WYKŁAD 1 03.12.2011r.
1990-05-27 - pierwsze wybory do rad gmin
Co 4 lata mamy wybory do samorządu na radnych, do rady gminy, powiatu i sejmiku województwa
Mieszkańcy w tych wyborach wybierają także w gminie organ wykonawczy, czyli wójta, burmistrza, prezydenta miasta.
Po dzień dzisiejszy mamy władze centralne i samorządowe. Decentralizacja administracji publicznej nastąpiła.
Sfery decentralizacji
Władzy publicznej – wladze centralne i samorządowe
Administracja publiczna – administracja centralna i samorządowa
Podmiotów publicznych – podsektor: rządowy, samorządowy i ubezpieczenia społeczne
Zadań publicznych – zadania ogólnokrajowe, regionalne, lokalne.
Kompetencje – kompetencje podmiotów na szczeblu centralnym i jednostek samorządu terytorialnego wykonujących zadania publiczne
Majątku publicznego – majątek skarbu państwa, majątek gmin, powiatów i województw samorządowych
Decentralizacja Finansów publicznych, w tym systemu budżetowego, systemu dochodów i wydatków publicznych
System administracji terenowe
Na szczeblu gminy zadanai wykonuje wójt, burmistrz i prezydent miasta
Na szczeblu powiatu zadania wykonuje rada powiatu i zarząd powiatu oraz terenowe organy administracji rządowej o kompetencji szczególnej
W województwie występuje dualizm władzy, obok organów samorządu województwa (sejmik województwa i zarząd województwa administrację publiczna wykonują też organy administracji rządowej jako terenowe organy administracji rządowej. Administracja ta dzieli się na administrację zespoloną i administrację niezespoloną
Samorząd terytorialny – w modelu trójszczeblowym jest obligatoryjnym związkiem mieszkańców gmin, powiatów i województw samorządowych utworzonym dla realizowania zadań o charakterze lokalnym przez gminy i powiaty oraz samorządowe, w celu zapewnienia rozwoju danego terenu i zaspokojenia potrzeb zbiorowych z zakresu użyteczności publicznej ludności owego terenu.
W modelu trójszczeblowym samorządu terytorialnego gmina jest szczeblo
Gmina, powiat, województwo jako jednostka samorządu terytorialnego stanowi szczególnego rodzaju system, na który składają się następujące elementy:
Obszar, który zajmuje gmina, powiat, województwo;
Mieszkańcy tworzący wspólnotę samorządową;
Władza - wybieranie demokratyczne organy gminy, powiatu i województwa;
Jednostki organizacyjne gminy powiaty, województwa.
Organy kontroli wewnętrznej to komisja, która spełnia rolę pomocniczą (ocena z wykonania sprawozdania budżetu)
Funkcje samorządu terytorialnego:
Upodmiotowienie społeczności lokalnej i regionalnej – włądze samorządowe są bliżej mieszkańców, a mieszkańcy mają wpływ na ich działania, co jednak zależy od aktywności członków społeczności samorządowej;
Organizowanie rozwoju społecznego;
Formułowanie i realizacja polityki gospodarczej, uczestnictwo w przedsięwzięciach gospodarczych.
Publiczne zasoby pieniężne gmin, powiatów, województw samorządowych i ich związków. Operacje tymi zasobami i normy prawne je regulujące.
Obejmują zjawiska i procesy związane z gromadzeniem i rozdysponowaniem środków publicznych przez JST i ich związki oraz podległe im jednostki organizacyjne
Związki JST – w gminie i powiecie ( w województwie nie ma)
Budzety samorządowe są oddzielone od budżetu państwa. Są obok więc są zależne od siebie.
Nadzór nad JST :
Nadzór wg kryterium legalności;
Nadzoruje premier i wojewoda, a w zakresie spraw finansowych regionalna izba obrachunkowa
Regionalnych izb jest 16 (tyle co województw) są to centralne organy nadzoru i kontroli.
Sejm może rozwiązać (na wniosek premiera) radę gminy, powiatu, sejmik województwa, jeżeli organ ten narusza prawo.
Premier może zawiesić organ JST na dwa lata i ustanowić zarząd komisaryczny w danej JST.
Wojewoda może rozwiązać zarząd powiatu, jeżeli narusza prawo, a w przypadku wójta, burmistrza, prezydenta miasta, zarządu województwa może złożyć wniosek do premiera o jego odwołanie jeżeli mimo jego zaleceń nadzorczych nadal narusza prawo.
Kontrola RIO prowadzona co 4 lata.