LOGIKA 19.01.2010
Oceny i normy opracować samemu trzeba.
Ze względu na zadania, jakie stawia się definicjom dzielimy je na: sprawozdawcze i projektujące. Sprawozdawcze to definicje, wskazujące jakie znaczenia ma/miał kiedyś wyraz definiowany w pewnym języku. Projektujące to definicje, które ustalają znaczenie danego wyrazu lub wyrażenia na przyszłość. Posługujemy się nimi do wprowadzenia do danego języka nowego wyrazu lub wyrażenia lub nadania już istniejącemu wyrazowi zupełnie nowego znaczenia. W tym przypadku nie można mówić o ich prawdziwości czy fałszywości. Dzieli się je na konstrukcyjne i regulujące. Pierwsze służą do wprowadzenia do języka nowego wyrazu lub wrażenia lub nadania zupełnie nowego znaczenia istniejącemu już wyrazowi. Definicja regulująca ustala na przyszłość wyraźne znaczenie istniejącego wyrazu, licząc się z jego dotychczasowym, niedostatecznie określonym znaczeniem.
Warunki poprawności definicji
Istnieje cały szereg warunków, które musi spełniać definicja, aby była uznana za poprawną.
Definicja musi być zdaniem prawdziwym
Definicja musi być informująca (zależy od osób rozmawiających z sobą
Definicja musi być ekonomiczna (jest wówczas, gdy jest zwięzła, krótka itd.)
Do najczęstszych błędów przy definiowaniu wyrazów czy wyrażeń zalicza się: błąd nazywany „nieznane przez nieznane” (występuje on, gdy definiens zawiera wyrazy niezrozumiałe dla odbiorcy definicji), błąd zwany „to samo przez to samo” (powstaje, gdy definiendum i definiens zawierają wyraz definiowany), błąd zwany „błędnym kołem pośrednim”. W poprawnie zbudowanej definicji zakres definiendum i definiensa pokrywają się. Definicja jest za szeroka, jeśli zakres definiensa jest nadrzędny względem zakresu definiendum. Za wąska, jest wówczas, gdy zakres definiensa jest podrzędny względem zakresu definiendum.
Przez podział logiczny rozumie się proces myślowy, polegający na dobieraniu do zakresu jakiejś nazwy zakresów podrzędnych, wzajemnie się wykluczających, a które razem wzięte dają zakres nadrzędny. Kryterium podziału jest cecha, która wyróżnia się zakresy podrzędne. Zakresem dzielonym nazywa się zakres nadrzędny, dla którego dobiera się zakresy podrzędne. Członami podziału nazywa się dobrane zakresy podrzędne.
Podział logiczny jest poprawny wtedy, gdy spełnione są następujące warunki:
Dokonany jest przy użyciu jednego kryterium podziału (warunek pragmatyczny lub treściowy)
Jest to podział zupełny, adekwatny (suma zakresów członów podziału daje zakres dzielony)
Jest to podział rozłączny (oznacza, ze człony podziału wzajemnie się wykluczają)
Rodzaje podziałów
Naturalne – to taki, w którym w poszczególnych członach znajdują się przedmioty bardzo podobne do siebie
Sztuczne – ma miejsce wówczas, gdy w poszczególnych członach podziału znajdują się obiekty mniej do siebie podobne, niż należące do różnych członów podziału
Przez logikę szczególnie wyróżniony podział dychotomiczny. W tym przypadku dzieli się zakres nadrzędny, według tego, czy występują, czy też nie pewna cecha. Podziałem dychotomicznym nazywamy taki podział, którego członami sa dwa podzbiory. Pierwszy stanowią takie A, które są B. Drugi to wszystkie A, które nie są B.
Podział wielostopniowy czyli klasyfikacja
Tworzenie klasyfikacji wymaga spełnienia wielu warunków o dość skomplikowanym charakterze. Oto niektóre z nich:
Na poszczególnych poziomach należy stosować jedno kryterium
Nie należy wprowadzać nowej zasady podziału tak długo, aż nie zostanie wyczerpana poprzednia zasada.
Każdy podział wchodzący w strukturę klasyfikacji musi być istotny.
Kolejne stopnie podziału powinny być powiązane stosunkiem bezpośredniego następstwa.