Zestaw pytań na egzamin magisterski –
seminarium Administracja samorządu terytorialnego
1. Pojęcie i istota samorządu terytorialnego.
2. Formy demokracji bezpośredniej w samorządzie terytorialnym.
3. Referendum lokalne.
4. Referendum w sprawie odwołania organu gminy.
5. Status prawny gminy samorządowej.
6. Status prawny powiatu samorządowego.
7. Status prawny samorządu województwa.
8. Status prawny radnego.
9. Rada gminy jako organ stanowiący.
10. Rada powiatu jako organ stanowiący.
11. Sejmik województwa jako organ stanowiący.
12. Zadania własne jednostek samorządu terytorialnego.
13. Zadania zlecone jednostek samorządu terytorialnego.
14. Organizacja wewnętrzna i formy działania organu stanowiącego.
15. Status prawny organu wykonawczego jednostek samorządu terytorialnego.
16. Jednoosobowe i kolegialne organy wykonawcze w jednostkach samorządu terytorialnego.
17. Status prawny wójta (burmistrz, prezydent miasta).
18. Status prawny starosty powiatu.
19. Status prawny marszałka województwa.
20. Pojęcie prawa miejscowego.
21. Miejsce aktów prawa miejscowego w hierarchii źródła prawa.
22. Mienie komunalne – pojęcie, sposoby nabycia.
23. Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego.
24. Związki gmin oraz związki powiatów.
25. Skarga obywatela na uchwałę organów jednostek samorządu terytorialnego.
26. Organy nadzoru i kryteria nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego.
27. Środki nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego.
28. Rozstrzygnięcie nadzorcze oraz zarządzenie zastępcze jako środki nadzoru.
29. Sądowa kontrola rozstrzygnięć nadzorczych.
30. Sądowa ochrona samodzielności gminy (powiatu, samorządu wojewódzkiego).
1. Pojęcie i istota samorządu terytorialnego.
Samorząd terytorialny jest formą administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę osób zamieszkujących dane terytorium, mających wspólne interesy i potrzeby. Idea samorządu terytorialnego polega na tym, że realizuje on przyznane mu zadania publiczne, w imieniu i na rzecz państwa, ale w imieniu własnym i na rzecz osób stanowiących zrzeczenie samorządowe oraz na własną odpowiedzialność. Struktury samorządu muszą być kształtowane w sposób demokratyczny (wyłanianie władz i kontrola członków). Samorząd posiada własny majątek i we własnym imieniu może zaciągnąć zobowiązania, a państwo bezpośrednio nie ingeruje w tę sferę działania. Istotą samorządu jest jego podmiot i przedmiot oraz sposób wykonywania zadań publicznych. Podmiotem jest człowiek, mieszkaniec danego terytorium (gmina, powiat, województwo) z punktu widzenia praw wyborczych niezależnie od jego wieku obywatelstwa i innych cech. Podmiotowość tego człowieka jest automatyczna z mocy prawa. Przedmiotem jest wykonywanie, realizacja zadań publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego powierzonych przez państwo z zakresu administracji publicznej.
2. Formy demokracji bezpośredniej w samorządzie terytorialnym.
Formy demokracji bezpośredniej możemy podzielić na:
Referendum lokalne
Konsultacje społeczne
Wybory lokalne
2.Konsultacje społeczne
Konsultacje mogą polegać na wyrażeniu opinii lub złożenia uwag w spawie będącej przedmiotem konsultacji, udzieleniu odpowiedzi na podstawowe pytania, wyborze jednego z zaprezentowanych rozwiązań. Mogą mieć one formę ankiety, bezpośrednich spotkań z mieszkańcami, wykorzystania środków masowego przekazu.
Konsultacja:
-mogą mieć charakter fakultatywny i obligatoryjny.
-mogą być przeprowadzone z inicjatywy rady miejskiej, burmistrz miasta, mieszkańców, a uczestniczyć w nich mogą zarówno pojedynczy obywatele , ich reprezentacje, instytucje, organizacje pozarządowe oraz specjaliści i eksperci zewnętrzni.
-Przeprowadzane są w przypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych spawach ważnych dla gminy, powiatu czy województwa, nie mają one charakteru wiążącego , ale mają one duże znaczenie polityczne.
-to wyrażenie w drodze głosowania opinii w jakieś sprawie, są jedną z metod dialogu obywatelskiego.
Inicjatywa podjęcia uchwały o przeprowadzenie konsultacji:
-rada
-mieszkańcy
-organizacje pozarządowe działające na terenie gminy
-jednostki pomocnicze gminy
Konsultacje odbywają się w sprawach:
-tworzenia, łączenia, dzielenia i znoszenia gmin, ustalania ich granic
-ustalania statutu jednostki pomocniczej
-tworzenia jednostki pomocniczej z inicjatywy Rady Gminy
-nadania gminie lub miejscowości statutu miasta i ustalania jego granic
3. Wybory lokalne
W Polsce wybory do organów stanowiących jst są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.
Czynne Prawo wyborcze (prawo wybierania do rad gminy, powiatów i sejmików)ma każdy obywatel, który:
-najpóźniej w dniu wyborów ukończył 18 lat
-stale zamieszkuje na terenie działania danej rady i jest wpisany do rejestru wyborców
-jest obywatelem UE, pełnoletnim i stale zamieszkuje na terenie danej gminy oraz który został wpisany do rejestru wyborców na 12 m-cy przed wyborami.
Prawa wybierania nie mają osoby:
-pozbawienie praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądowym
-pozbawienie praw wyborczych orzeczeniem TS
-ubezwłasnowolnienie prawomocnym orzeczeniem sądowym
-obywatel UE nie będący obywatelem Polski, pozbawiony praw wybierania w państwie członkowskim UE którego jest obywatelem.
Bierne prawo wyborcze (prawo bycia wybieranym do rad i sejmików )ma ten kto ma czynne prawo wyborcze.
3. Referendum lokalne.
Referendum lokalne to forma demokracji bezpośredniej, które przebiega w oparciu o podstawowe zasady prawa wyborczego. Przedmiotem referendum są sprawy dotyczące danej wspólnoty (gminy, powiatu , województwa) w granicach ustaw, odwoływanie organu pochodzącego z wyborów bezpośrednich tj. organu przedstawicielskiego .
W drodze referendum mieszkańcy wspólnoty samorządowej wyrażają swoją wolę co do sposobu rozstrzygnięcia spraw (jednej lub wielu) dotyczących tej wspólnoty, które mogą być również rozstrzygnięte przez organ gminy, ale ze względu na ich wagę poddane są osąd mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego, lub w spawie odwołania organu stanowiącego tej jednostki, a w przypadku gmin także wójta( burmistrza, prezydenta miasta)
Inicjatywa :
Referendum przeprowadza się z inicjatywy organu stanowiącego gminy, powiatu lub województwa oraz mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego.
Z inicjatywą przeprowadzenia referendum może wystąpić:
grupa co najmniej 15 obywateli(w referendum powiatowym i wojewódzkim), którym przysługuje prawo wybierania do organu stanowiącego, a w odniesieniu do referendum gminnego -5 obywateli którym przysługuje prawo wybierania do rady gminy
partia polityczna
organizacja społeczna posiadająca osobowość prawną której statutowym terenem działania jest co najmniej obszar danej jednostki samorządu terytorialnego.
W takim przypadku odbędzie się ono, jeżeli wniosek uzyska poparcie najmniej:
10% uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy albo powiatu,
5% uprawnionych do głosowania mieszkańców województwa.
Jeżeli przedmiotem referendum jest odwołanie organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego przed upływem kadencji, może ono być przeprowadzone tylko i wyłącznie na wniosek mieszkańców.
W przypadku gminy wniosek może dotyczyć odwołania rady i wójta (burmistrza, prezydenta miasta)albo jednego z tych organów.
Natomiast referendum w sprawie odwołania samego wójta może być przeprowadzane z inicjatywy rady gminy, w przypadku, gdzie inicjatywa przeprowadzenia referendum jest wynikiem nieudzielenia wójtowi absolutorium, lub gdy powodem przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania wójta są inne przyczyny. W przypadku drugim wniosek w spawie uchwały o przeprowadzeniu referendum musi być złożony przez ¼ ustawowego składu rady.
Do ważności referendum w sprawie odwołania organu jst wystarczy, aby wzięło w nim udział 3/5 liczby wyborców, którzy brali udział w wyborze odwołanego organu. Wynik referendum jest rozstrzygający jeżeli za jednym z rozwiązań w sprawie poddanej pod referendum oddano więcej niż połowę ważnych głosów(50%+1)
Natomiast w przypadku innym niż odwołanie organu jst referendum jest ważne jeżeli wzięło udział co najmniej 30%uprawnionych do głosowania. Wynik rozstrzygający 50%+1
W przypadku referendum gminnego którego przedmiotem jest samo opodatkowanie się mieszkańców, żeby wynik był rozstrzygający potrzeba 2/3 ważnie oddanych głosów.
Ustawa wyróżnia 2 rodzaje referendum:
Obligatoryjne -oznacza że jest to jedyny sposób zdecydowania w danej sprawie
-samoopodatkowanie się mieszkańców na cele publiczne (30% mieszkańców uprawnionych do głosowania musi wziąć udział i ,,za'' opowiedzieć się 2/3 występuje na szczeblu gminy)udział 3/5x wiążące 50%
-odwołanie organu jst (ważne –udział 30%, wiążące -2/3głosów)
Fakulatywne oznacza, że mieszkańcy mogą ale nie muszą wypowiadać się w określonej sprawie dotyczącej wspólnoty samorządowej mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki.
