Straw Bale w Europie

W sierpniowych Europejskich Spotkaniach Strawbale w Sieben Linden (Niemcy) uczestniczyło 130 osób z zainteresowanych technologią straw bale, pochodzących z 20, nie tylko europejskich, krajów. Po jednym uczestniku przyjechało z Australii, Austrii, Białorusi i Egiptu. Po dwie osoby z Bułgarii, Danii, Węgier, Włoch, po 3 z Belgii, Słowacji, Turcji i Wielkiej Brytanii. Od 4 do 7 osób było z USA, Estonii, Litwy, Hiszpanii, Czech i Holandii. Z Francji przyjechało 18 uczestników, a z Niemiec aż 66. W warsztatach praktycznych zamiast oczekiwanych 25 osób, udział wzięło aż 45 osób.
Z Polski tym razem jeszcze nie było nikogo...

Spotkanie było dobrą okazją do poznania doświadczeń budowlanych w różnych krajach europejskich, w których w porównaniu z USA domów straw bale nadal jest niewiele. Jakie informacje o poszczególnych krajach udało się zebrać?


Beligia
Wszystkie domy są budowane zgodnie z oficjalnymi pozwoleniami. Pierwszy powstał w 1999 roku, kolejny w 2003, trzeci w 2005. Powstaje właśnie belgijska organizacja promująca ten rodzaj budownictwa. Strona: www.casacalida.be

Dania
Nie istnieje organizacja narodowa, nie wiadomo też ile budynków tego typu ewentualnie zostało wybudowanych. Zaprezentowano przykład budynku bez konstrukcji z dużych bali słomy, z których utworzono ściany, a całość przykryto prefabrykowanym dachem z udziałem dźwigu - wszystko w jeden dzień.

Niemcy
Obecnie istnieje około 95 budynków, wybudowanych od lat 90-tych XX wieku. Nie wszystkie z nich przeszły oficjalną ścieżkę urzędową, a około 20 z nich to małe obiekty, nie budowane w celach mieszkalnych. Spośród domów typu load bearing (bez szkieletu) tylko jeden postawiony przez Petera Webera w Trier posiada niezbędne pozwolenia, ale wiele domów tego typu wybudowano w tzw. "zielonym terenie" nielegalnie.
Zbudowano wiele domów ze szkieletem typu post and beam, wypełnienie tego typu konstrukcji balami jest najbardziej popularnym rozwiązaniem na terenie Niemiec.
Pierwszy legalny dom wybudował Dirk Scharmer, który jednoczesnie jest założycielem stowarzyszenia FASBA, zrzeszającego obecnie 170 członków. FASBA zainwestowało sporo czasu i środków finansowych w sprawę pozwoleń budowlanych i przeprowadziło liczne testy. Po 3 latach ciężkiej pracy przygotowano ogólne zasady zatwierdzone przez Niemiecki Instytut Technologii Budowlanej na początku 2006 roku, według których kostki słomy są dozwolonym budowlanym materiałem izolacyjnym. Strona: www.fasba.de

Estonia
Wszystkie budynki z kostek słomy wykonano własnoręcznie. Zaczęło się od sauny load bearing w 2003 roku, kolejny budynek load bearing powstał rok później, w roku 2005 wybudowano już dwukondygnacyjny budynek ze szkielete post and beam. W roku 2006 postawiono trzy domy rybackie. W ostatnim roku powstała kolejna budowla load bearing, a na rok 2008 planowane są kolejne 2 budynki o mieszanej konstrukcji. Strony: www.savikodu.pri.ee oraz www.strawberry.sada.ee

Francja
Organizacja narodowa to "les Compaillons" (gra słów w której "paille" oznacza słomę). Wśród jej członków zasiada obecnie 5 architektów, 17 budowlańców, 20 lokalnych oddziałów i około 120 osób budujących we własnym zakresie. 3 razy w ciągu roku wydawany jest specjalny newsletter. W "lec Compaillons" zatrudniona jest na stałe jedna osoba na pół etatu, pomaga jej 5 wolontariuszy. Istnieje kilka centrów szkoleniowych: "le Gabion" czy "Collectif au pied du mur". Prawo budowlane we Francji jest szczególnie interesujące, domy do 120 metrów kwadratowych budowane we własnym zakresie nie wymagają zatrudnienia architekta i wszystkie materiały budowlane są dozwolone na własną odpowiedzialność. To rozwiązanie nie jest satysfakcjonujące dla architektów i wykonawców, którzy w przypadku niezatwierdzonych materiałów muszą płacić wysokie stawki ubezpieczenia, ale dla inwestorów budujących niewielki dom we własnym zakresie ciężko wymyśleć coś bardziej idącego na rękę.
Nie istnieje zunifikowana dokumentacja techniczna, ale korzysta się z rozwiązań kalifornijskich, niemieckich i białoruskich. Przykłady domów w różnych stylach, również z wykorzystaniem prefabrykacji można zobaczyć w "Hautes Alpes". Strony: www.compailons.fr, www.lamaisonenpaille.com i www.gabionorg.free.fr

