Jak pisać o… sobie, postaci, autorze

O sobie

Piszemy wówczas, gdy wplatamy w tekst własne opinie, odczucia, emocje. Kiedy opowiadamy się wobec tematu lub oceniamy. Bywa i tak, że w autobiografii albo autoportrecie czy liście chcemy zaprezentować się bezpośrednio. Wtedy dominują informacje o sobie i autooceny. Uwaga innymi prawami rządzi się CV lub list motywacyjny ale o tym napiszemy później. Tym razem o tym jak pisać o sobie dobrze, ale nie za dobrze, prawdę, ale nie całą, tak by zbudować dobre wrażenie osoby kompetentnej ale nie przemądrzałej. Informacje najbezpieczniej prezentować tonem beznamiętnym, rzeczowym.

• Nazywam się… 
• Pochodzę z… 
• Mieszkam… 
• Mój wzrost… wygląd… zainteresowania… 
• Moje ulubione zajęcie, marzenia. 
• Jak się widzę w przyszłości…

Każdy cień emocji, próba żartu będą budzić podejrzenie o nieszczerość u odbiorcy, zdradzać kompleksy. Jeśli napiszesz: „Urodzony w małej mieścinie pragnę wyjrzeć nieśmiałymi oczętami na świat”. To jak to brzmi? 
W dodatku czytelnik może nie mieć odpowiedniej dozy poczucia humoru. Jeśli napiszesz: „Po prostu wiem, że jes­tem świetny” recenzent natychmiast zapragnie, by napisać, że nie, nie nie taki świetny! Jeśli napiszesz „Oto ja, młodzieniec z grodu Piasta” powieje sztucznością stylis­tyczną. Niestety o sobie musimy pisać bez emocji! 
Natomiast własne emocje i opinie przedstawiaj szczerze i nieagresywnie, to Twoje ­emocje, opinie, oceny; masz do nich prawo. Nie masz prawa zmuszać do nich innych. Nie masz też prawa do agresji wobec tych, którzy myślą inaczej.

Pisz: 
„Nie darzę Wallenroda zachwytem tak jak romantycy. Widzę być może z pewnej perspektywy czasu że jednak był zdrajcą”.

Nie pisz: 
„Tylko ktoś beznadziejny może zachwycać się Wallenrodem. Albo podobny do niego dwulicowy, posługujący się kłamstwem zdrajca”.

Pisz: 
„Z dystansem podchodzę do idealistycznej wizji Polski w „Panu Tadeuszuę. Trzeba pamiętać o sytuacji autora emigranta i o kontekście historycznym, które z pewnością deformują obraz ojczyzny i skłaniają do idealizacji”.

W wypowiedziach o sobie unikaj kolokwializmów, mowy potocznej, wtrętów młodzieżowych (o wulgaryzmach nawet nie wspominamy). Tekstami typu „Wokulski to był łebski chłop” albo „Romantycy to oszołomy, a hrabia jełop” nie podniesiesz poziomu pracy. Zrobisz to za pomocą terminów trud­niejszych, używając stylu naukowego. Postać pozytywna, pejoratywna, reprezentant pokolenia straceńców… Z terminami zresztą nie należy przesadzać, bo czytanie pracy ze słownikiem wyrazów obcych nikomu uśmiechać się nie będzie.

O autorze 

Piszmy z szacunkiem, ale bez lizusostwa. Zasłużyli sobie owi liczni pisarze i poeci na szczyptę uszanowania, choćby ze względu na swoje dzieła. Ale też uczniowskie peany i zachwyty często wydają się schematyczne i nieszczere, np. w zdaniach typu:

• Ten wielki poeta i człowiek…,

• Mickiewicz to najwspanialszy poeta polski, skarb kultury narodowej…,

• Genialny twórca, którym zachwycają się pokolenia…

Cóż jeśli za tym pobiegną zdania wskazujące na nieznajomość twórczości to wpadka na całego. Mało, że niewiedza i fałsz, to jeszcze nieprzyjemna cecha ślepego bałwochwalstwa. Odradzamy. Doradzamy rzetelne fakty.

• Jest twórcą nowego gatunku?

• Reprezentantem nurtu?

• Prowokatorem?

• Cechą tego poety jest wyobraŸnia poetycka rodząca oryginalne metafory?