Referendum przeprowadzają i ustalają wynik powołane obwodowe terytorialne(wojewódzkie, powiatowe, gminne)komisje do spraw referendum i obwodowe komisje. Komisje terytorialne i obwodowe posługują się własną pieczęcią której wzór ustanawia PKW. Organ wykonawczy i inicjator referendum może wyznaczyć do teryt. I obwodowej komisji po jednym mężu zaufania. Który ma prawo być obecny przy czynnościach wykonywanych przez komisje oraz wnosić do protokołów wyników głosowania i wyników referendum. Po zakończeniu głosowania obwodowa komisja sporządza w 3 egzemplarzach protokół wyników głosowania w obwodzie. Protokół podpisują i każdą ze stron parafują wszystkie osoby wchodzące w skład komisji, obecnie przy jego sporządzeniu i opatrują go pieczęcią komisji. Po sporządzeniu protokołu obwodowa komisja podaje niezwłoczne do publicznej wiadomości wyniki głosowania poprzez wywieszenie w swojej siedzibie, w miejscu łatwo dostępnym dla obywateli jednego z egzemplarzy protokołu głosowania w obwodzie. Przewodniczący obwodowej komisji niezwłocznie przekazuje w depozyt wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta dokumenty z głosowania w zapieczętowanych pakietach wraz z pieczęcią komisji. W term. 7 dni od podania wyników referendum do wiadomości publicznej, każdy uprawniony do wzięcia w nim udziału mieszkaniec danej j.s.t może wnieść protestu do sądu okręgowego, jeżeli dopuszczono się naruszenia przepisów ustawy a naruszenie to mogło wywrzeć istotny wpływ na wynik referendum.
4. Referendum w sprawie odwołania organu gminy.
Inicjator referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego przekazuje na piśmie, komisarzowi wyborczemu, wniosek mieszkańców wraz z informacją o spełnieniu obowiązków wskazanych wcześniej. Komisarz wyborczy niezwłocznie potwierdza na piśmie otrzymanie wniosku. Komisarz wyborczy zwraca inicjatorowi referendum lub jego pełnomocnikowi wniosek zawierający uchybienia i wyznacza 14 dni do ich usunięcia. Komisarz wyborczy odrzuca wniosek o przeprowadzenie referendum, w którym stwierdził nie dające się usunąć uchybienia. Postanowienie o odrzuceniu wniosku przekazuje się niezwłocznie inicjatorowi referendum lub jego pełnomocnikowi. Komisarz wyborczy wydaje postanowienie o przeprowadzeniu referendum lub odrzuceniu wniosku nie później niż w ciągu 30 dni od dnia jego złożenia.
Postanowienie wojewódzkiego komisarza wyborczego o przeprowadzeniu referendum zawiera:
• termin przeprowadzenia referendum,
• wzór i treść karty do głosowania,
• kalendarz czynności związanych z przeprowadzeniem referendum.
Na postanowienie komisarza wyborczego odrzucające wniosek o przeprowadzenie referendum, a także w przypadku niedotrzymania przez komisarza terminu, inicjatorowi referendum służy skarga do NSA w terminie 14 dni od dnia doręczenia postanowienia. NSA rozpatruje skargę w terminie 14 dni od dnia jej zgłoszenia. Wyrok sądu jest ostateczny. Wyrok sądu uwzględniający skargę zastępuje postanowienie komisarza wyborczego.
Referendum przeprowadza się w dzień wolny od pracy w okresie między 30 a 40 dniem od dnia opublikowania postanowienia komisarza wyborczego w tej sprawie albo od dnia ogłoszenia przez NSA wyroku.
5. Status prawny gminy samorządowej.
Podstawową JST jest gmina. Wykonuje ona wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych JST. Gmina posiada osobowość prawną. Jej samodzielność jest chroniona sądownie. Gmina jest prawnie zorganizowanym terytorialnie związkiem mieszkańców (korporacja), określonym w ustawie jako wspólnota samorządowa, dysponująca pewnym władztwem. Przynależność do gminy jest obligatoryjna, wynika z samego faktu zamieszkania na terytorium danej gminy, czyli do gminy należy się ż mocy prawa i nie można się z niej wypisać. Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Zadaniami gminy są wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Występuje domniemanie kompetencji na rzecz gminy, jeżeli ustawa nie stanowi, że sprawę ma załatwić inny organ. O ustroju gminy stanowi jej statut. Gmina w celu wykonywania zadań może tworzyć jednostki organizacyjne lub zawierać umowy z innymi podmiotami.
6. Status prawny powiatu samorządowego.
Ma osobowość prawną
Wykonuje zadania na własną odpowiedzialność i ponosi za to konsekwencje
Podlega ochronie sądowej
Powiat wykonuje tylko zadnia, które przekraczają kompetencje gminy(rola uzupełniająca „brakujące ogniwo”)
Jest to lokalna wspólnota samorządowa, która tworzą mieszkańcy z mocy prawa
Przez powiat należy rozumieć lokalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium. Powiat posiada osobowość prawną, chroniona sądownie. Został powołany z mocy ustawy z dnia 05.06. 1996 r. o samorządzie powiatowy/m. Powiat wykonuje określone zadania o charakterze ponadgminnym w imieniu własnym lub na własną odpowiedzialność. W celu realizacji zadań powiat został wyposażony w odpowiednie mienie albo w drodze ustawy może przejąć od skarbu państwa. O ustroju powiatu stanowi statut. Powiat jako jednostka zasadniczego podziału terytorialnego obejmuje cale obszary graniczących ze sobą; gmin (powiat ziemski) albo cały obszar miast na prawach powiatu (powiat grodzki). Zadania powiatów są ściśle określone w ustawie. Powiat jest jednostka uzupełniającą względem gminy o charakterze wyrównawczym. Powiat może tworzyć jednostki organizacyjne a także zawierać umowy z innymi podmiotami, może również prowadzić działalność gospodarcza ale wyłącznie w zakresie użyteczności publiczne! - nie może być to działalność komercyjna nastawiona na zysk. Przynależność do powiatu jest obligatoryjna/z racji zamieszkania.
7. Status prawny samorządu województwa.
Województwo oznacza zarówno JST, czyli regionalna wspólnotę samorządowa jak i największa jednostkę zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej. W województwie występuje dualizm podziału władzy na samorządowa podległą marszałkowi i rządową podległa wojewodzie. Organy samorządu działają na własna odpowiedzialność, posiadają osobowość prawna i podlegają ochronie sądowej. Posiadając samodzielność powiatową województwo może bronić się NSA. Województwo posiada kompetencję o zasięgu regionalnym. Zakres działania samorządu województwa nie narusza samodzielności powiatu i gminy. Organy SW nie stanowią organu nadzoru i kontroli nad organami gminy ani nie są organami wyższego stopnia w sprawach postępowania administracyjnego. Kompetencje województwa nie zazębiają się.
8. Status prawny radnego.
Radny – członkiem wybieranych organów samorządowych np. rady gminy czy rady powiatu.
Do podstawowych obowiązków radnego należą:
utrzymanie stałej więzi z mieszkańcami i ich organizacjami
wybór przewodniczącego rady
uczestniczenie w pracach rady i jej komisji oraz innych samorządowych do których został wybrany lub desygnowany
reprezentowanie wyborców w radzie gminy i innych instytucjach samorządowych oraz troszczenie się o ich sprawy.
Radny w związku z wykonywaniem mandatu korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych, którą radny zachowuje do dnia upływu 4-letniej kadencji liczonej od dnia wyborów. Osoba wybrana na radnego ma obowiązek złożyć ślubowanie na pierwszej sesji na której jest obecny. Jeśli odmówi to jest równoznaczne z zrzeczeniem się mandatu i równoznaczne z brakiem ochrony prawnej przysługującej jako funkcjonariuszowi publicznemu.
Mandat radnego ma charakter wolny, który daje mu:
status funkcjonariusza publicznego
swobodę wykonywania mandatu
Zakaz łączenia stanowisk przez radnego:
nie może wykonywać pracy w ramach stosunku pracy w urzędzie gminy, w której uzyskał mandat oraz wykonywać funkcji kierownika lub zastępcy w jednostkach organizacyjnych tej gminy
nie może wykonywać pracy na podstawie umowy cywilno-prawnej
nie może brać udziału głosowaniu w radzie ani w komisji, jeżeli dotyczy ono jego interesu prawnego
mandatu radnego gminy nie można łączyć z mandatem posła lub senatora, wykonywaniem funkcji woje-wody lub wice wojewody, z członkostwem w organie innej j.s.t.
nie mogą podejmować dodatkowych zajęć ani otrzymywać darowizn mogących podważyć
Przywileje radnego:
ochrona osoby radnego polegająca na tym, że osoba winna napaści na radnego odpowiadała będzie jak za napaść na funkcjonariusza publicznego
ochrona stosunku pracy radnego – pracodawca, który chciałby rozwiązać stosunek pracy z radnym musi wcześniej uzyskać zgodę właściwej Rady albo Sejmiku
9. Rada gminy jako organ stanowiący
Organy stanowiące pochodzą z wyborów powszechnych, równych bezpośrednich i tajnych.
Rada gminy jest organem stanowiącym i kontrolnym w gminie, który może rozstrzygać o wszystkich sprawach pozostających w zakresie działania gminy, a nie zastrzeżonych dla referendum. Jeżeli siedziba rady gminy znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy, rada nosi nazwę rady miejskiej. Kadencja rady gminy trwa 4 lata licząc od dnia wyborów.