Wielka Brytania
Bee Rowan wspólnie z Barbarą Jones z Amazon Nails wybudowali domy w różnych technologiach, zarówno typu load bearing jak i ze szkieletem post and beam. W przypadku domów na północy kraju, gdzie występuje bardzo dużo opadów, stosowano pokrycie chroniące całą budowę na czas trwania prac. Ze względu na przepuszczalność i odporność na wodę stosuje się na ścianach zewnętrznych głównie tynki wapienne. Prace wykonywane są ręcznie, co wymaga szczególnej staranności i ochrony twardniejącego tynku od wpływu wiatru i słońca.
Powstało pierwsze brytyjskie przedsiębiorstwo "ModCell" produkujące prefabrykowane domy straw bale. System wykorzystuje znakomite właściwości izolacyjne kostek słomy do tworzenia prefabrykowanych paneli ModCell Straw o wysokości wskaźnika U w granicach 0.13. Tradycyjny szkielet drewniany jest wypełniany pozyskiwanymi lokalnie kostkami słomy, formowanymi w ścianę, ściskanymi i mocowanymi wzajemnie dla uzyskania stabilności. Ścianę tynkuje się posiadającym ochronne właściwości tynkiem wapiennym. Wielkość paneli różni się zależnie od wymagań projektu, zwykle są to wymiary 3 metry wysokości i 2 metry szerokości, przy grubości paneli ponad 50 cm. Strona: www.modcell.co.uk
Nie ma ograniczeń prawnych dla powstawania struktur z kostek słomy. Wystarczy opis konstrukcji do zatwierdzenia przez inżyniera. Nie istnieje organizacja narodowa. Strony: www.amazonails.org.uk i www.strawfootprint.org

Włochy
Do tej pory wybudowano tylko trzy legalne domy: w La Boa niedaleko Wenecji, budynek load bearing Wernera Schmidta i Margarety Schwarz oraz pawilon pokazowy w Wenecji. Nie istnieje organizacja narodowa. Strony: www.laboa.org i www.atelierwernerschmidt.ch

Łotwa
Wybudowano 2 domy, 4 kolejne właśnie powstają. Planowane są 2-3 następne w roku 2008 i co najmniej 3 w roku 2009. Inwestorzy blisko współpracują z Norwegian Ecological Building School i organizacjami z Litwy.

Litwa
Pierwszy dom straw bale ze słomianym dachem wybudowano w 1986 roku. W ostatnim roku uruchomiono 20 projektów budowlanych. Powstał m.in. pływający dom straw bale osadzony na tratwie. Strona: www.siaudunamai.lt

Holandia
Nie wiadomo ile jest wszystkich budynków, sam Tom Rijven zrealizował 12 budowli. Strona organizacji narodowej to www.strobouw.nl/

Austria
Od roku 1998 wybudowano 50 domów niskoenergetycznych i pasywnych, 49 z nich w technologii straw bale ze szkieletem post and beam i jeden jako load bearing. Stanowi to połowę domów niskoenergetycznych w kraju. Bardzo ważnym przykładem jest S-House.
W przypadku prefabrykacji stosuje się "interligentne" rozwiązania o trzech funkcjach: wzmocnienia, osłony przed deszczem i podkładu dla tynku. W "Waldviertel" produkuje się straw bale z atestem CE, ze specjalnym rozwiązaniem prefabrykowanego drewnianego szkieletu. Organizacja narodowa to ASBN. Strony: www.baubiologie.at

Hiszpania
W roku 2005 powstała organizacja zrzeszająca członków z Hiszpanii, Portugalii i Ameryki Południowej. Obecnie zrzesza 107 członków, czego 32 z Ameryki Południowej. Od roku 2007 wydają magazyn internetowy „Brizna”, pobierany miesięcznie przez 8000 internautów. W Saragossie powstał projekt budynku straw bale o wysokości 25m i średnicy 35m, związany z wystawą światową. Pierwszy dom wybudowano w 2006 roku w Galicji, obecnie istnieje około 60 domów, a około 100 dalszych zostało wybudowanych półlegalnie.

