3. Jak Hicks tłumaczył Keynesa? Model równowagi IS-LM.

Determinanty konsumpcji

Wraz z rozwojem nauk ekonomicznych powstał szereg teorii, których dążyły do wskazania kluczowych czynników decydujące o wielkości konsumpcji. Najważniejsze z nich wymieniały następujące determinanty konsumpcji:

• Dochód bieżący (absolutny) - wg Johna Maynarda Keynesa konsumpcja zależy proporcjonalnie od dochodu. W najprostszych modelach funkcja konsumpcji jest funkcją liniową, której współczynnik kierunkowy równy jest krańcowej skłonności do konsumpcji, zaś wyraz wolny odpowiada konsumpcji autonomicznej.

• Dochód permanentny - koncepcja sformułowana przez Miltona Friedmana, zgodnie z którą ludzie dążą do utrzymania względnie stałego poziomu konsumpcji i nieznacznie reagują na krótkookresowe zmiany dochodu. Podczas decyzji konsumpcyjnych kierują się natomiast dochodem permanentnym, tj. przewidywanym przeciętnym dochodem w trakcie trwania życia. Wahania dochodu przejściowego (tymczasowego) są niwelowane m.in. przez pożyczki lub wzrost oszczędności.

• Dochód relatywny - wg Jamesa Duesenberry'ego konsumpcja jednostki zależy od wydatków konsumpcyjnych społeczności, do której należy.

• Majątek - występuje dodatnia zależność między zasobami majątku i konsumpcją.

Determinanty inwestycji

Przedsiębiorstwa podejmują decyzje inwestycyjne w oparciu o trzy czynniki:

1. przychody, których wielkość zależy bezpośrednio od popytu na określony produkt.

2. koszty, których wyznacznikiem jest poziom stóp procentowych. Wyższa stopa procentowa oznacza wyższy koszt inwestycji przy finansowaniu zewnętrznym oraz wyższy koszt alternatywny (np. korzystne lokaty) w przypadku finansowania wewnętrznego.

3. oczekiwania, czyli "stan zaufania" przedsiębiorcy do gospodarki. Przewidywana recesja zniechęca przedsiębiorców do inwestowania, przeciwnie oddziałuje ekspansja gospodarcza.

Determinanty eksportu netto

• Eksport netto jest ujemnie skorelowany z realnym kursem wymiany:

– gdy waluta krajowa jest silna, eksport się zmniejsza, a import zwiększa.

• Eksport netto jest ujemnie skorelowany z dochodem realnym danego kraju:

– import rośnie wraz ze wzrostem dochodu.

• Funkcja eksportu netto:

X = g – mY – n (EP/Pw)

– gdzie: g – stała, m i n - współczynniki

Równowaga na rynku towarów - Oznacza sytuacje, w której nabywcy chcą kupić dokładnie taką ilość towarów, jaką się w gospodarce wytwarza.

W sytuacji równowagi łączne zamierzone (planowane) wydatki na towary są równe wielkości produkcji tych towarów.

Równowaga na rynku towarów i usług – wyprowadzenie i konstrukcja krzywej IS

Krzywa IS

• Krzywa IS to zbiór punktów, obrazujących różne kombinacje wytwarzanego w gospodarce dochodu i stopy procentowej, przy których rynek dóbr znajduje się w stanie równowagi.

• Punkty leżące poza krzywą IS oznaczają stany nierównowagi rynku dóbr gospodarki.

Wyznaczenie graficzne krzywej IS

Ćwiartka I

Funkcja inwestycji – nachylenie tej funkcji zależy od ω_i. Im jest ono większe, tym krzywa jest bardziej płaska. Położenie funkcji inwestycji wyznacza parametr inwestycji autonomicznych I_a. Gdy inwestycje autonomiczne rosną, krzywa przesuwa się w lewo (oddala się).

Ćwiartka III

Pokazuje ona równość inwestycji i oszczędności (nachylenie jej to 45’).

Ćwiartka IV

S = - Ca + (1 – Ksk)*Y

Pokazuje ona oszczędności jako funkcję dochodu narodowego. Nachylenie tej funkcji zależy od (1 – Ksk), czyli od Kso. Im Kso większa, tym krzywa oszczędności jest bardziej stroma. Położenie tej krzywej wyznaczają autonomiczne wydatki konsumpcyjne C_a. Spadek C_a to przesunięcie krzywej w lewo, wzrost – w prawo.

Równowaga na rynku towarowym może wystąpić przy różnych poziomach dochodu narodowego. Zależy to od poziomu stopy procentowej.

Przy niskiej stopie procentowej inwestycje są większe, więc osiągnięcie równowagi wymaga wyższych oszczędności, które przekształcają się w inwestycje. Poziom oszczędności zależy od dochodu narodowego.