Rozwiązanie to zgodne jest z dotychczasową praktyką, lecz nie jest wolne od niebezpieczeństw, szczególnie obecnie w okresie nasilonej walki politycznej wielu partii, uregulować i ruchów społecznych. Może także dojść do sytuacji, że do rad gmin zostaną powołani ludzie nie posiadający doświadczeń w zarządzaniu sprawami lokalnymi. Wówczas pierwszy okres kadencji rady może okazać się niezbędny do nauki form i sposobów samorządowego sprawowania władzy.
Wśród sposobów przeciwdziałania tym niekorzystnym tendencjom można wymienić propozycję przedłużenia kadencji radnego do 6 lat. Przy czym, co 3 lata ustępowały połowa liczby wybranych radnych. Po upływie pierwszych trzech lat od wyborów ustalono by w drodze losowania, który radni zakończą kadencję z tym terminem. Nie można by także kandydować na radnego bezpośrednio po uwzględniona.
Skład organów stanowiących zależy od liczby mieszkańców w danej gminie.
Gmina- do 20 tys. mieszkańców -15 radnych
do 50 tys. mieszkańców -21 radnych
do 100 tys. mieszkańców-23 radnych
do 200 tys. mieszkańców -25 radnych
na każde rozpoczęte 100 tys. mieszkańców – po 3 kolejnych radnych (do max 45)
Kompetencje, uprawnienia rad gmin.
główne kompetencje
- kreowanie rozwoju, przyjmowanie programów, strategii rozwoju gminy
-plany zagospodarowania przestrzennego
-program dotyczący pomocy społecznej i polityki prorodzinnej
- Zakres personalny: do 2002 r. to rada wybierała pełny zarząd gminy, odwoływania zarząd kolegialny, dzisiaj- bezpośrednie wybory wójta, burmistrza, prezydenta w dwóch przypadkach:
może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum, odwołanie wójta, burmistrza i prezydenta
Po nowelizacji w kwietniu 2001r art. 18-rada podejmuje decyzje o wynagrodzeniu wójta, burmistrza i prezydenta w drodze uchwały.
- Wójt, burmistrz, prezydent ma obowiązek przekładać radzie kierunki swojej działalności oraz składać sprawozdanie ze swoich działań, rada musi/powinna je akceptować
-powołuje i odwołuje głównego księgowego, skarbnika gminy oraz sekretarza gminy na wiosek wójta, prezydenta i burmistrza.
-uchwała budżetowa
>kwestie majątku i finanse gminy
-Uchwały okołobudżetowe: dotyczące wysokich podatków, opłat, dotyczące majątku
-Wydzierżawienie majątku poza okres 3 lat
-Kwestie mienia komunalnego
-Ustalenie opłat za mieszkania komunalne, lokale komunalne
-Sprzedaż mieszkań komunalnych
-Zaciągniecie pożyczek długoterminowych, kredyty krótkoterminowe
-Wypuszczanie obligacji
-Wchodzenie do spółek, spółdzielni
Uchwały dotyczące porozumień wykonywania zadań
-Wchodzenie w struktury ponadgminne (stowarzyszenia gminne, samorządy)
-porozumienie w sprawie przyjęcia zadań rządowych
-współpraca międzynarodowa gminy.
ustrój i funkcjonowanie gminny
-flaga i herb
-nazewnictwo ulic
-wznoszenie pomników
-nadawanie honorowego obywatelstwa
sprawy ważne dla państwa- np. stypendia dla uczniów i studentów
10. Rada powiatu jako organ stanowiący.
Rada powiatu organ stanowiący i kontrolny samorządu. Jego członkowie (radni) wybierani są w wyborach bezpośrednich w systemie wyborów proporcjonalnych. W skład rady powiatu wchodzą radni w liczbie do 40 tys. mieszkańców-15, oraz po dwóch na każde kolejne rozpoczęte 20 tys. mieszkańców, ale nie więcej niż 29 radnych.
Art. 12 ustawy powiatowej określa zakres wyłącznej właściwości rady.
Nałęża do niej sprawy:
a)organizacyjne –uchwalanie statutu powiatu; tworzenie, przekształcenie i likwidacja jednostek organizacyjnych oraz wyposażenie ich w majątek, podejmowanie uchwał w sprawach współdziałania z innymi powiatowymi i gminami, jeżeli jest to związane z koniecznością wydzielenia majątku
b)planistyczne-uchwalanie budżetu powiatu
c)finansowo majątkowe- podejmowanie uchwał w sprawach wysokości podatków i opłat w granicach określonych ustawami, podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych powiatu dotyczących:
1.zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich wydzierżawiania lub wynajmowania na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub na czas nieoznaczony, o ile ustawy
szczególne nie stanowią inaczej
2. emitowania obligacji oraz określania zasad ich zbywania, nabywania i wykupu
3. zaciągania długoterminowych pożyczek i kredytów
4. ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów krótkoterminowych zaciąganych przez
zarząd oraz maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez zarząd w roku
budżetowym,
5. zobowiązań w zakresie podejmowania inwestycji i remontów o wartości przekraczającej granicę ustaloną corocznie przez radę,
6. tworzenia i przystępowania do związków, stowarzyszeń, fundacji i spółdzielni oraz ich
rozwiązywania lub występowania z nich,
7. tworzenia i przystępowania do spółek, ich rozwiązywania i występowania z nich oraz określania zasad wnoszenia wkładów oraz obejmowania, nabywania i zbywania udziałów i akcji,
8. wydzielenia majątku na współdziałania z innymi powiatami i z gminami
9. tworzenia, przekształcania i likwidacji jednostek organizacyjnych oraz wyposażania ich w
majątek,
d)osobowe wybór i odwołanie zarządu powiatu, powoływanie i odwoływanie na wniosek starosty sekretarza oraz skarbnika powiatu.
e)kierowniczo-kontrolne stanowienie o kierunkach działania zarządu powiatu oraz przyjmowanie sprawozdań z jego działalności, w tym z działalności finansowej, rozpatrywanie sprawozdania z wykonywania budżetu oraz podejmowane uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium zarządowi z tego tytułu
f)inne podejmowanie uchwał w sprawach herbu i flagi powiatu.
Uchwały rady i zarządu zapadają większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, zarządu w głosowaniu jawnym.
Rada powiatu wybiera ze swego składu przewodniczącego oraz jednego lub dwóch wiceprzewodniczących. Funkcji tych nie można łączyć ze stanowiskiem członka zarządu powiatu.
Ustawa powiatowa nie zalicza przewodniczącego rady do organów powiatu. Jego ustawowym wyłącznym zadaniem jest organizowanie pracy rady oraz prowadzenie jej obrad.
Rada z uwagi na swój społeczny (ale wynagradzany pieniężnie )charakter nie może obradować ciągle. Jej charakter pracy jest sesyjny, a sesje są czasowo ograniczone. Z uwagi na szeroki zakres zadań rady istnieje potrzeba przekazywania części jej zadań innym organom do rostrzygania- z wyłączeniem spraw zastrzeżonych do właściwości rady, do zaopiniowania, bądź opracowania projektu rozstrzygnięcia – we wszystkich sprawach.
Organ uchwałodawczy może powołać ze swojego grona komisje doraźne bądź stałe wykonywać określone przez rade zadania.
11. Sejmik województwa jako organ stanowiący.
Sejmik województwa eksponowaną pozycję wśród organów województwa. Organ ten podejmuje najważniejsze decyzje w sprawach mu przekazanych a dotyczących województwa. Samorząd województwa pełni 2 funkcje: stanowiącą i kontrolną. Kontroluje działalność organu wykonawczego. tj. zarząd województwa oraz dodatkowo woj. samorządowe jednostek organizacyjnych. Sejmik Województwa stanowi przepisy powszechnie obowiązujące. Funkcja stanowiąca realizowana jest podczas sesji. Ustawodawca nie stanowi o domniemaniu kompetencji na rzecz sejmik województwa. Na szczeblu województwa takie domniemanie zostało ustanowione na rzecz zarząd województwa. Sejmik województwa to organ pochodzący z bezpośrednich wyborów.
W skład sejmiku województwa wchodzą radni w liczbie 30 w województwach liczących do 2 mln mieszkańców oraz po 3 radnych na każde kolejne rozpoczęte 500 mieszkańców. Kadencja sejmiku województwa trwa 4 lata i liczy się ją od dnia wyborów. Odwołanie sejmiku województwa przed upływem kadencji jest możliwe tylko w drodze referendum województwa.
Ustawodawca nie stanowi o domniemaniu kompetencji na rzecz sejmiku województwa. W związku z tym katalog kompetencji ma charakter zamknięty.
Katalog zadań należących do wyłącznej właściwości sejmik województwa jest zawarty w art. 18 ustawy o samorządzie województwa :
1.stanowienie aktów prawa miejscowego
2.uchwalanie strategii rozwoju województwa i programów wojewódzkich
3.uchwalanie planów zagospodarowania przestrzennego
4.uchwalanie budżetu województwa
5.rozpoznanie sprawozdań z wykonania budżetu, sprawozdań finansowych województwa sprawozdań z wykonywania wieloletnich planów województwa
6.podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych
7.podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium zarządowi z tytułu wykonania budżetu
8.uchwalanie przepisów dotyczących podatków i opłat lokalnych
9. podejmowanie uchwał w sprawie powierzenia zadań sejmiku województwa innym jst
10.podejmowanie uchwał o uczestniczenie w międzynarodowych zrzeczeniach regionalnych.