Chwała mu za to i tak to piszmy. Każde z takich zdań poprzyj przykładem wówczas zachwycisz czytelnika. Czy koniecznością jest skrywanie sympatii, antypatii, znudzenia lub podziwu? Nie.
 Jeśli faktycznie jesteś wielbicielem twórczości danego autora zdradź to i umotywuj. 

•  Co cenisz?

•  Dlaczego Cię zachwyca?

•  Czym Cię ujął?

Szczerością i Ty ujmiesz odbiorcę podobnie przy krytycznym nastawieniu. Umiesz umotywować niechęć zdradŸ ją. Gdyby Gałkiewicz z Ferdydurke umiał umotywować, dlaczego Słowacki go nie zachwyca może wszystko potoczyłoby się inaczej…

Pisz: 
„Nie można odmówić pisarzowi prekursorskiej roli w epoce. To on zapoczątkował nurt awangardowy dziś cieszący się gronem licznych wielbicieli, do których niestety nie należę. Absurd i groteska wydają mi się dziwaczne. Jestem zdecydowanym zwolennikiem mimesis w literaturze”. 

Nie pisz: 
„Kto rozumie te głupoty? Mózg wariata na scenie zrozumie według mnie tylko drugi wariat”.

Pisz: 
„Ta wyobraŸnia poetycka prawdziwie do mnie przemawia. Czytając wiersze poety X, człowiek odczuwa prawdziwe wzruszenie”.

Nie pisz: 
„Baczyński był wielkim poetą. Pozostawił bogaty i ważny dorobek. Jego wiersze czytają wszyscy”. Pamiętaj że słowa wytrychy: „wszyscy”, „każdy” generalizują a to zawsze czysta nieprawda.

 

O bohaterze

Niby o bohaterze pisze się w charakterystykach. Nie zawsze, choć rzeczywiście często. Możesz jednak potrzebować bohatera literackiego w wypracowaniu, prezentacji, rozmowie jako egzemplum, czyli przykład, najrozmaitszych zagadnień, np. postawy, typu, wartości. I pisz o nim spokojnie, wykorzystując go do celu, którego potrzebujesz, zgodnie z zasadą: mało ocen dużo faktów. To fakty mówią, nie ubijane jak piana słowa. I zawsze to jest ważne zawsze, jeśli postać jest konkretną konstrukcją literacką lub reprezentatywnym typem, zaznacz to. Czyli umieść go w panoramie całej literatury!

Pisz: 
„Mamy do czynienia z everymanem, bohaterem romantycznym, bohaterem tragicznym…”. „Jacek Soplica jest modyfikacją bohatera romantycznego”. „Wokulski to bohater realistyczny choć ma znamiona bohatera romantycznego”.

• Używaj przy tym zwrotów: 

  • rodowód literacki, 

  • klasyfikac­ja, 

  • reprezentatywność,

  • wzór parenetyczny.

Umieść bohatera w świecie utworu! Zapewne odgrywa w nim jakąś rolę, skoro o nim piszesz.

• Pisz:

  • Postać pierwszoplanowa, 

  • aktywna, 

  • pasywna, 

  • motor ­akcji,

  • postać tła. 

• Używaj tu zwrotów: 

  • silna osobowość, 

  • człowiek podatny na wpływy, 

  • uwikłany, 

  • niezależny, 

  • zbuntowany, 

  • kluczowa postać powieści, 

  • wiodąca postać dramatu. 

• Wymień jego dokonania, błędy, sukcesy.

Emocje i oceny jak w powyższych przypadkach roztropnie i nieagresywnie, czasem jednak można sobie pozwolić na prowokację.

• Pisz: 

  •  To postać budząca szacunek, sympatię. 

  •  Podziwiam ją za….

  •  Budzi uznanie swoją postawą”.

  • To postać zdecydowanie negatywna, czarny charakter pozbawiony skrupułów.

  •  Ta postać jest tak idealna, że aż… nudna!.

  •  Ten zbrodniarz jest zdecydowanie zły ale także interesujący.

• Nie pisz:

  • Wieki człowiek, wspaniałe czyny, każdy musi go podziwiać.

Jak to napisać lepiej – ćwiczenia

 

Zadbaj o styl!

 

• Spróbuj każdemu zdaniu, każdej myśli nadać mądrzejszy ton.

