwem).
Umowa dożywocia:
Świadczenia przysługujące z tytułu dożywocia określają same strony; dopiero w razie braku odpowiednich postanowień umownych treść prawa dożywocia określa art. 908 § 1 K.c. (który przewiduje następujące świadczenia: zapewnienie dożywotniego utrzymania, przyjęcie zbywcy jako domownika, dostarczenie mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnienie mu odpowiedniej pomocy i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawienie mu własnym kosztem pogrzebu odpowiadającego zwyczajom miejscowym);
Świadczenia przysługujące z tytułu dożywocia są ściśle określone w art. 908 § 1 K.c.; strony w umowie nie mogą modyfikować zakresu tych świadczeń;
Strony w umowie mogą przewidzieć dodatkowe świadczenia wskazane w art. 908 § 2 K.c. (obciążenie nieruchomości użytkowaniem, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełnienie powtarzających się świadczeń w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku).
Rolnik jako strona umowy z następcą:
Jest pełnoletnią osoba fizyczną, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium RP osobiście i na własny rachunek działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych (art. 6 pkt. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników);
Musi on być objęty rolniczym ubezpieczeniem emerytalno-rentowym;
W chwili zawierania umowy z następcą nie może mieć ustalonego prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej (w chwili zawierania umowy nie może on zatem osiągnąć wieku emerytalnego);
W przyszłości uzyska prawo do emerytury lub renty
Rozwiązanie umowy w celu wykonania umowy z następcą:
Może nastąpić zarówno na żądanie rolnika jak i następcy;
Może nastąpić tylko na żądanie rolnika
Może nastąpić po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, jeżeli następca (art. 89 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników):
- uporczywie postępuje wobec rolnika w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego lub
- dopuścił się względem rolnika albo jednej z najbliższych mu osób rażącej obrazy czci bądź umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności lub
- uporczywie nie wywiązuje się ze swoich obowiązków względem rolnika wynikających z umowy lub z przepisów prawa.
Wymień dwa zasadnicze modele rozwoju p. rolnego w Europie; w jakich krajach się one rozwinęły?
Model germański – Niemcy – wywodzi się z prawa administracyjnego (publicznego)
Model romański – Francja, Włochy, Hiszpania – wywodzi się z prawa cywilnego.
Pojęcie struktury agrarnej na gruncie prawa rolnego polskiego i w doktrynie Zach.oeuropejskiej.
W polskiej nauce pojęcie struktury agrarnej rozumiane jest węziej niż w europejskiej.
Nauka polska – stan rolniczych jednostek produkcyjnych ( ich liczba, wielkość, inne cechy)
Nauka zachodnioeuropejska – zespół powiązanych ze sobą instytucji takich jak struktura ustroju gruntowego, produkcji, usług dla rolnictwa.