11.wybór i odwoływanie ZW oraz ustalenie wynagrodzenia marszałka województwa
12.rozpatrywanie sprawozdań z działalności zarządu
13.powoływanie i odwoływanie na wniosek marszałka województwa skarbnika województwa
14.uchwały w sprawie udzielenia stypendiów dla uczniów i studentów
15.i inne
Sejmik obraduje na sesjach zwoływanych przez przewodniczącego co najmniej raz na kwartał. Przewodniczący sejmiku obowiązany jest zwołać sesję w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku przez radnych stanowiących co najmniej ¼ ustawowego składu sejmiku. Pierwszą sesje nowo wybranego sejmiku zwołuje przewodniczący sejmiku poprzedniej kadencji na dzień przypadający w ciągu 7 dni po ogłoszeniu zbiorczych wyników wyborów do rad na obszarze całego kraju. W przypadku wyborów przedterminowych pierwszą sesje zwołuje osoba, którą Prezes RM wyznaczył do pełnienia funkcji organów samorządu województwa.
12. Zadania własne jednostek samorządu terytorialnego.
Zadania własne są to zadania publiczne mające na celu zaspokajanie potrzeb wspólnoty samorządowej. Samorząd wykonuje je w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, w tym także finansową.
Gmina własne:
1. Z zakresu infrastruktury technicznej
-sieć wodociągowa, ujęcia wody
-sieci kanalizacyjne
-oczyszczanie ścieków
-wysypiska śmieci
-drogi gminne
Dba o letnie, zimowe oczyszczanie drogi, bezpieczeństwo na drodze, znaki drogowe
-lokalny transport drogowy
-system funkcjonowania transportu drogowego
-targowiska, hale sportowe
2.Infrastruktura społeczna
-edukacja publiczna
Żłobki, przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja (tworzenie , likwidacja, utrzymanie, budowa sal gimnazjalnych, płace nauczycieli)
-promocja (ochrona zdrowia)
lekarze rodzinni
-pomoc (opieka)społeczna
Zakłady opiekuńcze (dla samotnych matek, rozbitych rodzin, dla osób chorych)
Pomoc doraźna (w sytuacjach kataklizmu, klęsk żywiołowych, udzielenia w formie zapomóg także stałych lub jednorazowych, w formie materialnej: ubrania, remont, pomoc w opale mieszkania)
-kultura i kultura fizyczna
gminie ośrodki kultury
prowadzenie bibliotek
place zabaw, boiska sportowe
szlaki turystyczne
-polityka prorodzinna
Pomoc kobietom w ciąży
Pomoc rodzinom wielodzietnym, biednym
Mieszkania socjalne
Pomoc w wypadkach szkolnych
3.porządek bezpieczeństwo mieszkańców
- ochrona przeciwpożarowa, przeciwpowodziowa
-dotowanie etapów policji, sprzętu dla policji , paliwo
-programy dotyczące patologicznych zjawisk (alkoholizm, narkomania)
-straż miejska , straż pożarna, OSP
-sprzątanie w gminie, mieście
-utrzymanie urządzeń użyteczności publicznej
-urzędy gminne
4.ład przestrzenny, ochrona środowiska, gospodarka nieruchomości, gospodarka wodna
-plany zagospodarowania przestrzennego
-przeznaczenie nieruchomości (przetargi, kupna nieruchomości)
-uwzględnienie przepisów unijnych odnośnie ochrony środowiska
-sieci wodociągów, odpowiednia gospodarka, oszczędność wody
-budowa wodociągów, poszukiwanie źródeł
-parki, zadrzewienia
5.promocja gminy, upowszechnianie idei samorządowej
-art. 5b nakazuje się gminie upowszechnianie idei samorządowej, zwłaszcza wśród młodzieży
-Młodzieżowa Rada Gminy- statut tryb wyboru RM oraz zasady jej działania
-Europejska Karta Uczestnictwa Młodzieży w życiu miasta regionu, przyjęcia przez stałą konferencję władz lokalnych i regionalnych Europy(od 1992)
-zobowiązanie dla władz samorządowych , aby przyjmowały programy programy współpracy z organizacjami pozarządowymi współpraca z różnymi strukturami ponadgminymi i innymi społecznościami.
Zadania własne gmina finansuje z dochodów własnych oraz subwencji i dotacji z budżetu państwa. Jeśli nakłada się na jst nowe zadania to trzeba zapewnić na to środki finasowe.
Powiat - własne : wykonuje zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie *edukacji publicznej *promocji i ochrony zdrowia, *polityki prorodzinnej, *wspierania osób niepełnosprawnych *transportu i dróg publicznych *kultury i ochrony dóbr kultury .*kultury fizycznej i turystyki, .*geodezji, kartografii i katastru, *gospodarki nieruchomościami. zagospodarowania przestrzennego i nadzoru budowlanego *Gospodarki wodnej, ochrony środowiska i przyrody, *rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, *porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli *ochrony przeciwpowodziowej, przeciwpożarowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska,/ przeciwdziałania bezrobociu oraz *aktywizacji lokalnego rynku pracy, *ochrony praw konsumenta, *utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracji, obronności, promocji powiatu, współpracy z organizacjami poza rządowymi.
Województwo - własne: wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami, szczególnie w zakresie: *edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego i *ochrony zdrowia, kultury i ochrony jej dóbr, *pomocy społecznej,* polityki prorodzinnej, *modernizacji terenów wiejskich *zagospodarowania przestrzennego,* ochrony środowiska, *gospodarki wodnej, dróg publicznych i transportu *kultury fizycznej i turystyki *ochrony praw konsumentów, obronności, bezpieczeństwa publicznego, *przeciwdziałania bezrobociu i akwizycji lokalnego rynku pracy.
13. Zadania zlecone jednostek samorządu terytorialnego.
Zadania zlecone- to są inne zadania publiczne, których wykonanie ustawa zleca jednostkom terytorialnym, gdy to wynika z „uzasadnionych potrzeb państwa”. Służą zaspokajaniu potrzeb całego społeczeństwa.
Gmina – zlecone
.Urząd Stanu Cywilnego – urzędem kieruje kierownik powołany przez RG na wniosek burmistrza,
wójta, prezydenta.
-przyjmowanie oświadczeń o zawarciu związku małżeńskiego
-rejestrowanie do księgi SC urodzeń, zgonów
-wydawanie wypisów, zaświadczeń, prowadzenie uwierzytelnianie małżeństw, urodzeń, zgonów
-przyjmowanie zaświadczeń o wyborze nazwiska, powrót małżonka do nazwiska poprzedniego
-uznanie dziecka, wskazanie opiekuna do dziecka
-wydanie oświadczeń o obywatelstwie polskim
-przekazywanie danych statystycznych i ksiąg 100 letnich do archiwum państwa
-rejestr mieszkańców
-wymiana dowodów osobistych
-rejestracja pobytu obcokrajowców i pobytu stałego obywateli
-PESELE
Przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych
-opłacanie składek na ubezpieczenia zdrowotne
-usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania dla osób ciężko chorych (zaburzenia psychiczne)
-zasiłki celowe przyznawane przez państwo w związku z katastrofami ekologicznymi, kataklizmami
-gminne ośrodki pomocy społecznej rodzinie (wypłacanie zasiłków rodzinnych, urodzenie dziecka, opieka nad dzieckiem, w czasie urlopu macierzyńskiego, wychowanie dziecka, kształcenie, rehabilitacja dziecka niepełnosprawnego, wyprawki w związku z rozpoczęciem roku szkolnego, zasiłki zachęcające do rodzenia dzieci)
Obrona cywilna- zasady i struktura dotycząca obrony w związku z danym atakiem, wojną, obrony
kraju. Przedsięwzięcia mają charakter planistyczny(np. edukacja)
-szkolenia
-działania inwestycyjne
-zadania techniczne, materiałowe
-ochrona ludności, zakładów publicznych, urządzeń użyteczności publicznej (sieci wodociągowe, zaopatrzeniowe)
-usuwanie skutków klęsk żywiołowych
-stwarzanie warunków do ostrzegania ludności
-budowa bunkrów, schronów
-działania logistyczne, orientacja, wyznaczanie pojazdów do działania.
Kancelaria tajna- dokumenty, decyzje wiążące się ze sprawami nieujawnionymi (klauzura tajności
pobór do służby wojskowej –rejestracja poborowych
Powiat - zlecone : wykonuje .-zadania z zakresu administracji rządowej przekazane na mocy ustawy lub porozumienia. Wykonywanie ich odbywa się na rachunek administracji rządowej, są one finansowane w drodze dotacji pod kierownictwem i nadzorem tej administracji.
Powiat ponadto wykonuje zadania powiatowych służb, inspekcji i straży, które nie są ani zadaniami własnymi powiatu ani zleconymi. Organami wykonującymi te zadania są kierownicy tych służb, inspekcji i straży, nie będące organami administracyjnymi powiatu i służbowo nie podlegające organom powiatu.
Województwo - zlecone - ustawy mogą określać sprawy należące do zakresu działania województwa jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez zarząd województwa.
14. Organizacja wewnętrzna i formy działania organu stanowiącego.
Radę Gminy. Powiatu, Sejmiku Województwa: tworzy Prezydium Rady tworzy:
przewodniczący i wice przewodniczący, których może być
od 1-5 w gminie
od 1 - 2 w powiecie
od 2 - 3 w sejmiku województwa (wice marszałków)
Wewnątrz rady działają komisje stałe i doraźne. W skład komisji mogą wchodzić tylko rodni. Szczególny charakter w ramach komisji posiada komisja rewizyjna, w której zasiadają przedstawiciele reprezentujący wszystkie kluby radnych danej rady. Zadaniem tej komisji jest opiniowanie wykonania budżetu i występowanie z wnioskiem o udzielenie absolutorium zarządowi.
