Fitohormony w kosmetykach

dr inż. Magdalena Sikora

2007-08-23

W zachowaniu młodego wyglądu paniom w dojrzałym wieku pomogą preparaty kosmetyczne zawierające fitohormony, czyli hormony roślinne.

Dbałości wymaga każda cera, bez względu na wiek. Zachodzące z upływem czasu w skórze zmiany są naturalnymi objawami jej starzenia się. Skóra staje się sucha, cienka, pojawiają się zmarszczki, najpierw drobne i mało widoczne, potem głębokie i wyraźnie zaznaczone.
Niekorzystne zmiany zachodzące z wiekiem w skórze mogą ulec znacznemu przyspieszeniu pod wpływem takich czynników jak działanie promieni słonecznych, zanieczyszczenie środowiska, a nawet nieustannie towarzyszący nam stres.

Współpraca laboratoriów kosmetycznych z farmaceutycznymi zaowocowała opracowaniem preparatów kosmetycznych nowej generacji, które mogą w znaczący sposób spowolnić procesy starzenia się skóry. Coraz częściej w wyrobach, określanych mianem anti-aging, stosuje się substancje czynne, które mogą wywierać korzystny wpływ na procesy metaboliczne komórek skóry, np. witaminy, prowitaminy, fitosterole czy też hormony.

Hormony zwierzęce

Hormony stanowią układ różnorodnych związków organicznych, wytwarzanych przez żywe organizmy, które są odpowiedzialne za prawidłowy przebieg procesów fizjologicznych zachodzących w ich komórkach i tkankach. Regulują one ich przebieg, dostosowując je do zmieniających się warunków otoczenia.

U kobiet spadek aktywnosci hormonalnej, któremu towarzyszą przyspieszone procesy starzenia całego organizmu, następuje około 45. roku życia. Istotna rolę w zachowaniu młodego wyglądu skóry spełniają hormony, szczególnie estrogeny. Z medycznego punktu widzenia można zapobiec wielu niekorzystnym zmianom lub znacznie je opóznić, stosując tzw. hormonalną terapię zastępczą (HTZ), dzięki której można wyrównać niedobór hormonów w naszym organizmie.

Na podstawie wieloletnich obserwacji stwierdzono też, że ratunkiem dla skóry kobiet znajdujących się w okresie przekwitania mogą być preparaty zawierające w recepturach układy hormonalne. Szczególne znaczenie dla kosmetyki zaczęły odgrywać hormony ludzkie, głównie estrogeny i progesteron. Kosmetyki zawierające je w swoim składzie adresowane były głównie do kobiet przywiązujących dużą wagę do swojego młodego wyglądu. Regularne stosowanie przez dłuższy okres czasu tego typu kosmetyków powoduje bowiem, że skóra wbrew naturalnemu, biologicznemu zegarowi pozostaje o wiele dłużej gładka, miękka, jędrna. Licznie prowadzone badania wykazały jednak, że efekt zewnętrznego stosowania preparatów zawierających w układzie recepturalnym hormony nie ogranicza się do miejsca aplikacji preparatu i może wywierać wiele działań ubocznych w stosunku do całego organizmu. W wielu krajach, w tym także u nas, zabroniono stosowania w kosmetyce hormonów estrogennych pochodzenia zwierzęcego.

Hormony roślinne

Z tego też powodu zaczęto poszukiwać substancji roślinnych, które wykazywałyby działanie podobne do estrogenów, a nie niosłyby niebezpieczeństwa, jakie one mogą powodować.