Czechy
Kraj reprezentował Jakub Wihan, z przykładami domów z lat 1998 do 2007. Prawo budowlane jest bardzo restrykcyjne, przez co budowa jest bardzo utrudniona. Mimo to powstają nowe budynki, jak również ocieplane są istniejące domy z użyciem straw bale. Nie istnieje organizacja narodowa. Strona: www.jakubwihan.com / www.permalot.org

Węgry
Wybudowano dotychczas 3 budynki w miejscowości Bozsok, niedaleko granicy z Austrią oraz po jednym w Solymarze koło Budapesztu i Budzie na południu kraju. Nie istnieje organizacja narodowa.

USA
Stany Zjednoczone reprezentowała Catherine Wanek, autorka kilku książek z tematyki naturalnego budownictwa. Oprócz swojej ostatniej budowy i przykładów historycznych, opisana została duża liczba nowych budowli oraz domy powstające w Chinach. Pani Wanek przygotowuje właśnie kolejne dwie publikacje, poświęcone trzeciej generacji budynków i przykładom przemysłowym.
W roku 2008 w Colorado odbędzie się kolejna konferencja tematyczna. Strony: www.greenhomebuilding.com, www.greenbuilder.com, www.epsea.org, www.strawbuilding.org, www.strawbaleconference.com, www.thelaststraw.org

Finlandia
W południowej części kraju niedaleko Turku istnieją domy strawbale oparte na szkielecie drewnianym. Trwa bliska współpraca z fińskimi budującymi typowo z gliny. W związku z projektem Unii Europejskiej dotyczącym użycia trzciny, rozważa się prasowanie trzciny będącej odpadem do formy kostek. W roku 2008 planowana jest budowa hangaru lotniczego z dużych bali, projektowanego przez Paavo Jarvinena. Do tej pory nie było problemów z legalnością budowli.

Portugalia
W pobliżu Lizbony wybudowano kilka domków ogrodowych z kostek słomy tynkowanych gliną. Strony: www.centrodaterra.org i www.fradical.pt Na południu kraju w Alentejo funkcjonuje niemiecka grupa "Tamera" www.tamera.org mająca na koncie kilka budowli straw bale, m.in. halę o powierzchni 500 m2


Po konferencji w Niemczech ustalono kilka planów na najbliższą przyszłość, m.in.:

• stworzenie wspólnej europejskiej strony promującej technologię i służącej wymianie informacji

• powołanie Europejskiego Stowarzyszenia Budownictwa Strawbale

• powołanie Fundacji, być może z własnym biurem na poziomie europejskim, starającej się m.in. o pozyskiwanie funduszy unijnych

• promocja poprzez: międzynarodowy Otwarty Dzień Strawbale, europejskie zawody "The Golden Strawbale", wybór domu roku, powołanie grupy lobbingowej, namówienie osób znanych/gwiazd na budowę w tej technologii i wykorzystanie tego faktu w promocji, wymianę domów na czas wakacji i inne

• utworzenie sieci edukacyjnej obejmującej warsztaty, współpracę w architektami i wykonawcami, udział wolontariuszy, studentów i uczniów, koła ekspertów itp.

• stworzenie wspólnych zasad/standardów/certyfikacji na poziomie Unii Europejskiej

• rozwój wspólnego prawa budowlanego dla krajów UE, wspólne grupy dostosowujące prawa narodowe

• certyfikacja jakości bali, architektów i budowlańców

• promocja zdrowego budownictwa

• zorganizowanie większej ilości spotkań międzynarodowych - spotkania każdego roku lub co 2 lata w różnych krajach (w roku 2009 spotkania organizuje Litwa)

• spotkania profesjonalistów obejmujące szczegółowe zagadnienia

Tekst jest swobodnym tłumaczeniem wydawnictwa anglojęzycznego dostępnego w oryginalnej wersji w postaci pdf-a pod linkiem: http://www.downloads.fasba.de/ESBG-reader_eng.pdf
Oryginalna publikacja jest nie tylko szersza, ale i dodatkowo ilustrowana zdjęciami.