15. Status prawny organu wykonawczego jednostek samorządu terytorialnego.
Organami wykonawczymi w samorządzie terytorialnym są: wójt (burmistrz, prezydent miasta), zarząd powiatu na czele ze starostą oraz zarząd województwa na czele z marszałkiem. Bierne prawo wyborcze posiada osoba, która posiada prawo wybierania do rady gminy która najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat, nie musi na stałe zamieszkiwać na obszarze gminy w której kandyduje. Kandydować na wójta można tylko w jednej gminie jednocześnie.
W gminie powołuje się organ w drodze:
1.Głosowania powszechnego- w 1 turze liczba kandydatów jest nieograniczona, zaś do drugiej przechodzi tych dwóch, którzy zdobyli największą ilość głosów. Jeżeli dwóch lub więcej kandydatów zdobyło tą samą liczbę głosów –rozstrzyga większa liczba obwodów głosowania, w którym jeden z kandydatów otrzymał większą liczbę głosów, a jeżeli liczba tych obwodów też byłaby równa –rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez gminą komisję wyborczą.
2.Wybór na wójta poprzez głosowanie w radzie gminy- ma to miejsce gdy: nie został zgłoszony żaden kandydat do głosowania powszechnego lub gdy zgłoszony został jeden kandydat i nie uzyskał on więcej niż połowy ważnie oddanych głosów za. Wtedy wyboru dokonuje rada w ciągu 2 miesięcy bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym. Prawo zgłoszenia kandydata ma grupa radnych stanowiąca co najmniej 1/3 ustawowego składu rady i zgłoszenie musi mieć formę pisemną.
3.Wyznaczenie przez Premiera –zachodzi wtedy, gdy rada gminy w ciągu 2 miesięcy nie wybierze nikogo na stanowisko. Wtedy obowiązki wójta do końca kadencji pełni osoba wyznaczona przez Premiera RM, na wniosek MSWiA.
Powoływanie organu wykonawczego w powiecie i województwie.
Skład zarządu powiatu: starosta, wicestarosta oraz pozostali członkowie, razem 3-5 osób W województwie zarząd liczy: 5 osób z marszałkiem na czele, jednym lub dwoma wicemarszałkami oraz pozostali. Każdy z członków musi posiadać obywatelstwo polskie. Zarządy wybierane są w trybie uchwały rady powiatu czy sejmiku województwa . Organ stanowiący ma na wybór termin 3 mcy liczony od dnia ogłoszenia wyników wyborów do organu stanowiącego. Wyboru dokonuje się bezwzględną większością głosów ustawowego składu w głosowaniu tajnym. Po przekroczeniu 3 mcy organ stanowiący jest rozwiązany z mocy prawa i rozpisywanie są nowe wybory.
Odwołanie organów wykonawczych
1.Odwołanie zarządu przez organ stanowiący z przyczyny nieudzielenia absolutorium- komisja rewizyjna formułuje wniosek, zaś RIO wyraża swoja opinię w sprawie absolutorium.
2.Odwołanie przez organ stanowiący z innej przyczyny niż nieudzielenie absolutorium- wniosek w tej sprawie musi być na piśmie i zawierać przyczynę odwołania. Głosowanie w tej sprawie może być dopiero po upływie miesiąca od dnia złożenia wniosku.
3.Rezygnacja wójta/starosty/marszałka- jeżeli zrezygnują w/w osoby to cały zarząd zostaje rozwiązany z mocy prawa.
4.Rozwiązanie zarządu przez Premiera
5.Wprowadzenie zarządu komisarycznego
16. Jednoosobowe i kolegialne organy wykonawcze w jednostkach samorządu terytorialnego.
Organy kolegialne podział został przeprowadzony wg kryteriów składu obowiązywania danego organu – składa się z minimum trzech osób. Osoby te powołane są do wspólnego podejmowania decyzji. Organ kolegialny jest upoważniony do działania, do podejmowania decyzji i do występowania na zewnątrz tylko wtedy, gdy zbierze się wymagane quorum. Formą działania organu kolegialnego jest uchwała. W organach administracji do podjęcia uchwały wymagana jest obecność co najmniej połowy składu organu. Są organy kolegialne, które funkcjonują stale (samorządowe kolegia odwoławcze, regionalne izby obrachunkowe) oraz takie organy, które odbywają posiedzenia w pewnych odstępach czasu (zarząd powiatu, zarząd województwa). Są też organy kolegialne, które odbywają posiedzenia w sesjach, a ich częstotliwość nie jest duża (np.: Rada Gminy 1 raz/kwartał). Działanie organów kolegialnych niekiedy wymaga aby merytoryczne przygotowanie decyzji powierzać mniejszym zespołom (np.: Rada Gminy może powierzyć przygotowanie konkretnej decyzji komisji bądź komisjom). Komisje mogą być powoływane na cały okres kadencji rady (stałe) lub doraźnie (powoływane do zbadania konkretnej sprawy). Istnieją zespoły obligatoryjne tzn. takie, które muszą być powołane oraz fakultatywne (nieobowiązkowe). Np. obligatoryjna w Radzie Gminy jest komisja rewizyjna.
Organy Jednoosobowe (monokratyczne) do podejmowania rozstrzygnięć upoważniona jest tylko jedna osoba. Tylko ta osoba traktowana jest jako organ i ponosi odpowiedzialność za podejmowane działania. Jednoosobowy organ może mieć do pomocy urząd (wojewoda urząd wojewódzki). Organ może upoważnić inne osoby do podejmowania działań w swoim imieniu. W przypadku organu monokratycznego znacznie mniejsze znaczenie ma procedura podejmowania rozstrzygnięć.
Przykładem organu jednoosobowego może być: wojewoda, starosta, Prezes Rady Ministrów.
Organy kolegialne tworzy się aby osiągnąć rozstrzygnięcia długofalowe, strategiczne, o większym znaczeniu społecznym. Natomiast organy monokratyczne powołuje się tam, gdzie decyzje powinny być podejmowane szybko. Są to decyzje bardziej operatywne. Takie organy występują w służbach zmilitaryzowanych (jednoosobowe).
17. Status prawny wójta (burmistrz, prezydent miasta)
Ustawa o samorządzie gminnym reguluje w jakich miastach organem wykonawczym jest wójt, a w jakich burmistrz lub prezydent miasta. Kryterium rozróżnienia to siedziba władz gminy.
Prawo wybierania wójta w danej gminie tj. czynne prawo wyborcze ma każdy, kto posiada prawo wybierania do rady gminy. Prawo wybieralności tj. bierne prawo
wyborcze, ma każdy obywatel polski posiadający prawo wybierania do rady gminy, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat, z tym ze kandydat nie musi stale zamieszkiwać na obszarze gminy, w której kandyduje. Kandydat na wójta nie może jednocześnie kandydować na wójta w innej gminie. Wybory wójta (burmistrza, prezydenta miasta) są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów i prezydentów miast zarządza Prezesa Rady Ministrów w drodze rozporządzenia.
Do żądań wójta należy w szczególności:
1. przygotowywanie projektów uchwał rady aminy,
2.określanie sposobu wykonywania uchwal,
3.gospodarowanie mieniem komunalnym,
4.wykonywanie budżetu.
5.zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.
6. kieruje bieżącymi sprawami i reprezentuje gminę na zewnątrz
Wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Organizacje i zasady funkcjonowania urzędu gminy określa regulamin organizacyjny nadany przez wójta w drodze zarządzenia.
Burmistrz jest organem wykonawczym w gminie, w której siedziba władz znajduje się w mieście położonym na terenie gminy. Prezydent miasta jest organem wykonawczym w miastach powyżej stu tysięcy mieszkańców.
18.Status prawny starosty powiatu.
Starosta jest przewodniczącym zarządu powiatu oraz organem monokratycznym posiadającym samodzielne uprawnienia. W związku z tym, że jest członkiem zarządu, jest wybierany jak pozostali członkowie, czyli przez radę powiatu. Rada powiatu zgodnie z przepisami ustawy dokonuje wyboru zarządu w liczbie od 3-5 członków, w tym starostę i wicestarostę. Wyboru dokonuje w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy. Starostę wybiera rada powiatu w pierwszej kolejności z własnej inicjatywy. Ustawa stanowi, że wyboru starosty dokonuje rada bezwzględną większością głosów.
Kompetencje własne starosty, których żaden organ powiatu nie może od niego przejąć obejmują:
Kierowanie bieżącymi sprawami powiatu
Reprezentowanie powiatu na zewnątrz
Organizowanie pracy starostwa powiatowego
Kierownictwo starostwa powiatowego
Zwierzchnictwo służbowe pracowników starostwa i kierowników jednostek organizacyjnych
Zwierzchnictwo powiatowych służb, inspekcji i straży
Organizowanie planu operacyjnego ochrony przed powodzią oraz ogłaszanie i odwoływanie pogotowia i alarmu przeciwpowodziowego.
Ponadto ustawa o samorządzie powiatowym przewiduje domniemanie kompetencji starosty w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości powiatu. Decyzje w tych sprawach wydane co do zasady starosta, chyba że przepisy szczególnie przewidują wydanie decyzji przez zarząd powiatu, ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym.
19. Status prawny marszałka województwa.
Marszałek województwa jest wybierany przez samorząd województwa w pierwszej kolejności w przypadku wyboru zarządu województwa. Wybór ma zostać dokonany w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników przez właściwy organ wyborczy. Marszałek województwa jest wybierany bezwzględna większością głosów ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym. Marszałek (jak również wicemarszałek i pozostali członkowie zarządu województwa) może być wybrany spoza składu sejmiku województwa.
Marszałek Województwa kompetencje:
1. Jest przewodniczącym zarządu województwa i organizuje jego pracę
2. kieruje urzędem marszałkowskim
3.jest zwierzchnikiem pracowników urzędu marszałkowskiego oraz kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.