• Używaj naukowych określeń, wrzuć termin. 

• Na początek przerabiaj po prostu kolejne zdania.

 

Napisałeś: Mity są ponadczasowe, bo pokazują uczucia i zachowania ludzi, które nie uległy zmianie.

 

Zmień słowo po słowie:

 

• mity są ponadczasowe na uniwersalizm mitów polega na.... 

• pokazują na prezentują.

• nie uległy zmianie na odwieczne, archetypiczne. 

 

Wyjdzie Ci wtedy, że Uniwersalizm mitów polega na prezentacji archetypicznych postaw i uczuć ludzkich. 
Lepiej!

 

Zmień

 

• mity mówią o... – mity prezentują

• odwieczne postawy – archetypy

• przemiana – metamorfoza

• kwestia rycerza – ethos rycerski

• każdy może interpretować to inaczej – temat pozwala na różnorodne interpretacje

• chowano człowieka – rytuał pogrzebu

• inne opisy życia po śmierci – różne wizje, wersje bytów pośmiertnych

• chcę przywołać przykład – dowiodę, potwierdzę myśl przykładem

• w mitach jest dużo – mity gromadzą, przechowują, zawierają…

• mity tworzyły wzorce osobowe – ustalały kodeks postępowania, kształtowały wzory postępowania.

• te słowa – te pojęcia, zagadnienia, terminy

 

 

Napisz to lepiej

 

Napisz to lepiej

Może być
• Moim zdaniem romantycy nie mieli racji całkowicie odrzucając poglądy klasyków.

Lepiej: 
• Nie należę do grona bezdyskusyjnych wielbicieli romantyków, którzy – moim zdaniem – nie mieli racji, odrzucając myśl klasyków.

Lepiej: 
• Klasyczna ideologia myślicieli oświecenia nie zasłużyła sobie na bezwzględne odrzucenie przez młodych romantyków.

Jeszcze lepiej:  
• Według mnie odrzucenie ideologii klasycznej przez romantyków było bardziej jednym z przejawów  buntu niż rzeczywistą negacją.

Napisz to lepiej

Może być
• Biblia zawiera wiele motywów uniwersalnych, ponadczasowych.

Lepiej: 
Biblia jest zbiorem uniwersalnych motywów i ponadczasowych prawd.

Jeszcze lepiej: 
• Biblia to skarbnica ponadczasowych prawd, archetypicznych postaw i uniwersalnych motywów.

Napisz to lepiej

Może być
Listopad to idealny miesiąc na lekturę II części „Dziadów” – klimat i nastrój jesieni pasują do Mickiewiczowskiego utworu.

Lepiej 
II część „Dziadów” powinno czytać się w listopadzie – ze względu na aurę, nastrój listopadowych wieczorów i refleksję o zmarłych.

Jeszcze lepiej: 
Jesienna aura, nastrój wspomnień o tych, co odeszli, klimat listopada to najlepszy czas, by wczuć się w przesłanie II części „Dziadów”.

Napisz to lepiej

Dobrze: 
• Słowa Mikołaja Reja bardzo trafnie ukazują panujące na wsi zależności i niesprawiedliwość społeczną.

Lepiej: 
• Puenta, którą Rej zwieńczył dzieło, doskonale oddaje panujące na wsi zależności i niesprawiedliwość społeczną.

Jeszcze lepiej: 
• Trafna puenta zamieszczona przez Reja w finale utworu, stała się ogólnie znanym przysłowiem, ilustracją i krytyką panujących  na wsi relacji społecznych.

Napisz to lepiej

Może być
Listopad to idealny miesiąc na lekturę II części „Dziadów” – klimat i nastrój jesieni pasują do Mickiewiczowskiego utworu.

Lepiej 
II część „Dziadów” powinno czytać się w listopadzie – ze względu na aurę, nastrój listopadowych wieczorów i refleksję o zmarłych.

Jeszcze lepiej: 
Jesienna aura, nastrój wspomnień o tych, co odeszli, klimat listopada to najlepszy czas, by wczuć się w przesłanie II części „Dziadów”. 

Napisz to lepiej

Dobrze: 
• Słowa Mikołaja Reja bardzo trafnie ukazują panujące na wsi zależności i niesprawiedliwość społeczną.

