ROZWÓJ SPOŁECZNY
Rozwój społeczny oznacza nabywanie umiejętności zachowania się ze społecznymi oczekiwaniami. Stawanie się osobą uspołecznioną opiera się na trzech procesach socjalizacji:
Uczenie się zachowań społecznie aprobowanych – aby stać się uspołecznionym dzieci muszą nie tylko wiedzieć, jakie zachowanie jest aprobowane, lecz swoje zachowanie muszą także dostosować do aprobowanych kierunków postępowania.
Pełnienie ról społecznie aprobowanych – każda grupa społeczna ma swoje własne, zwyczajowe wzory zachowań, które są starannie określone i których członkowie grupy powinni przestrzegać. Istnieją również role aprobowane, np.: rodzicie i dzieci, nauczycieli i uczniów
Rozwój postaw społecznych – aby być uspołecznionymi, dzieci muszą mieć życzliwy stosunek do ludzi i muszą lubić aktywność społeczną. Wówczas ich przystosowanie społeczne będzie dobre i będą przez grupę akceptowane.
ISTOTA SOCJALIZACJI:
ważne są liczne okazje do uspołeczniania; dzieci nie nauczą się współżycia z innymi ludźmi, jeśli większość czasu spędzają same
dzieci nie tylko muszą być zdolne do porozumiewania się, lecz muszą również rozmawiać na tematy, które są zrozumiałe …
dzieci nauczą się postępować społecznie tylko wówczas, gdy są motywowane do takiego działania
dzieci uczą się pod kontrolą pewnych wzorów zachowań, niezbędnych do dobrego przystosowania społecznego poprzez próby i błędy. Uczą się też poprzez praktyczne pełnienie ról – naśladowanie ludzi.
MODELE WPŁYWU GRUPY SPOŁECZNEJ
w okresie przedszkolnym instytucją uspołeczniającą jest rodzina
w okresie szkolnym wpływ zaczynają wywierać nauczyciele i rówieśnicy
w późniejszym okresie dzieciństwa silny wpływ grupy wywodzi się z pragnienia dziecka, aby być akceptowanym przez grupę
OCZEKIWANIA SPOŁECZNE
zanim pójdzie do szkoły – oczekuje się od nich, że będą je łączyły więzi uczuciowe z rodzicami, rodzeństwem i innymi ludźmi, że potrafią odróżnić dobro od zła w różnych sytuacjach i że postąpią wówczas zgodnie z aprobowanymi społecznie wzorami.
Od uczniów szkoły podstawowej oczekuje się, że nauczą się współżyć z rówieśnikami, pełnić role odpowiadającą ich płci i dostosować się do form etycznych dobra i zła
ZRÓŻNICOWANIE OCZEKIWAŃ SPOŁECZNYCH
Każda z podkultur społecznych na swój własny sposób określa, co można akceptować. Podkultury różnią się także standardami przyjętymi dla dzieci w różnym wieku i dla różnych przedstawicieli obu płci. Różne grupy rasowe i wyznaniowe mają także swe standardy aprobowanego postępowania.
TRUDNOŚCI W DOSTOSOWANIU SIĘ DO OCZEKIWAŃ SPOŁECZNYCH
wrodzone właściwości, np.: chłopiec o wątłej budowie ciała nie potrafi dostosować się do kultury, w której ideałem jest dobrze zbudowany atleta.
Dziecko dostosowane do wymagań jednej grupy kulturowej ma problemy z dostosowaniem się do wymagań drugiej
Dostosowanie się do oczekiwań społecznych jest trudne jeśli dziecko nie aprobuje ideałów grupy
Dziecko, które nauczyło się postępowania właściwego dla jednego poziomu wieku, może mieć problemy w dostosowaniu się do wzorów aprobowanych dla starszego poziomu
Dziecko może się nie orientować, jaki wzór zachowania w grupie jest aprobowany
Dziecko może być pozbawione możliwości nauczenia się społecznie aprobowanych wzorów zachowań np.: chłopiec nie mający ojca
Dziecko dla którego akceptacja społeczna jest mniej ważna niż bycie indywidualnością
WPŁYW RODZINY
Więź z członkami rodziny wpływa na postawy dzieci w stosunku do obcych
stosunki panujące między rodzicami, między dzieckiem i rodzeństwem oraz między dziećmi i rodzicami
pozycja w rodzinie – dzieci, które mają rodzeństwo tej samej płci co one, odczuwają trudności w obcowaniu z dziećmi płci odmiennej, lecz z łatwością nawiązują kontakty z dziećmi tej samej płci
wielkość rodziny – jedynacy są często otoczeni większą troską, w rezultacie oczekuje, że obce osoby będą ich traktowały tak samo
traktowanie dzieci w domu – dzieci, które czują się odrzucone przez rodziców lub rodzeństwo mogą przyjąć postawę cierpiętniczą. Rodzice kochający zachęcają swoje dzieci do ekstrawersji (łatwość kontaktów, potrzeba działania)
oczekiwania rodziców – motywacja do wzmożonych wysiłków aby nauczyć się postępować w sposób społecznie akceptowany, np.: starsze dzieci muszą uczyć się opanowywać agresję, by zasłużyć na pochwałę rodziców
metody wychowawcze stosowane przez rodziców:
przy demokratycznym stylu wychowania dzieci przystosowują się społecznie najlepiej
autorytarne metody wychowawcze – dzieci ciche, nieodporne psychicznie, a ich ciekawość i twórczość bywają ograniczone przez nacisk rodziców
Interpersonalne zdolności i umiejętności człowieka mają charakter niespecyficzny. Ujawniają się w relacjach formalnych, towarzyskich, intymnych, które można określić jako zróżnicowane pod względem formy oraz celu kontaktach społecznych. Treść oraz cel interpersonalnej aktywności narzuca swoim charakterem odmienność norm je wyznaczających. Zatem kompetencje społeczne odnoszą się do efektywności w sytuacjach społecznych. Za wskaźniki tej efektywności uznaje się z jednej strony osiąganie przez jednostkę własnych celów a z drugiej - zgodność z oczekiwaniami otoczenia społecznego (Matczak 2001).
Kompetencje społeczne można uznać za spójny, funkcjonalny, wykorzystywany w praktyce oraz uwarunkowany osobowościowo zestaw wiedzy, doświadczenia, zdolności, umiejętności społecznych. Zestaw ten umożliwia jednostce podejmowanie i rozwijanie twórczych relacji i związków z innymi osobami, aktywne współuczestniczenie w życiu różnych grup społecznych, zadowalające pełnienie różnych ról społecznych oraz efektywne wspólne pokonywanie pojawiających się problemów (Borkowski, 2003).