Punkty leżące na prawo od krzywej IS oznaczają istnienie nadwyżki podaży nad popytem. Punkty leżące na lewo od IS – nadwyżka popytu nad podażą.

Nachylenie krzywej IS jest tym większe, im mniejszy jest parametr wi oraz im większy jest parametr KSO – a więc mniejszy jest mnożnik.

Położenie krzywej IS jest zdeterminowane położeniem krzywych inwestycji i oszczędności. Zależą one z kolei od poziomu autonomicznych wydatków. Im są one wyższe, tym krzywa IS jest bardziej przesunięta w prawo.

Jeżeli w analizie jest państwo – to warunek równowagi jest następujący:

I + G = S + T

Wtedy nachylenie krzywej IS zależy od mnożnika, który ma postać 1/ 1 – KSO(1-t)

Równowaga na rynku pieniężnym

Równowaga na rynku pieniężnym zachodzi, gdy popyt i podaż są zrównoważone

Poziom równowagi

S – podaż, D – popyt, C – cena, Q – ilość,

Model ten pokazuje, w jaki sposób cena uruchamia mechanizmy dostosowując popyt i podaż do równowagi rynkowej.

W gospodarce rynkowej działanie popytu i podaży kształtuje ceny na poziomie równowagi. W niektórych państwach natomiast stosowane są również ceny minimalne i maksymalne (nieregulowane przez mechanizmy rynkowe); są to ceny, które narzuca państwo.

Krzywa LM

Jest to warunek równowagi na rynku pieniądza. Popyt na pieniądz jest równy podaży.

Popyt na pieniądz – suma popytu transakcyjnego i spekulacyjnego

Popyt transakcyjny – związany z koniecznością dokonywania bieżących transakcji towarowych – zależy od dochodu.

Popyt spekulacyjny – związany ze spekulacjami aktywami finansowym i rzeczowymi – zależy ujemnie od poziomu stopy procentowej

L = L_t + L_s

Podaż pieniądza – ilość pieniądza w obiegu + depozyty na żądanie. Zakładamy, że w określonym czasie podaż pieniądza (M) jest stała.

Zatem poziom równowagi na rynku popytu i podaży pieniądza wyznaczają kombinacje stopy procentowej i dochodu. Graficznym obrazem tej równowagi jest krzywa LM.

Krzywa LM jest rosnąca – wyższym poziomom r odpowiadają wyższe poziomy Y. Przy wyższym r spada popyt spekulacyjny, co musi być równoważone wzrostem popytu transakcyjnego, a to wymaga wysokiego Y.

Graficzna konstrukcja krzywej LM

• Krzywa LM pokazuje wszystkie możliwe kombinacje stopy procentowej i dochodu, przy których rynek pieniądza jest w równowadze. Nachylenie krzywej LM zależy od ilorazu dwóch czynników:

• Wrażliwości popytu spekulacyjnego na zmiany stopy procentowej i

• Wrażliwości popytu transakcyjnego na zmiany dochodu

• Krzywa LM jest płaska, gdy w_s jest większe i w_y jest mniejsze

• Krzywa LM jest stroma, gdy w_s jest mniejsze i w_y jest większe.

• Położenie LM zależy od zmiany determinant popytu i podaży pieniądza, inne niż stopa % i dochód, np. zmiana popytu transakcyjnego – zmiana obyczajów płatniczych.

• Położenie LM zależy także od rozmiarów i zmian podaży pieniądza (Mo). jeżeli realna podaż pieniądza spada – LM przesuwa się w lewo, gdy rośnie – w prawo.

Równowaga makroekonomiczna w modelu IS-LM

Równowaga w gospodarce zamkniętej

• Krzywa IS – równowaga na rynku towarowym

• Krzywa LM – równowaga na rynku pieniądza

• IS = LM – równowaga na obu rynkach

• Jest to taka sytuacja, gdy popyt na pieniądz jest równy podaży, a popyt na towary jest równy ich podaży.

Interpretacja modelu IS-LM

• obszar I – nadwyżka podaży na rynku dóbr i pieniądza

• obszar II – nadwyżka popytu na rynku dóbr i nadwyżka podaży na rynku pieniądza

• obszar III – nadwyżka popytu na rynku dóbr i nadwyżka popytu na rynku pieniądza

• obszar IV – nadwyżka podaży na rynku dóbr i nadwyżka popytu na rynku pieniądza

Wpływ polityki budżetowej na równowagę

Wpływ polityki monetarnej na równowagę

Wpływ polityki mieszanej na równowagę

Efekt Pigou

Efekt Pigou dotyczy skutku jaki wywiera spadek cen na wzrost realnego majątku oraz konsumpcji. W sytuacji, gdy obniżony jest efektywny popyt dochodzi do spadku ogólnego poziomu cen. Prowadzi to do wzrostu realnej wartości zasobów pieniężnych. Konsument jest w stanie nabyć więcej towarów za posiadane przez siebie środki.