FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA (II WYKŁAD, 3.03.2011 r.)
1. Kierunek przewodzenia:
- antydromowo
- ortodromowo – przepływ w warunkach fizjologicznych
2. Neurony aferentne – czuciowe, przewodzą informacje bezpośrednio od receptorów, ich ciała komórkowe leżą na obwodzie (głównie w zwojach rdzeniowych i czaszkowych), a aksony zmieniają się do ośrodkowego układu nerwowego. (drogi wstępujące)
3. Neurony eferentne – takie, których ciało wraz z dendrytami leży w rdzeniu kręgowym lub pniu mózgu, a akson biegnie na obwód, prosto do efektora. Jeżeli efektorem są włókna mięśniowe poprzecznie prążkowane, mówimy o neuronach ruchowych (motoneuronach – odpowiadają za wykonywanie ruchów zależnych od woli człowieka).
4. Neurony pośredniczące (wstawkowe, interneurony) – których ciała wraz z wypustkami w całości znajdują się w ośrodkowym układzie nerwowym. Przekazują one informacje pomiędzy pierwszą a drugą komórką nerwową.
Tutaj są to np. interneuron, kojarzeniowe lub projekcyjne, posiadające długie aksony, łączące piętra układu nerwowego, jak i interneurony z krótkim aksonem, które włączone są w łuki odruchowe lub lokalne sieci nerwowe.
5. Typy synaps:
Typy synaps ze względu na położenie w neuronie:
- synapsy aksono-dendrytyczne
- synapsy aksono-somatyczne
- synapsy aksono-aksonalne
Inne typy synaps:
- synapsa z innym neuronem
- synapsa nerwowo-mięśniowa
- synapsa nerwowo-gruczołowa
2 typy synaps:
- chemiczne
- elektryczne (komórki są blisko siebie, między nimi są połączenia jonowe – zapewniają szybki przepływ jonów z jednej komórki do drugiej)
6. Sumowanie czasowe bodźców – jest to stopniowe zwiększanie depolaryzacji błony komórkowej neuronu wskutek pobudzenia wywołanego przez kolejne bodźce w z pobudzeniem spowodowanym przez poprzednie bodźce i prowadzi do stopniowego zwiększania pobudliwości neuronu.
7. Sumowanie przestrzenne bodźców – jest to algebraiczne sumowanie postsynaptycznych potencjałów pobudzających powstałych wskutek pobudzenia różnych synaps, umożliwiających osiągnięcie takiej depolaryzacji błony neuronu, przy której dochodzi do generacji potencjału czynnościowego.
Jest to sumowanie algebraiczne w tym sensie, że zmiany potencjału o przeciwnych znakach (depolaryzacja i hiperpolaryzacja) oraz o podobnej amplitudzie znoszą się wzajemnie.
8. Lokalne depolaryzacje nazywa się EPSP postsynaptyczny potencjał pobudzający, natomiast hyperpolaryzacja nosi miano IPSP, czyli postsynaptyczny potencjał hamujący.
9. Transmitery pobudzające – czyli wywołujące postsynaptyczny potencjał pobudzający.
Acetolocholina – aminy (dopamina – noradrenalina – adrenalina – serotonina – histamina) oraz aminokwasy (asparginiany i histaminiany)
10. Transmitery hamujące – wywołujące postsynaptyczny potencjał hamujący
Kwas gamma – amimasłowy (GABA) oraz glicyna
11. Neurotransmitery niskocząsteczkowe – acetylocholina – obecna np. w neuronach ruchowych oraz neuronach układu autonomicznego przywspółczulnego i przedzwojowej części współczulnego
Noradrenalina – w neuronach niektórych jądr pnia mózgu oraz pozazwojowej części układu współczulnego
Kwas glutaminowy – znajduje się w różnych ośrodkach prawic całego układu nerwowego
Glicyna -
Kwas gamma amimasłowy – w komórkach Purkiniego kory móżdżku, neuronach opuszki węchowej i siatkówki oraz w interneuronach hakujących rdzenia kręgowego
Dopamina – w neuronach istoty czarnej śródmózgowia, brak objawia się chorobą Parkinsona, a nadmiar to m. in. schizofrenia
Serotonina – neurony pnia mózgu, zaburzenia nastroju, depresja
12. Ośrodkowy układ nerwowy
Mózgowie i rdzeń kręgowy
Podstawowe elementy mózgowia: rdzeń przedłużony, most, móżdżek, śródmózgowie (wzgórze i podwzgórze), międzymózgowie, kresomózgowie