Podczas badań prowadzonych na Dalekim Wschodzie zwrócono uwagę na to, że u kobiet spożywających regularnie pokarmy takie jak tofu, kudzu, granaty, daktyle czy siemię lniane nie występują niektóre przykre objawy towarzyszące okresowi menopauzy. Stwierdzono, że związkami odpowiedzialnymi za to działanie są zawarte w roślinach fitohormony. Podobnie jak hormony ludzkie są to związki o charakterze sygnałów chemicznych, produkowane przez określone tkanki i transportowane za pomocą soku roślinnego. Hormony roślinne regulują główne procesy wzrostu i rozwoju roślin, stymulują podziały komórek wpływając na różnorodne procesy fizjologiczne w nich zachodzące m. in. kiełkowanie nasion, rozwój pączków, kwitnienie, wzrost owoców itp. Ponieważ niektóre z fitohormonów są podobne pod względem budowy i działania do hormonów ludzkich, między innymi estrogenów, istnieje możliwość wykorzystania ich w wielu dziedzinach życia. Dzięki wiedzy naukowców i zdobyczom najnowszej biochemii dysponujemy dziś kosmetykami nowej generacji zawierającymi w swoim składzie roślinne hormony. Układy te zostaly wprowadzone do kosmetyków w nadziei, że ich działanie na skórę, przyczyni się do opóźnienia procesu jej starzenia przede wszystkim u kobiet wkraczających w okres przekwitania. Podobieństwo budowy przestrzennej fitohormonów do hormonów ludzkich sprawia, że mogą pełnić podobną rolę w organizmie. Wykazują one również działanie antyutleniające zapobiegając uszkodzeniu błon komórkowych. Działają kojąco i przeciwzapalnie.

Zastosowanie fitohormonów

Fitohormony polecane są do stosowania w kosmetykach przeznaczonych dla cery dojrzałej o obniżonej elastyczności, ze skłonnością do przesuszania naskórka. Pod ich wpływem poszerzają się naczynia krwionośne a skóra staje się lepiej ukrwiona i odżywiona. Fitohormony zapewniają odpowiednie nawilżenie skóry, dzięki czemu zwiększa się jej napięcie i elastyczność, poprawia koloryt. Drobne zmarszczki stają się mniej widoczne a skóra jest zrelaksowana i odprężona.

Fitohormony stosowane są również w preparatach modelujacych owal twarzy, ponieważ zapobiegają odkładaniu tkanki tluszczowej w okolicach dolnej powieki, podbródka i policzków. Niektóre z nich wykorzystuje się w specyficznych preparatach np. ujędrniajacych biust. Mogą one również znaleźć zastosowanie w produktach do oczyszczania i zmniejszania problemów skóry trądzikowej. W preparatach kosmetycznych fitohormony łączy się często z innymi czynnikami silnie i długotrwale nawilżającymi, odżywczymi i regenerującymi skórę np. witaminami, enzymami, białkami czy cukrami. Bardzo często w recepturach kosmetycznych pojawiają się one w połączeniu z flawonami, które wzmacniają ich działanie antyoksydacyjne, czyli antyutleniające.

Szczególnie interesujące dla kosmetyki są tzw. fitoestrogeny, występujące w wielu roślinach uprawnych. Obecność dużej ilości tych związków stwierdzono między innymi w niedojrzałej kukurydzy, koniczynie, soi, szyszkach chmielu. Fitohormony występują także w koprze, baziach wierzby, kiełkach pszenicy, ryżu.

Stosowane w preparatach kosmetycznych zapewniają skuteczność działania podobną do hormonów zwierzęcych. W odróżnieniu jednak od nich ich działanie ogranicza się do miejsca aplikacji. Nie powodują reakcji ubocznych, są bezpieczne. Stosowanie fitohormonów w kosmetykach jest bardzo korzystne, szczególnie dla kobiet, które przekroczyły 45. rok życia. W dzisiejszych czasach osoby takie są nadal aktywne zawodowo i właśnie w tym okresie ze względu na świadomość nieubłaganie przemijającego czasu, przywiązują szczególną wagę do swojego wyglądu. Dzięki osiągnięciom kosmetologii mają one do dyspozycji nowoczesne kosmetyki zawierające w układzie recepturalnym hormony roślinne, które zapewniając im dłużej młody wygląd, przywracają im również dobre samopoczucie.