4. kieruje bieżącymi sprawami województwa i reprezentuje województwo na zewnątrz
5. może zastępować zarządem województwa w sprawach nie cierpiących zwłoki, w których jest zagrożony interes publiczny zdrowie lub życie mieszkańców województwa oraz gdy może dojść do znacznych strat materialnych.
6. Wydaje decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej. Należących do własności samorządu województwa.
Marszałek może upoważniać do wydawania decyzji w jego imieniu wicemarszałków, pozostałych członków zarządu , pracowników urzędu marszałkowskiego i kierowników woj. sam. jedn. org.
20. Pojęcie prawa miejscowego.
Akty prawa miejscowego –są to przepisy powszechnie na oznaczonej części terytorium państwa, wydane na podstawie upoważnienia ustawowego przez uprawnione do tego organy: radę gminy/ powiatu, wójta, sejmik województwa, wojewoda, organy administracji niezespolonej.
Rodzaje aktów prawa miejscowego:
wykonawcze(prawo materialne)-wydawane jedynie w przypadku wyraźnego upoważnienia w ustawie (uchwały, zarządzenia)wydawane przez rade gminy (powiatu), a w przypadku nie cierpiących zwłoki przez wójta.- wynikają z ustawy
porządkowe- mogą być wydawane na podstawie generalnego upoważnienia zawartego w ustawach, wydawane tylko w zakresie nie uregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących (regulaminy)- wydawane na szczeblu samorządu gmin i powiatów
ustrojowe – oparte jest na generalnym upoważnieniu ustawowym do samodzielnego uregulowania materii statutowej (statuty)- JST , jednostek pomocniczych , gmin, związków komunalnych.
Warunkiem wejścia w życie aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym.
Gmina. na podstawie upoważnień ustawowych gminie przysługuje prawo stanowienia przepisów powszechnie obowiązujących na obszarze gminy zwanych dalej przepisami gminnymi. Organy gminy mogą wydawać przepisy gminne w zakresie;
-wewnętrznego ustroju gminy i jednostek pomocniczych,
-organizacji urzędów i instytucji gminnych,
-zasad zarządu mieniem gminnym,
-zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
Organy gminy mogą wydawać przepisy porządkowe w zakresie nieuregulowanym w innych przepisach powszechnie obowiązujących jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz zapewnienia spokoju i bezpieczeństwa publicznego przy czym przepisy te nie mogą przewidywać za ich naruszenie kary grzywny.
Powiat. Ustawa powiatowa wymienia w sposób przykładowy sprawy w których mogą być wydawane powiatowe akty prawa miejscowego a które mogą dotyczyć:
-spraw wymagających uregulowania w statucie,
-przepisów porządkowych jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia, zdrowia lub mienia obywateli, ochrony środowiska naturalnego albo dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, o ile przyczyny występują na obszarze więcej niż jednej gminy,
-szczegółowego trybu zarządzania mieniem powiatu,
-zasad i trybu korzystania z powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Województwo. Ustawa wojewódzka w ogóle nie wymienia w sposób ogólny materii aktów prawa miejscowego, natomiast nie ma żadnych wątpliwości, że na podstawie USW uchwala się statut województwa. Organy samorządu województwa nie wydają przepisów porządkowych.
21. Miejsce aktów prawa miejscowego w hierarchii źródła prawa.
Zgodnie z konstytucyjną zasadą hierarchicznej struktury systemu źródeł prawa, akty prawa miejscowego muszą być zgodne ze wszystkimi aktami powszechnie obowiązującymi. Wydane są w formie uchwał przez radę gminy, powiatu i sejmik wojewódzki. Z kolei akty wykonawcze prawa miejscowego wydane są w formie zarządzeń wójta, burmistrza, prezydenta, zarządu powiatu i zarządu województwa. Akty prawa miejscowego są źródłem prawa powszechnie obowiązującego na terenie działania organów, które je ustanowiły. Istnieje też instytucja przepisów porządkowych. Mają one zapewnić bezpieczeństwo ludności w sytuacji zagrożenia, na przykład klęski żywiołowej.
22. Mienie komunalne – pojęcie, sposoby nabycia.
Mieniem komunalnym jest własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych
gmin i ich związków oraz mienie innych komunalnych osób prawnych, w tym
przedsiębiorstw.
Sposoby nabycia mienia samorządowego:. nabycie z mocy samego prawa, nabycie w trybie administracyjnoprawnym, .nabycie w trybie cywilnoprawnym.
Nabycie mienia gminnego następuje:
1.na podstawie ustawy,
2.przez przekazanie mienia gminie w związku z utworzeniem lub zmianą granic gminy
3. w wyniku przekazania przez administrację rządową na zasadach określonych przez RM w drodze rozporządzenia.
4.w wyniku własnej działalności gospodarczej.
5.przez inne czynniki prawne,
6.w innych przypadkach określonych odrębnymi przepisami.
Mieniem powiatu- jest własność i inne prawa majątkowe nabyte przez powiat lub inne powiat osoby prawne. Innymi powiatowymi osobami prawnymi, poza powiatem, są samorządowe jednostki organizacyjne, którym ustawy przyznają wprost taki status, oraz te osoby prawne, które mogą być tworzone na podstawie odrębnych ustaw wyłącznie przez powiat.
Nabycie mienia przez powiat następuje:
1.na podstawie odrębnej ustawy , z zastrzeżeniem, że nie stanowi ono mienia jakiejkolwiek gminy
2. przez przekazanie w związku z utworzeniem lub zmianą granic powiatu w trybie art. 3; przekazanie mienia następuje w drodze porozumienia zainteresowanych powiatów, a w razie braku porozumienia - decyzją Prezesa RM, podjętą na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej,
3. w wyniku przejęcia od Skarbu Państwa na podstawie porozumienia, z wyłączeniem mienia przeznaczonego na zaspokojenie roszczeń reprywatyzacyjnych oraz realizację programu powszechnego uwłaszczenia,
4. przez inne czynności prawne,
5. w innych przypadkach określonych odrębnymi przepisami.
Mieniem województwa- jest jego własność i inne prawa majątkowe nabyta przez województwo lub inne wojewódzkie osoby prawne.
Ustawa o samorządzie woj reguluje sposoby nabycia mienia woj i przekazanie województwu mienia Skarbu Państwa oraz mienia Skarbu Państwa będącego we władaniu państwowych osób prawnych służącego realizacji zadań województwa oraz składnie oświadczeń woli w imieniu woj Wojewódzkie osoby prawne samodzielnie decydują, w granicach ustaw, o sposobie wykonywania należących do nich praw majątkowych, z tym że nieodpłatne rozporządzenie mieniem oraz zbycie nieruchomości służącej do powszechnego użytku lub bezpośredniego zaspokajania potrzeb publicznych, przedmiotów posiadających szczególną wartość naukową, historyczną, kulturalną lub przyrodniczą wymaga zgody, w formie uchwały, za-rządu województwa. Zgody zarządu województwa wymaga także zmiana przeznaczenia składników mienia. Uchwały zarządu województwa podlegają nadzorowi. W przypadku zbycia przez województwo lub inną wojewódzką osobę prawną przedmiotów posiadających szczególną wartość naukową, historyczną, kulturalną lub przyrodniczą Skarbowi Państwa przysługuje prawo pierwokupu lub wykupu wykonywane na zasadach określ. w KC. Mienie nabyte nieodpłatnie od Skarbu Państwa podlega zwrotowi na jego rzecz jeżeli uprawniony organ państwowy wystąpi z żądaniem zwrotu. Województwo nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innych wojewódzkich osób prawnych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Inne wojewódzkie osoby prawne nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania województwa
23. Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego.
Pojecie działalność gospodarcza została zdefiniowana w ustawie z dnia 2 lipca 2004 o swobodzie działalności gospodarczej, zgodnie za z art. 2tej ustawy działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. W odniesieniu do gminy będącej podstawową jednostką samorządu terytorialnego ustawodawca uznał, że gmina oraz inna gminna osoba prawna może prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza zadania o charakterze użyteczności publicznej wyłącznie w przypadkach określonych w odrębnej ustawie (art. 9 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym.) Z przepisu tego można wynieść zakaz prowadzenia przez gminne, inną gminną osobą prawną działalności gospodarczej w zakresie zadań o charakterze użyteczności publicznej.
W art. 2 u.g.k określono formy, w jakich może być przeprowadzona gospodarka komunalna-zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego. W przepisie tym pojawił się zwrot „szczególności”, co oznacza że ustawodawca dopuszcza również inne formy prowadzenia gospodarki komunalnej przewidziane przez przepisy prawa(np. jednostka budżetowa, gospodarstwo pomocnicze)Art. 7 u.g.k. stanowi, że
działalność wykraczająca poza zadania o charakterze użyteczności publicznej nie może być prowadzona w formie samorządowego zakładu budżetowego. W art. 10 u.g.k określono zamknięty katalog sytuacji, kiedy poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich , a wiec kiedy działalność gminy ma charakter kompetencyjny. Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich również wówczas, jeżeli zbycie składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki albo też rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.
Poza sferą użyteczności publicznej:
-gmina może tworzyć lub przystępować do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjnych:
-jeżeli istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym oraz występujące w gminie bezrobocie w znaczącym stopniu wpływa na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia
-jeżeli zbycie składnika majątkowego mogącego stanowić wkład do spółki albo rozporządzenie nim w inny sposób spowodowałoby dla gminy poważną stratę majątkową
-jeżeli gmina nabywa udziały lub akcje spółek zajmujących się działalnością :bankową lub ubezpieczeniową, doradczą, promocyjną, edukacyjną lub wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego, innych spółek ważnych dla rozwoju gminy, powiat nie może tworzyć ani przystępować do spółek prawa handlowego, województwo może tworzyć lub przystępować do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjnych , jeżeli działalność tych spółek polega na wykonywaniu czynności promocyjnych, edukacyjnych lub wydawniczych służących rozwojowi województwa.
