Alfabet Morse'a

Alfabet Morse'a – stworzony w 1832 przez Samuela Morse'a sposób reprezentacji alfabetu, cyfr i znaków specjalnych za pomocą dźwięków, błysków światła, impulsów elektrycznych lub znaków popularnie zwanych kreską i kropką.

Wszystkie znaki reprezentowane są przez kilkuelementowe serie sygnałów – krótkich (kropek) i długich (kresek). Kreska powinna trwać co najmniej tyle czasu, co trzy kropki. Odstęp pomiędzy elementami znaku powinien trwać jedną kropkę. Odstęp pomiędzy poszczególnymi znakami – jedną kreskę. Odstęp pomiędzy grupami znaków – trzy kreski.

Początkowo Morse stworzył swój kod z zamiarem wykorzystania go z telegrafem elektrycznym we wczesnych latach 1840, a od 1890 kod Morse'a był już szeroko wykorzystywany w telekomunikacji radiowej. W pierwszej połowie XIX wieku większość szybkiej, międzynarodowej korespondencji przeprowadzano z wykorzystaniem kodu Morse'a przy użyciu linii telegraficznych, podwodnych kabli i obwodów radiowych.

Obecnie najczęściej używany jest przez radioamatorów mimo, iż nie jest już dłużej wymagany przy zdawaniu licencji krótkofalarskiej w wielu krajach . Międzynarodowy kod Morse'a jest obecnie nazywany "międzynarodowym kodem radiowym", przede wszystkim z tego powodu, że kod będący w dzisiejszym użyciu został znacznie zmodyfikowany w stosunku do tego, który wymyślił Samuel Morse. Zmiany te miały na celu uczynić go bardziej przydatnym w nowczesnej komunikacji. W zakresie profesjonalnym piloci i kontrolerzy lotu zwykle są zaznajomieni z kodem Morse'a – urządzenia radionawigacyjne, takie jak VOR i NDB, w sposób ciągły wysyłają swoje identyfikatory za pomocą kodu Morse'a.

Kod Morse'a jest zaprojektowany w ten sposób, aby człowiek był w stanie go zrozumieć bez specjalnego urządzenia dekodującego. W sytuacji awaryjnej kod ten może być łatwo nadany za pomocą zaimprowizowanych środków co czyni go wszechstronnym i uniwersalnym sposobem telekomunikacji.

Krótkofalarstwo

Międzynarodowy kod Morse'a jest obecnie najbardziej popularny wśród radioamatorów dla których nadal stanowi jeden ze sposobów porozumienia się (CW). Pionierzy krótkofalarstwa używali wyłącznie kodu Morse'a gdyż transceivery umożliwiające transmisję głosu nie były w użyciu aż do 1920r. Do roku 2003 ITU wymagała by egzamin ze znajomości kodu Morse'a wchodził w skład egzaminu na licencję krótkofalarską. Jednakże podczas Światowej Konferencji Radiokomunikacyjnej (WRC-03) znajomość kodu Morse'a została ustanowiona jako opcjonalna. W wyniku tego wiele krajów (w tym Polska) nie wymaga więcej znajomości kodu Morse'a podczas egzaminu na licencję krótkofalarską.

Pomimo iż tradycyjny klucz telegraficzny (klucz sztorcowy) jest nadal używany przez wielu krótkofalowców, obecnie dominuje w pełni automatyczny klucz dwudźwigniowy.

Szybkość

Szybkość kodu Morse'a mierzy się w grupach (modelowe słowo PARIS, 5 liter na grupę) na minutę lub słowach na minutę (WPM – words per minute). Doświadczeni operatorzy są w stanie zrozumieć kod Morse'a nadawany z prędkością przekraczającą 40 WPM. W konkursie obywającym się w lipcu 1939 roku w Asheville, Ted R. McElroy ustanowił rekord prędkości w odbiorze kodu Morse'a wynoszący 75.2 WPM. Na dostępnej w sieci stronie, William Pierpont N0HFF wspomina operatorów, którzy przekraczali 100 WPM. Najszybszym operatorem używającym klucza sztorcowego był Harry Turner (W9XZE, zm. 1992), który w 1942 ustanowił rekord 35PWM podczas pokazu w bazie armii amerykańskiej.