Lepiej: 
• Puenta, którą Rej zwieńczył dzieło, doskonale oddaje panujące na wsi zależności i niesprawiedliwość społeczną.

Jeszcze lepiej: 
• Trafna puenta zamieszczona przez Reja w finale utworu, stała się ogólnie znanym przysłowiem, ilustracją i krytyką panujących  na wsi relacji społecznych.

Napisz to lepiej

Może być
• Moim zdaniem romantycy nie mieli racji całkowicie odrzucając poglądy klasyków.

Lepiej: 
• Nie należę do grona bezdyskusyjnych wielbicieli romantyków, którzy – moim zdaniem – nie mieli racji, odrzucając myśl klasyków.

Lepiej: 
• Klasyczna ideologia myślicieli oświecenia nie zasłużyła sobie na bezwzględne odrzucenie przez młodych romantyków.

Lepiej: 
• Według mnie odrzucenie ideologii klasycznej przez romantyków było bardziej jednym z przejawów  buntu niż rzeczywistą negacją.

Napisz to lepiej

Może być
• „Biblia" zawiera wiele motywów uniwersalnych, ponadczasowych.

Lepiej: 
Biblia jest zbiorem uniwersalnych motywów i ponadczasowych prawd.

Lepiej: 
• „Biblia" to skarbnica ponadczasowych prawd, archetypicznych postaw i uniwersalnych motywów.

 

Piszesz o Sonetach krymskich:

 

Może być 
• Mickiewicz w „Sonetach krymskich” opisał piękno okolicy,  po której podróżował, czyli Krymu. Obrazy, które stworzył, cechuje orientalizm, bogactwo barw, dynamika. Natura staje się bohaterem sonetów, żywą istotą. Wiersze są też przepojone tęsknotą za ojczyzną.

Lepiej 
• Mickiewicz w „Sonetach krymskich” utrwalił piękno przestrzeni, którą oglądał okiem podróżnika. Poetyckie pejzaże nasycił barwami, ruchem dlatego są plastyczne i dynamiczne, ­nacechowane orientalizmem. Natura staje się bohaterem sonetów, żywą, zachwycającą istotą. Wiersze ponadto przepełnia tęsknota za ojczyzną.

Super! 
• „Sonety krymskie” są poetyckim wyrazem zachwytu wędrowca nad dalekim pejzażem, ale także tęsknoty za ojczyzną. Mickiewicz utrwala piękno przestrzeni, mistrzowsko operuje barwą i ruchem, tworzy krajobrazy pełne dynamiki, plastyczne, czarujące orientalną egzotyką. Natura przybiera postać żywej istoty, kuszącej, tajemniczej. Mimo to podróżnik odwraca się w stronę ojczyzny, by westchnąć: „JedŸmy, nikt nie woła”…

 

 

 

Piszesz o aktualności wizerunku Polaków stworzonego w oświeceniu:

Może być
• Ignacy Krasicki, Adam Naruszewicz,  ­Julian Ursyn Niemcewicz wskazali wady Polaków aktualne do dziś. Zwłaszcza satyry Krasickiego opisują i wyśmiewają wady, które i współcześnie są cechą Polaków i wpływają na opinie cudzoziemców o nas. Wśród nich pijaństwo, zawiść, wysokie mniemanie ­o sobie.

Lepiej
• Pisarze oświeceniowi tej rangi co Ignacy Krasicki, Julian Ursyn Niemcewicz czy Adam Naruszewicz wskazali cechy Polaków, które, jak się okazuje, nie straciły na aktualności. Krasicki w satyrach wypunktował wady, które po dziś dzień wpływają na nasz wizerunek w oczach świata. Nieprzemijalne, niestety, okazały się pijaństwo, zawiść, wysokie mniemanie o sobie…

Super!
• Twórcy oświecenia polskiego dużą wagę przykładali do piętnowania wad narodowych.  Do panteonu patriotów należeli  Naruszewicz, Niemcewicz, Krasicki. Zwłaszcza ten ostatni potrafił wypunktować i wyszydzić typowe wady polskie. Niestety  jak się okazuje nie uległy dezaktualizacji i  po dziś dzień wpływają na ukształtowanie wizerunku Polaka w oczach świata. Do nich należy: pijaństwo, zawiść oraz niczym nieumotywowane wysokie mniemanie o sobie.