Art. 10 ust. 4 ustawy o samorządzie komunalnej w sprawie działalności samorządu województwa poza sferą użyteczności publicznej odsyła do ustawy o samorządzie województwa „ Poza sferą użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki prawa handlowego na zasadach i w formach określonych w ustawie o samorządzie województwa”. Zasady te jak i formy określa art. 13. ust.2 ustawy o samorządzie województwa. Zgodnie z jego treścią województwo może poza sferą użyteczności publicznej tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, a także może przystępować do takich spółek.
24. Związki gmin oraz związki powiatów.
Związek komunalny:
Ich tworzenie musi być przewidziane przepisami prawa
W celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki międzygminne w drodze zgodnych oświadczeń woli
Związek nabywania osobowość prawa publicznego, a także prawa prywatnego
Mogą być tworzone na czas nieokreślony, albo na czas potrzebny do osiągnięcia określonego rezultatu
Uchwały o utworzeniu związku podejmują rady zainteresowanych gmin
-Obowiązek utworzenia związku może być nałożony tylko w drodze ustawy, która określa zadania związku i tryb zatwierdzenia statutu.
Związek wykonuje zadania w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Związek posiada osobowość prawną
Gmina informuje wojewodę o zamiarze przystąpienia do związku
Utworzenie związku wymaga przyjęcia jego statutu przez rady zainteresowanych gmin bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady gminy.
Status związku powinien określić:
- nazwę i siedzibę związku
-uczestników i czas trwania związku
-zadania związku
-organy związku, ich strukturę, zakres i tryb działania
-zasady korzystania z obiektów i urządzeń związku
-zasady udziału w kosztach wspólnej działalności, zyskach i pokrywania strat związku
-zasady przystępowania i występowania członków oraz zasady rozliczeń
-zasady likwidacji związku
-inne zasady określające współdziałanie
Zmiana statutu następuje w trybie przewidzianym dla jego ustanowienia:
Rejestr związków prowadzi minister właściwy do spraw administracji publicznej. Związek nabywa osobowość prawną po zarejestrowaniu, z dniem ogłoszenia statutu. Statut publikowany jest w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
Organem stanowiącym i kontrolnym związku jest zgromadzenie związku, zwane dalej zgromadzeniem. W zakresie zadań związkowi zgromadzenie wykonuje kompetencje przysługujące radzie gminy. Do zgromadzenia związku stosuje się odpowiedniego przepisy dotyczące rady gminy. W skład zgromadzenia wchodzą wójtowie gmin uczestniczący w związku. Na wniosek wójta rada gminy może powierzyć reprezentowanie gminy w zgromadzeniu zastępcy wójta albo radnemu. Statut może przyznawać określonym gminom więcej niż jeden głos w zgromadzeniu. Dodatkowych przedstawicieli wyznacza zainteresowana rada gminy. Uchwały zgromadzenia są podejmowane bezwzględną większością głosów statutowej liczy członków zgromadzenia. W związku powiatowym po 2 reprezentantów.
Członek zgromadzenia może wnieść pisemny sprzeciw w stosunku do uchwały zgromadzenia w ciągu 7 dni od dnia jej podjęcia. Wniesienie sprzeciwu wstrzymuje wykonuje uchwały i wymaga ponownego rozpatrzenia sprawy oraz w związkach międzygminnych obligatoryjnych.
Organem wykonawczym związku jest zarząd. Zarząd związku jest powoływany i odwoływany przez zgromadzenie spośród jego członków. O ile statut tak stanowi, dopuszczalny jest wybór członków zarządu spoza członków zgromadzenia w liczbie nie przekraczającej 1/3 składu zarządu związku.
Do gospodarki finansowej związku międzygminnego stosuje się odpowiednio przepisy o gospodarce finansowej gmin. Plan finansowy związku uchwala zgromadzenie związku.
Organy kontrolne- minister, wojewoda, RIO
Porozumienia międzygminne
Gminny mogą zawierać porozumienia międzygminne w spawie powierzenia jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych.
Gmina wykonująca zadania publiczne objęte porozumieniem przejmuje prawa i obowiązki pozostałych gmin, związane z powierzonymi jej zadaniami, a gminy te mają obowiązek udziału w kosztach realizacji powierzonego zadania.
25. Skarga obywatela na uchwałę organów jednostek samorządu terytorialnego.
Art. 101 ustawy o samorządzie gminnym stanowi: Każdy, interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjęciem przez organ gminy w spawie z zakresu administracji publicznej, może zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego.
W spawie wezwania do usunięcia naruszenia stosuje się przepisy o terminach załatwienia spraw w postępowaniu administracyjnym. Skargi złożyć nie można gdy w sprawie orzekł już sąd administracyjny .I daną skargę oddalił. Skargę do sądu administracyjnego można wnieść w imieniu własnym lub reprezentując grupę mieszkańców gminy, którzy wyrażają na to pisemną zgodę Nie stwierdza się nieważności uchwały luz zarządzenia organu gminy po upływie roku od dnia ich podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały lub zarządzenia przez wójta , który jest obowiązany do przedłożenia uchwał rady gminy w ciągu 7 dni od dnia ich podjęcia. Nie stwierdza się nieważności również, jeżeli uchwały lub zarządzenia są aktem prawa miejscowego. Jeżeli nie stwierdzono nieważności uchwały lub zarządzenia z powodu upływu terminu 1 roku od dnia ich podjęcia istnieją przesłanki stwierdzenia nieważności i wówczas sąd administracyjnego orzeka o ich niezgodności z prawem. Uchwała lub zarządzenie tracą moc prawną z dniem orzekania o ich niezgodności z prawem. Przepisy z artykułu 101 stosuje się, gdy organ gminy nie wykonuje czynności nakazanych prawem lub przez podejmowanie czynności prawne lub faktyczne narusza prawa osób trzecich. W tym wypadku sąd administracyjny może nakazać organowi nadzoru wykonanie niezbędnych czynności na rzecz skarżącego , na koszt i ryzyko gminy.
26. Organy nadzoru i kryteria nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego.
Organ sprawowany jest pod względem zgodności z prawem.
Organy nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego.
Nadzór oznacza czynność prawna dokonywana w formie określonych środków prawnych, pociąga ona za sobą przewidziane przepisami prawnymi skutki prawne wraz z wszelkimi konsekwencjami z tego wynikającymi. Nadzorem państwowym nad samorządem terytorialnym jest funkcją państwa mająca swój tytuł w ustawie zmierzająca w sposób władczy do uzgodnienia czynności prawnych i publicznych z wymogami prawa w interesie porządku i dobra publicznego. Organami nadzoru nad działalnością JST są: Prezes RM, wojewodowie oraz w sprawach finansowych RIO. Sejm na wniosek Prezesa RM może rozwiązać organ stanowiący samorządu terytorialnego za rażące naruszenie Konstytucji lub ustawy. Organem nadzoru nie jest NSA, NIK posiada szczególne uprawnienia kontrolne nad samorządem, które sprawuje wg 3 kryteriów: legalności, gospodarności i rzetelności.
Organy nadzoru nad działalnością
Województwo
Nadzór nad działalnością samorządu wojew. sprawuje Prezes RM i wojewoda, a w zakresie spraw finansowych: Regionalna Izba Obrachunkowa. Organy nadzoru mogą wkraczać w działalność wojew. tylko w przypadkach określonych ustawami. Organy nadzoru mają prawo żądania informacji i danych dotyczących organizacji i funkcjonowania wojew., niezbędnych do wykonania przysługujących im uprawnień nadzorczych. Marszałek wojew. przedstawia wojewodzie uchwały sejmiku wojew. oraz uchwały zarządu podlegające nadzorowi ciągu 7 dni od dnia ich podjęcia. W tym samym terminie marszałek przedstawia RIO uchwały objęte zakresem nadzoru izby.
Powiat
Organy – j/w. Wkraczanie w działalność – j/w. Nadzór nad związkiem powiatu sprawuje wojewoda właściwy dla siedziby związku. Starosta zobowiązany jest do przedłożenia wojewodzie uchwał rady w ciągu 7 dni od dnia ich podjęcia. Uchwały powiatu w sprawie wydania przepisów porządkowych podlegają przekazaniu nie zwłocznie. Starosta przedkłada RIO uchwałę budżetową w sprawie absolutorium dla zarządu oraz inne uchwały objęte zakresem nadzoru izby.
Gmina
Organy – j/w. Wkraczanie w działalność – j/w. Organy nadzoru mają prawo żądania niezbędnych informacji i danych dot. organizacji i funkcjonowania gminy oraz mogą dokonywać wizytacji adm. komunalnej i uczestniczyć w posiedzeniach organów gminy. Wójt, burmistrz przedkłada RIO uchwałę budżetową, uchwałę w sprawie absolutorium dla zarządu oraz inne uchwały objęte zakresem nadzoru izby
Kryteria nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego.
-legalności zgodność z prawem powszechnie obowiązującym, łącznie z prawem miejscowym (uchwały)
W zakresie zaś zadań zleconych w ustawach wymienia się jako kryteria:
-celowość sprawdza się co do wyboru najodpowiedniejszego działania w danych warunkach pozwalającego osiągnąć wyznaczony cel.
-rzetelność sprowadza się do działania zgodnie z wymogami uczciwości, wiedzy i techniki.