13. Istota szara podzielona jest na rogi przednie, rogi tylne i znajdującą się pomiędzy nimi istotę szarą pośrednią.
14. Istota biała rdzenia tworzy parzyste sznury: przednie, boczne i tylne
15. Pień mózgu tworzą 3 połączone ze sobą struktury położone nad rdzeniem kręgowym: rdzeń podłużny, most i śródmózgowie
Móżdżek składa się z robaka, który stanowi wąską część środkową oraz dwóch półkul (móżdżek odpowiada za ruch – dochodzą tu informacje czuciowe, ruchowe. Koordynuje i planuje ruch )
Międzymózgowie tworzą dwie główne struktury: wzgórze i podwzgórze (współpracuje z autonomicznym układem nerwowym, odpowiada za proces wzrastania, sen, seks, głód, poczucie sytości, reguluje temperaturę)
16. Kresomózgowie – składa się z prawej i lewej półkuli, oddzielonej od siebie podłużną szczeliną. Półkule tworzą największą część ludzkiego mózgowia. Anatomicznie podzielono korę każdej półkuli na 4 główne płaty: czołowy, ciemieniowy, skroniowy i potyliczny.
W korze mózgowej znajdują się przede wszystkim obszary zwane pierwotnymi polami czuciowymi – odbiór i wstępne przetwarzanie informacji (czucia somatycznego w płacie ciemieniowym, wzroku w potylicznym, słuchu w skroniowym).
Pole, które stanowi ostatni etap programowania ruchów i wysyła informacje bezpośrednio do motoneuronów (w rogach przednich rdzeni) rdzenia kręgowego – nazywa się pierwotnym polem ruchowym (w płacie czołowym). Pozostałe regiony tworzą wtórne pola czuciowe i ruchowe.
Korę kojarzeniową (asocjacyjną), w której wyodrębnia się 3 główne obszary: pole kojarzeniowe czołowe (lub kora przedczołowa zaangażowana w planowanie ruchów i tworzenie mowy), pole kojarzeniowe ciemieniowo-skroniowo-potyliczne (odpowiada za inteligencję różnych informacji czuciowych i rozumienie mowy) oraz pole kojarzeniowo skroniowe (połączone z układem limbicznym i związane z procesami emocjonalnymi oraz pamięcią).
17. Tam gdzie występuje konflikt między wymogami życia i środowiska, a możliwościami sprostania im przez organizm, bądź możliwości organizmu muszą zostać zwiększone, bądź musi ulec zmianie środowisko. Jest to absolutny warunek zachowania zdrowia i zdolności do różnych form działalności zawodowej, społecznej i innych. Jest to warunek przetrwania.
18. Homeostaza (homo – niezmienny, staza - stałość) – w klasycznym ujęciu stałość środowiska wewnętrznego organizmu, na które składają się: płyn śródmiąższowy, płyn mózgowo-rdzeniowy, krew i chłonka; obecnie także utrzymywanie optymalnego dostosowanego to aktualnych potrzeb fizykochemicznego charakteru środowiska wewnętrznego. Mechanizmy homeostatyczne obejmują m. in. procesy regulacji temperatury ciała, ciśnienia krwi, os molarności płynów ustrojowych oraz ich objętości, stężenia różnych składników chemicznych.
19. Centrum kontroli lub centrum integrujące – które otrzymuje i przetwarza, przerabia informacje….
Receptor – czuły, wrażliwy na zmiany warunków środowiska….
Efektor – komórka lub organ, który odpowiada specyficzną komendą z centrum kontroli, odpowiadając przeciwnie do powstałego bodźca lub …..