Litery

Litery alfabetu łacińskiego

Litera Kod Litera Kod Inne literyLitera Kod

A • — N — • ą • — • —

B — • • • O — — — ć — • — • •

C — • — • P • — — • ę • • — • •

D — • • Q — — • — é • • — • •

E • R • — • ch — — — —

F • • — • S • • • ł • — • • —

G — — • T — ń — — • — —

H • • • • U • • — ó — — — •

I • • V • • • — ś • • • — • • •

J • — — — W • — — ż — — • • — •

K — • — X — • • — ź — — • • —

L • — • • Y — • — —

M — — Z — — • •

Cyfry

Cyfra Kod Kod

(wersja pełna) (wersja skrócona)

1 • — — — — • —

2 • • — — — • • —

3 • • • — — • • • —

4 • • • • — • • • • —

5 • • • • • • • • • •

6 — • • • • — • • • •

7 — — • • • — • • •

8 — — — • • — • •

9 — — — — • — •

0 — — — — — —

Znaki interpunkcyjne i symbole

Znak Kod

. (kropka) • — • — • —

, (przecinek) — — • • — —

' (pojedynczy apostrof) • — — — — •

_ (podkreślenie) • • — — • —

: (dwukropek) — — — • • •

? (znak zapytania) • • — — • •

– (myślnik) — • • • • —

/ (ukośnik) — • • — •

( (nawias otwierający) — • — — •

) (nawias zamykający) — • — — • —

= (znak równości) — • • • —

@ (małpa lub at) • — — • — •

Komendy specjalne

Znak Kod

znak rozdziału • — • • —

początek kontaktu (VVV) • • • — • • • — • • • —

początek nadawania — • — • —

koniec nadawania • — • — •

błąd (8 kropek) • • • • • • • •

prośba o powtórzenie • • — — • •

zrozumiano • • • — •

czekaj — — • • •

wezwanie — • —

koniec kontaktu • • • — • —

międzynarodowy sygnał alarmowy (SOS) • • • — — — • • •

Oprócz tego w korespondencji wojskowej i cywilnej stosuje się tabelę skrótów, tak zwany kod Q. Obejmuje ona kilkadziesiąt trzyliterowych sekwencji zaczynających się przeważnie (początkowo wyłącznie) na literę Q. Skrótami tymi obsługuje się całą konwencjonalną korespondencję przeprowadzaną pomiędzy radiostacjami, z wyjątkiem samej wymiany telegramów.

Przykłady skrótów:

QSA? – jak mnie słyszysz?

QSA5 – słyszę cię bardzo dobrze

QTC – przyjmij telegram

QWT – czekać

QXX – zmienić operatora

OK – zgoda

K – koniec wymiany

BK – przerwać nadawanie

SOS – pomocy

Pomoc do odkodowywania

Odczytanie znaku polega na poruszaniu się w dół diagramu w zależności od tego, czy odbierana jest kropka, czy kreska.

Sygnalizacja przy pomocy rąk

kropka: uniesienie ramion prosto do góry

kreska: uniesienie ramion poziomo na boki

rozdzielenie znaków: ramiona skrzyżowane na piersi

rozdzielenie grup lub słów: ramiona rozłożone ukosem w dół

pomyłka lub prośba o powtórzenie: okręgi ramionami rozłożonymi ukosem w górę

Ciekawostki

Przy kodowaniu liter Morse zakodował litery częstsze krótkimi sekwencjami (np. częste w angielszczyźnie "e" jest zakodowanie jako kropka). Dla oszacowania częstości liter skorzystał z układu czcionek u zecerów, którzy często używane litery umieszczają w pojemnikach, do których najłatwiej jest sięgać.