-gospodarność sprowadza się do podjęcia takiego działania, które jest najmniej kosztowne.
27. Środki nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego.
Do środków nadzoru w zakresie zadań własnych zalicza się:
1.Środki informacyjno-doradcze
Organy nadzoru mają prawo żądać niezbędnych informacji i danych dotyczących organizacji i funkcjonowaniu gminy.
2.Środki korygujące (np. zatwierdzenie, uwzględnienie, zaopiniowanie)
Są środkami weryfikacyjnymi, służą do zapobiegania powstaniu błędów oraz usuwania niedociągnięć powstałych w działalności organów gminnych. Stosowanie ich jest określone ustawowo.
Środki korygujące to:
-zatwierdzeni, uzgodnienie, zaopiniowanie
- wstrzymanie wykonanie uchwały
-stwierdzenie nieważności\
3.Środki personalne (np. zawieszenie organów jednostki samorządu terytorialnego)
Można podzielić na zewnętrzne i wewnętrzne ze względu na usytuowanie organu który je stosuje.
Typowym środkiem wewnętrznym jest odwołanie zarządu przez radę powiatu lub sejmik województwa. Środek ten stanowi naturalną konsekwencje przyznania zarządowi funkcję wykonawczej powiatu lub województwa.
Do zewnętrznych personalnych środków nadzoru można zaliczyć: wezwanie rady powiatu bądź sejmiku województwa do zastosowania niezbędnych środków wobec zarządu, wniosek do prezesa rady Ministrów o rozwiązanie zarządu, odwołanie wójta, rozwiązanie tego zarządu.
28. Rozstrzygnięcie nadzorcze oraz zarządzenie zastępcze jako środki nadzoru.
Rozstrzygniecie nadzorcze –akt deklaratoryjny stwierdzający nieważność niezgodnej z prawem uchwały lub zarządzenia jednostki samorządu terytorialnego, w tym samym eliminując je z obrotu prawnego. Wojewoda stwierdza nieważność w ciągu 30 dni od chwili przedłożenia uchwały lub zarządzenia. Stwierdzenie przez organ nadzoru z mocy prawa wstrzymuje wykonanie aktu nim objętego z chwilą doręczenia rozstrzygnięcia. Nieważnością może być objęty akt w całości lub części. Rozstrzygnięcie może być zaskarżone przez jednostkę samorządu terytorialnego w ciągu 30 dni od doręczenia rozstrzygnięcia. Nieważność może być objęty akt w całości lub w części. Rozstrzygniecie może być zaskarżone przez jednostkę samorządu terytorialnego do sądu administracyjnego w ciągu 30 dni od doręczenia.
Jest kilka sytuacji, w jakich wojewoda może wydać zarządzenie zastępcze. Są to przede wszystkim sytuacje wynikające z naruszenia przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) bądź radnych gminnych, powiatowych i wojewódzkich przepisów ustawy Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta w trakcie trwania kadencji.
Wydanie zarządzenia
Wojewoda wzywa do podjęcia odpowiedniego aktu w terminie 30 dni, jeżeli właściwy organ gminy, powiatu, samorządu województwa wbrew obowiązkowi nie podejmuje uchwały, nie odwołuje ze stanowiska lub nie rozwiązuje umowy o pracę, odpowiednio w przypadku: wygaśnięcia mandatu wójta, odwołania ze stanowiska albo rozwiązania umowy o pracę zastępcą wójta, sekretarzem gminy, skarbnikiem gminy, skarbnikiem gminy, kierownikiem jednostki organizacyjnej gminy i osobą zarządzającą lub członkiem organu zarządzającego gminą osobą prawną. W razie bezskutecznego upływu 30-dniowego terminu na podjęcie odpowiednich działań przez samorząd, zastępcze. Do założenia skargi na zarządzenie zastępcze uprawiona jest gmina (powiat, województwo) lub związek międzygminny (związek powiatów), których interes prawny, uprawnienie albo kompetencja zostały naruszone.
Podstawą do wniesienia skargi jest uchwalona lub zarządzenie organu, który podjął uchwałę lub zarządzenie albo którego dotyczy rozstrzygnięcie nadzorcze. Ostatnio jednak Trybunał Konstytucyjny orzeczeniem z dnia 17 lipca 2007(syg. P 19/04) stwierdził, że uniemożliwienie samemu radnemu zaskarżenia zastępczego, stwierdzającego wygaśnięcie jego mandatu, jego mandatu, jest niezgodne z konstytucją.
KIEDY ZARZĄDZENIE ZASTĘPCZE
Wojewoda wyda zarządzenie zstępcze po bezczynności właściwego organu samorządowego w sytuacji wygaśnięcia mandatu samorządowca m.in. w przypadku:
1 odmowy złożenia ślubowania
1 pisemnego zrzeczenia się mandatu
1 naruszenia ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z wykonywaniem określonych przepisach funkcji lub działalności
1 wyboru na wójta (burmistrza, prezydenta miasta)
1 utraty prawa wybieralności lub braku tego prawa w dniu wyborów:
1 śmierci samorządowca
29. Sądowa kontrola rozstrzygnięć nadzorczych.
Zapewnieniu jednolitości funkcjonowania systemu administracji publicznej służą procedury nadzorcze. Nadzór to szczególna relacja miedzy dwoma podmiotami (organami) w administracji publicznej w ramach, której:
organowi nadzorczemu przysługują prawne środki władczego oddziaływania na podstawie i sytuację organu nadzorczego
środki te są określone przez prawo i mogą być stosowane tylko w zakresie i w sposób przewidziany prawem
stosowanie środków nadzoru nie może prowadzić do wyręczania organu nadzorczego w jego działalności.
Do typowych środków nadzoru zalicza się środki dotyczące działalności organu nadzorowanego (kontrola), wyrażenie opinii lub zgody na niektóre decyzje czy akty organu nadzorowanego, uchylanie decyzji czy aktów organu, rozwiązanie organu czy zawieszenie jego członków. Każdy szczebel samorządu realizuje samodzielnie przyznane mu zadania, a jedyną formą ingerencji w ich realizację jest nadzór sprawowany przez organy administracji rządowej tzn. przez Prezesa Rady Ministrów, wojewodów oraz zakresie spraw finansowych przez regionalne izby obrachunkowe.
Do najważniejszych środków nadzorczych należy zaliczyć:
prawo żądania niezbędnych informacji i sprawozdań oraz prawo wizytowania JST
stwierdzenie nieważności uchwały organu JST, jeżeli taka uchwała jest sprzeczna z prawem to staje się nieważna, rolą organu nadzorczego jest tylko stwierdzenie tej nieważności, a do tego stwierdzenie organu sam, może zwrócić się do sądu administracyjnego o wydanie ostatecznego rozstrzygnięcia.
Wstrzymanie wykonania organu samorządowego wraz z momentem stwierdzenia jej nieważności
Zawieszenie organów JST i ustanowienie zarządu komisarycznego na okres dwóch lat, decyzja może być podjęta tylko przez premiera (nie przez wojewodę), tylko w razie nie rokującego nadzieji szybką poprawę w wykonywaniu zadań publicznych przez organy JST.
Rozwiązanie zarządu przez wojewodę(a wobec zarządu województwa przez Prezesa Rady Ministrów), co jest możliwe tylko w razie naruszenia przez zarząd Konstytucji lub powtarzających się naruszeń ustaw i tylko po uprzednim zwróceniu się wojewody do rady (sejmiku)o zastosowanie niezbędnych środków.
Wszystkie rozstrzygnięcia organów nadzorczych dotyczących JST podlegają zaskarżeniu do sądu administracyjnego, ale tylko pod zarzutem ich niezgodności z prawem w term. 30 dni od dnia ich doręczenia
30.Sądowa ochrona samodzielności gminy(powiatu, samorządu województwa)
Sądowa ochrona samodzielności samorządowej oznacza, że w przypadku naruszenia samodzielności konkretnej jednostki samorządu terytorialnego powinna ona mieć możliwość dochodzenia swoich spraw przed niezawisłym sądem. Ustawodawca ma obowiązek poddać jurysdykcji sądów sprawy naruszenia samodzielności samorządu i to zarówno w płaszczyźnie prywatnoprawnej, jak i publicznoprawnej. To oznacza, że poszczególne jednostki samorządowe powinny mieć możliwość dochodzenia swoich praw przed sądami powszechnymi i administracyjnymi.
Szczególną rolę w ochronie samodzielności samorządu odgrywają TK i NSA. Organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą wystąpić z wnioskiem do TK o stwierdzenie zgodności aktów normatywnych z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami w zakresie spraw kontroli legalności aktów nadzoru nad działalnością organów samorządu terytorialnego.
Działalność NSA zalicza się do sądowej kontroli administracyjnej publicznej. Rozpatrzenie skargi na uchwały, działanie lub zaniechanie działanie lub zaniechanie działania organów samorządowych. Organ stanowiący gminy, czyli rada gminy sprawuje nadzór nad działalność organu wykonawczego.
Działalności NSA , rozpoznającego skargi na uchwały oraz inne działania lub zaniechanie organów jst nie należy traktować jako sprawozdania nadzoru nad samorządem terytorialnym, chociaż celem tych działań jest także zapewnienie przestrzegania prawa. W świetle Konstytucji (art. 10 i 175) oraz ustawy NSA (art. 1), sąd ten sprawuje wymiar sprawiedliwości (władzę sądową) poprzez kontrolę administracji. Tymczasem nadzór –jak określono na wstępie – jest szeregiem czynności inicjowanych i realizowanych przez sam podmiot nadzorujący, należy pojęciowo do władzy wykonawczej, a nie sądowej.