5.metody pomiarów kątów poziomych

POMIARY KĄTOWE

Pomiary elementów kątowych w sieciach podstawowych i szczegółowych II klasy wykonuje się zwykle metodą kierunkową w kilku seriach. W przypadku wystąpienia na stanowisku więcej niż dwóch kierunków korzystniej jest przeprowadzić pomiar metodą sektorową.

W sieciach osnowy szczegółowej III klasy na punktach węzłowych prowadzi się pomiar metodą kierunkową, a na pozostałych punktach metodą zwykłą.

Do pomiaru kątów w osnowie szczegółowej II klasy używa się teodolitu o nominalnej dokładności odczytu lub 2^cc. Punkty celu sygnalizuje się tarczami celowniczymi. centrowanie teodolitu i tarcz wykonuje się za pomocą pionów optycznych. Kąty w tej klasie mierzy się w trzech seriach z błędem średnim +/- lub +/- 12 ^cc . Do pomiaru kątów w osnowie III klasy można używać teodolitu +/- – lub +/- 20^cc. Punkty celu sygnalizuje się tarczami celowniczymi centrowanymi za pomocą pionów optycznych lub drążkowych, dopuszcza się też sygnalizację celu pionowo ustawionymi tyczkami geodezyjnymi. Kąty w sieciach III klasy mierzy się w dwóch seriach z błędem średnim nie większym niż:

- w ciągach o długości do lub 45^cc

- w ciągach o długości 2- lub 30^cc

- w ciągach o długości 3- lub 20^cc

Niezależnie od przyjętej metody pomiaru do pomiarów kątowych należy używać przyrządów sprawdzonych i zrektyfikowanych.

Do pomiarów kątowych stosuje się metody:

• metoda kierunkowa

• metoda kątowa

• metoda sektorowa.

Metoda kierunkowa- pomiar tą metoda polega na wyznaczeniu wielkości kątów poziomych między kierunkiem zerowym limbusa, a kierunkami do kolejnych punktów celu.

Wybiera się punkt najlepiej widoczny przyjmując kierunek do niego jako początkowy. Powinien to być punkt położony na północnej części horyzontu ostro rysujący się na tle. Pierwszą serię obserwacji rozpoczyna się od wycelowania na punkt początkowy i po wycelowaniu na sygnał ustawia się mikrometr na odczyt 0' 00'' a następnie obraca się limbus za pomocą śruby reinteracyjnej tak, aby odczyt wynosił 0° 00'. Następnie celuje się ponownie na punkt początkowy, doprowadza się obrazy przeciwległych części koła do koincydencji, odczytuje podziałki koła i mikrometru. Obserwując kolejno sygnały z kierunkiem zgodnym z ruchem wskazówek zegara celuje się ponownie na punkt początkowy, który obserwuje się powtórnie (jest to półseria - półpoczet). Następnie po przerzuceniu lunety przez zenit i obrocie alidady o 180° wykonuje się pomiar w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. W drugiej półserii, podobnie jak w pierwszej rozpoczyna się i kończy obserwacje od kierunku do punktu wyjściowego. Obie półserie tworzą pełną serię (poczet) pomiaru kierunku. Kontrolą pomiarów jest wartość odczytu zamknięcia półserii a następnie pełnej serii. Odchyłka zamknięcia jest to różnica między odczytami kierunku początkowego i zamykającego. Nie powinna przekraczać dwukrotnej wartości błędu średniego różnicy tych kierunków, czyli dla serii │m_k$\text{\ \ }\sqrt{2}$ │

m_k - błąd pomiaru kierunku w jednej serii.

Gdy różnica jest większa pomiar powtarzamy.

Przed rozpoczęciem każdej następnej serii należy ponownie spoziomować teodolit. Przystępując do wykonania drugiej serii celuje się znów na punkt początkowy. Po czym ustawia się mikrometr na odczyt 1/S jego zakresu S - liczba serii. Następnie przesuwa się mikrometr na odczyt równy 180°/S i po wykonaniu czynności jak w pierwszej serii rozpoczyna się pomiar od ponownego wycelowania na punkt początkowy. Następnie wszystko tak samo. Następne serie obserwuje się w identyczny sposób zmieniając przed rozpoczęciem każdej nowej serii orientację limbusa i położenie mikrometru oraz powtórnie poziomuje się teodolit. Przykładowo dla s=4 początkowe odczyty wyniosą dla serii: I - 0°, II - 45°, III - 90°, IV - 135°. Dla drugiego położenia lunety odczyty wyniosą odpowiednio: 180°, 225°, 270°, 315°.

Dla mikronetru o zakresie 10' i podziale co 1'' dla S=4 początkowymi odczytami będą, I - 0'00'', II - 2'30'',

III - 5'00'', IV - 7'30''.

Metodę kierunkową stosujemy gdy na danym stanowisku jest maksymalnie 8 punktów celu, gdy więcej stosujemy metodę sektorową.

Metoda kątowa.

Polega na oddzielnym pomiarze każdego z kątów na stanowisku w odpowiedniej ilości serii na różnych miejscach limbusa i mikrometru. Poszczególne kąty mierzy się metodą zwykłą w dwóch położeniach lunety. Między seriami należy przesuwać limbus o 180°/S i mikrometr o 1/S S - ilość serii.

Przed opuszczeniem stanowiska należy obliczyć wartość średnią każdego kąta mierzonego w S seriach i zsumować je. Różnica między tą sumą a kątem pełnym daje odchyłką nie zamknięcia horyzontu. Odchyłka ta powinna mieć wartość

,

- średni błąd mierzonego kąta w S seriach

- ilość kątów wypełniających horyzont

Metoda sektorowa

Metoda sektorowa stosowana jest wówczas gdy na stanowisku liczba kierunków do pomiaru jest większa niż warunki obserwacji poszczególnych punktów są zróżnicowane. Wtedy spośród punktów przeznaczonych do pomiaru wybiera się trzy do czterech punktów , które są w przybliżeniu rozłożone równomiernie na horyzoncie. Kąty miedzy tymi punktami, zwanymi kątami sektorowymi mierzy się metodą kątową (wypełnienia horyzontu). Kąty wewnętrzne w każdym sektorze mierzy się metodą zwykłą w ramach sektorów . Kolejność pomiaru sektorów oraz kątów w sektorach jest dowolna i zależy od chwilowych warunków pomiarów . Najpierw wyrównuje się kąty sektorowe do horyzontu , a następnie kąty wewnętrzne do wartości sektorów .